BIBLIOTEKA MATICE SRPSKE

DOBITNIK NAGRADE ZLATNA KNjIGA BIBLIOTEKE MATICE SRPSKE PROF. DR ALEKSANDAR JERKOV

Dobitnik Nagrade „Zlatna knjiga Biblioteke Matice srpske“ za 2024. godinu je dr Aleksandar Jerkov, upravnik Univerzitetske biblioteke „Svetozar Marković“ i profesor na Filološkom Fakultetu u Beogradu. Odluku o dobitniku nagrade doneo je, nakon javnog poziva, Žiri za dodelu ove nagrade, u sastavu dr Milan Micić (predsednik), dr Zoran Đerić i mr Gordana Đilas (članovi).

Aleksandar Jerkov je rođen 1960. godine u Beogradu. Diplomirao je na Grupi za jugoslovenske književnosti sa opštom književnošću Filološkog fakulteta u Beogradu. Na istom fakultetu odbranio je magistarsku, a potom i doktorsku tezu.

Profesor doktor Aleksandar Jerkov predaje na Filološkom fakultetu u Beogradu predmete vezane za srpsku književnost XX veka i posebne kurseve na masteru i na doktorskim studijama. Predaje teoriju kulture, savremenu hermeneutiku i teoriju književnosti, a vodio je predmete na postdiplomskim i doktorskim programima u zemlji i inostranstvu.

Pored akademske karijere, profesor doktor Aleksandar Jerkov bio je urednik više književnih časopisa i izdavačkih kuća. Za književnu kritiku, koju objavljuje od 1977. godine, dobio je više nagrada. Objavio je niz knjiga i antologija. Kao upravnik Univerzitetske bibloteke Jerkov rukovodio je velikim brojem projekata od nacionalnog i međunarodnog značaja.

Nagradu „Zlatna knjiga Biblioteke Matice srpske“ čine povelja, plaketa, okrugli sto o delu dobitnika i zbornik radova s okruglog stola. Povelja i plaketa biće uručene prilikom proslave Dana Biblioteke Matice srpske, 30. aprila 2024. Okrugli sto će biti održan u novembru ove godine, nakon čega će biti objavljen i zbornik radova.

TRIBINA "SAVREMENI ČOVEK I SAVREMENI SVET" – DRAGANA MITROVIĆ

Matica srpska i Biblioteka Matice srpske ca zadovoljstvom Vas pozivaju na tribinu "Savremeni čovek i savremeni svet". Govori prof. dr Dragana Mitrović.
Očekujemo Vas u Maloj sali Matice srpske u četvrtak, 18. aprila u 12,00 časova.
Dobro nam došli!

Profesor doktor Dragana Mitrović diplomirala je na Fakultetu političkih nauka Univerziteta u Beogradu kao student generacije. Magistrirala je i doktorirala na Ekonomskom fakultetu. Njena doktorska teza bila je Ekonomsko i političko okruženje Kine u 80-im godinama.

Redovni je profesor na Fakultetu političkih nauka. Na fakultetu je osnovala i rukovodila Centrom za studije Azije i Dalekog istoka.

Osnivač je i direktor udruženja Institut za azijske studije (IAS) kao i osnivač i glavni urednik časopisa Azijske sveske (IAS).

Bila je angažovana u svojstvu savetnika u ambasadi SRJ i potom SCG u Pekingu.

Predavala je po pozivu na nekoliko fakulteta u inostranstvu.

IZLOŽBA - JUBILEJI ŠTAMPANIH SRBULjA 2024. GODINE

Oktoih prvoglasnik (1494)

Biblioteka Matice srpske je na osnovu građe iz svojih zbirki priredila elektronsku izložbu povodom jubileja štampanih srbulja. Srbulje su štampane knjige na srpskoslovenskom jeziku, srpske inkunabule i paleotipi, pravoslavne crkvene i verske knjige štampane od 15. do 17. veka.

Pronalazak tehnike štampanja pokretnim livenim slovima Nemca Johana Gutenberaga u Majncu sredinom 15. veka označio je početak nove epohe u istoriji štamparstva i istoriji kulture. U periodu od 1452. do 1456. godine novom tehnikom otisnuta je čuvena dvotomna Biblija u 42 reda, remek delo Johana Gutenberga.

Četrdesetak godina posle Gutenbergovog izuma u štampariji Đurđa Crnojevića na Cetinju otisnuta je prva srpska i južnoslovenska ćirilička knjiga Oktoih prvoglasnik (glasovi 1–4). Štampanje knjige je započeto 1493, a završeno 4. januara 1494. godine. Motivi za osnivanje štamparije, kako se to objašnjava u predgovoru Đurđa Crnojevića u Oktoihu prvoglasniku, bili su da se za osiromašene i opljačkane pravoslavne crkve obezbede potrebne bogoslužbene knjige. Kao prirodni nastavak Oktoiha prvoglasnika 1494. bjavljen je i Oktoih petoglasnik (glasovi 5–8), a do 1496. u štampariji Đurđa Crnojevića odštampane su i sledeće inkunabule: Psaltir s posledovanjem, 1495, Molitvenik, 1495/6. i Četvorojevanđelje, 1495/6, koje nije viđeno, a poznato je po prepisu, rukopisnom Buđanovačkom jevanđelju iz 1545. godine.

Posle gašenja štamparije Crnojevića 1496. štampanje srpskih knjiga se odvija s prekidima u 16. i 17. veku radom štamparija u Goraždu, Veneciji, srpskim manastirima Rujnu, Gračanici, Mileševi, Mrkšinoj crkvi, u Beogradu i Skadru (?). Neke knjige štampane su na srpskoslovenskom jeziku i u Rumuniji. Poznato je oko 40 izdanja srpskoslovenskih knjiga.

Biblioteka Matice srpske poseduje najveću zbirku srbulja. U njoj se nalazi 30 srpskoslovenskih izdanja iz srpskih štamparija sa ukupno 143 primerka i 1 privezom (uključujući i odlomke) i 2 rumunska izdanja u tri primerka.

Ove godine navršava se 530 godina Oktoiha prvoglasnika i Oktoiha petoglasnika Đurđa Crnojevića (1494), 480 godina Psaltira s posledovanjem (manastir Mileševa, 1544) i 470 godina Služabnika Vićenca Vukovića (Venecija, 1554).

Mileševsku štampariju osnovao je iguman Danilo, uz pomoć jeromonaha Nikanora, Save i Mardarija, a štampari prve mileševske knjige Psaltira s posledovanjem iz 1544. su jeromonasi Mardarije i Teodor. U prvoj štampariji manastira Mileševe odštampan je i Molitvenik (Trebnik) 1546, a u drugoj mileševskoj štampariji objavljen je Psaltir s posledovanjem 1557. godine.

Štamparija Božidara Vukovića predstavlja najaktivniju i najproduktivniju srpsku i južnoslovensku tipografiju u 16. veku. Ona je radila od 1519. do oko 1540. godine, a menjavši vlasnike, trajala je u Veneciji više od sto godina. Štampariju Božidara Vukovića preuzeo je sin Vićenco i ona je delovala u Veneciji od 1546. do oko 1570. godine. Vićenco Vuković je isključivo preštampavao izdanja Božidara Vukovića.

Elektronski katalog izložbe sadrži opise izdanja srbulja, čije se godišnjice obeleževaju 2024, i hronološki pregled odabrane literature sa signaturama. Postavka se može pogledati u javnom katalogu od 1. aprila do 7. maja 2024. i na sajtu. Autor izložbe je mr Dušica Grbić, tehničku pripremu elektronske prezentacije načinio je Nenad Stanojević, a urednik je Selimir Radulović.

TRIBINA "SAVREMENI ČOVEK I SAVREMENI SVET" – BOJAN DIMITRIJEVIĆ

Matica srpska i Biblioteka Matice srpske ca zadovoljstvom Vas pozivaju na tribinu "Savremeni čovek i savremeni svet". Govori dr Bojan Dimitrijević, ekonomista.
Očekujemo Vas u Maloj sali Matice srpske u četvrtak, 28. marta u 19,00 časova.
Dobro nam došli!

Bojan Dimitrijević (Gornji Milanovac, 1963) srpski je ekonomista, političar i univerzitetski profesor.

Doktorirao je 1996. na Ekonomskom fakultetu Univerziteta u Beogradu na temu „Hiperinflacija - teorija i ekonomska politika“.

Bio je potpredsednik gradske vlade Beograda, ko-ministar finansija u tranzicionoj vladi Srbije 2000, a potom i ministar trgovine, turizma i usluga u prvoj vladi Vojislava Koštunice koja je bila na vlasti u Srbiji od 3. marta 2004. godine do 15. maja 2007. godine. Bio je i dekan Fakulteta za uslužni biznis u Sremskoj Kamenici.

Autor knjiga: Hiperinflacija (1996), Inflacija i nezaposlenost (2009), Ekonomija (1. izd, 2016); koautor: Doktrine velikih ekonomista (1. izd, 1994), Razvoj ekonomske misli (1999), Ekonomska politika (1. izd, 2007), Ekonomika evropskih integracija (1. izd, 2008), Makroekonomija (2009), Ekonofizika i ekonomska politika (2017).

Oženjen je i otac jednog deteta.

IZLOŽBA POVODOM 200 GODINA OD ROĐENjA BRANKA RADIČEVIĆA

Povodom obeležavanja 200 godina od rođenja pesnika Branka Radičevića (1824−1853), Biblioteka Matice srpske priredila je elektronsku izložbu građe iz svojih zbirki i zbirke ROMS-a. Postavka, koju čini izbor iz dela Branka Radičevića, kao i literature o njemu, može se pogledati od 1. do 31. marta 2024. godine, u javnom katalogu Biblioteke i na njenom veb-sajtu. Autori izložbe su Nataša Bundalo Mikić i Mirko Dimić, urednik Selimir Radulović.

Branko Radičević je rođen 15. marta (27. marta po novom kalendaru) 1824. godine u Brodu (Slavonskom). Pošto je kršten uoči svetog Aleksija, po njemu dobija kršteno ime, a kasnije je svoje ime posrbio u Branko. Rođen je od oca Teodora Radičevića, činovnika i majke Ruže, rođene Mihajlović, ćerke bogatog trgovca iz Vukovara Justina Mihajlovića i bliskog prijatelja Vuka Stefanovića Karadžića. Otac Branka Radičevića kao i deda Stevan, zanimali su se za književnost i bavili njom. Poznat je Teodorov prevod Šilerovog Vilhelma Tela, a takođe je pisao pesme i basne. Sam Teodor Radičević objavio je u svom testamentu da je započeo svoje školovanje u Vršcu, a treći i četvrti razred učio je u Karlovcima. Iz nejasnih razloga napušta gimnaziju, pred sam kraj četvrte godine, bez položenih završnih ispita. 25. septembra 1825. godine rođen je Brankov mlađi brat Stevan. Sestra Brankova, Amalija, umire nedugo posle rođenja 1831. godine, a 16. marta 1833. godine i Brankova majka Ruža. Otac Teodor Radičević ostao je sam da se brine o svoja dva sina.

Branko se redovno školovao, stekavši tako prilično dobro obrazovanje. U Zemunu je učio srpsku osnovnu školu 1830-1832. godine i nemačku školu 1832-1835. godine. U prvi razred Karlovačke gimnazije 7. oktobra 1835. godine Teodor Radičević je kao carinski činovnik upisao svog sina Aleksija. Direktor gimnazije bio je tada Jakov Gerčić, u tom periodu jedan od najboljih pedagoga i učenih ljudi. Interesovanje za sintaksičke i gramatičke konstrukcije koje će ga kasnije i odlikovati kao pesnika, Branko stiče od svojih profesora iz Karlovačke gimnazije. Prevashodno od Jovana Pantelića koji je predavao nemački i latinski jezik, Josifa Jovanovića, Vasilija Lukića i samog direktora gimnazije Gerčića koji je predavao u V i VI razredu latinski i nemački jezik sa literaturom, mitologiju, poetiku i retoriku, filozofiju i istoriju, dok je prirodne nauke (matematiku, fiziku, astronomiju i geografiju) predavao Georgije Lazić. Iz Beča odlazi za Zemun i Beograd 1848. godine, iako pomalo bolešljiv, želeći da se uključi i pomogne mladoj Srpskoj Vojvodini. To nije bilo po volji patrijarha Rajačića, a imao je neprilika i sa policijom u Beogradu, pa se, ne posetivši Karlovce, posle izvesnog vremena vraća u Beč, ovaj put kao stipendista kneza Mihajla, koji zahteva da njegov stipendista studira medicinu, što je Branku odgovaralo, jer je smatrao da će sam sebi u svojoj boljci koja je uzimala maha najbolje pomoći. Godine 1851. izlazi mu nova knjiga, koja je hladno dočekana, a distribucija je išla loše. Između devet i deset časova, 18. jula 1853. godine, ugasio se u cvetu mladosti život najvećeg i najživotnijeg pesnika srpskog romantizma. Kako je i sam pesnik često navodio, teško se nosio sa strogošću gimnazije i disciplinom. Najbolje se osećao u prirodi, gde je sebi mogao dati pravog oduška za stvaranje svoje poezije. Stražilovo je bilo njegovo utočište. Iako je bio jedan od najboljih đaka, pa čak i odlikovan titulom cenzora od svojih profesora, u svojoj pesmi Put on govori: S knjigom svani, s knjigom omrkni, sedi, bubaj, pa na knjizi crkni.

Posle završetka gimnazije Branko Radičević započinje svoje studije u Temišvaru gde je učio tzv. „filozofiju” od 1841. do 1843. godine, a tada počinje da piše svoje najpoznatije pesme vezane za školske dane u Karlovcima. U Beču je Branko 1843. godine, po očevoj želji, upisao prava, koja nije voleo, već se posvetio književnosti. Te godine otac ga je uputio na Vuka Karadžića, koga je upoznao još kao dete u dedinoj kući. Tu se Branko odmah našao u krugu Vukovih istomišljenika. Dve godine potom upoznaje Đuru Daničića i do kraja svoga života ostaje s njim nerazdvojni prijatelj. Branko ga oslovljava sa „pobratime”, „Đuro, brate”. Pre izlaska prve knjige, Branko nijednu pesmu nije objavio. Kada se pojavila 1847. godine u Beču, Brankova knjiga Pesme, u rukama samo trista pretplatnika, izazvala je burnu reakciju i pozitivne kritike poštovalaca poezije. Iste godine pojavljuje se i Njegošev Gorski Vijenac, Vukov prevod Novog zavjeta i Daničićev Rat za srpski jezik i pravopis. Ove tri knjige predstavljaju trijumf narodnog jezika korišćenog u književnosti i veliku pobedu Vuka Karadžića.

Želja da bude sahranjen na Stražilovu, ostvarila se nakon dužeg vremena i dosta peripetija. Nešto pre 12 časova, 10. jula 1883. godine, kovčeg je dopremljen malom putničkom lađom Nimfa Stevana Markovića. Branko je tako stigao na „rajsko” Stražilovo, uz pesničko-poetsku polemiku Laze Kostića i Zmaja, koja je tome prethodila. Velika svečanost je tim povodom priređena u Karlovcima. Uz masu sveta, naročito omladine, bilo je mnogo zvaničnika, javnih i kulturnih radnika. Zmaj je ispevao pesmu u Brankovom stilu, koja se i danas peva i pripisuje Branku:

Rastav’te me sa ovom daljinom,
Moje kosti operite vinom,
Pa ih nos’te našem zavičaju,
Zavičaju, mom negdanjem raju,
Prenes’te ih, braćo moja mila,
Pored onog ubavog Belila,
Kroz Karlovce, gde sam mladost prov’o
Pa na ono divno Stražilovo...

TRIBINA "SAVREMENI ČOVEK I SAVREMENI SVET" – VLADIMIR ČUGUNOV

Matica srpska i Biblioteka Matice srpske ca zadovoljstvom Vas pozivaju na tribinu "Savremeni čovek i savremeni svet". Govori Vladimir Čugunov, ruski književnik.
Očekujemo Vas u Maloj sali Matice srpske u sredu, 14. februara u 12,00 časova.
Dobro nam došli!

Čugunov Vladimir Arkadjevič je rođen 6. aprila 1954. godine u Nižnjem Novgorodu (tada grad Gorki). Od 1972. do 1974. služio je vojsku u DDR. Posle demobilizacije iz vojske, radio je kao majstor za motore u Fabrici automobila u Gorkom, u fabrici sredstava veze „Popov“ u Gorkom, kao regulator radio aparature. U toku četiri godine radio je na ilegalnim nalazištima zlata u Irkutskoj, Kemerovskoj i Amurskoj oblasti i u Altajskom kraju. Završio je Literaturni institut Gorkog i Pedagoški Univerzitet u Nižnjem Novgorodu (smer praktična teologija). Radio je i kao pastir. Autor je knjiga proze: „Ruski dečaci“, „Sanjar“ (2017. godine roman objavljen u Italiji, 2018. godine – drugo izdanje, 2022. godine roman je objavljen u Srbiji), „Mladi“ (prva knjiga tetralogije), „Nevesta“ (druga knjiga tetralogije), „Pričešće“ (treća knjiga tetralogije), „Deveti sat“ (četvrta knjiga tetralogije), „Provincijska apokalipsa“ (2019. godine objavljen i u Italiji), „Posle katastrofe“, „Plač Adama“, „Naše ljubavi“, „Zapuštena bašta“ (2019. godine objavljen u Italiji), „Avva“, „Crkva voinstvujušča“, „Seoce“ (2016. godine knjiga objavljena u Srbiji) i mnogo drugih.

Dobitnik je Međunarodne literaturne nagrade F.M. Dostojevskog za roman „Provincijska apokalipsa“, dobitnik Sveruske literaturne nagrade Gorkog za knjigu „Crkva voinstvujušča“, dobitnik Sveruske literaturne nagrade Aleksandar Nevski za romane „Mladi“ i „Nevesta“, dobitnik nagrade „Literaturne gazete“, dobitnik Sveruske istorijsko-literaturne nagrade „Aleksandar Nevski“ za knjigu „Avva“, vlasnik diplome Dobitnika Patrijaršijske literaturne nagrade za 2011. godinu, dobitnik „Srebrne diplome“ slovenskog literaturnog foruma „Zlatni vitez“ za knjigu „Plač Adama“, dobitnik nagrade A.M. Gorkog u kategoriji „Izbor čitalaca“ za knjigu „Naše ljubavi“, dobitnik nagrade Organizacije pisaca Nižnjeg Novgoroda za knjige „Mladi“, „Nevesta“ i „Pričešće“. Za bogatu literaturnu delatnost nagrađen je medaljom „V.M. Šukin“.

Učesnik je prvog „Salona ruske knjige u Parizu“, međunarodnih sajmova knjiga u Beogradu, Frankfurtu na Majni, Moskvi.

Pored romana ,,Seoce,, na srpskom jeziku objavljeni su njegovi romani: ,,Sanjar,, Centar Alfa i Grafički atelje Dereta, kao i ,,Naše ljubavi,, u izdanju Centra Alfa i Čigoje.

Živi u starinskom selu pored Volge u Nikolo-Pogost Grodenckom regionu Nižnje Novgorodske oblasti.

IZLOŽBA POVODOM 200 GODINA LETOPISA MATICE SRPSKE

Povodom obeležavanja 200 godina od izlaska prvog broja Letopisa Matice srpske Biblioteka Matice srpske je, na osnovu građe iz svojih zbirki i zbirke ROMS-a, priredila elektronsku izložbu. Postavka, koju čini popis izabranih brojeva Letopisa, tekstovi o ovom izuzetno značajnom časopisu i prepiska povodom izlaska nekih priloga i saradnje u njemu, kao i podaci o brojnim važnim ličnostima koje su uređivale Letopis, može se pogledati od 1. do 29. februara 2024. u javnom katalogu Biblioteke i na njenom veb-sajtu. Autori izložbe su Tatjana Bogojević i Bojana Bjelica, urednik Selimir Radulović.

Letopis Matice srpske je književni časopis koji bez većih prekida izlazi još od 1824. godine. Pokrenut je u Novom Sadu pod nazivom Serbska letopis, a štampan najpre u Budimu. Presudan korak učinio je Georgije Magarašević, njegov prvi urednik i jedan od njegovih pokretača. U trenutku kada je doneo odluku o pokretanju časopisa (1823) Srbi nisu imali nijednu periodičnu publikacije, a od Orfelinovog Slaveno-serbskog magazina (1768) nije bilo ni nagoveštaja sličnog časopisa. Neko vreme Novine serbske Dimitrija Davidovića pisale su o događajima značajnim za srpsku kulturnu javnost, ali su brzo prestale da izlaze. U „Objavleniju” iz 18. juna 1823. Magarašević piše da će se časopis zvati Serbska letopis, izlaziće svake godine u jednom ili više brojeva, a pisaće o svemu što se tiče slovenskog i naročito srpskog naroda, dodajući, u duhu prosvetiteljstva, da je narodna korist veoma važna i, u skladu sa romantičarskim negovanjem narodne prošlosti, poziva na saradnju učene Srbe i „revnostne rodoljupce”. Težio je da se u Letopisu prikazuju rezultati srpskog književnog i naučnog stvaralaštva, a kao značajne teme isticao je: jezik, književnost, istoriju, religiju, folklor i kulturu ne samo srpskog naroda nego i celog slovenskog sveta, „ot Adrijatskog do Ledenog, i ot Baltiskog do Crnog mora”. U dogovoru sa peštanskim trgovcima i intelektualcima, došli su na ideju da se osnuje kulturna ustanova, koja bi brinula o časopisu i razvijala izdavačku delatnost, čiji je osnovni zadatak „da se Knjige Srbske rukopisne na svet izdaju i rasprostranjavaju, i to sad i otsad bez prestanka za svagda”. Letopis tako postaje povod za osnivanje Matice srpske (1826), dobija osigurana materijalna sredstva za dalje izlaženje, bez potrebe da se oslanja na dobru volju knjižara izdavača a iste godine štampa se i prva častica u okviru ovog književnog i naučnog društva.

Vest o pokretanju Letopisa brzo se pročula u krugovima kulturnih radnika i svih onih koji su želeli napredak srpskoga naroda. Već prvi broj pokazao je da je Magarašević dosledan u onome što je nameravao: da objavljeuje građu o slovenskom svetu, o srpskom narodu, njihovim kulturnim i književnim delatnostima, istorijske članke i književne priloge. Letopis je označio istorijski datum u istoriji srpske kulture, i toga su bili svesni ne samo pokretači nego i njegova prva čitalačka publika, kao i brojni saradnici. Od osnivanja do danas Letopis je menjao ime (Novij serbskij letopis, od 1837; Serbskij letopis od 1842; Srbskij letopis, od 1855; Srbski letopis, od 1865; Srpski letopis, od 1867; Letopis Matice srpske, od 1873), ali je ostao centralni srpski časopis koji okuplja proverene vrednosti srpske književnosti, nauke i kulture. Prekidi u radu nastajali su samo u vreme velikih istorijskih događaja (u periodu snažnih nastojanja ugarske administracije da ugasi ustanovu (1835–1836), Revolucije 1848/1849. godine, kao i tokom Prvog i Drugog svetskog rata, što potvrđuje njegovu neraskidivu vezanost sa sudbinom svoga naroda.

Letopis su uređivali značajne i važne ličnosti srpske kulture: Georgije Magarašević (1824–1830), Jovan Hadžić (1830–1831), Pavle Stamatović (1831–1832), Teodor Pavlović (1832–1841), Jovan Subotić (1842–1847), Sima Filipović (1848), Jovan Subotić (1850–1853), Jakov Ignjatović (1854–1856), Subota Mladenović (1856–1857), Jovan Đorđević (1858–1859), Antonije Hadžić (1859–1869; 1876–1895), Jovan Bošković (1870–1875), Milan Savić (1896–1911), Tihomir Ostojić (1912–1914), Vasa Stajić (1921; 1936), Kamenko Subotić (1922–1923), Marko Maletin (1923–1929), Stevan Ćirić (1929), Svetislav Banica (1929), Radivoje Vrhovac (1930), Todor Manojlović (1931), Žarko Vasiljević (1932), Nikola Milutinović (1933–1935; 1936–1941), Živan Milisavac (1946–1957), Mladen Leskovac (1958–1964), Boško Petrović (1965–1969), Aleksandar Tišma (1969–1973), Dimitrije Vučenov (1974–1979), Momčilo Milankov (1979), Boško Ivkov (1980–1991), Slavko Gordić (1992–2004), Ivan Negrišorac (2005–2012), Slobodan Vladušić (2013–2016), Đorđe Despić (2017–2020), Đorđo Sladoje (2021–2023), Selimir Radulović (2023–).

I dok se uređivačka politika menjala, Letopis je bio i ostao srpski, ali i evropski i svetski književno-naučni časopis, u kome su sačuvane vrhunske vrednosti srpske književnosti i kulture, a uz beletrističke sadržaje objavljivani su tekstovi iz nauke o književnosti, književne istorije i kritike, kao i prilozi iz raznih drugih umetnosti. Osim toga zastupljeni su prilozi iz filozofije, ekonomije, pedagogije i prirodnih nauka, a naročito istorije iz svih epoha narodne prošlosti, pa i savremenosti, u nekim periodima čak i tekstovi političkih sadržaja. Upravo iz tih razloga Letopis i posle 200 godina opstaje i ostaje jedinstven i neponovljiv i izuzetno značajan kulturni fenomen.

IZLOŽBA POVODOM 100 GODINA OD ROĐENjA VLADETE JEROTIĆA

Povodom obeležavanja 100 godina od rođenja srpskog neuropsihijatra, psihoterapeuta, književnika i akademika SANU, Vladete Jerotića, Biblioteka Matice srpske priredila je elektronsku izložbu građe iz svojih zbirki. Postavka, koju čini izbor dela i literature o životu i stvaralaštvu Vladete Jerotića, može se pogledati od 9. januara 2024. godine, u javnom katalogu Biblioteke Matice srpske. Autor izložbe je Nenad Stanojević, a urednik je Selimir Radulović. Elektronski katalog izložbe dostupan je na veb-sajtu Biblioteke.

Vladeta Jerotić rođen je u Beogradu, u činovničkoj porodici, 2. avgusta 1924. godine. Nakon završene osnovne škole upisao je Drugu mušku gimnaziju, gde je, po sopstvenim rečima, najradije slušao predavanja iz istorije i teologije.

Nakon završene gimnazije, školovanje je nastavio na Medicinskom fakultetu u Beogradu. Specijalizirao je neuropsihijatriju 1957. godine, a potom psihoterapiju u Švajcarskoj, Nemačkoj i Francuskoj, od 1958. do 1961. godine.

Prvo zaposlenje dobio je u Univerzitetskoj nervnoj klinici u Beogradu, gde je radio kao asistent do 1963. godine. Potom prelazi u bolnicu „Dr Dragiša Mišović”, na prvo psihoterapeutsko odeljenje osnovano u Jugoslaviji. Od 1985. godine predaje na Teološkom pravoslavnom fakultetu u Beogradu, gde je osnovao Katedru za pastirsku (pastoralnu) psihologiju i medicinu.

Njegova interesovanja u oblasti religije, psihoterapije, sociologije, filozofije i književnosti iznedrila su preko 70 knjiga i nekoliko stotina naučnih članaka. Održao je, takođe, čitav niz predavanja širom Jugoslavije i Srbije. Za dopsinog člana Srpske akademije nauka i umetnosti izabran je 1994, a za redovnog 2000. godine.

Vladeta Jerotić preminuo je u Beogradu, u 94. godini, 4. septembra 2018.

TRIBINA SAVREMENI ČOVEK I SAVREMENI SVET - EMIR KUSTURICA

Matica srpska i Biblioteka Matice srpske sa zadovoljstvom Vas pozivaju na tribinu Savremeni čovek i savremeni svet.
Gost Tribine je Emir Kusturica koji će predstaviti i svoju novu knjigu „Kad mrtve duše marširaju“ u izdanju izdavačke kuće „Catena Mundi“.
Pored Emira Kusturice govoriće i:
Selimir Radulović
prezviter dr Oliver Subotić i
Branimir Nešić.
Očekujemo Vas u Svečanoj sali Matice srpske u utorak, 12. decembra, u 19 sati
Dobro nam došli!

Ovde možete pogledati snimak tribine > > >

IZLOŽBA POVODOM 125 GODINA OD ROĐENjA FEDERIKA GARSIJE LORKE

Povodom obeležavanja 125 godina od rođenja španskog pesnika i dramskog pisca Federika Garsije Lorke (1898-1936), Biblioteka Matice srpske priredila je elektronsku izložbu građe iz svojih zbirki. Postavka, koju čini izbor iz dela Federika Garsije Lorke, kao i literature o njemu, može se pogledati od 11. decembra 2023. godine do 8. januara 2024. godine, u javnom katalogu Biblioteke i na njenom veb-sajtu. Autorka izložbe je Snežana Nikolić, urednik Selimir Radulović.

Federiko Garsija Lorka rođen je 5. juna 1898. godine u Fuentevakerosu, u okolini Granade, kao sin učiteljice Visente Lorke i imućnog zemljoposednika Federika Garsije Rodrigesa. Školovao se u Koledžu Svetog Isusovog srca, a potom je upisao književnost i pravo na granadskom univerzitetu. Međutim, Lorka više pokazuje interesovanje za slikarstvo, poeziju i, posebno, muziku, koju uči kod Manuela de Falje. Upravo on mu je usadio ljubav prema narodnom melosu, a osobito prema andaluškom cantu hondu, nakon čega je Lorka stekao izuzetno muzičko obrazovanje, istančan osećaj za narodnu melodiju, kao i veliku ljubav prema skupljanju folklornog materijala. Osim što je bio pesnik i muzičar, Lorka je imao i glumački, i slikarski talenat - ostavio je za sobom veliku zbirku maštovitih crteža. Pored brojnih pesničkih zbirki i mnoštva kritičkih tekstova, Lorka je napisao i više pozorišnih komada, režirao je i radio scenografiju za svoje predstave.

Sve do svoje prerane smrti, ne zanemarujući svoje dve velike ljubavi, muziku i slikarstvo, Lorka će se najviše posvetiti poeziji i pozorištu. Neka od najvažnijih Lorkinih dela, izbor: Knjiga pesama (1921), Pesme (1927), Ciganski romansero (1928), Poema o kante hondu (1931), Pesnik u Njujorku (posthumno objavljena zbirka), Plač za Ignacijom Sančez Mehijasom (1934), Tamaritski divan (posthumno objavljena zbirka) i pozorišni komadi: Marijana Pinedi (prvi put izvedena 1927), Krvava svadba (prvi put izvedena 1933), Jerma (prvi put izvedena 1934) i Dom Bernarde Albe (napisana 1936, prvi put izvedena 1945).

Streljan je 19. avgusta 1936. godine kao žrtva fašističkog režima.

TRIBINA "SAVREMENI ČOVEK I SAVREMENI SVET" – BOŽIDAR ZEČEVIĆ

Matica srpska i Biblioteka Matice srpske ca zadovoljstvom Vas pozivaju na tribinu "Savremeni čovek i savremeni svet". Govori Božidar Zečević, filmski kritičar.
Očekujemo Vas u Maloj sali Matice srpske u sredu, 6. decembra u 19,00 časova.
Dobro nam došli!

Božidar Zečević (Beograd, 2. januar 1948) srpski je filmolog, istoričar filma, dramaturg, scenarista, filmski kritičar, reditelj, profesor analize filma. Diplomirao je dramaturgiju na Akademiji za pozorište, film, radio i televiziju (sada Fakultet dramskih umetnosti) u Beogradu sa najvišom ocenom, kao i specijalističke filmske studije na Univerzitetu Južne Kalifornije u Los Anđelesu i na Univerzitetu Njujorka, a poslediplomske u Centru za mir i razvoj Univerziteta mira Ujedinjenih nacija u Beogradu.

Filmologijom antropološko-strukturalističkog usmerenja bavi se od 1966. Godine. Bio je upravnik Muzeja Jugoslovenske kinoteke. Član je Evropske filmske akademije. Član je Predsedništva Akademije filmske umetnosti i nauke Srbije i predsednik njenog Odbora za filmologiju i istoriju filma.

Nosilac brojnih priznanja, među kojima i Plakete Jugoslovenske kinoteke za ukupan doprinos filmu, nagrade Udruženja filmskih umetnika Srbije za filmološko istraživanje i drugih.

Kao filmski i televizijski scenarista i reditelj ostvario je preko sto dokumentarnih i igranih filmskih projekata. Nagrađen Godišnjom nagradom Radio-televizije Srbije za najuspešniji projekat sezone (TV serija Jugoslavija u ratu 1941-1945) i Specijalnom nagradom žirija filmskog festivala „Zlatni vitez" u Moskvi za dugometražni dokumentarni film „Istina o 27. martu".

Bio je nastavnik za predmet teorija filma na Fakultetu dramskih umetnosti u Beogradu i profesor za predmet analiza filma na filmskoj školi „Dunav filma“. Objavio je nekoliko zapaženih knjiga. Urednik je u više listova, a osnivač je i urednik časopisa Filmograf i Novi filmograf.

Član je Upravnog odbora Udruženja filmskih umetnika Srbije i Predsedništva Udruženja dramskih pisaca Srbije.

Ovde možete pogledati snimak tribine > > >

IZLOŽBA - SRBI 1848 - 175 GODINA

Povodom obeležavanja 175 godina od srpskog učešća u Revoluciji 1848. godine, Biblioteka Matice srpske priredila je elektronsku izložbu građe iz svojih zbirki. Postavka, koju čini izbor dela i literature o ličnostima i događajima iz revolucionarnih godina, 1848. i 1849, može se pogledati od 20. novembra 2023. godine, u javnom katalogu Biblioteke. Autor izložbe je Srđan Graovac, a urednik je Selimir Radulović. Elektronski katalog izložbe dostupan je na veb-sajtu BMS.

„Proleće naroda” jedan je od naziva za niz revolucija, koje su od 1848. do 1849. zahvatile dobar deo Starog kontinenta. Uzroke za izbijanje tih dramatičnih društveno-političkih procesa možemo pronaći u težnji naroda za ukidanjem feudalnog poretka, ali i želji za sticanjem ličnih, političkih i nacionalnih sloboda.

Revolucija 1848. posebno je uzdrmala drevnu i multietničku Habzburšku monarhiju. Revolucionarni pokreti Mađara, Nemaca, Srba, Italijana, Hrvata i drugih naroda, prožetih snažnim nacionalnim nabojem, postali su pretnja po teritorijalni itegritet, pa i sam opstanak Dunavske monarhije.

Najopasniji po interese bečkog dvora bio je Mađarski revolucionarni pokret, koji je težio uspostavljanju nezavisne države na gotovo polovini teritorije Habzburške monarhije. Tačnije, na onoj zemlji koju su Mađari smatrali svojim istorijskim i nacionalnim prostorom. Vođa mađarskih revolucionara bio je pomađareni Slovak, Lajoš Košut.

Izloženi višedecenijskoj verskoj i nacionalnoj diskriminaciji od strane bečkog dvora, Srbi su na Mađarsku revoluciju isprva gledali blagonaklono. Istaknuti srpski intelektualci pokazali su spremnost da se zajedno sa Mađarima suprotstave bečkom apsolutizmu. U programu od sedamnaest tačaka oni su postavili zahteve za političkim i građanskim pravima i slobodama srpskog naroda. Tražili su pravo na upotrebu svog jezika, upravljanje školstvom i lokalnom samoupravom, redovno sazivanje Narodnog sabora itd.

Maja 1848. godine na Crkveno-narodnom saboru, Majskoj skupštini, narodni predstavnici istakli su da je srpski narod slobodan i nezavistan pod okriljem habzburške krune. Proglašena je Srpska Vojvodina na teritoriji Bačke, Baranje, Banata Srema i delova Vojne granice. Obrazovan je Narodni odbor kao izvršni organ skupštine, mitropolit Rajačić je uzdignut u zvanje patrijarha, a za vojvodu Srpskog vojvodstva izabran je Stevan Šupljikac.

Pošto Mađari nisu pokazali spremnost na saradnju, a Lajoš Košut je Srbe čak optužio za veleizdaju i otvoreno im zapretio ratom, srpski politički predstavnici okrenuli su se saradnji sa bečkim dvorom. Borbe između srpskih i mađarskih revolucionarnih snaga vodile su se širom Bačke i Banata, a prvi u pomoć Srbima u Dunavskoj monarhiji priskočili su dobrovoljci iz Kneževine Srbije, predvođeni Stevanom Knićaninom.

Nakon što je Mađarska revolucija ugušena, habzburški car je 1849. godine formirao Vojvodstvo Srbija i Tamiški Banat, kao svojevrsno ispunjenje srpskih zahteva iz revolucije. Međutim, takvo vojvodstvo bilo je srpsko samo po imenu i ni po čemu drugom. U „austrijskoj Vojvodini”, iz koje je izuzeta vojna granica, Srbi su bili tek treći narod po brojnosti. Titulu vojvode za sebe je zadržao car. Vlast u njegovo ime vršio austrijski general, a zvanični jezik bio je nemački. Srpski interesi, na taj način, bili su potpuno dezavuisani.

Uprkos izneverenim očekivanjima, revolucija je doprinela jačanju nacionalnog duha i pokreta, koji će nastaviti političku borbu za očuvanje i opstanak srpskog naroda severno od Save i Dunava. Snovi srpskih revolucionara iz 1848. godine ostvareni su sedamdeset godina kasnije, kada je na koncu Prvog svetskog rata 1918. godine Velika narodna skupština u Novom Sadu donela odluku o prisajedinjenju Bačke, Banata i Baranje Kraljevini Srbiji.

IZLOŽBA POVODOM 200 GODINA OD ROĐENjA ŠANDORA PETEFIJA

Povodom obeležavanja 200 godina od rođenja mađarskog pesnika Šandora Petefija (1823-1849), Biblioteka Matice srpske priredila je izložbu građe iz svojih zbirki. Postavka, koju čini izbor Petefijevih dela, reprodukcija slikarskih portreta pesnika, fotografija i faksimila rukopisa, kao i literature o njemu, može se pogledati od 30. oktobra do 19. novembra 2023. godine u javnom katalogu Biblioteke i na njenom veb-sajtu. Autori izložbe su Irena Zečević, Tamara Malešev i Peter Hajnerman, a urednik Selimir Radulović.

Šandor Petefi se smatra najtalentovanijim mađarskim lirskim pesnikom 19. veka, vodećim pesnikom mađarskog romantizma i obnoviteljem mađarskog književnog jezika. Rođen je 1. januara 1823. godine u Kiškerešu. Njegova porodica vodi poreklo od „grane“ porodice Petrović iz Baje, koja se preselila u Kiškereš krajem 18. veka, pa je to i objašnjenje zašto je u matičnoj knjizi evangelističke crkve zaveden kao Aleksandar Petrović. Školovao se u Pešti, Sabadsalašu, Šarsentlerincu i Kečkemetu. Na Petefijevu strast za glumačkim pozivom roditelji nisu blagonaklono gledali, što je uticalo na njegovu odluku da se odrekne bavljenja glumom. Oženio se svojom velikom ljubavi Julijom Sendrei.

Bio je lirski i epski pesnik, dramski pisac i romansijer. Slavu je stekao pišući ljubavnu, deskriptivnu i revolucionarnu liriku. Najpoznatije su mu zbirke poezije Pesma nacije, Biseri ljubavi, Oblaci, epovi Vitez Janoš i Apostol i roman Dželatov konopac. Petefijevo pesništvo imalo je veliki uticaj na Đuru Jakšića i Jovana Jovanovića Zmaja. Osim Zmaja, njegove pesme na srpski jezik prevodili su Đura Strajić, Blagoje Brančić, Brane S. Šajkaški, Ivan M. Popović, Radovan Košutić, Jovan Popović, Veljko Petrović, Ivan Ivanji, Bogdan Čiplić, Danilo Kiš, Ivan V. Lalić, Sava Babić i drugi.

Osim književnog stvaralaštva, po uverenju republikanac i pristalica revolucije, bio je i politički angažovan. Dana 15. marta 1848. godine započela je revolucija u Pešti. Bio je vodeća ličnost revolucije i na demonstracijama je držao vatrene govore kojima je proklamovao otcepljenje od Habzburške monarhije i osamostaljenje Mađarske, kada je i štampana njegova Nacionalna pesma i proklamacija od 12 tačaka u vidu letka.

Tokom ratnih dejstava poginuo je 31. jula 1849. godine u bici kod Šegešvara (današnja teritorija Rumunije) u 26-toj godini života.

Obeležavajući jubilej, 200 godina od pesnikovog rođenja, PTT Srbije je u promet pustila poštansku markicu sa njegovim likom.

IZLOŽBA - ANTONIJE ISAKOVIĆ: 100 godina od rođenja

Povodom obeležavanja 100 godina od rođenja književnika i akademika Antonija Isakovića (Beograd, 6. novembar 1923 - Beograd, 13. januar 2002), Biblioteka Matice srpske priredila je elektronsku izložbu građe iz svojih zbirki. Postavka, koju čini izbor iz dela Antonija Isakovića, kao i literatura o njemu, može se pogledati od 9. do 29. oktobra 2023. godine, u javnom katalogu Biblioteke i na njenom veb-sajtu. Autor izložbe je Nataša Bundalo Mikić, urednik Selimir Radulović.

Antonije Isaković, rođen je 1923. godine u Beogradu. Antonijeva majka zvala se Zagorka, a otac Nikola, i on potiče iz ugledne porodice, budući da je Nikola bio uvaženi sudija Prvog opštinskog suda u Beogradu. Bio je miljenik deda Antonija, koji je maštao o tome kako će mu unuk, jednog dana, postati konjički oficir ili diplomata, pa je i po njemu dobio ime Antonije. Njegova ćerka je glumica Milica Milša, a supruga srpska spisateljica Leposava Milanin.

Učesnik je narodnooslobodilačke borbe od 1941. godine. Kao direktor NIN-a inicirao je i ustanovio najprestižniju književnu nagradu u našoj zemlji - Ninovu nagradu za roman godine. Bio je odgovorni urednik književnog časopisa „Delo“, a u periodu od 1960. do 1974. godine i direktor Izdavačkog preduzeća „Prosveta“, kada je ta izdavačka kuća ostvarila svoje najveće uspehe.

Za dopisnog člana Srpske akademije nauka i umetnosti izabran je 7. marta 1968. godine, a za redovnog 22. aprila 1976. godine. Od 1980. do 1992. godine bio je potpredsednik SANU. Bio je neprevaziđeni majstor kratke priče.

Njegove pripovetke su prevedene na mnoge jezike i objavljivane u SAD, SSSR, Nemačkoj, Poljskoj, Čehoslovačkoj, Švedskoj, Italiji, Kini, Indiji, Mađarskoj, Rumuniji i u brojnim drugim zemljama. Pripovetke Antonija Isakovića objavljene su u više inostranih antologija najboljih svetskih priča, uz priče Čehova i Hemingveja.

Antonije Isaković bio je i ostao najekranizovaniji pisac Jugoslavije i Srbije, pisac po čijim delima snimljeno je više filmova. Čuveni filmski reditelj Emir Kusturica svoj diplomski film „Gernika“ snimio je po istoimenoj priči Antonija Isakovića. Po njegovim delima urađene su i brojne pozorišne predstave.

Objavio je knjige: Velika deca, Paprat i vatra, Prazni bregovi, Tren I, Tren II, Obraz, Govori i razgovori, Miran zločin, Gospodar i sluge, Nestajanje...

Dobitnik je svih najznačajnijih književnih nagrada: Zmajeve, Sedmojulske, Oktobarske, Vukove, Andrićeve, Ninove, nagrada „Meša Selimović“ i „Bora Stanković“, kao i brojnih drugih nagrada.

Antonije Isaković je umro 13. januara 2002. godine.

IN MEMORIAM – ALEKSANDRA DRAPŠIN

Aleksandra Drapšin (1970–2023)

Posle kratke i teške bolesti upokojila se naša koleginica Aleksandra Drapšin, diplomirani bibliotekar savetnik.

Aleksandra je rođena 1970. u Novom Sadu, gde je završila osnovnu i srednju školu. Diplomirala je na Filozofskom fakultetu u Novom Sadu, smer srpskohrvatski jezik i jugoslovenske književnosti i stekla zvanje profesora srpskohrvatskog jezika i jugoslovenske književnosti. U Biblioteci Matice srpske radi od 2001. godine, najpre u Odeljenju stare i retke knjige, potom u Odeljenju za matične poslove i od 2010. ponovo u Odeljenju stare i retke knjige, gde je obavljala poslove informatora i rukovaoca fondom rariteta. Stručni bibliotekarski ispit položila je 2003, zvanje višeg diplomiranog bibliotekara stekla je 2014, a zvanje diplomiranog bibliotekara savetnika 2022. godine. Na doktorskim studijama na Katedri za bibliotekarstvo u Somboru položila je sve ispite i pripremala je doktorsku disertaciju.

Skromna i nenametljiva, Aleksandra je sve poslove obavljala s lakoćom, mirno, staloženo, bez pogovora, ni malo ne štedeći sebe. U njenom radu ogledala se izuzetna odgovornost, posvećenost, temeljitost, sistematičnost i pedantnost. Kao čuvar najvećih dragocenosti pisanog nasleđa, spomenika kulture od izuzetnog i velikog značaja, Aleksandra je ostavila osoben i trajan pečat, uzoran za sve koji se bave ovom delatnošću. Prema korisnicima je ispoljavala naročitu predusretljivost, ljubaznost, spremnost da pomogne i olakša rad, zbog čega su je naročito voleli i cenili. Aleksandra je raspolagala širokim znanjima iz oblasti bibliotekarstva i informacionih nauka, ali i drugih oblasti znanja. Uspešno se nosila i sa najstručnijim poslovima i bila je pouzadan saradnik i siguran oslonac u radu, dobar i strpljiv učitelj mlađim kolegama. Svojim iskustvom i znanjem svesrdno i nesebično je pružala pomoć i bibliotekarima drugih biblioteka. Bila je član raznih stručnih komisija – Komisije za polaganje stručnih ispita, dveju matičnih komisija za sticanje viših stručnih zvanja, Komisije za utvrđivanje predloga za kategorizaciju stare i retke bibliotečke građe, a bila je član i dveju republičkih komisija za izbor projekata u oblasti bibliotečko-informacione delatnosti. Objavila je više stručnih i naučnih radova i autor je više izložbi posvećenih značajnijim ličnostima i događajima. Jedan je od autora nedavno objavljene publikacije posvećene Biblioteci Matice srpske, povodom njenog jubileja – 175 godina javnog rada. Radila je i na izradi kataloga biblioteke manastira Grabovca, koji se priprema za štampu. Na našu veliku žalost ovaj katalog ona neće ugledati, ali će njeno ime i delo ovde biti trajno prepoznatljivi, a biće utkani i u elektronske i digitalne kataloge Biblioteke Matice srpske i registre kulturnih dobara naše zemlje.

Saradnja sa Aleksandrom bila je veliko zadovoljstvo i prava privilegija. Osim kao izuzetno vrednog, studioznog i plodotvornog bibliotekara, našu dragu Aleksandru, blagog pogleda i lepog osmeha, pamtićemo i kao veoma pažljivu, predusretljivu i požrtvovanu koleginicu i iskrenog i odanog prijatelja. Svedoci smo i njene neizmerne ljubavi, brige i pažnje prema svojoj porodici, koja joj je bila u srcu i na prvom mestu.

Na vest o upokojenju naše drage Aleksandre veliko žaljenje i saučešće izrazili su mnoge naše kolege, saradnici i korisnici kako iz zemlje, tako i iz inostranstva – iz Moskve, Sankt Peterburga, Varšave, Kijeva, Venecije, Sentandreje, ističući Aleksandrinu posvećenost poslovima, predusretljivost, skromnost i dobrotu.

Preranom smrću Aleksandre Drapšin izgubili smo vrsnog i uzornog stručnjaka, plemenitu i dobru koleginicu.

Neka počiva u miru i neka je anđeli čuvaju. Večna joj slava!

IZLOŽBA - DESANKA MAKSIMOVIĆ: 125 godina od rođenja

Desanka Maksimović (Rabrovica kod Valjeva, 16. maj 1898 - Beograd, 11. februar 1993)

Povodom obeležavanja 125 godina od rođenja pesnikinje i prevodioca Desanke Maksimović, Biblioteka Matice srpske je, na osnovu građe iz svojih zbirki i zbirke ROMS-a, priredila elektronsku izložbu. Postavka, koju čini popis izabranih dela i literature sa signaturama, može se pogledati od 18. septembra do 8. oktobra 2023. u javnom katalogu Biblioteke i na njenom veb-sajtu. Autori izložbe su Tatjana Bogojević i Bojana Bjelica, urednik Selimir Radulović.

Otac Desanke Maksimović (Mihailo) bio je učitelj, školski nadzornik, blagajnik i pisac tri knjige (Mladi rodoljub, Pesmarica đačka i Boj na Loznici) koje su, uz Bosansku vilu i tri srpska časopisa za decu (Neven, Zorica, Mala Srbadija), bile njena prva lektira. Majka Draginja, rođena Petrović, bila je ćerka sveštenika, čija porodica je mnogo uticala na Desankino vaspitanje. Osnovnu školu pohađala je u Brankovini (1905-1908) i Valjevu (1908-1909), a zatim i gimnaziju u Valjevu. Od 1918. živi u Beogradu i studira uporednu književnost, opštu istoriju i istoriju umetnosti na Filozofskom fakultetu (1919-1923), gde upoznaje Miloša Crnjanskog i piše za brojne časopise. Kao student predaje crtanje u privatnoj školi u Obrenovcu (1922-1923), a kao stipendista Ministarstva spoljnih poslova, na Sorboni je slušala istoriju umetnosti. Bila je suplent Treće ženske gimnazije u Beogradu (1923-1924) i Učiteljske škole u Dubrovniku (1925-1926), nastavnik Prve ženske gimnazije u Beogradu (1926-1941, 1944-1947), a potom je radila u Ministarstvu prosvete (1947-1957).

Prvo štampani rad je pesma „Jedna smrt” (Misao, 1920). Poeziju, prozu, članke, eseje, prevode objavljivala je u brojnim listovima i časopisima: Nova svetlost (1920-1921), Srpski književni glasnik (od 1921), Venac, Naš list, Ženski pokret i Američki Srbobran (od 1922), Riječ, Raskrsnica i Zavičaj (od 1923), Budućnost, Vreme, Prosveta i Letopis Matice srpske (od 1925), Književni sever, Luča (od 1926). Od 1927. sarađuje u Politici a kasnije i u više desetina časopisa i listova, među kojima su: Pravda, Vardar, Žena danas, Zora, Žena i svet, Književne novine, Književnost, Nin, Savremenik, Pionir, Poletarac, Život, Pionirske novine, Glas, Glas žene, Bagdala, Oslobođenje, Odjek, Zadarska revija, Rukovet, Braničevo, Student, Narodne novine, Stig, Detinjstvo, Neven i brojni drugi.

Potpisala je apel javnosti povodom kampanje koju je predvodio Miloš Crnjanski „protiv strane knjige” i apel protiv rata i imperijalizma. Kao član srpske delegacije, koju predvodio Milan Rakić, bila je na međunarodnom kongresu PEN klubova u Dubrovniku (1933), prvom svetskom protestu protiv fašizma. Bila je počasni član Glavnog odbora SKZ. Izabrana je za dopisnog člana SANU (1959). Učestvovala je na Kongresu evropskih pisaca u Firenci (1962), PEN klubova u Bugarskoj i Češkoj (1963), Svetskom kongresu žena u Nici (1975), bila član Odbora za proslavu 150-godišnjice Matice srpske (1976) i član Upravnog odbora Matice (1973-1979), član Udruženja književnika Srbije od osnivanja. Obišla je velike svetske gradove i više kontinenata, čitajući svoju poeziju.

Njene knjige prevedene su na ruski, francuski, engleski, mađarski, turski, italijanski, kineski itd. Prevodila je sa ruskog, francuskog, bugarskog, slovenačkog jezika a znala je i češki, nemački i engleski jezik. Prvu knjigu Pesme objavljuje 1924, a naslovnu stranu radio je Pjer Križanić. Godine 1931. objavljuje prvu zbirku pripovedaka Ludilo srca i Srce lutke spavaljke i druge priče za decu. Za streljanje đaka u Kragujevcu čula je ispred svoje škole u Brankovini, početkom rata, a „Krvavu bajku” objavila je 1946. u zbirci Pesnik i zavičaj, koja je štampana u 10.000 primeraka. Prvi roman Otvoreni prozor štampan je 1954. Njene pesme i priče nalaze se u mnogim antologijama, izabrana dela preštampavana su u više izdanja. Kao 82. knjiga u ediciji „Srpska književnost u sto knjiga”, štampan je izbor iz njenih dela, koji je načinio Stevan Raičković (1965). Srpska književna zadruga objavila je njenu poslednju knjigu Zovina svirala (1993). Zadužbina „Desanka Maksimović” priredila je Celokupna dela Desanke Maksimović u 15 tomova (1997). Nolit joj štampa Sabrana dela u sedam knjiga (1969) a Sabrane pesme u šest tomova (1988). Prvu monografiju o Desanki Maksimović objavio je Milorad M. Blečić.

Dobitnik je brojnih nagrada i odlikovanja, među kojima su: Sedam umetnosti (1935), Mlado pokolenje i Zmajeva nagrada za izbor Miris zemlje (1958), Sedmojulska nagrada za književni rad (1964), Zmajeva nagrada za knjigu Nemam više vremena (1973), Vukovu nagradu (1974) i Specijalna Vukova nagrada (1975), Nagrada Evropskog društva kulture (1986). Prva je žena dobitnik Njegoševe nagrade (1985) a ceo iznos poklonila je školskim bibliotekama u okolini Cetinja. Dobitnik je Nagrade SKZ za životno delo (1992). Odlikovana je Ordenom Svetog Save (1925, 1990), Ordenom zasluga za narod I reda (1958), bugarskim Ordenom Kirila i Metodija I reda (1963), Ordenom Republike sa zlatnim vencem (1968), sovjetskim Ordenom časti (1968), Nagradom AVNOJ-a (1970), Ordenom Jugoslovenske zvezde sa lentom (1978), Ordenom Jugoslovenske zastave sa lentom (1988), ruskim Ordenom prijateljstva naroda (1988). Nagrada „Desanka Maksimović” ustanovljena je 1994. godine. Povodom stogodišnjice rođenja, Uneskov slovenski projekat proglasio je za ličnost kulture u 1998. godini.

Bila je udata za Sergeja Slastikova iz Moskve, prevodioca, pesnika, pravnika i glumca, činovnika Ministarstva finansija i Ministarstva prosvete. Umrla je u Beogradu (1993) a pomen je održao patrijarh Pavle. Sahranjena je u Brankovini.

TRIBINA "SAVREMENI ČOVEK I SAVREMENI SVET" – NIKOLAJ PETROVIČ BURLjAJEV

Nikolaj Petrovič Burljajev, proslavljeni ruski glumac i režiser i član ruske Državne dume, biće gost tribine "Savremeni čovek i savremeni svet" koju organizuju Matica srpska i Biblioteka Matice srpske. Program će se održati u Svečanoj sali Matice srpske, u sredu, 6. septembra, u 20,00 sati.

Sutradan, 7. septembra, u 19,00 sati, u bioskopskoj sali Kulturnog centra Novog Sada biće priređena projekcija njegovog biografskog filma o velikom ruskom (i svetskom) režiseru Andreju Tarkovskom.

Nikolaj Petrovič Burljajev je rođen 1946. godine. Svetsku slavu stekao je, kao glumac, u filmovima Andreja Tarkovskog Ivanovo detinjstvo (1962) i Andrej Rubljov (1966). Snimio je, nakon toga, više od šezdeset filmova i televizijskih serija. U nekoliko navrata bio je drag gost Srbije, a 2013. godine je, kao čelnik uglednog filmskog festivala Zlatni vitez, odlikovan ordenom Svetog Save prvog stepena, jednim od najvećih odlikovanja koje dodeljuje Srpska Pravoslavna Crkva.

Verujemo da je poseta ovog istaknutog umetnika događaj od značaja za našu kulturu, kao i za kulturne veze Republike Srbije i Ruske Federacije.

Predsednik Matice srpske
Dragan Stanić

Upravnik Biblioteke Matice srpske
Selimir Radulović

O aktuelnom kulturnom i političkom trenutku u Rusiji, o vezama srpskog i ruskog naroda, o kulturi i kinematografiji kao važnim delatnostima u formiranju javnog mnjenja, o svom angažmanu u osnivanju Kulturnog fronta Rusija na čijem je čelu, ali i o svojim prvim koracima na filmu i prijateljstvu sa Andrejom Končalovskim i Andrejom Tarkovskim, govorio je na tribini Savremeni čovek i savremeni svet Nikolaj Petrovič Burljajev, proslavljeni ruski glumac, režiser, pisac i član Državne dume Ruske Federacije. Na tribini je pročitan odlomak iz njegovih sećanja na boravak u Srbiji ratne 1999. godine a prikazani su i odlomci iz filmova u kojima je glumio i koje je režirao Nikolaj Burljajev.

Ovde možete pogledati snimak tribine > > >

IZLOŽBA - MIHAILO OBRENOVIĆ: 200 godina od rođenja

Povodom obeležavanja 200 godina od rođenja kneza Mihaila Obrenovića (Kragujevac, 16. septembar 1823 - Beograd, 29. maj 1868), Biblioteka Matice srpske priredila je elektronsku izložbu građe iz svojih zbirki. Postavka, koju čini izbor iz dela Mihaila Obrenovića, kao i literatura o njemu, može se pogledati od 28. avgusta do 17. septembra 2023. godine, u javnom katalogu Biblioteke i na njenom veb-sajtu. Autor izložbe je Nataša Bundalo Mikić, urednik Selimir Radulović.

Mihailo Obrenović rođen je u Kragujevcu, kao drugi sin kneza Miloša i knjeginje Ljubice. Po Miloševoj abdikaciji i nakon smrti prvorođenog brata Milana, Mihailo je iz Vlaške, preko Carigrada, stigao u Srbiju kako bi nasledio kneževsko dostojanstvo. Do dolaska u zemlju vlast je preuzelo Prvo namesništvo (1839-1840) koje su činili Avram Petronijević, Jevrem Obrenović i Toma Vučić Perišić. Mihailova prva vladavina bila je kratkotrajna (1839-1842) i ispunjena političkim borbama između obrenovićevaca i ustavobranitelja, pristalica Karađorđevića. U toj borbi prevagu su odneli ustavobranitelji predvođeni Tomom Vučićem Perišićem. Mihailo je bio prinuđen da 1842. beži iz Srbije u Beč kod oca. Svoje dane progonstva proveo je putujući po Evropi. Oženio se 1853. godine ugarskom groficom Julijom Hunjadi. Život u austrijskoj prestonici omogućio je mladom knezu da upozna najumnije ljude tog vremena – Vuka Karadžića, Đuru Daničića i Branka Radičevića. U materijalnoj podršci koju je pružao srpskoj intelektualnoj eliti, knez Mihailo je nadmašio čak i kneza Miloša.

Svetoandrejska skupština (1858) označila je kraj vladavine kneza Aleksandra Karađorđevića i povratak na presto Miloša Obrenovića. Po očevoj smrti, septembra 1860. godine, otpočela je druga vladavina kneza Mihaila. Ciljevi njegove politike bili su borba za nacionalno oslobođenje, jačanje zakonitosti, razvoj državne vlasti, smanjenje siromaštva, ublažavanje stranačkih nesuglasica. Tokom svoje druge vladavine knez je doneo niz zakona kojima je ojačao državno zakonodavstvo (zakoni o Savetu, Narodnoj skupštini, narodnoj vojsci, porezu na imetak...). Obrazovana je narodna vojska, ojačan rad vlade koju je dugi niz godina vodio istaknuti političar i tvorac Načertanija, Ilija Garašanin.

Knez Mihailo je u Srbiju doneo atmosferu evropskih dvorova i ceremonijala. Vladao je apsolutistički, smatrajući da je vladalac bitan činilac za uspostavljanje zakonitosti, a samim tim i za napredak države i njenog stanovništva. Godine 1841. premestio je prestonicu iz Kragujevca u Beograd. Na spoljnom planu, zaslužan je za obrazovanje prvog balkanskog saveza radi rata sa Turcima. Savez je formiran sklapanjem ugovora sa Crnom Gorom (1866), Grčkom (1867), Rumunijom (1868), bugarskim revolucionarnim komitetima i Narodnom strankom J. J. Štrosmajera. Knez Mihailo Obrenović, ubijen je 29. maja 1868. u Košutnjaku a sahranjen u Sabornoj crkvi u Beogradu.

IZLOŽBA - SRETEN STOJANOVIĆ: 125 godina od rođenja

Povodom obeležavanja 125 godina od rođenja vajara Sretena Stojanovića (Prijedor, 15. februara 1898 - Beograd, 29. oktobar 1960), Biblioteka Matice srpske priredila je elektronsku izložbu građe iz svojih zbirki. Postavka, koju čini izbor dela Sretena Stojanovića, kao i literatura o njemu, postavljena je od 7. do 27. avgusta 2023. godine, u javnom katalogu Biblioteke i na njenom veb-sajtu. Autor izložbe je Aleksandar Radović, urednik Selimir Radulović.

Sreten Stojanović rođen je u Prijedoru, u kući pravoslavnog sveštenika Sime Stojanovića. Osnovnu školu završio je u Prijedoru, a srednju je počeo da pohađa u Banjaluci, ali je, zbog revolucionarne delatnosti, isteran iz gimnazije. Upisan je u gimnaziju u Tuzli, deo aktivnosti provodi kao član organizacije Mlada Bosna kada mu je zaprećeno izbacivanjem iz škole. Tokom balkanskih ratova 1913. godine, u Beogradu, upisuje Prvu mušku gimnaziju, a nakon Sarajevskog atentata uhapšen je i sa grupom saboraca sproveden u zatvore u Prijedoru, Bihaću i Zenici (1916). Naredne godine dočekao je amnestiju, a ubrzo se prebacuje u Zagreb gde sklapa prijateljstvo sa lekarom dr Đuricom Đorđević zahvaljujući čijoj stipendiji odlazi, početkom 1918. godine, u Beč. U tom gradu, kod profesora Celeznog i Levandovskog, započinje umetničko obrazovanje da bi krajem oktobra 1919. otišao na dalje školovanje, u Pariz.

Nakon preseljenja u Beograd, početkom dvadesetih godina, počinje ozbiljan i profesionalan stvaralački rad formirajući svoj prvi vajarski atelje, (prva izložba 1922. godine), piše likovnu kritiku, ženi se Jelenom Milošević iz Šapca (1925). Jedan je od osnivača grupe „Oblik“ i „Samostalni“, predsednik Udruženja likovnih umetnika (1935. i 1936. godine), a krajem 1937. izabran je za profesora tek osnovane Akademije likovnih umetnosti.

Posle Drugog svetskog rata bio je predsednik Saveza likovnih umetnika Jugoslavije (SLUJ-a), sekretar Udruženja likovnih umetnika Srbije (ULUS-a), dekan Akademije likovnih umetnosti (1949-1960), prvi rektor Univerziteta umetnosti u Beogradu (1957-1958). Urednik je časopisa „Umetnost“, pokretač edicije izdavačkog društva „Prosveta“ (Beograd) „Slikari i vajari“. Za dopisnog člana SANU izabran je 1950, za redovnog 1959. godine.

Pored vajarstva u kojem je prepoznat kao „majstor srpskog psihološkog portreta“, iskazao se i kao slikar i autor crteža. Njegovo skulptorsko delo se, u istoriji srpskog vajarstva, deli u tri faze. Osim brojnih bistâ i javnih spomenika autor je monumentalnih spomenika iz NOB-a.

Srpska književna zadruga je, 1997. godine, objavila Stojanovićevu autobiografiju pod nazivom Sećanje na mladost (1904-1922), a Radio-televizija Srbije je, 2013. godine u saradnji sa Fondacijom „Sreten Stojanović“ iz Beograda, prikazala retrospektivnu izložbu ovog srpskog vajara.

IZLOŽBA - MILKA IVIĆ: povodom 100 godina od rođenja

Povodom obeležavanja 100 godina od rođenja lingviste, profesora, akademika Milke Ivić (Beograd, 11. decembar 1923 - Beograd, 7. mart 2011), Biblioteka Matice srpske priredila je elektronsku izložbu građe iz svojih zbirki. Postavka, koju čini izbor iz dela Milke Ivić, kao i literatura o njoj, može se pogledati 17. jula - 6. avgusta 2023. godine, u javnom katalogu Biblioteke i na njenom veb-sajtu. Autor izložbe je Nataša Bundalo Mikić, urednik Selimir Radulović.

Milka Ivić je rođena u Beogradu, u uglednoj građanskoj obrazovanoj porodici dr Radoja Jovanovića, državnog savetnika i Svetlane Ilić, starije ćerke pesnika Vojislava J. Ilića. Diplomirala je na Filozofskom fakultetu u Beogradu na grupi za južnoslovenske jezike i književnost 1949. godine. Zaposlila se na Institutu za srpskohrvatski jezik Srpske akademije nauka iste godine. Doktorirala je 1953. godine tezom „Značenja srpskohrvatskog instrumentala i njihov razvoj”. U maju 1955. godine dr Milka Ivić izabrana je za docenta tek osnovanog Filozofskog fakulteta u Novom Sadu za predmete – savremeni srpskohrvatski jezik i opšta lingvistika. Za vanrednog profesora je izabrana 1959. godine a za redovnog 1964. godine. Kao profesor – gost predavala je na više uglednih univerziteta u Evropi, Sjedinjenim Američkim Državama i Japanu (Jejl, Los Anđeles, Upsala, Blumington, Tokio, Ohajo, Krakov, Poznanj, Harvard, Geteborg, Štokholm, Kopenhagen, Oslo, Oksford, Kembridž, Beč, Grac i drugi).

Naučno interesovanje Milke Ivić usmereno je ka semantičko-sintaksičkom osvetljavanju srpskog ali i drugih slovenskih jezika. Posebno je proučavala Vukov književni jezik i istoriju lingvistike. Objavila je oko 260 radova od kojih znatan broj u inostranstvu. Među tim radovima su i knjige Značenja srpskohrvatskog instrumentala i njihov razvoj, Pravci u lingvistici I i II, O jeziku Vukovom i vukovskom, Lingvistički ogledi i O zelenom konju, Novi lingvistički ogledi.

Dobitnica je mnogobrojnih nagrada: Sedmojulska nagrada (1985); Oktobarska nagrada Novog Sada (1963); Vukova nagrada (1992); Zlatna plaketa za izuzetne rezultate u obrazovno-prosvetnom radu Udruženja Univerzitetskih profesora i naučnika Srbije (1996); Povelja i titula počasnog člana Lingvističkog društva Češke za zasluge na polju nauke (2000); Titula počasnog doktora Ruskog državnog univerziteta u Petrozavodsku (2002); Povelja za životno delo – dodelilo Udruženje književnika Srbije (2005).

IZLOŽBA - MIHAILO MARKOVIĆ: povodom 100 godina od rođenja

Povodom obeležavanja 100 godina od rođenja srpskog filozofa i profesora univerziteta, Mihaila Markovića, Biblioteka Matice srpske priredila je elektronsku izložbu građe iz svojih zbirki. Postavka, koju čini izbor dela i literature o životu i stvaralaštvu Mihaila Markovića, može se pogledati od 26. juna 2023. godine, u javnom katalogu Biblioteke. Autor izložbe je Nenad Stanojević, a urednik je Selimir Radulović. Elektronski katalog izložbe dostupan je na veb-sajtu BMS.

Mihailo Marković rodio se 24. februara 1923. godine u Beogradu, gde je završio i Drugu mušku gimnaziju. SKOJ-u je pripadao od 1940. godine, bio je aktivan beogradski ilegalac do 1944. godine kada odlazi u partizane i odmah postaje, prvo komesar čete, a ubrzo potom i komesar bataljona. U to vreme postaje član KPJ, u kojoj ostaje do studentskih demonstracija 1968. godine.

Doktorirao je 1955. godine na Filozofskom fakultetu u Beogradu, a zatim i u Londonu naredne godine. na Filozofskom fakultetu Univerziteta u Beogradu izabran je za docenta 1956, za vanrednog profesora 1958, a za redovnog profesora 1963. godine. Predavao je Logiku, Filozofiju nauke i Metodologiju naučnog istraživanja.

Bio je predsednik Jugoslovenskog udruženja za filozofiju 1960-1962. godine, kao i jedan od organizatora Korčulanske letnje škole i član saveta poznatog filozofskog časopisa Praxis i urednik časopisa Praxis International koji je izlazio na Oksfordu (1980-1989).

Politički je suspendovan iz nastave zajedno sa sedam svojih kolega sa Odeljenja za filozofiju, 1975. godine, a otpušten sa Filozofskog fakulteta 1981. godine. Od suspenzije iz nastave na Filozofskom fakultetu u Beogradu akademik Mihailo Marković predavao je isključivo na stranim univerzitetima. Od 1969. do 1970. bio je gostujući profesor na Mičigenskom univerzitetu En Arbor, zatim je predavao na Pensilvanijskom univerzitetu u Filadelfiji. Držao je po pozivu predavanja i seminare na brojnim univerzitetima u Evropi, SAD, Kanadi, Meksiku, Argentini, Kini, Japanu itd.

Najpoznatija dela akademika Mihaila Markovića su: Logika (1954), Pojam logike (1956), Formalizam u savremenoj logici (1957), Humanizam i dijalektika (1967), Etika i politika (1994), Sloboda i praksa (1997), Srbija u krizi (2010), Dialektik der Praxis (1968), Democratic Socialism: Theory and Practice (1982) itd.

IZLOŽBA - MIĆA POPOVIĆ: povodom 100 godina od rođenja

Povodom obeležavanja 100 godina od rođenja slikara, reditelja, književnika i teoretičara umetnosti Miće Popovića (Loznica, 12. jun 1923 - Beograd, 22. decembra 1996), Biblioteka Matice srpske priredila je elektronsku izložbu građe iz svojih zbirki. Postavka, koju čini izbor iz dela Miće Popovića, kao i literatura o njemu, može se pogledati 5-25. juna 2023. godine, u javnom katalogu Biblioteke i na njenom veb-sajtu. Autori izložbe su Tatjana Bogojević i Bojana Bjelica, urednik Selimir Radulović.

Mića Popović rođen je u uglednoj svešteničkoj porodici. Godine 1927. sa porodicom se seli u Beograd, gde pohađa osnovnu školu i Treću mušku gimanziju. Jedno vreme bio je član uprave školske literarne družine „Javor”. Prvi put izlaže na XIII jesenjoj izložbi u „Cvijeti Zuzorić” (1940). Maturirao je nekoliko dana pre početka rata (1941), a Akademiju likovnih umetnosti upisuje u klasi Ivana Tabakovića (1946). Formirao je „Zadarsku grupu” (1947), a posle povratka u Beograd izbačen je sa Akademije. Oženio se sa slikarkom Verom Božičković (1949), koja mu je pružila podršku u svim životnim situacijama.

Prvu samostalnu izložbu imao je 1950. u Paviljonu na Malom Kalemegdanu, a 1952. priređuje izložbu Selo Nepričava u Muzeju Vuka i Dositeja, kada se bavi i teorijom umetnosti. Prvu knjigu iz te oblasti izdaje 1954. pod nazivom Sudari i harmonije. Sledi izložba Od magle do kostiju u Umetničkom paviljonu na Kalemegdanu, a nakon toga niz izložbi u zemlji i inostranstvu. Krajem 1950. pravi enformel slike, redovno izlaže na Oktobarskom salonu, a 1965. pristupa Umetničkom udruženju „Lada”. U to vreme bavi se i pozorištem pa je režirao komad „Viktor ili deca na vlasti”. Napravio je samostalnu izložbu pod nazivom Slikarstvo prizora (1971), posle koje putuje po Kini, Indiji, Iranu. Obilazi Ameriku čitave 1980. godine.

Napisao je knjige: Sudari harmonije (1954), Izlet (1957), U ateljeu pred noć (1962), Ishodište slike (1983), i uradio filmove: Čovek iz hrastove šume (1963), Roj (1966), Kameni despot (1967), Delije (1968) i Burduš (1970). Predavao je na Njujorškom državnom univerzitetu u Olbaniju, kao gostujući profesor. Izabran je za dopisnog člana SANU 1978, a za redovnog člana 1985. Dobitnik je brojnih značajnih nagrada. U Loznici je otvorena njegova Spomen-zbirka i proglašen je za počasnog građanina (1989).

NAGRADA SRETEN MARIĆ MIHAJLU PANTIĆU

Ugledna nagrada Sreten Marić za najbolju esejističku knjigu iz oblasti književnosti i filozofije u 2021. i 2022. godini, koju dodeljuju Biblioteka Matice srpske i Skupština opštine Kosjerić, pripala je prof. dr Mihajlu Pantiću, za knjigu Aleksandrijski sindrom 5 u izdanju Akademske knjige (Novi Sad, 2021). Jednoglasnu odluku doneo je žiri u sastavu Katarina Marić Leobardi, Radovan Popović i Gojko Tešić.

Nagrada koja nosi ime jednog od vrhunskih srpskih esejista i prevodilaca Sretena Marića (1903-1992), dodeljuje se tradicionalno svake druge godine. Ustanovili su je Biblioteka Matice srpske i opština Kosjerić i biće dodeljena narednog meseca 2023. godine u Kosjeriću.

Obrazloženje žirija

Za više od četiri decenije praćenja i tumačenja savremene srpske književnosti, podjednako poezije, proze i esejistike, Mihajlo Pantić, ujedno i vrlo inventivan pripovedač, stvorio je razuđen književnokritički opus u kojem se s jedne strane praktično primenjuju iskustva i saznanja aktuelnih teorijskih pravaca, a sa druge čuva stilska pregnantnost i retorička prijemičivost starije esejističke škole oličene u delu Sretena Marića i drugih najznačajnijih srpskih kritičara i esejista minulih vremena. Da je tako potvrđuje i Pantićev niz knjiga pod nazivom Aleksandrijski sindrom u kojima su sabrani i sistematizovani njegovi ogledi i kritike o savremenoj srpskoj prozi. Posebno je važno istaći širinu Pantićevih interesovanja, odnosno poetičku i generacijsku neisključivost, budući da on u pomenutoj kritičkoj kolekciji piše o gotovo svim značajnijim srpskim prozaistima od početka druge polovine prošlog veka pa sve do današnjih dana. Reč je, pritom, kako je primetio Slavko Gordić, „o agilnom, osetljivom i obaveštenom tumaču savremene srpske književnosti (...) u čijem vidnom polju nisu samo nesumnjiva i proverena imena naše nacionalne književnosti, nego i imena naših široj kulturnoj javnosti manje znanih savremenika bez čijeg udela u književnom stvaralaštvu ne bi bilo moguće obuhvatiti ni tematsko-stilski raspon, ni istorijski razvoj srpske književnosti.”

I u petoj knjizi Aleksandrijskog sindroma, opisujući i analizirajući opuse srpskih prozaika, od Vladana Desnice preko Danila Kiša do niza savremenika iz svoje i novijih generacija, Mihajlo Pantić dodatno osnažuje i potvrđuje stav iz uvodnog teksta pod naslovom „Jedan pogled na srpsku prozu XX veka” u kojem između ostalog zapaža „da je to veliko i u svakom pogledu dinamično (čitaj: tragično, nestabilno, krizno) razdoblje sa stanovišta vrednosti svakako najbogatije, a sa stanovišta zastupljenosti različitih stvaralačkih poetika svakako najraznovrsnije u dosadašnjoj nacionalnoj književnoj istoriji, te ga iz mnogih razloga nije nimalo lako upojmiti i svesti na makar okvirnu spekulativnu shemu.” U ogledima o devetnaest srpskih romansijera i pripovedača Pantić daje delima saobražene, ujedno i referentne interpretativne okvire, čineći to na njemu svojstven, nepretenciozan način, mimo unificiranosti akademski „propisanih” shema tumačenja književnih dela, opet u duhu žive i danas aktuelne nacionalne esejističke tradicije. Proničući u srpsku prozu i posmatrajući je kao „estetski obeležen amalgam duhovnih, empirijskih i fikcionalnih (simboličkih) učinaka srpskog jezika i srpske nacionalne zajednice”, Mihajlo Pantić je i knjigom Aleksandrijski sindrom 5 potvrdio pouzdanost svojih kritičkih uvida i procena i ujedno proširio svoj i inače vrlo bogat i razuđen književnokritički opus od tridesetak naslova. U tom smislu, ogledi i kritike Mihajla Pantića, kako je povodom Aleksandrijskog sindroma 5 zaključio Dragan Bošković, zaista „preglednošću i pronicljivošću karakterističnim za autorov diskurs, postaju svojevrsna poetička ‘šifra’ za razumevanje i savremene srpske literature i nacionalne kulture.”

IZLOŽBA - NADEŽDA PETROVIĆ (1873-1915) - 150 godina od rođenja i RASTKO PETROVIĆ (1898-1949) - 125 godina od rođenja

Povodom obeležavanja 150 godina od rođenja slikarke Nadežde Petrović (Čačak, 11. oktobar 1873 - Valjevo, 3. april 1915) i 125 godina od rođenja pisca Rastka Petrovića (Beograd, 3. mart 1898 - Vašington, 15. avgust 1949) Biblioteka Matice srpske priredila je elektronsku izložbu građe iz svojih zbirki. Postavka se može pogledati od 15. maja do 4. juna 2023. godine, u javnom katalogu Biblioteke i na njenom veb-sajtu. Autor izložbe je Mirko Dimić, urednik Selimir Radulović.

Nadežda Petrović rođena je u Čačku 1873. godine. Od 1884. godine sa porodicom živi u Beogradu. Višu žensku školu završila je u Beogradu (1891). Polaže ispit za nastavnicu crtanja u srednjim školama (1892) i postaje učenica u ateljeu Đorđa Krstića. Godine 1896/7. pohađa školu kod Kirila Kutlika. Od 1898. godine počinje školovanje u Minhenu u ateljeu Slovenca Antona Ažbea. Već 1900. godine pravi svoju prvu samostalnu izložbu u Beogradu. Naredne godine (1901) započinje rad u ateljeu Julijusa Ekstera u Minhenu. Od 1904. godine angažuje se u domovini oko Prve jugoslovenske umetničke izložbe, osnivanja Lade (Društva srpskih umetnika) i Prve jugoslovenske umetničke kolonije (Sićevo, Pirot 1905. godine). Slede značajne samostalne izložbe u Ljubljani i u Parizu (1910), potom u Rimu i ponovo u Parizu na Jesenjem salonu. U Beogradu (1912) otvara slikarsku školu i učestvuje na Četvrtoj jugoslovenkoj izložbi. U Prvom balkanskom ratu učestvuje kao dobrovoljna bolničarka na frontu. Sa srpskom vojskom je ponovo 1913. i 1914. godine. Umrla je u Valjevu, od tifusa, gde je bila na dužnosti dobrovoljne bolničarke. U najtežim ratnim trenucima svoj život dala je za odbranu otadžbine. Njen patriotizam je nešto čega će se srpski narod večno sećati i veličati je kao heroinu. Stvaralački opus Nadežde Petrović obuhvata skoro trista ulja na platnu, oko stotinu skica, studija i krokija kao i nekoliko akvarela. Dela joj spadaju u tokove secesije, simbolizma, impresionizma i fovizma. Svojim radom postavila je temelj srpskom modernom slikarstvu.

Rastko Petrović rođen je u Beogradu 1898. godine, kao deveto dete oca Dimitrija, istoričara i majke Mileve, učiteljice. Bio je mlađi brat Nadežde Petrović, slikarke, i Milice, pesnikinje. Kao dete ostaje bez majke, a brigu o njemu preuzimaju sestre. U periodu od 1905. do 1914. godine pohađao je osnovnu školu i upisao niže razrede gimnazije. Njegovo školovanje prekidaju balkanski ratovi (1912). Kao nesvršeni gimnazijalac odlazi na front, prelazi Albaniju i odlazi u Francusku, gde završava gimnaziju. U Nici je maturirao, a kao stipendista francuske vlade upisuje prava u Parizu. Tamo upoznaje i druži se sa mnogim pesnicima, slikarima i umetnicima. Piše pesme, pripovetke i prikaze slikarskih izložbi koje objavljuje u svojoj otadžbini. Godine 1921. objavljuje jedinstveni humoristički roman iz života starih Slovena Burleska gospodina Peruna boga groma, a krajem 1922. zbirku pesama Otkrovenje. Tokom cele naredne godine aktivno deluje u Beogradu zajedno sa brojnim piscima poput Milana Dedinca, Marka Ristića, Tina Ujevića i drugih. Njihovo delovanje dovešće do pojave nadrealizma kod nas. Nakon što se zaposlio kao činovnik u Ministarstvu inostranih dela (1923), primljen je za pripravnika. Postavljen je za pisara u Ministarstvu inostranih dela u Poslanstvu pri Vatikanu kod Milana Rakića (1926), koji mu omogućuje putovanja po Italiji, Španiji, Francuskoj, Turskoj i, što je najznačajnije – po Africi. Godine 1930. godine objavljuje jedan od najznačajnijih putopisa u našoj književnosti Afrika. Postavljen je za vicekonzula u Čikagu (1935). Naredne godine prelazi u Vašington gde počinje da radi kao sekretar Poslanstva. Nastavlja svoja putovanja po SAD, Kanadi, Meksiku i Kubi. Godine 1938. unapređen je u zvanje konzula pete grupe u Čikagu. Drugi svetski rat proveo je u SAD. Tamo piše zbirku Ponoćni delija. U 51. godini, 15. avgusta 1949. godine umire u Vašingtonu, gde je i sahranjen. Posmrtni ostaci preneti su u Beograd, tek u junu 1986. godine, i sahranjen je u porodičnoj grobnici na Novom groblju. Ostavio je ogroman trag u srpskoj književnost, likovnoj kritici i kulturi našeg naroda uopšte.

DAN BIBLIOTEKE MATICE SRPSKE

Biblioteka Matice srpske je u petak, 28. aprila, svečano obeležila svoj dan. Na početku Svečane akademije skupu su se obratili episkop bački Irinej, predsednik Matice srpske Dragan Stanić, i Dejan Savić, savetnik predsednika Republike za kulturu.

Selimir Radulović, upravnik Biblioteke Matice srpske, održao je Besedu o knjizi i biblioteci.

„Danas je, nesumnjivo, značajan dan za Biblioteku Matice srpske, Maticu srpsku, za srpsku kulturu, u celosti. Nakon trogodišnje pandemijsko-ukrajinske noći, koja je život po smislu pomerila ka životu po inerciji, jedna ovakva svetkovina, gde su knjiga i biblioteka u središtu pažnje, vraća nam veru da se, iznova, iz nebića, vratimo u biće.

Ove godine navršava se 185 godina od dana kada je doneta odluka da se Biblioteka Matice srpske otvori za javnost. Hvala svima koji su se pridružili našem slavlju. Kad smo zajedno, noseć bremena jedni drugima, možemo sve, ako, pak, jedan gradi, a drugi razgrađuje, nema koristi, osim truda“, rekao je, između ostalog, upravnik Radulović.

Na Dan Biblioteke uručena je Nagrada Zlatna knjiga Biblioteke Matice srpske, koja je ove godine pripala dr Vladimiru Pištalu, jednom od najprevođenijih srpskih pisaca današnjice, upravniku Narodne biblioteke Srbije.

„Ovo mesto ima neku magiju, koja svaki put padne na mene, i deluje smirujuće“, rekao je laureat na početku svog obraćanja medijima. U svojoj besedi Pištalo je istakao da tradicija nije obožavanje pepela, nego prenošenje vatre. Ono što je kontinuitet u tradiciji jeste kontinuitet nade, naglasio je dobitnik Zlatne knjige.

Nagradu Zlatna knjiga čine povelja, plaketa, okrugli sto o delu dobitnika i zbornik radova s okruglog stola. Povelja i plaketa su dobitniku uručene tokom svečane akademije u čast Dana Biblioteke, a okrugli sto će biti održan u novembru ove godine, nakon čega će biti objavljen i zbornik radova.

Dan Biblioteke Matice srpske održava se na datum kada je 1864. godine doneta odluka o preseljenju Matice srpske i njene biblioteke iz Pešte u Novi Sad. Ovogodišnja proslava je protekla naročito svečano, budući da je Biblioteka Matice srpske odlikovana, u februaru ove godine, od strane predsednika Srbije, Sretenjskim ordenom prvog stepena. Biblioteka ove godine obeležava i 185 godina od otvaranja za javnost.

Ovim povodom priređena je i izložba rukopisne i stare štampane knjige, autorki Dušice Grbić i Aleksandre Drapšin. To je bila retka prilika da se vide originalne publikacije iz dragocene kolekcije stare i retke knjige Biblioteke Matice srpske.

Tokom svečanosti uručene su i Zahvalnice Biblioteke Matice srpske, Biblioteci grada Beograda, i mr Katici Škorić, arheografu savetniku u penziji, dugogodišnjem radniku BMS.

U kulturnom programu učestvovao je hor Karlovačke bogoslovije, dok je program vodila Sonja Damjanović. Proslavu su uveličale brojne zvanice iz našeg javnog i kulturnog života.

Imamo čast da Vas zamolimo da zajedno obeležimo
DAN BIBLIOTEKE MATICE SRPSKE
Petak, 28. april 2023. godine, 12 časova
Svečana sala Matice srpske

Upravni odbor Biblioteke Matice srpske ustanovio je 29. decembra 2015. godine Dan Biblioteke i njenu godišnju Nagradu.
Dan Biblioteke Matice srpske je 28. april. Tog datuma (po novom kalendaru) 1864. godine doneta je odluka o preseljenju Matice srpske i njene Biblioteke iz Pešte u Novi Sad.
Nagrada „Zlatna knjiga Biblioteke Matice srpske“ dodeljuje se Vladimiru Pištalu, književniku, univerzitetskom profesoru, i upravniku Narodne biblioteke Srbije.
Na Dan Biblioteke uručuju se i „Zahvalnice“, koje će ove godine dobiti Katica Škorić i Biblioteka grada Beograda.
Biblioteka Matice srpske odlikovana je, 15. februara 2023, od strane predsednika Republike Srbije, „Sretenjskim ordenom prvog reda“.
Biblioteka ove godine obeležava 185 godina od otvaranja za javnost.

IZLOŽBA - JUBILEJI ŠTAMPANIH SRBULjA 2023. GODINE

Srbulje su štampane knjige na srpskoslovenskom jeziku, srpske inkunabule i paleotipi, pravoslavne crkvene i verske knjige štampane od 15. do 17. veka. Srpskoslovenske knjige koje pripadaju srpskom štamparstvu štampane su na Cetinju, u Goraždu, manastirima Rujnu, Gračanici, Mileševi, Mrkšinoj crkvi, Beogradu, Skadru i Veneciji, a postoje i srpskoslovenske knjige nastale u rumunskom štamparstvu. Poznato je 39 izdanja srpskoslovenskih knjiga iz srpskih štamparija i 2 iz rumunskih. Biblioteka Matice srpske poseduje najveću zbirku srbulja.

U Biblioteci Matice srpske priređena je elektronska izložba povodom jubileja štampanih srbulja 2023. godine – 500 godina Molitvenika (Trebnika) goraždanskog (Goražde, 1523) i 460 godina Trioda cvetnog Stefana od Skadra (Skadar, 1563).

Molitvenik goraždanski otisnut je u štampariji Božidara Goraždanina, u Goraždu, pri Hramu Svetog Georgija, 1523. godine. Knjigu je štampao jeromonah Teodor Ljubavić, uz pomoć đakona Radoja. U štampariji u Goraždu objavljene su još dve knjige – Služabnik 1519 (1520?) i Psaltir s posledovanjem 1521. godine. Fototipsko izdanje sve tri knjige i zbornik radova posvećen štampariji u Goraždu, prvoj tipografiji na domaćem tlu, objavljeni su 2008, a povodom pola milenijuma srpskog štamparstva u Goraždu 2019. štampano je drugo fototipsko izdanje (ponovljeno prvo izdanje).

Goraždanski molitvenik je velika retkost, sačuvan u nekoliko primeraka, od kojih nijedan primerak nije kompletan. Najkompletniji je primerak u Biblioteci Svetog Sinoda u Bukureštu, koji je korišćen za fototipsko izdanje, a za ovo izdanje upotrebljen je i primerak Muzeja Srpske pravoslavne crkve iz zbirke Radoslava Grujića.

Triod cvetni iz 1563. je druga knjiga štampara Stefana Marinovića iz Skadra, koja se nadovezuje na njegovu prvu knjigu – Triod posni, štampan u Veneciji, u štampariji Vićenca Vukovića, 1561. godine. Skadarska štamparija je nastala kao proširenje delatnosti štamparije Vićenca Vukovića i nastavak rada Stefana Marinovića. Na kraju pogovora Trioda cvetnog kazuje se da je knjiga završena 24. decembra 1563, u gradu Skadru. Neki istraživači zastupaju tezu da je knjiga štampana u Veneciji i dok se ne iznađu sigurni dokazi, ostaje da se veruje onome što piše u kolofonu, tj. da je mesto izdanja Skadar. Triod cvetni Stefana od Skadra jedina je knjiga Skadarske štamparije. U njenom štampanju učestvovao je i Kamilo Zaneti, čija tačna uloga ostaje u sferi pretpostavki.

Elektronski katalog izložbe sadrži opise izdanja pomenutih srbulja i hronološki pregled odabrane literature sa signaturama. Postavka se može pogledati u javnom katalogu od 24. aprila do 14. maja 2023, na sajtu Biblioteke i jutjub kanalu.

Autori izložbe su mr Dušica Grbić i Aleksandra Drapšin, a urednik je Selimir Radulović.

VLADIMIRU PIŠTALU NAGRADA “ZLATNA KNjIGA BIBLIOTEKE MATICE SRPSKE”

Žiri za Nagradu “Zlatna knjiga Biblioteke Matice srpske” (predsednik dr Milan Micić i članovi Gordana Đilas i dr Zoran Đerić) jednoglasno je doneo odluku da dobitnik Nagrade “Zlatna knjiga Biblioteke Matice srpske”, za 2023. godinu, bude prof. dr Vladimir Pištalo.

Vladimir Pištalo je jedan od najprevođenijih srpskih pisaca današnjice, dobitnik najznačajnijih književnih priznanja, doktor istorijskih nauka, profesor i upravnik Narodne biblioteke Srbije.

Među njegova najpoznatija ostvarenja spadaju poetske proze Slikovnica (1981), Manifesti (1986), Čajevi Marsa / Noći (1986), zbirke priča Kraj veka (1990), Vitraž u sećanju (1995), Priče iz celog sveta (1997) i romani Milenijum u Beogradu (2000), Tesla, portret među maskama (2008), Venecija (2011), Sunce ovog dana, Pismo Andriću (2017). Pored ovih dela, Pištalo je i autor dve neobične literarno-biografske knjige – Aleksandrida (1999), bajkovita povest o životu Aleksandra Makedonskog, i novela Korto Malteze (1987). Njegova knjiga eseja Značenje džokera (2019) dobila je nagradu “Meša Selimović”.

Sa romanom Tesla, portret među maskama, Pištalo je doživeo niz velikih inostranih uspeha, budući da je ova knjiga do sada prevedena na 20 svetskih jezika. Tesla je, nakon NIN-ove nagrade i Nagrade Narodne biblioteke Srbije za najčitaniju knjigu, ušao u čitanke za osnovnu školu i gimnaziju, objavljen je sa uspehom u svim bivšim jugoslovenskim republikama, u Turskoj se prodao u preko 90 000 primeraka (19 izdanja), a u SAD je doživeo čak tri izdanja. Krajem 2011. godine pojavilo se i specijalno zvučno izdanje u interpretaciji glumca Petra Božovića, a 2015. zvučna knjiga na engleskom jeziku, koju je za američke čitaoce/slušaoce pročitao poznati glumac L. J. Ganser.

Jedan od najprevođenijih srpskih romana današnjice – Tesla, portret među maskama Vladimira Pištala, upravo se pojavio i na kineskom jeziku, čime je doživeo još jedan u nizu inostranih uspeha.

Pored spomenutih književnih priznanja, Vladimir Pištalo je dobitnik Oktobarske nagrade Grada Beograda (2000); zatim nagrada: “Moma Dimić” (2010/11), “Kočićevo pero” (2012), “Grigorije Božović” (2017), “Todor Manojlović” za moderni umetnički senzibilitet (2020), “Teodor Pavlović” za životno delo (2022), a ovogodišnji je laureat nagrade “Borisav Stanković” za celokupni književni opus. Kao prevodilac, dobio je nagradu „Miloš Đurić” za prevod poezije Čarlsa Simića.

Nagradu čine povelja, plaketa, okrugli sto o delu dobitnika i zbornik radova s okruglog stola. Povelja i plaketa će dobitniku biti uručene prilikom proslave Dana Biblioteke Matice srpske, 28. aprila 2023. Okrugli sto će biti održan u novembru ove godine, nakon čega će biti objavljen i zbornik radova.

IZLOŽBA POVODOM 250 GODINA OD ROĐENjA ATANASIJA STOJKOVIĆA

Povodom obeležavanja 250 godina od rođenja srpskog naučnika, pisca i profesora univerziteta u Harkovu Atanasija Stojkovića, Biblioteka Matice srpske priredila je elektronsku izložbu građe iz svojih zbirki. Postavka, koju čini izbor književnih i drugih dela, kao i literature o životu i stvaralaštvu Atanasija Stojkovića, može se pogledati od 3. aprila 2023. godine, u javnom katalogu Biblioteke. Autor izložbe je Nenad Stanojević, a urednik je Selimir Radulović. Elektronski katalog izložbe dostupan je na veb-sajtu Biblioteke.

Atanasije Stojković rođen je u Rumi, gde je i započeo svoje školovanje. Zatim je školovanje nastavio u Šopronu, Segedinu, Požunu (Bratislavi) i u Getingenu. Studirao je prava, teologiju, filozofiju i prirodne nauke. Podrškom Jovana Palikuće i trgovca Dragutina Teodorovića iz Trsta, kojem je kasnije posvetio drugi deo Fizike, u proleće 1797. godine otišao je u Getingen na studije uz blagoslov Jovana Rajića. Udaljen od rodnog kraja, ispevao je Odu na istočnik borkovački, o lokalitetu u rodnoj Rumi.

Po završenom školovanju u Getingenu, 1799. godine, u Pragu se upoznao sa slavistom Josifom Dobrovskim, sa kojim će se kasnije dopisivati i sarađivati. U Getingenu je promovisan u doktora filosofije, izabran za dopisnog člana Kraljevskog učenog društva u Getingenu i Mineraloškog društva u Jeni. U Budimu, godine 1800. u Štampariji Kraljevskog sveučilišta peštanskog, počeo je sa objavljivanjem dela: Stihi kakovim obrazom ljubov u braku sohraniti možno i Oda o buduštem zavedeniju nauk filosofičeskih v Karlovce Sremstem i o sledstvijah sego zavedenija, kao i prozno delo Kandor ili otkrovenije egipetskih tajin, koje se smatra prvim srpskim romanom.

Godine 1801. objavio je roman Aristid i Natalija i prvi tom Fizike. Naredne godine, takođe u Budimu, objavio je drugi tom Fizike. Iz štampe mu izlazi i pesma Na smert besmertnago Jovana Rajića, povodom smrti Jovana Rajića. Godine 1803. iz štampe izlazi treći tom Fizike.

Na zauzimanje Severina Osipoviča Potockog, kuratora škola harkovske gubernije i ruskog ministra prosvete, sa kojim se upoznao tokom boravka u Beču početkom 1803. godine, Stojković je dobio ponudu novoosnovanog Univerziteta u Harkovu i 1. novembra iste godine izabran je za profesora fizike. Bio je rektor Univerziteta u Harkovu u dva navrata. Odlikovan je ordenom Krsta reda Svetog Vladimira 3. stepena.

Od posebnog značaja za Biblioteku Matice srpske predstavlja poklon Atanasija Stojkovića fondu Biblioteke u vidu pet knjiga koje je štampao u Rusiji.

Od 1800. godine, kada počinje njegova spisateljska, naučna i prevodilačka delatnost, Atanasije Stojković je štampao 30 originalnih i prevedenih publikacija. Umro je u Harkovu 1832. godine.

IZLOŽBA - MILAN KONJOVIĆ: 125 GODINA OD ROĐENJA

Povodom obeležavanja 125 godina od rođenja slikara Milana Konjovića (Sombor, 28. januar 1898 - Sombor, 20. oktobar1993), Biblioteka Matice srpske priredila je elektronsku izložbu građe iz svojih zbirki i zbirke ROMS-a. Postavka, koju čini izbor iz dela Milana Konjovića, kao i literature o njemu, može se pogledati od 13. marta do 2 aprila. 2023. godine, u javnom katalogu Biblioteke i na njenom veb-sajtu. Autor izložbe je Mirko Dimić, urednik Selimir Radulović.

Milan Konjović rođen je 28. januara 1898. godine u Somboru. Bio je potomak ovdašnje stare patricijske srpske svešteničke i zemljoposedničke porodice, poreklom iz Peći (sa Metohije), koja se preko Naćvina (danas Žednik) doselila u Sombor, početkom 18. veka. Osnovnu školu i osam razreda Državne gimnazije Milan Konjović je pohađao u rodnom gradu, a maturirao je 1916. godine. U maju 1914. godine kao učenik VI razreda somborske Gimnazije načinio je svoju prvu amatersku izložbu sa oko pedesetak radova mahom pejzaža naslikanih u okolini grada. Na Akademiju likovnih umetnosti u Pragu upisuje se 1919. godine u klasi Vlahe Bukovca, gde studira samo dva semestra. Potom u Pragu sreće češkog slikara Jana Zrzavija koji mu je bio uzor. Nastavlja svoj slikarski put u Minhen, Berlin i Drezden. U Pariz stiže 1924. godine i provodi u njemu punih osam godina. Tu nastaje njegova čuvena „plava faza“, dok povratkom u Sombor 1932. godine prelazi u „crvenu fazu“. Za vreme Drugog svetskog rata pada u zarobljeništvo u Osnabriku. Posle povratka 1943. godine nastaju Konjovićevi pasteli u ulju koji do 1952. godine čine umetnikovu „sivu fazu“. Od 1953. godine u „kolorističnoj fazi“ dominira opet čista, intezivna boja“. Nova slikarska orijentacija traje na radovima „asocijativne faze“ od 1960. do 1980. počinje sa pravim varijacijama na temu vizantijske umetnosti i do kraja 1990. godine nastaje tridesetak dela nove „ vizantijske faze“.

Opus slikara Milana Konjovića broji preko 6000 radova: ulja, pastela, akvarela, tempera, crteža, tapiserija, pozorišnih scenografija, skica za kostime, mozaika, vitraža, itd. Doživeo je punu afirmaciju na 255 ili 300 samostalnih i 700 kolektivnih izložbi u Jugoslaviji, Srbiji i brojnim centrima Evrope (Prag, Budimpešta, Beč London, Amsterdam, Rim, Pariz, Atina, Moskva) i sveta (Sao Paolo, Njujork, San Francisko, itd.). Milan Konjović bio je član Vojvođanske akademije nauka i umetnosti u Novom Sadu, dopisni član Jugoslovenske akademije nauka i umetnosti u Zagrebu (od 1986.) i član Srpske akademije nauka i umetnosti u Beogradu. Umro je u Somboru 20. oktobra 1993. godine.

IZLOŽBA - RADOJE DOMANOVIĆ: 150 GODINA OD ROĐENJA

Povodom obeležavanja 150 godina od rođenja satiričara Radoja Domanovića (Ovsište kod Topole, 16. februara 1873 - Beograd, 17. avgust 1908), Biblioteka Matice srpske priredila je elektronsku izložbu građe iz svojih zbirki i zbirke ROMS-a. Postavka, koju čini izbor dela Radoja Domanovića, kao i literature o njemu, može se pogledati od 20. februara do 12. marta 2023. godine, u javnom katalogu Biblioteke i na njenom veb-sajtu. Autori izložbe su Tatjana Bogojević i Bojana Bjelica, urednik Selimir Radulović.

Radoje Domanović rođen je u Ovsištu, u učiteljskoj porodici. Poreklom je Šumadinac, po očevoj porodičnoj lozi starinom i Hercegovac, a po majci Persidi potiče iz značajne ustaničke porodice Cukića, iz Karađorđevog vremena. Otac Miloš, premešten je u selo Jarušice, pa Radoje tamo provodi detinjstvo upijajući folklor i narodnu poeziju. Porodična i društvena sredina, u kojoj je negovan kult junačkih pesama, uticali su na njegove ideale kakve ne nalazi u stvarnom životu. Posle osnovne škole prelazi u gimnaziju u Kragujevac (1883), pa u Veliku školu u Beogradu (1890-1894), gde se uključuje u literarnu družinu „Pobratimstvo”. Od 1895. do 1898. radio je kao profesor srpskog jezika u Pirotu, Vranju, Leskovcu, ali posle tri i po godine otpušten je iz državne službe jer je istupao protiv vlade (na kongresu profesorskog društva). U Javoru (1893) objavljuje prvu pripovetku „Rođendan”. Te godine piše i priče i objavljuje ih u časopisima: Delo, Bosanska vila, Zora, Odjek. U Beogradu se priključuje srpskim boemima okupljenim oko časopisa Zvezda, kada počinje intenzivan satiričarski rad. Tu objavljuje pripovetke: „Demon”, „Ukidanje strasti”, „Ne razumem”, „Danga”, „Ozbiljne naučne stvari”, „Hajduk Stanko po kritičarskom receptu g. Momčila Ivanića”, ali i šaljivu priču „Pozorište u palanci”. Najbolje satire pisao je do 29. maja 1903, kada je oboren poslednji Obrenović. Uz podršku ministra Pavla Marinkovića postavljen je za pisara u Državnoj arhivi u Beogradu (1900). Nakon povratka Karađorđevića na vlast (1903) ponovo je postavljen za pisara Ministarstva prosvete i crkvenih poslova, a te godine odlazi i u Minhen na jednogodišnje plaćeno odsustvo. Pokreće i list Stradija (1904-1905) i sarađuje u brojnim listovima i časopisima toga doba.

Pisao je mnogo, a za života je objavljeno više njegovih knjiga. Godine 1899. objavljuje u Požarevcu dve knjige Pripovetke I i II; u Beogradu: Kraljević Marko po drugi put među Srbima, Danga i Vođa (1901); Stradija (1902) i Razmišaljanja jednog običnog srpskog vola (1903); Tri priče za omladinu (1905). Prema rečima Jaše Prodanovića, u Pirotu je započeo roman Iz škole u život, čiji je rukopis kasnije izgubljen, verovatno pri okupaciji Beograda, 1915. godine. Bio je oženjen učiteljicom Natašom Raketić, sa kojom je imao ćerku Danicu i sinove Dragišu i Zorana.

BIBLIOTECI MATICE SRPSKE SRETENjSKI ORDEN PRVOG STEPENA

Povodom Dana državnosti Republike Srbije – Sretenja, predsednik Republike Aleksandar Vučić odlikovao je pojedince i institucije iz različitih oblasti kulturnog, privrednog, sportskog i društvenog života.

Čast nam je što je među odlikovanima i Biblioteka Matice srpske, koja je dobila Sretenjski orden prvog stepena za naročite zasluge u prikupljanju i očuvanju knjižnog fonda od istorijskog i kulturnog značaja, a povodom 185 godina od početka javnog rada. Odlikovanje je primio Selimir Radulović, upravnik Biblioteke.

IN MEMORIAM – LJILJANA KLEVERNIĆ

Noćas nas je, posle duge i teške bolesti napustila naša draga koleginica Ljiljana Klevernić, bibliograf savetnik, pomoćnik upravnika za kataloško-bibliografsku obradu. Rođena je u Rumi, 15. februara 1962. godine. Diplomirala je na Filozofskom fakultetu Univerziteta u Novom Sadu na Katedri za filozofiju i sociologiju. U Biblioteci Matice srpske radila je od 1986. u Odeljenju kataloško-bibliografske obrade, a od decembra 2014. godine je pomoćnik upravnika za kataloško-bibliografsku obradu.

Bila je angažovana u brojnim stručnim telima značajnim za razvoj bibliotečko-informacione delatnosti. Ljiljana Klevernić je podučavala bibliotekarskom i bibliografskom poslu mnoge kolege u Biblioteci Matice srpske, nesebično deleći znanje i iskustvo, kako savetom, tako i podsticajem na samostalni rad.

Redaktor je i jedan od autora tekuće „Bibliografije knjiga u Vojvodini”.

Autor je bibliografije „Zbornik Matice srpske za društvene nauke : bibliografija : 1950–2010”, koautor „Bibliografije časopisa Polja”. U Ediciji Bibliografije Ogranka Srpske akademije nauka u Novom Sadu priredila je bibliografije radova akademika Pavla Ugrinova, Dušana Milovića i Vojislava Marića.

U Biblioteci Matice srpske vodila je projekat izrade „Bibliografije Ive Andrića : (1911–2011)”, za koju je zasluženo stigla Nagrada „Stojan Novaković”, i „Bibliografije Ive Andrića. Knj. 2, (2011–2021)”.

U Biblioteci Matice srpske pripremala je izložbe povodom značajnih godišnjica Slobodana Jovanovića, Svetozara Miletića, Svetozara Markovića, Vase Čubrilovića i Mihajla Pupina.

Redaktor je knjige „Atlasi Biblioteke Matice srpske : 1486–1918” Olivere Šerbedžije i Marije Vaš, kao i knjige „Univerzum informacija : biblioteka u svetu savremenih medija” Dragane D. Jovanović.

Dobitnica je Nagrade „Dušan Panković” za izuzetna ostvarenja u oblasti srpske bibliografije koju dodeljuje Narodna biblioteka „Dr Đorđe Natošević” u Inđiji.

S velikim pijetetom i tugom opraštamo se od koleginice Ljiljane, koja je ostavila neizbrisiv trag kako u našim srcima tako i u Biblioteci Matice srpske i bibliotečko-informacionoj delatnosti.

IZLOŽBA - HILANDAR (1198-2023)

Zaharija Stefanović Orfelin - Manastir Hilandar sa svetiteljima, 1779.
(Galerija Matice srpske)

U Biblioteci Matice srpske priređena je elektronska izložba povodom 825 godina od osnivanja manastira Hilandara, jednog od najznačajnijih duhovnih i kulturnih središta srpskog naroda. Izložba je priređena na osnovu građe iz zbirki BMS. Autor je Srđan Graovac, a urednik je Selimir Radulović.

Sveta Gora ili Atos predstavlja monašku republiku koja je jedan od najznačajnijih centara pravoslavnog Hrišćanstva. Na Svetoj Gori živi više od 2000 monaha u 20 manastira među kojima se nalazi i Hilandar, dragulj srpske duhovnosti i kulture.

Vizantijski car Aleksije III Anđeo darovao je manastir Hilandar 1198. godine Svetom Savi i njegovom ocu Svetom Simeonu, koji su, uz materijalnu podršku srpskog vladara Stefana (Prvovenčanog) Nemanjića, uspeli da ga obnove. Inače, Sveti Simeon je preminuo 1199. godine u Hilandaru, a prema predanju iz njegovog groba ističe sveto miro zbog čega je proglašen za Mirotočivog.

Svetorodna dinastija Nemanjić dala je najveći doprinos tome da Hilandar postane jedan od najvažnijih centara srpske duhovnosti i kulture. Nakon Svetog Save, Svetog Simeona i Stefana Prvovenčanog, najznačajniji ktitor manastira Hilandar bio je srpski kralj Milutin. Milutin je finansirao gradnju zidina Hilandara, pirgova (kula), oslikavanje manastirskih crkvi i trpezarije. Na mestu stare podigao novu Crkvu Vavedenja Bogorodice, koja i danas služi kao saborni hram.

Period najvećeg razvoja manastir je imao u vreme cara i kralja Dušana. Dušan silni i njegova vlastela bogato su darivali Hilandar tako da je manastir u vlasništvu imao desetine imanja i drugih pokretnih i nepokretnih dobara od kojih se izdržavao. Sa najviše imovine Hilandar je raspolagao upravo u vreme cara Dušana, da bi se sa slabljenjem srpske države njegovo bogatstvo topilo.

Zanimljivo je pomenuti da je Dušan, sklanjajući se od kuge 1347. godine, došao u Hilandar. Sa sobom je doveo suprugu Jelenu, čime je narušena strogo poštovana tradicija o zabrani dolaska žena na Svetu Goru. Smrću cara Uroša 1371. ugašena je dinastija Nemanjić, ali ne i podrška srpskih vladara Hilandaru. Posebno se svojim ktitorskim angažmanom istakao knez Lazar Hrebeljanović.

Svoj najteži period manastir Hilandar, kao i celokupni srpski narod, preživeli su tokom viševekovnog osmanlijskog ropstva. Krajem XIX veka Hilandar se našao u velikim dugovima, dok su bugarski monasi postali većina u manastiru. Zahvaljujući zalaganju srpskog kralja Aleksandra Obrenovića dugovi manastira su plaćeni, a Hilandar je ostao srpski. Inače, prilikom posete kralja Aleksandra Obrenovića Hilandaru, na Vaskrs 1896. godine, bratstvo manastira na poklon mu je dalo jedan od najstarijih i najlepših ćiriličnih rukopisa iz svoje riznice, Miroslavljevo jevanđelje.

Riznica manastira Hilandar čuva kulturno blago od neprocenjive vrednosti, rukopisne i štampane knjige, povelje vladara, razna arhivska dokumenta i umetnine. U Biblioteci manastira Hilandara nalazi se zbirka ćirilskih rukopisa od XII do XIX veka sa oko 1000 jedinica, zbirka grčkih rukopisa sa preko 150 kodeksa i „filada“ od XI do XIX veka, kao i zbirku stare srpske štampane knjige od XV do XVII veka. Arhiva manastira Hilandar čuva brojne povelje srpskih, vizantijskih, ruskih i drugih vladara i velmoža, kao i veliki broj raznih dragocenih dokumenata.

Pored ikonostasa iz XVII, XVIII i XIX veka, koji krase unutrašnjost manastirskih objekata, u Hilandaru se nalazi veliki broj starih vizantijskih i srpskih ikona iz perioda od XII do XIX veka. Hilandar čuva i raznovrsna dela primenjene umetnosti poput sitne kamene plastike, zlatarskih predmeta, duboreza, tkanine, nameštaja...

Manastir Hilandar teško je stradao u požaru 2004. godine, kada je izgorelo više od polovine manastirskog zdanja. Međutim, uz pomoć donatora, bratstvo manastira je do 2020. godine uspelo da obnovi najveći deo Hilandara. Zahvaljujući angažovanju Vlade Republike Srbije i Republike Srpske, donatora iz zemlje i inostranstva, kao i uz značajnu podršku Rusije i Grčke, manastir Hilandar je najvećim delom obnovljen i ponovo sija punim sjajem.

Postavka elektronske izložbe može se pogledati u javnom katalogu Biblioteke od 30. januara do 19. februara 2023. godine, na sajtu i na Jutjub kanalu Biblioteke Matice srpske.

IZLOŽBA - DUŠAN MATIĆ : 125 GODINA OD ROĐENjA

Povodom obeležavanja 125 godina od rođenja srpskog pesnika, esejiste i romanopisca Dušana Matića (1898-1980), Biblioteka Matice srpske priredila je elektronsku izložbu građe iz svojih zbirki i zbirke ROMS-a. Postavka, koju čini izbor iz dela Dušana Matića, kao i literature o njemu, može se pogledati 9-29. januara 2023. godine, u javnom katalogu Biblioteke i na njenom veb-sajtu. Autor izložbe je Snežana Nikolić, urednik Selimir Radulović.

Dušan Matić rođen je 31. avgusta 1898. godine u Ćupriji. Osnovnu školu završio je u Kruševcu, gimnaziju u Beogradu, a veliku maturu položio je u Nici, gde je za vreme Prvog svetskog rata bilo otvoreno posebno učilište za izbegle đake iz okupirane Srbije. Na Filozofskom fakultetu u Beogradu završio je filozofiju 1922. godine. Radio je kao profesor IV muške gimnazije u Beogradu (1924-1937). Prve tekstove je objavio u Nici, a prve pesme u časopisu Putevi 1923. Bio je jedan od članova pokreta čuvenog beogradskog nadrealizma, a kasnije i član Komunističke partije.

Između dva rata objavio je, zajedno sa Oskarom Davičom i Đorđem Kostićem, Položaj nadrealizma u društvenom procesu, a sa Aleksandrom Vučom poemu Marija Ručara i roman Gluho doba. Radio je kao urednik u Izdavačkom preduzeću „Prosveta”, a zatim kao saradnik Radio-Beograda. Bio je profesor i rektor Pozorišne akademije od 1948. godine, kada je i osnovana, a istovremeno i dugogodišnji saradnik časopisa Književnost, sa Eli Fincijem. Bio je i jedan od urednika časopisa Svedočanstva, zatim i urednik Književnih novina. Bio je predsednik Udruženja književnika Srbije, a tokom dvadeset godina i učesnik Ženevskih susreta evropskih intelektualaca. Izabran je za dopisnog člana Srpske akademije nauka i umetnosti (1965), a za redovnog člana izglasan je 1970. godine.

Dušan Matić je dobio sledeće nagrade: Oktobarsku, Zmajevu, nagradu Udruženja književnika Srbije, Sedmojulske nagradu, Zlatnu značku Sterijinog pozorja, Orden zasluga za narod sa zlatnim vencem, nagradu AVNOJ, kao „jedna od najistaknutijih ličnosti naše savremene književnosti”. Takođe, Matić je i nosilac visokog francuskog odlikovanja - Legije časti.

Neka od najvažnijih dela koje je Matić za života objavio su: Bagdala (knjiga pesama i tekstova, 1954), Anina balska haljina (knjiga eseja, 1956), Kocka je bačena (roman, 1957), Buđenje materije (knjiga pesama, 1959), Na tapet dana (knjiga članaka i eseja, 1961), Laža i paralaža noći (1962), Knjiga rituala (knjiga pesama, 1967), Proplanak i um (knjiga eseja, 1969), Nova Anina balska haljina (knjiga eseja, 1974), Munjeviti mir (knjiga pesama, 1977), Prošlost dugo traje (epistolarna proza, 1977), Breton iskosa (knjiga eseja, 1978).

TRIBINA „SAVREMENI ČOVEK I SAVREMENI SVET ” – PROF. DR MIROSLAV N. JOVANOVIĆ

Sa zadovoljstvom vas pozivamo na tribinu Savremeni čovek i savremeni svet, na kojoj će govoriti prof. dr Miroslav N. Jovanović. Tribina je zakazana za četvrtak, 22. decembar 2022. godine, u 19 časova, u Matici srpskoj.

Miroslav Jovanović rođen je u Novom Sadu 1957. godine. Studirao je u rodnom gradu, kao i u Beogradu, Amsterdamu i Kingstonu u Kanadi. Doktorirao je 1988. godine na Ekonomskom fakultetu Univerziteta u Beogradu.

Njegove oblasti specijalizacije uključuju ekonomsku integraciju, Evropsku uniju, lokaciju proizvodnje, strana ulaganja i evolutivnu ekonomiju. Od 1989. radi u Ujedinjenim nacijama, prvo u Njujorku, a od 1992. u Ženevi. Takođe, Jovanović predaje ekonomsku integraciju na Univerzitetu u Ženevi (Institut za globalne studije). Bio je direktor studija (1992-2006) na Letnjoj akademiji na ostrvu Speces u Grčkoj. Držao je predavanja po pozivu u SAD, Britaniji, Japanu, Kini, Italiji, Austriji i drugim zemljama. Pisac je i urednik 24 udžbenika objavljenih u Britaniji, SAD, Kini, Grčkoj i Srbiji. Autor je i velikog broja članaka objavljenih u međunarodnim časopisima. Dobitnik je Daejang nagrade koju dodeljuje The Journal of Economic Integration (Seul) za najbolji članak (tema globalizacija) objavljen 2010 godine. Recenzent je u izdavačkim kućama u Britaniji i Kanadi, kao i u nekoliko stručnih časopisa.

IZLOŽBA - MIGEL DE SERVANTES SAAVEDRA

Biblioteka Matice srpske je, na osnovu građe iz svojih zbirki, priredila izložbu povodom 475 godina od rođenja Migela de Servantesa Saavedre (1547-1616), španskog pisca, pesnika i dramaturga. Postavka, koju čini popis izabranih dela Servantesa i literature o njemu, može se pogledati od 1. decembra 2022. do 8. januara 2023. Autori izložbe su Bojana Bjelica i Tatjana Bogojević, urednik Selimir Radulović.

Migel de Servantes rođen je u gradu Alkala de Enares. Školovao se na Akademiji Alonsa de Vijerasa u Kordobi i kod seviljskih jezuita. U Madridu je pohađao školu Estudio de la Vilja, profesora Huana Lopes de Ojosa, gde je zapažen njegov sonet u čast rođenja princeze Kataline Mikaele, ćerke Filipa II i kraljice Izabele. U službi Đulija Akvavive u Italiji naučio je italijanski jezik i oduševio se renesansnim književnicima, nakon čega se u Napulju pridružio jednom španskom puku. Ranjen je u bici kod Lepanta (1572) i unapređen u elitnog vojnika. Učestvovao je u brojnim značajnim pohodima, a na povratku u Španiju zarobili su ga gusari i odveli u Alžir, smatrajući ga izuzetno važnom ličnošću i tražeći 500 zlatnika za njegov otkup. Posle pet godina (1580) oslobođen je.

Pod uticajem događaja iz zatočeništva piše tragediju Alžirske dogodovštine, a kasnije i roman Don Kihot, gde postoji Novela o zatočenštvu. Od 1581. do 1587. piše nekoliko komedija, a 1582. dobija odobrenje da štampa Galateju, pastoralni roman. Iz veze sa Anom Frankom de Rohas dobija kći Izabelu. Oženio se u 37. godini sa 22 godine mlađom Katalinom de Salasar i Palasios, iz ugledne i dobrostojeće porodice, te se seli u Eskivijasu. U Madridu učestvuje u književnom životu, gde objavljuje sonete u delim svojih književnih prijatelja i piše tragediju Opsada Numansije (1586). Neke od Uzornih novela (Rinkonete i Kortadiljo ili Ljubomorni Ekstremadurac) nastale su nakon putovanja po Andaluziji (1587-1590). U Granadi potpisuje ugovor sa Rodrigom Osoriom (1591) da napiše šest komedija, za sumu od 300 dukata, ali to nije ostvario zbog lažne otpužbe za ilegalnu prodaju žita. Utamničen je i u zatvoru u Sevilji provodi nekoliko godina. Godine 1593. objavljuje romansu Ljubomora.

Servantes se smatra tvorcem prvog modernog romana u Evropi. Krajem decembra 1603. dobija odobrenje da se štampa Don Kihot, remek-delo španske i svetske književnosti, najviše prevođena knjiga na svetu posle Biblije. Đorđe Popović Daničar prvi put prevodi Don Kihota na srpski jezik (1895. i 1896) pod nazivom Veleumni plemić Don Kihot od Manče, Duško Vrtunski prevodi ga kao Oštroumni plemić Don Kihot od Manče (1988), a treći prevod uradila je Aleksandra Mančić (2005) pod naslovom Maštoglavi idalgo Don Kihote od Manče.

Umro je 1616. a sahranjen u zajedničkoj grobnici Manastira Svete Trojice, blizu kuće u kojoj je stanovao.

POSETA DIREKTORA KINESKOG KULTURNOG CENTRA U BEOGRADU

Biblioteku Matice srpske posetili su juče, 14. novembra, direktor Kineskog kulturnog centra u Beogradu, gospodin Vang Jenlijang i njegov sekretar gospodin Liju Čanghao, u pratnji direktora Narodne biblioteke Srbije Vladimira Pištala i Nenada Šaponje, direktora Kulturnog centra Vojvodine „Miloš Crnjanski”. Goste je primio upravnik Biblioteke Matice srpske Selimir Radulović i sa njima razgovarao o perspektivama saradnje između dve institucije i mogućnostima kulturne razmene. Olivera Krivošić, viši bibliotekar za nabavku i razmenu publikacija, goste je provela kroz Maticu srpsku i Biblioteku i ukratko im izložila istorijat i savremene funkcije obe institucije.

IZLOŽBA - 235 GODINA PRVE ŠTAMPANE ZBIRKE NARODNIH POSLOVICA KOD SRBA
„PRIČTE ILITI PO PROSTOMU POSLOVICE“ JOVANA MUŠKATIROVIĆA (BEČ, 1787)

Biblioteka Matice srpske je na osnovu građe iz svojih zbirki priredila izložbu povodom 235 godina prve zbirke narodnih poslovica kod Srba „Pričte iliti po prostomu poslovice“ Jovana Muškatirovića (Beč, 1787).

Jovan Muškatirović, književnik, prosvetitelj, pravnik i istoričar, rođen je u Senti 1743. godine. Školovao se u evangelističkom liceju u Požunu (Bratislavi), 1760–1762, 1764–1766. Bio je prvi Srbin advokat u Ugarskoj. Advokatsku zakletvu položio je u Pešti 1773. Bio je advokat i fiškal mitropolita, a zastupao je i interese dvanaest fruškogorskih manastira. U periodu 1769–1786. živeo je u Novom Sadu. Kupio je kuću 1779. u Ćurčijskoj ulici (danas Pašićeva ulica). Bio je oženjen Katarinom, ćerkom trgovca Stojana Nedeljkovića. Peštanski senator je od 1787. Umro je u Pešti 1809. godine.

Jovan Muškatirović je prvi sakupljač srpskih narodnih umotvorina. Dositej Obradović i Atanasije Dimitrijević Sekereš, cenzor srpskih knjiga, podstakli su ga da publikuje narodne poslovice, koje je beležio raznim povodima. Tako je objavio Pričte iliti po prostomu poslovice temže sentencije iliti rečenija (Beč, 1787), prvu štampanu zbirku poslovica u srpskoj kulturi, koju je posvetio svom sinu Petru Muškatiroviću. Knjiga je napisana dobrim narodnim jezikom, a štampana je crkvenom ćirilicom. U predgovoru Muškatirović ukazuje na vrednost poslovica, „uče nas šta valja raditi a čega se treba kloniti, sem toga one uveseljavaju ljude”. Zbirka je podeljena na dva dela: Pričte iliti po prostomu poslovice i Sentencije iliti rečenija. Sadrži 1662 poslovice i 266 sentenci i izreka. U sastavljanju ove knjige Muškatirović je koristio četiri grupe izvora: citate iz Biblije, citate iz srpskih pisaca, tuđe poslovice i poslovice koje je čuo u narodu. Postoje prevodi poslovica sa latinskog, nemačkog, mađarskog, engleskog, vlaškog, španskog i arapskog jezika, dok su ruske i slovačke poslovice date u originalu. Veliki broj poslovica kazuje iz kog su kraja (bačke, ličke, dalmatinske, tokajske, jegarske i dr.). Knjiga je privukla veliku pažnju čitalaca i 1807. u Budimu je objavljeno drugo dopunjeno izdanje sa 2458 poslovica i izreka. Uz neke poslovice Muškatirović je dao svoja tumačenja. Ivan Ambrozović je 1808. u Pešti objavio Muškatirovićeve Pričte na štokavsko-ikavski dijalekat – Proricja i narescenija. Veliki broj Muškatirovićevih poslovica preuzeo je Vuk Stefanović Karadžić.

Elektronski katalog izložbe sadrži osnovne biografske podatke o Jovanu Muškatiroviću, opise izdanja njegovog dela Pričte iliti po prostomu poslovice i hronološki pregled odabrane literature sa signaturama.

Autori izložbe su mr Dušica Grbić i Aleksandra Drapšin, a urednik je Selimir Radulović. Postavka elektronske izložbe može se pogledati u javnom katalogu od 1. do 30. novembra 2022, na sajtu Biblioteke i na aplikaciji You Tube.

TRIBINA "SAVREMENI ČOVEK I SAVREMENI SVET" – AKADEMIK NATALIJA ALEKSEJEVNA NAROČNICKA

Matica srpska i Biblioteka Matice srpske ca zadovoljstvom Vas pozivaju na tribinu SAVREMENI ČOVEK I SAVREMENI SVET
Govori Akademik Natalija Aleksejevna Naročnicka, istoričar, politikolog i stručnjak za međunarodne odnose, počasni član Matice srpske i inostrani član SANU.
Očekujemo Vas u Svečanoj sali Matice srpske u ponedeljak, 31. oktobra 2022. u 19 sati
Dobro nam došli!

Natalija Aleksejevna Naročnicka rođena je 23. decembra 1948. u Moskvi kao ćerka istoričara i akademika Alekseja Leontjeviča i istoričarke Lidije Ivanovne koja se od početka šezdesetih godina 20. veka bavila istraživanjem spoljne politike Rusije u okviru Instituta za istoriju Sovjetskog Saveza. Guvernanta ju je naučila nemački jezik a kasnije je pohađala specijalističku nemačku školu. Završila je osnovne studije Fakulteta za međunarodne odnose Moskovskog državnog instituta za međunarodne odnose 1971. godine i magistarske na Institutu za međunarodnu ekonomiju i međunarodne odnose Ruske akademije nauka 1974. Doktorirala je 2002. godine. Radila je u Institutu za međunarodnu ekonomiju i međunarodne odnose Ruske akademije nauka, u Sekretarijatu Organizacije ujedinjenih nacija u Njujorku 1982—1989, u Državnoj dumi Ruske Federacije kao poslanik 2004—2007, u Komitetu za međunarodne odnose kao zamenik predsednika 2004—2007, u Fondu istorijske perspektive kao osnivač i direktor od 2007. godine i u Evropskom institutu za demokratiju i saradnju u Parizu kao direktor 2008—2018. Član je Fonda „Ruski svet”, Ruskog društva „Znanje”, Ruskog fonda za fundamentalna istraživanja Ruske akademije nauka, Saveta Imperatorskog pravoslavnog palestinskog društva, Međusaborskog prisustva Ruske pravoslavne crkve i član predsedništva od 2009. godine. Dobitnica je Zlatne medalje za zasluge Republike Srbije (2013), Zlatne medalje francuskog neprofitnog udruženja „La Renaissance Francaise” (2015) i nagrade „Klio” za celokupni doprinos razvoju istoriografije (2018).
Počasni je član Matice srpske i inostrani član SANU.

TRIBINA "SAVREMENI ČOVEK I SAVREMENI SVET" – DUŠKO BABIĆ

Matica srpska i Biblioteka Matice srpske ca zadovoljstvom Vas pozivaju na tribinu SAVREMENI ČOVEK I SAVREMENI SVET
Govori Duško Babić, upravnik SKZ.
Očekujemo Vas u maloj sali Matice srpske u sredu, 19. oktobra 2022. u 19 sati
Dobro nam došli!

Rođen je 1959. godine u Glamoču. Završio je studije jugoslovenske i opšte književnosti na Filološkom fakultetu Univerziteta u Beogradu 1983. godine, na kojem je 2003. godine doktorirao sa temom "Mističko iskustvo u pesništvu srpskog romantizma".Radio je kao profesor književnosti u Filološkoj gimnaziji u Beogradu od 1995. godine. Između 2007. i 2019. godine je bio njen direktor.

Za upravnika Srpske književne zadruge je izabran 2019. godine.

Objavio knjige: Pozorište iracionalnog – studije o drami Aleksandra Popovića, Matica srpska, Novi Sad, 1988; Teskobe, „Rad“, Beograd, 1997; Pesme srpskog soldata, „Rad“, Beograd, 1998; Trpija, „Oslobođenje“, Srpsko Sarajevo, 2001; Mistika srpskog romantizma, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Srpsko Sarajevo, 2004; Narod na međi, SKZ, Beograd, 2012; Umiti se, suzama, izabrane i nove pesme, Srpska književna zadruga, Beograd, 2015; Povratak, izabrane pesme, Smederevska pesnička jesen, Smederevo, 2017; Ako ljubav nismo, zbirka pesama, Srpska književna zadruga, 2017; Njegošev nacionalizam, Catena Mundi, 2020.

IZLOŽBA POVODOM 100 GODINA OD ROĐENjA VASKA POPE

Povodom obeležavanja 100 godina od rođenja pesnika Vaska Pope (Grebenac, 29. juna 1922 - Beograd, 5. januar 1991), Biblioteka Matice srpske priredila je elektronsku izložbu građe iz svojih zbirki i zbirke ROMS-a. Postavka, koju čini izbor iz dela Vaska Pope, kao i literature o njemu, može se pogledati 3-31. oktobra 2022. godine, u javnom katalogu Biblioteke i na njenom veb-sajtu. Autor izložbe je Snežana Nikolić, urednik Selimir Radulović.

Vasko Popa rođen je u tipičnom banatskom selu Grebencu, na trideset kilometara od Vršca, bliže Beloj Crkvi. Osnovnu školu i gimnaziju završio je u Vršcu (1940). Već u tom periodu bio je zapažen u radu literarne sekcije „Jovan Skerlić”, te je u listu Novi srednjoškolac, objavio svoje prve literarne tekstove. Započete studije na Filozofskom fakultetu u Beogradu nastavlja u Bukureštu i Beču zbog početka rata, da bi se 1946. vratio u Beograd, gde je diplomirao na romanskoj grupi Filozofskog fakulteta (1949). Oženio se sa Hašom Singer (1948), koju je upoznao još kao gimnazijalku. Od tada, pa sve do kraja života, Haša će biti njegov životni saputnik. Njoj je posvetio sve svoje knjige. Postao je generalni sekretar Društva za kulturnu saradnju Jugoslavija-Francuska (1951), primljen je za člana Udruženja književnika (1952), a urednik je u Izdavačkoj kući NOLIT od 1954. godine. Izabran je u novu upravu Matice srpske (1979) i bio jedan od potpredsednika, a iste godine pristupio je i novoosnovanoj Vojvođanskoj akademiji nauka i umetnosti, kao jedan od osnivača. Kao član Saveta Letopisa Matice srpske zalaže se da ovaj najstariji književni časopis postane „moderan časopis akcije”.

Objavio je knjige pesama: Kora (1953, 1956, 1962, 1969, 1973, 1987, 1997), Nepočin polje (1956, 1963, 1973, 1980, 1995), Sporedno nebo (1968, 1973, 1980), Uspravna zemlja (1972, 1973, 1980, 1997), Vučja so (1975, 1980), Kuća nasred druma (1975, 1980), Živo meso (1975, 1980), Rez (1981, 1983); knjige izabranih pesama, među kojima su najvažnije: Pesme (1965, 1965, 1976), Izabrane pesme (1975), Daleko u nama (1985), Pjesme (1990); pesničke zbornike: Od zlata jabuka (1958, 1963, 1965, 1966, 1967, 1968, 1970, 1971, 1973, 1979, 1988), Urnebesnik (1960, 1979), Ponoćno sunce (1962, 1979). Veoma je prevođen u svetu, najprevođeniji od jugoslovenskih pisaca. Knjige pesama su mu štampane na: francuskom, engleskom, poljskom, nemačkom, mađarskom, slovenačkom, češkom, rumunskom, bengalskom, bugarskom, grčkom, holandskom, indijskom, norveškom, ruskom, španskom, švedskom, turskom i drugim jezicima. Dobitnik je sledećih nagrada: Brankovu nagradu za knjigu Kora (1953), Zmajevu nagradu za knjigu Nepočin-polje (1957), Austrijsku državnu nagradu za evropsku književnost (1968), Sedmojulsku nagradu za pesništvo (1972), Nagradu „Branko Miljković” za troknjižje: Vučja so, Živo meso i Kuća nasred druma, Nagradu AVNOJ-a (1978), a iste godine odlikovan je i Ordenom bratstva-jedinstva sa Zlatnim vencem, Nagradu „Skender Kulenović” Književnih susreta na Kozari (1983).

IZLOŽBA POVODOM 100 GODINA OD ROĐENjA BORISLAVA MIHAJLOVIĆA MIHIZA

Povodom obeležavanja 100 godina od rođenja srpskog književnog kritičara i pisca Borislava Mihajlovića Mihiza, Biblioteka Matice srpske priredila je elektronsku izložbu građe iz svojih zbirki. Postavka, koju čini izbor književnih dela i literature o životu i stvaralaštvu Borislava Mihajlovića Mihiza, može se pogledati od 1. septembra 2022. godine, u javnom katalogu Biblioteke. Autor izložbe je Nenad Stanojević, a urednik je Selimir Radulović. Elektronski katalog izložbe dostupan je na veb-sajtu Biblioteke.

Borislav Mihajlović Mihiz rođen je 17. oktobra 1922. godine u Irigu. Klasičnu gimnaziju završio je u Sremskim Karlovcima, a Filozofski fakultet u Beogradu. Bio je upravnik Vukovog i Dositejevog muzeja, upravnik Biblioteke Matice srpske, književni kritičar, umetnički direktor Avala filma i umetnički savetnik u pozorištu Atelje 212.

Pisao je pesme, književnu kritiku, eseje, putopise, polemike, drame, memoare, a bio je dramaturg poznatih književnih dela. Njegove drame Banović Strahinja, Komandant Sajler, Kraljević Marko, Optuženi Pera Todorović, izvođene su na scenama pozorišta u Srbiji i inostranstvu.

Autor je dela Pesme (1947), Ogledi (1951), Od istog čitaoca (1956), Srpski pesnici između dva rata (1956), Banović Strahinja (1963), Književni razgovori (1971), Izdajice (1986), Portreti (1988), Autobiografija o drugima, prva knjiga (1990), Autobiografija o drugima, druga knjiga (1993), Kazivanja i ukazivanja (1994).

Umro je 15. decembra 1997. godine u Beogradu.

IZLOŽBA O DUŠANU RADOVIĆU

Povodom obeležavanja 150 godina od rođenja Dušana Radovića (1922-1984) Biblioteka Matice srpske priredila je elektronsku izložbu građe iz svojih zbirki. Postavka, koju čini izbor dela Dušana Radovića i literature o njemu, može se pogledati od 1. do 31. avgusta 2022. godine, u javnom katalogu Biblioteke. Autorka izložbe je Vanja Kovačević, urednik Selimir Radulović. Elektronski katalog izložbe dostupan je na veb-sajtu Biblioteke.

Dušan Radović, pesnik, radio-televizijski i dramski pisac, novinar, antologičar i urednik, rođen je 29. novembra 1922. godine u Nišu. Porodica Radović se 1928. godine preselila u Suboticu. Tamo je Dušan završio osnovnu školu i šest razreda gimnazije. Potom su se nastanili u Beogradu 1938. godine, gde je Dušan maturirao. Prvo se zaposlio u Pionirskim novinama, a 1952. godine je počeo da radi kao urednik u redakciji dečjeg programa u Radio Beogradu. Na Televiziji Beograd od 1960. uređivao je program za decu, a 1967. godine je prešao u NIP "Borba". Pokrenuo je jedan od najzanimljivijih časopisa za decu Poletarac, koji se, nažalost, ugasio nakon dve godine. U "Studiju B" je radio od 1975. godine, a 1983. godine je otišao u penziju. O njemu su rado pisali i govorili njegovi savremenici Ljubivoje Ršumović, Milovan Vitezović, Dragan Lukić, Slavica Jovanović, Tihomir Petrović, Voja Marjanović, Dragan Lakićević i mnogi drugi.

Autor je brojnih pesama, pre svega namenjenih najmlađima, među kojima su i biseri srpske dečje lirike: Strašan lav, Zamislite deco, Deca vole, Mrak, a takođe je i autor jedne od najčuvenijih radio-drama Kapetan Džon Piplfoks (1953). Najpoznatije prozne i poetske zbirke Dušana Radovića su: Poštovana deco (1954), Smešne reči (1961), Beograde, dobro jutro (1978), Plavi žaket (1983), Ponedeljak, Utorak, Sreda, Četvrtak (1983).

Umro je u Beogradu 16. avgusta 1984. godine u 62. godini života.

IZLOŽBA MINIJATURNIH KNjIGA BIBLIOTEKE MATICE SRPSKE

Izložba minijaturnih knjiga Biblioteke Matice srpske, rađena na osnovu kataloga "Minijaturne knjige BMS" (štampan u ediciji "Katalog posebnih zbirki BMS") postavljena je 5. jula 2022. godine u javnom katalogu Biblioteke. Autorke izložbe i kataloga su Snežana Miljanović i Jovana Novakov, a glavni urednik je Selimir Radulović.

U pet vitrina je izloženo 180 knjižica. Najstarija izložena minijaturna knjiga je "Konversations-Lexikon" autora Danijela Sandersa iz 1896. godine, koja je smeštena u metalnoj kutiji na kojoj se nalazi otvor sa ugrađenom lupom.

Najzastupljenije knjige su na srpskom i mađarskom jeziku, potom engleskom, slovenačkom, hrvatskom, ruskom, slovačkom, poljskom, češkom, makedonskom, bugarskom, francuskom, italijanskom, nemačkom, kineskom i esperantu.

IZLOŽBA POVODOM 175 GODINA OD ROĐENjA MILOVANA GLIŠIĆA

Povodom obeležavanja 175 godina od rođenja srpskog pisca i prevodioca Milovana Glišića, Biblioteka Matice srpske priredila je elektronsku izložbu građe iz svojih zbirki. Postavka, koju čini izbor književnih dela i literature o životu i stvaralaštvu Milovana Glišića, može se pogledati od 1. jula 2022. godine, u javnom katalogu Biblioteke. Autor izložbe je Nenad Stanojević, a urednik je Selimir Radulović. Elektronski katalog izložbe dostupan je na veb-sajtu Biblioteke.

Milovan Glišić rođen je 7. januara 1847. godine, nedaleko od Valjeva, u selu Gradac, od oca Georgija (Đorđa) i majke Jevrosime, u porodici koja se starinom prezivala Mladenović i koja se doselila u zapadnu Srbiju oko 1818. godine iz Pive i gornjeg Podrinja. Po piščevom pretku Gliši, koji je bio istaknuti hajduk i junak Prvog i Drugog srspkog ustanka, porodica je promenila prezime u Glišić.

Godine 1863. nakon završene osnovne škole zaposlio se u Valjevu kao poštanski činovnik. Zatim je, na svoju molbu, postavljen za praktikanta Načelstva okruga šabačkog, a potom premešten u Valjevo. Sledeće godine podnosi ostavku i prelazi u Beograd, gde upisuje Gimnaziju. Narednih godina počeo je da prevodi sa ruskog jezika, kao i da piše prve originalne književne radove. Postaje pristalica socijalističkih ideja Svetozara Markovića.

Učestvuje u pokretanju nekoliko časopisa, a saradnik je i najvažnijih srpskih književnih listova: Otadžbina, Javor, Delo itd. Uhapšen je zbog prenošenja Markovićeve knjige Srbija na Istoku iz Zemuna u Beograd. Pušten je nakon nekoliko nedelja tamnovanja. Godine 1872. objavljen mu je prevod Gogoljevog romana Čičikovljevi događaji ili Mrtve duše, u izdanju Glavne srpske knjižare J. D. Lazarevića u Beogradu.

Nakon smrti pesnika Đure Jakšića, u decembru 1878. imenovan je za korektora Državne štamparije. U narednom periodu objavljuje pet novih pripovedaka u listu Otadžbina: „Učitelj”, „Redak zver”, „Zadušnice”, „Posle devedeset godina”, „Nagraisao”. Prvu knjigu pripovedaka, pod naslovom Pripovetke, objavio je 1879. godine.

Nakon ostavke Jovana Jovanovića Zmaja, u novembru 1880. godine, bio je postavljen za dramaturga Narodnog pozorišta u Beogradu. Na sceni Srpskog narodnog pozorišta u Novom Sadu, 2. novembra 1891. godine, igrana je komedija Podvala. Ulogu Pupavca igrao je poznati glumac Čiča Ilija Stanojević. Za zasluge u pozorišnom i književnom radu odlikovan je 1893. godine Ordenom Svetog Save četvrtog reda.

Sa mesta dramaturga Narodnog pozorišta smenjen je 10. oktobra 1898. godine i poslat u prevremenu penziju u kojoj je ostao sve do 22. decembra 1900. godine, kada je postavljen za pomoćnika bibliotekara Narodne biblioteke.

U zimu 1907. godine počinje da poboljeva od tuberkuloze. Umro je u Dubrovniku, u koji je došao da se leči, januara 1908. godine.

TRIBINA "SAVREMENI ČOVEK I SAVREMENI SVET" – PREDRAG ČIČOVAČKI

Matica srpska i Biblioteka Matice srpske ca zadovoljstvom Vas pozivaju na tribinu „Savremeni čovek i savremeni svet“, na kojoj će govoriti profesor dr Predrag Čičovački. Očekujemo Vas u maloj sali Matice srpske u sredu, 8. juna 2022, u 19 sati.
Dobro nam došli!

Predrag Čičovački je rođen 1960. godine u Beogradu. Osnovnu i srednju školu završio je u Somboru, a Filozofski fakultet, odeljenje za filozofiju, u Beogradu. Godine 1986 odlazi na poslediplomske studije u SAD, gde na Univerzitetu u Ročesteru studira sa poznatim stručnjakom za Kantovu filozofiju, Luisom Vajt Bekom. Doktorira sa tezom o „Kritici čistog uma“ 22. aprila 1991. na Kantov rođendan. Od septembra te godine pa do danas predaje filozofiju na College of the Holy Cross, jezuitskom fakultetu u blizini Bostona. Tu je radio i kao direktor studija za mir i glavni urednik filozofskog časopisa „Diotima“. Stručni radovi su mu prevođeni i objavljivani na gotovo svim svetskim jezicima. Priredio je deset knjiga, a napisao dvanaest, od koji su dve poslednje: „O smislu života“, 2021. (prevedena na ruski a španski i srpski prevod su u pripremi) i "God, man, and Tolstoy", 2022.

RASTIMO ZAJEDNO - KREATIVNE RADIONICE ZA DECU U BMS

"Rastimo zajedno" je ciklus radionica koje će se održavati svake subote od 10 do 11,30 sati u prostorijama Biblioteke Matice srpske tokom juna i jula.

Na zabavan način, kroz igru, crtanje, inspirativne priče, razmenu mišljenja i vežbe pažnje i opuštanja deca uče kako da vole sebe baš takve kakvi jesu, da se izbore sa svojim strahovima, da pričaju o svojim osećanjima, šta je drugarstvo, a šta nije i još mnogo toga.

Radionice su namenjene deci uzrasta od 7 do 11 godina.

Svaka radionica je tematskog karaktera, sadržaj i temu svake nedelje objavljivaćemo na našoj Fejsbuk i Instagram stranici.

Radionice su besplatne, broj mesta je ograničen.

Mesto možete rezervisati slanjem mejla na milicapopovic@bms.ns.ac.rs ili pozivom na broj 060/ 3326076.

Za sva dodatna pitanja stojimo Vam na raspolaganju.

NAGRADA „SRETEN MARIĆ“ JEŠI DENEGRIJU

Ugledna nagrada „Sreten Marić“ za najbolju esejističku knjigu iz oblasti književnosti i filozofije u 2019. i 2020. godini biće dodeljena u četvrtak, 2. juna, u 12 časova, u Opštoj čitaonici Biblioteke Matice srpske.

Nagrada je pripala prof. dr Jerku Ješi Denegriju za knjigu „Jedna moguća istorija umetnosti 20. veka“ u izdanju Službenog glasnika (Beograd, 2020). Jednoglasnu odluku doneo je žiri u sastavu Katarina Marić Leobardi, Radovan Popović i Gojko Tešić.

Nagradu, koja nosi ime jednog od vrhunskih srpskih esejista i prevodilaca Sretena Marića (1903–1992), ustanovili su Biblioteka Matice srpske i Opština Kosjerić, a dodeljuje se tradicionalno svake druge godine.

Prisutne su pozdravili upravnik Biblioteke Matice srpske Selimir Radulović i Tatjana Koković, predsednica Skupštine opštine Kosjerić.

O delu laureata Jerka Ješe Denegrija govorili su predsednik žirija Gojko Tešić i istoričarka umetnosti Irina Subotić.

Ovde možete pogledati snimak svečane dodele > > >

IZLOŽBA - DEJAN MEDAKOVIĆ: 100 GODINA OD ROĐENJA

Povodom obeležavanja 100 godina od rođenja Dejana Medakovića, istoričara umetnosti, književnika, pesnika i akademika (Zagreb, 7. jula 1922 – Beograd, 1. jula 2008), Biblioteka Matice srpske priredila je elektronsku izložbu građe iz svojih zbirki i zbirke Rukopisnog odeljenja Matice srpske. Postavka, koju čini izbor dela Dejana Medakovića, kao i izbor literature o njemu, može se pogledati od 1. do 30. juna 2022. godine, u javnom katalogu Biblioteke i na njenom veb-sajtu. Autor izložbe je Mirko Dimić, urednik Selimir Radulović.

Rođen je Zagrebu, od oca Đorđa Medakovića, ekonomiste i majke Anastasije, domaćice. Deda po ocu dr Bogdan Medaković, bio je vođa Srba u Hrvatskoj za vreme Austrougarske monarhije, predsednik Hrvatsko-srpske koalicije i predsednik Hrvatskog sabora 1908–1918. Pradeda Danilo Medaković bio je u službi kneza Miloša i kneza Mihaila, a pradedin mlađi brat bio je Njegošev sekretar i sekretar knjaza Danila nakon čega je postao državni sekretar Crne Gore i prvi necrnogorac, koji je dobio titulu vojvode. Umro je u Beogradu i čitav imetak zaveštao beogradskoj sirotinji. Begradsko naselje Medaković dobilo je po njemu ime. Čitava loza Medakovića potiče iz sela Medak u Lici. I prezime po majčinoj liniji (Rajići) takođe ima plemenite krvi – loza je pripadala austrijskom vojnom plemstvu Lonje.

Osnovnu školu završio je u Zagrebu, nižu gimnaziju pohađao u Sen Galenu u Švajcarskoj i kod franjevaca u Badiju na ostrvu Korčuli. Višu klasičnu gimnaziju završio je u Sremskim Karlovcima (1937–1941) gde je, ispostaviće se, pripadao izuzetno bitnoj i značajnoj generaciji budućih srpskih intelektualaca i stvaralaca. Za vreme rata živeo je u Beogradu, 1942. godine priključuje se Muzeju kneza Pavla (današnji Narodni muzej) kao asistent. Od te godine do 1952. službuje u Muzeju grada Beograda, u Ministarstvu za nauku i kulturu FNRJ, odnosno u Savetu za nauku i kulturu FNRJ, i Saveznom zavodu za zaštitu spomenika kulture, Istorijskom institutu SANU (1952–1954).

Nakon završenog Filozofskog fakulteta u Beogradu (1949), odbranio je doktorsku tezu Grafika srpskih štampanih knjiga XV–XVII veka (1954), kada je izabran za asistenta na Filozofskom fakultetu u Beogradu, na Odseku za istoriju umetnosti. Docent postaje na istom fakultetu 1957. godine, a zatim vanredni (1962) i redovni profesor (1967). Na Filozofskom fakultetu vršio je razne dužnosti: bio je upravnik Odeljenja, predsednik Saveta, predstavnik Fakulteta u Univerzitetskom savetu, a u školskoj 1971/72. i 1972/73. godini bio je i dekan ove ustanove.

Izabran je za dopisnog člana SANU (1972), za redovnog člana (1981), za predsednika SANU (1999). Od 1981. do 1985. bio je sekretar Odeljenja istorijskih nauku SANU, a 1985. izabran je za generalnog sekretara SANU. Tu dužnost vršio je do 1994. godine. U tri mandata biran je za predsednika Skupštine Vukove zadužbine.

Dejan Medaković je dobitnik brojnih nagrada, plaketa, povelja i zahvalnica. Godine 1981. dobio je Prosvetinu nagradu za književnost, istoriju i filozofiju, a 1987. austrijsku nagradu „Anton Gindely-Preiss”. Slede: Sedmojulska nagrada Srbije (1989), Herderova nagrada (1990), Oktobarska nagrada Beograda za Efemeris I (1990), Nagrada za životno delo Zadužbine „Jakov Ignjatović” za Efemeris II (1991) i Nagrada Beogradskog izdavačko-grafičkog zavoda za Efemeris III (1992). Godine 1994. dobio je „Izvanredni zlatni beočug” Beograda i Narodne biblioteke za najčitaniju knjigu u Srbiji. Odlikovan je od Svetog arhijerejskog sinoda Ordenom Sv. Save I stepena. Dobitnik je i Nagrade „Kruna despota Stefana Lazarevića” i „Zlatnog prstena despota Stefana Lazarevića”. Pored niza studija i priloga iz struke, Medaković je objavio i knjige: Beograd u starim gravirima, 1950; Grafika srpskih štampanih knjiga XV–XVII veka, 1958; Srpski slikari XVII–XX veka, 1968; Putevi srpskog baroka, 1971; Tragom srpskog baroka, 1976; Manastir Savina, 1976; Hilandar, 1978 (sa D. Bogdanovićem i B.J.Đurićem, koja je štampana na nemačkom, engleskom, francuskom i japanskom jeziku); Srpska umetnost u XVIII veku, 1980; Srpska umetnost u XIX veku, 1981; Sentandreja, 1982 (sa D. Davidovim); Svedočenja, 1984; Istraživači srpskih starina, 1985; Letopis Srba u Trstu, 1987 (sa Đ. Miloševićem); Barok kod Srba, 1988; Kosovski boj u likovnim umetnostima, 1989; Serbisher Barock, 1991; Traženje dobra, 1995; Srbi u Beču, 1999. (takođe i na nemačkom); Otkrivanje Hilandara, 2001; Izabrane srpske teme I 1996, II 2001, III 2002, IV 2005, V 2006, i VI 2007.

Posle njegove smrti, veliki broj ličnih knjiga, rukopisa i pisama poklonjen je čeonim srpskim institucijama SANU i Matici srpskoj. Formirano je više legata, između ostalog u Biblioteci Matice srpske i Ogranku Gradske biblioteke u Sremskim Karlovcima „Branko Radičević“. U njegovu čast uspostavljena je Nagrada „Dejan Medaković” 2008. godine.

TRIBINA "SAVREMENI ČOVEK I SAVREMENI SVET" – NIKOLA VRZIĆ

Sa zadovoljstvom vas pozivamo na tribinu Savremeni čovek i savremeni svet, na kojoj će govoriti Nikola Vrzić. Tribina je zakazana za sredu, 1. juna 2022. godine, u 19 časova, u čitaonici Biblioteke Matice srpske.

Nikola Vrzić rođen je 1977. godine u Zemunu. Pomoćnik je glavnog i odgovornog urednika nedeljnika Pečat i voditelj autorske emisije na radiju Sputnjik na srpskom jeziku.

Studirao je svetsku književnost, a novinarstvom se bavi od 1997. godine. Kao novinar NIN -a, objavio je niz članaka kojima je doveo u sumnju zvaničnu verziju ubistva Zorana Đinđića. Za serijal članaka u nedeljniku NIN, o atentatu na Zorana Đinđića, dobio je nagradu za novinarsku hrabrost „Milan Pantić 2005. godine, koju dodeljuje kompanija Novosti.

U vreme afere Vikiliks, napisao je niz članaka o razgovorima srpskih političara i stranih diplomata u Beogradu, a kao izvor je koristio diplomatske depeše koje je objavio Vikiliks. Kasnije je tekstove pretočio u knjigu pod naslovom „Vikiliks — tajne beogradskih depeša“, čiji je saizdavač bio Fond Slobodan Jovanović.

Zajedno sa Milanom Veruovićem, pripadnikom Đinđićevog obezbeđenja koji je takođe ranjen u atentatu 12. marta 2003.. godine, objavio je knjigu „Treći metak – politička pozadina ubistva Zorana Đinđića “, septembra 2014. godine.

Ovde možete pogledati snimak tribine > > >

TRIBINA "SAVREMENI ČOVEK I SAVREMENI SVET" – DR ALEKSANDAR RASTOVIĆ

Sa zadovoljstvom vas pozivamo na tribinu Savremeni čovek i savremeni svet, na kojoj će govoriti dr Aleksandar Rastović. Tribina je zakazana za sredu, 25. maja 2022. godine, u 19 časova, u Matici srpskoj.

Aleksandar Rastović rođen je u Zemunu 20. januara 1969. godine. Studirao je na Filozofskom fakultetu Univerziteta u Beogradu na Odeljenju za istoriju, gde je 1993. godine diplomirao. Magistarsku tezu Velika Britanija i Srbija 1878–1889. godine odbranio je 1999, a doktorsku disertaciju Velika Britanija i Srbija 1903–1914. odbranio je 2003. na istom fakultetu.

Kao predavač bio je angažovan na Filozofskom fakultetu Univerziteta u Prištini sa sedištem u Kosovskoj Mitrovici, kao i na Filozofskom fakultetu u Nišu. Predaje na Diplomatskoj akademiji Ministarstva spoljnih poslova Republike Srbije. Bio je predsednik Upravnog odbora Narodnog muzeja u Užicu, član Upravnog odbora Instituta za savremenu istoriju u Beogradu i potpredsednik i član Upravnog odbora Istorijskog instituta. Posebni savetnik ministra prosvete, nauke i tehnološkog razvoja u Vladi Republike Srbije bio je 2013/14. godine. Predsednik je Upravnog odbora Arhiva Srbije, član je Odbora za istoriju XX veka SANU, Odeljenja za društvene nauke Matice srpske i Naučnog saveta Fonda za nauku Republike Srbije. Direktor je Istorijskog instituta Beograd, glavni urednik Istorijskog časopisa i svih izdanja Istorijskog instituta. Jedan je od autora Srpskog biografskog rečnika i Srpske enciklopedije.

U svom naučno-istraživačkom radu bavi se istorijom Evrope od 16 do 20. veka, istorijom diplomatije i odnosima Velike Britanije i Srbije u 19. i 20. veku (politički, ekonomski, kulturni). Takođe, bavi se istorijom Balkana u 19. i 20. veku, kao i istorijom štampe.

Ovde možete pogledati snimak tribine > > >

TRIBINA "SAVREMENI ČOVEK I SAVREMENI SVET" – PROF. DR DEJAN MIHAILOVIĆ

Sa zadovoljstvom vas pozivamo na tribinu „Savremeni čovek i savremeni svet“, na kojoj će govoriti prof. dr Dejan Mihailović . Tribina je zakazana za sredu, 11. maj 2022. godine, u 19 časova, u Matici srpskoj.

Dejan Mihailović rođen je 30. juna 1961. godine u Novom Sadu. Studirao je na Filozofskom fakultetu Univerziteta u Novom Sadu (Filozofija), gde je diplomirao 1986. godine. Završio je master studije na Nacionalnom autonomnom univerzitetu Meksika (Universidad Nacional Autonoma de Mexico) i magistrirao filozofiju 1992. Na istom univerzitetu je doktorirao 2000. godine. godine u oblasti političke filozofije.

Od 1987. do 1989. godine bio je saradnik na Univerzitetu u Novom Sadu. U periodu 1990-93. bio je koordinator istraživanja za latinoameričke studije na Nacionalnom autonomnom univerzitetu Meksika, na osnovu granta meksičkog Ministarstva spoljnih poslova. U školskoj 1993-94. Bio je profesor na Filozofskom fakultetu Nacionalnog autonomnog univerziteta Meksika kao i profesor na Nacionalnoj (državnoj) školi antropologije i istorije za marksizam i antropologiju. Od 1999. godine je redovni profesor na Katedri za društvene nauke i međunarodne odnose Tehnološkog instituta u Sijudad Meksiku (Instituto technologico y de estudios superriores de Monterrey, Campus Estado de Mexico).

Govori španski, fracuski, portugalski i engleski jezik.

Dobitnik je nacionalnih priznanja Meksika , član je redakcija meksičkih naučnih časopisa i član nekoliko naučnih društava u Meksiku.

U svojim naučnim radovima i knjigama bavi se u najvećoj meri geopolitičkim temama i procesom globalizacije.

Ovde možete pogledati snimak tribine > > >

IZLOŽBA - JAKOV IGNJATOVIĆ: 200 GODINA OD ROĐENJA

Povodom obeležavanja 200 godina od rođenja Jakova Ignjatovića, književnika, političara i nacionalnog radnika (Sentandreja, 12. decembra 1822 - Novi Sad, 5. jul 1889), Biblioteka Matice srpske priredila je elektronsku izložbu građe iz svojih zbirki i zbirke ROMS-a. Postavka, koju čini izbor dela Jakova Ignjatovića, kao i literature o njemu, može se pogledati 6-31. maja 2022. godine, u javnom katalogu Biblioteke i na njenom veb-sajtu. Autor izložbe je Tatjana Bogojević, urednik Selimir Radulović.

Jakov Ignjatović rođen je u Sentandreji, od oca Jakova, uglednog trgovca i građanina, i majke Ane, rođ. Jakovljević Ljubović, gde je završio osnovnu školu i prvi razred gimanzije, a zatim školovanje nastavio u Vacu i Ostrogonu. Kako je sa osam godina ostao siroče, o njemu je brinuo Sima Ignjatović, ugledan budimski pravnik, u čijoj kući je upoznao Simu Milutinovića Sarajliju, Milovana Vidakovića i Jovana Pačića. Prava u Pešti upisao je 1842, a završio u Kečkemetu 1846, svršeni advokat (diplomaticus) postao 1847. Bio je poslanik na Majskoj skupštini 1848, a do kraja te godine uređivao je Vestnik. U Beogradu je bio kourednik Srpskih novina, družio se sa Marijom Milutinović Punktatorkom i pesnikom Đorđem Markovićem Koderom (1949), nakon čega živi u Pančevu i Pešti. Urednik Letopisa Matice srpske bio je 1854-1856. Kada je, početkom oktobra 1859, napustio mesto patrijarhovog sekretara, zbog sukoba sa Josifom Rajačićem, preselio se u Novi Sad i uređivao list Putnik (1862-1863) sa Đ. Natoševićem i Đ. Rajkovićem. Sarađivao je sa Svetozarom Miletićem (u borbi protiv Beča), a za poslanika u mađarskom saboru u Pešti biran je dva puta (1861. i 1864). Na Omladinskoj skupštini izabran je u Odbor za pravne i državne nauke (1866). Svoje političke, nacionalne, književne članke i studije objavljivao je u brojnim listovima i časopisima.

Ženio se najpre Ankom Feherovom (1863), a nakon selidbe u Dalj (1863) oženio se Hristinom Nenadović. Za roman Uveo listak, koji je posvetio preminulom sinu jedincu, nagrađen je na književnom konkursu Matice srpske (1877). Tokom života u Dalju napisao je i objavio gotovo sva najznačajnija dela (Čudan svet, Trpen spasen, Vasa Rešpekt, Večiti mladoženja). Godine 1879. u Novom Sadu uređuje Nedeljni list (1879-1882) i u njemu objavljuje veći deo svojih Memoara. Rukopis Sretni i nesretni krojači Matica srpska je nagradila 1882. godine, a štampan je pod naslovom Stari i novi majstori. Od 1883. do kraja života živi sa Jelenom Tatić, koja ga je inspirisala da napiše roman Patnica. Srpska đačka družina „Preodnica” bira ga za počasnog člana (1862). Izabran je za dopisnog člana Društva srpske slovesnosti (1862) i dopisnog člana SKA (1888). Kralj Milan ga je odlikovao Ordenom Sv. Save III stepena (1888).

DAN BIBLIOTEKE MATICE SRPSKE

Biblioteka Matice srpske je danas, 28. aprila, svečano obeležila svoj dan. Na početku Svečane akademije skupu su se obratili episkop bački Irinej, predsednik Matice srpske Dragan Stanić, potpredsednica Vlade Republike Srbije i ministarka kulture i informisanja Maja Gojković, kao i predsednik Pokrajinske vlade Igor Mirović.

Predsednik Pokrajinske vlade Igor Mirović uručio je prilikom proslave Dana BMS memorandum ministarki kulture i informisanja Maji Gojković. Ovim dokumentom zvanično se najavljuje zajedničko angažovanje republičke, pokrajinske i gradske vlasti u finansiranju izgradnje novog objekta za smeštaj publikacija Biblioteke Matice srpske.
Mirović je, takođe, naglasio da će Pokrajinska vlada, kao i dosad, nastaviti da podržava rad Matice srpske i njene biblioteke.
Ministarka kulture i informisanja Maja Gojković navela je da je bibliotekarstvo jedan od ključnih segmenata našeg kulturnog života. Kako je naglasila ministarka Gojković, bibliotekari i biblioteke širom Srbije, gde posebno mesto zauzima Biblioteka Matice srpske, decenijama i vekovima čuvaju i afirmišu kulturno nasleđe u kojem je zapisan DNK čitavog našeg naroda.

Selimir Radulović, upravnik Biblioteke Matice srpske, održao je „Besedu o knjizi i biblioteci“.
„… Već dve godine smo pod smrtonosnom prismotrom pandemijskog oka koje nas vreba na svakom koraku. Pre više od dva meseca odvrnut je, u Evropi, zastrašujući ventil kroz koji kuljaju osveta, krv i uništenje. U odeždi, tuđoj, putem, tuđim, savremeni čovek krstari vekom, tuđim. Heroji naših dana su vetar i ništavilo. Rame uz rame s njima, s glasom kao huk velikih voda, marširaju opskurne kolone Luciferovih slugu. Stoga nam je važan ovaj dan, vaša pažnja i ljubav za našu kućicu za knjige“, rekao je, između ostalog, upravnik Radulović.
Na Dan Biblioteke uručena je Nagrada „Zlatna knjiga Biblioteke Matice srpske“, koja je ove godine pripala prof. dr Ljiljani Pešikan Ljuštanović, teoretičarki i istoričarki književnosti, antologičarki i bibliografu.

O dobitnici je govorio dr Milan Micić, predsednik Žirija za dodelu ove nagrade. Ovom prilikom uručene su i „Zahvalnice Biblioteke Matice srpske“, Mariji Čurčić, Mariji Jovancai i Narodnoj i univerzitetskoj biblioteci Republike Srpske.

U kulturnom programu učestvovali su Srbski pravoslavni pojci, dok je program vodila Isidora Popović. Proslavu su uveličale brojne zvanice iz našeg javnog i kulturnog života.

IZLOŽBA - JUBILEJI ŠTAMPANIH SRBULjA 2022. GODINE

Srbulje su štampane knjige na srpskoslovenskom jeziku, srpske inkunabule i paleotipi, pravoslavne crkvene i verske knjige štampane od 15. do 17. veka. Srpskoslovenske knjige koje pripadaju srpskom štamparstvu štampane su na Cetinju, u Goraždu, manastirima Rujnu, Gračanici, Mileševi, Mrkšinoj Crkvi, Beogradu, Skadru i Veneciji, a postoje i srpskoslovenske knjige nastale u rumunskom štamparstvu. Poznato je 39 izdanja srpskoslovenskih knjiga iz srpskih štamparija i 2 iz rumunskih.

U Biblioteci Matice srpske priređena je elektronska izložba povodom jubileja štampanih srbulja 2022. godine – 470 godina Četvorojevanđelja beogradskog (Beograd, 1552) i 460 godina Čevorojevanđelja mrkšinačkog (Mrkšina crkva, 1562).

Četvorojevanđelje beogradsko otisnuto je u prvoj štampariji u Beogradu, čije osnivanje 1552. predstavlja znameniti događaj u istoriji srpskog štamparstva.

Pokretač štamparije bio je knez Radiša Dmitrović, o kojem se još uvek malo zna. Po jednoj, dosta uverljivoj tezi, Radiša Dmitrović je bio Dubrovčanin, a po drugoj, neargumentovanoj pretpostavci, poticao je iz Hercegovine. Knez Radiša Dmitrović je pribavio štamparsku opremu u nameri da štampa knjige, ali ga je u tome sprečila iznenadna smrt. Posao na štampanju nastavili su Trojan Gundulić i štampar Mardarije iz Mrkšine crkve (rodom od reke Drine).

Trojan Gundulić, Dubrovčanin, nastanjen u Beogradu, bio je zanatlija i trgovac koji je dosta trgovao srpskim štampanim knjigama. Posle smrti Radiše Dmitrovića preneo je matrice u svoj dom i po njegovoj zapovesti, 4. avgusta 1552, otisnuto je Četvorojevanđelje, jedina knjiga prve beogradske štamparije i jedna od najreprezentativnijih knjiga starog srpskog štamparstva. Po veoma lepim slovima i ukrasima (zastavice i inicijali) Beogradsko četvorojevanđelje smatra se obrascem visokokvalitetnog tipografskog i estetskog ostvarenja.

U izradi Beogradskog četvorojevanđelja štampari su sigurno imali pred sobom Vlaško četvorojevanđelje (Trgovište, 1512), čiji štampar je Makarije, moguće isto lice koje je štampalo i knjige Crnojevićke štamparije. Međutim, još uvek je nerešeno pitanje da li je kao uzor korišćeno i Četvorojevanđelje crnojevićko, zasvedočeno zapisom prezvitera Vuka u rukopisnom Buđanovačkom jevanđelju iz 1548. godine, koje je zatureno. Jezik knjige je srpskoslovenski, a pravopis resavski, uz postojanje i raških crta.

Fototipsko izdanje Beogradskog četvorojevanđelja, s pogovorom Katarine Mano-Zisi, objavljeno je 2000. godine.

Štampar Beogradskog četvorojevanđelja jeromonah Mardarije osnovao je štampariju u manastiru Mrkšina crkva i tu otisnuo još jedno Četvorojevanđelje, 24. juna 1562. godine. O tome gde se nalazio manastir Mrkšina crkva nema pouzdanih podataka, a pretpostavke su da je on postojao kod Kosjerića ili Valjeva.

Mrkšinačko četvorojevanđelje je preštampano beogradsko izdanje, strana za stranu i uglavnom red za red. Za štampanjeove knjige izrezana su neka nova slova, a neka su inovirana. U poređenju s Beogradskim četvorojevanđeljem u literaturi se kazuje da je kvalitet štampe pogoršan. Zastavice su ponovo gravirane, delom po ugledu na Beogradsko četvorojevanđelje, ali ne i na Vlaško četvorojevanđelje. Većina inicijala otisnuta je s ploča upotrebljenih u Beogradskom četvorojevanđelju.

Četvorojevanđelje beogradsko iz 1552. i Četvorojevanđelje mrkšinačko iz 1562, predstavljaju dragocena svedočanstva iz istorije srpskog i opšteslovenskog štamparstva, štamparija i knjiga, spomenike kulture od izuzetnog značaja.

Elektronski katalog izložbe sadrži opise izdanja pomenutih srbulja i hronološki pregled odabrane literature sa signaturama. Postavka se može pogledati u javnom katalogu od 1. aprila do 5. maja 2022. i na sajtu Biblioteke. Autori izložbe su mr Dušica Grbić i Aleksandra Drapšin, a urednik je Selimir Radulović.

TRIBINA "SAVREMENI ČOVEK I SAVREMENI SVET" – DR ZORAN AVRAMOVIĆ

Sa zadovoljstvom vas pozivamo na tribinu „Savremeni čovek i savremeni svet“, na kojoj će govoriti dr Zoran Avramović. Tribina je zakazana za sredu, 30. mart 2022. godine, u 19 časova, u Svečanoj sali Matice srpske.

Doktor Zoran Avramović je rođen 14. aprila 1949. godine u Stalaću, Republika Srbija. Osnovnu i srednju školu završio u Zemunu, a fakultetske studije na Univerzitetu u Beogradu. Diplomira 1976. godine na Filozofskom fakultetu u Beogradu (odeljenje za sociologiju) sa radom "Ideja društvenog progresa u delima Marksa i Engelsa".

Odbrani doktorske disertacije pod nazivom Politička misao Miloša Crnjanskog i njegovo književno stvaralaštvo (komparacija dve društvene delatnosti) pristupio 28. 9. 1992. godine, pred komisijom u sastavu: akademik Nikola Milošević, prof dr Svetozar Petrović, prof. dr Sreten Petrović.

Od 1976. do 1991. godine radio kao profesor sociologije u Prvoj beogradskoj gimnaziji, a od 1991. do 1995. kao istraživač u Zavodu za proučavanje kulturnog razvitka Srbije u Beogradu. Od 1995. radi kao naučni saradnik u Institutu za pedagoška istraživanja u Beogradu. U zvanje naučnog saradnika biran 1995. u zvanje višeg naučnog saradnika 1998. a u zvanje naučnog savetnika 2001. U zvanje vanrednog profesora biran 2004. godine na Filozofskom fakultetu Univerziteta u Kosovskoj Mitrovici, a za redovnog 31. 10. 2007. godine, na Fakultetu za kulturu i medije, Univerzitet Megatrend. Oženjen je i otac dva deteta. Govori engleski jezik, i pasivno koristi francuski. Živi u Beogradu sa stalnim radnim odnosom u Institutu za pedagoška istraživanja.

Dr Zoran Avramović je afirmisan sociolog obrazovanja i kulture. U dosadašnjem stručnom i naučnom radu objavio je 20 knjiga i dva udžbenika. Takođe, objavio je preko 111 naučnih i stručnih radova u časopisima, zbornicima i knjigama kao i preko 60 radova različitog žanra (prikazi, eseji, polemike, kritike, recenzije). Podneo je više od 60 saopštenja na naučnim nacionalnim i međunarodnim skupovima, koja su objavljena u izvodima ili u celini. Učestvovao je u Bugarskoj, Grčkoj i Rumuniji na naučnim konferencijama o kulturnim i obrazovnim pitanjima u balkanskim državama - 1998, 2001, i 2006. godine.

Ovde možete pogledati snimak tribine > > >

TRIBINA "SAVREMENI ČOVEK I SAVREMENI SVET" – DR DRAGAN PETROVIĆ

Sa zadovoljstvom vas pozivamo na tribinu „Savremeni čovek i savremeni svet“, na kojoj će govoriti dr Dragan Petrović. Tribina je zakazana za sredu, 9. mart 2022. godine, u 19 časova, u Svečanoj sali Matice srpske.

Dr Dragan Petrović diplomirao je na četiri fakulteta u okviru državnog Univerziteta u Beogradu, na kojima je prethodno paralelno studirao i to: na Ekonomskom (1999), na Sociologiji (2000), na Istoriji (2000) i na Političkim naukama (2002). Završio je Postdiplomske studije na Geografskom fakultetu u Beogradu, na odseku Ekonomska geografija i odbranio magistarsku tezu «Razvoj i razmeštaj industrije Beograda u XIX i XX veku» 2003. godine. Završio je Postdiplomske studije na Fakultetu političkih nauka u Beogradu, odsek Međunarodni odnosi i odbranio je magistarsku tezu «Francusko – jugoslovenski odnosi u vreme Alžirskog rata 1952-1964.» 2008. godine. Doktorirao je na Prirodno matematičkom fakultetu u Novom Sadu, oblast Politička geografija 2007. godine sa temom disertacije «Rusija na početku XXI veka – geopolitička analiza» i na Filozofskom fakultetu u Novom Sadu, na Istoriji, oblast Istorija Jugoslavije 2015, sa temom disertacije «Jugoslovenska politička javnost i SSSR 1922-1941». Stalno je zaposlen u Institutu za međunarodnu politiku i privredu u Beogradu, kao Naučni savetnik, gde se pored celine međunarodnih odnosa bavi posebno Rusijom i postsovjetskim prostorom kao primarnom oblašću, a potom i Francuskom. Pre toga više godina radio u Institutu za političke studije gde se bavio političkim sistemom (domaćim i međunarodnim), međunarodnim političkim odnosima i političkom, ekonomskom i kulturnom istorijom.

Bio je koautor više od trideset međunarodnih naučnih zbornika, potom oko dvadeset radova u nacionalnim zbornicima, a objavio je i oko šezdeset naučnih i stručnih radova u domaćim naučnim časopisima. Autor je i jedanaest leksikografskih enciklopedijskih odrednica. Do sada je objavio trideset sedam knjiga u Srbiji, od čega trideset i šest naučnih monografija i jednu zbirku stručnih članaka (dvadeset i dve kao samostalan autor i petnaest kao koautor sa po još jednim ili dva autora).

S Rajkom Bukvićem je autor knjige Europe and the Migrant Issue 2014-2021“, Eliva press, Chisinău, 2022, a c profesorom Kicoševim autor je knjige Romanian population in Vojvodina, within the Serb-Romanian relations, u izdanju Scholars-press iz Sarbrikena u Nemačkoj 2015. Autor je poglavlja «Rossija i Balkan – istoričeskoe nasledie i sovremennie otnošenija», u naučnoj monografiji Vistraivaja dobrososedstvo, Rossija na prostranstvah Evropi, u izdanju Ruske akademije nauka, Moskva, 2013, kao i poglavlja (zajedno sa profesorom Rajkom Bukvićem) «European migrant crisis (2014-2018) and Serbia» Chapter 7, u okviru knjige Editor Igor Janev, Serbia: Current Political, Economic and Social Issues and Challenges, u izdanju američke akademije nauka (Akademije nauka SAD) Nova Science Publishers, New York, March 2019.

Ovde možete pogledati snimak tribine > > >

IZLOŽBA - MOLIJER (1622-1673) 400 godina od rođenja

Povodom obeležavanja 400 godina od rođenja Molijera, jednog od najpoznatijih francuskih komediografa, Biblioteka Matice srpske (BMS) priredila je elektronsku izložbu građe iz svojih zbirki. Postavka, koju čini izbor Molijerovih dela kao i literature o njemu, može se pogledati od 1. do 31. marta 2022. godine u javnom katalogu Biblioteke i na njenom veb-sajtu. Autorke izložbe su Sonja Ivanović i Daniela Kermeci, urednik je Selimir Radulović. Izložba je ujedno i deo programa u okviru manifestacije „Mesec frankofonije”, koju organizuje Francuski institut u Srbiji.

Žan Batist Poklen, poznatiji pod umetničkim pseudonimom Molijer (Pariz, 15. januar 1622 – Pariz, 17. februar 1673), bio je francuski glumac, komediograf i pesnik i jedan od najznačajnijih predstavnika klasicizma.

Rođen je u Parizu u imućnoj porodici. Vrlo rano se okrenuo glumi i pozorištu. Odigrao je brojne predstave pre nego što je počeo da piše svoja prva dramska dela – farse. Pisao je komedije u prozi i stihu koje su doživele ogroman uspeh na dvoru francuskog kralja Luja XIV. U svojim komadima ismevao je sve društvene slojeve, grupe i profesije i rugao se njihovim naravima i porocima: afektiranosti kaćiperki, skorojevićima, pobožnim ljudima i njihovom licemerju, tvrdičluku bogate buržoazije, lekarima i njihovom šarlatanstvu. Smešne precioze, Građanin plemić, Tartif, Tvrdica, Mizantrop, Don Žuan, Uobraženi bolesnik, samo su neke od tridesetak Molijerovih komedija.

Francuski jezik često se naziva „Molijerovim jezikom”. Molijera su razumeli svi društveni slojevi jer je, kako ističe francuski teatrolog i dramaturg Marsijal Poarson, uspeo da pomiri „jezik lakrdijaša sa jezikom aristokratije i buržoazije”.

Najstarije izdanje koje se nalazi u fondu BMS je drugi tom Sabranih dela (Les Œuvres de Monsieur de Molière), objavljenih 1744. godine u Amsterdamu na francuskom jeziku. Izložba je obogaćena ilustracijama, plakatima i pozorišnim programima kao i citatima domaćih i svetskih književnih kritičara.

TRIBINA "SAVREMENI ČOVEK I SAVREMENI SVET" – OTAC MILOŠ VESIN

Sa zadovoljstvom vas pozivamo na tribinu „Savremeni čovek i savremeni svet“, na kojoj će govoriti otac Miloš Vesin. Tribina je zakazana za četvrtak, 10. februar 2022. godine, u 19 časova, u Svečanoj sali Matice srpske.

Protojerej-stavrofor dr Miloš Vesin, paroh južnočikaški i profesor na Bogoslovskom fakultetu SPC u Libertvilu.

Rođen je u Novom Sadu 1956. godine. Završio je Karlovačku gimnaziju i Bogoslovski fakultet u Beogradu. Studije psihologije, studije muzike (odsek solo pevanje i dirogovanje) i postdiplomske studije iz teologije završio u Lucernu (Švajcarska). Prvi dirigent svešteničkog hora Eparhije šumadijske „Sveti Sava.“ Usavršavao je muziku i psihologiju u Lozani, Parizu i Kembridžu. Doktorirao psihologiju u Londonu. Predavač na mnogim crkvenim tribinama i univerzitetima širom Amerike, Kanade i Evrope. Od polovine prve decenije 2000. godine drži i predavanja koja se tiču savremenog života i vere, zbog kojih dolazi u Srbiju dva puta godišnje u maju i novembru. U sali Kolarčevog univerziteta okuplja svaki put sve više slušalaca koji ga prate sa pažnjom. Ova predavanja se snimaju i distribuiraju preko interneta čime se broj njihovih slušalaca višestruko i neprekidno uvećava.

Objavio je nekoliko knjiga. Njegova doktorska disertacija Savetodavna psihologija i Sveta tajna ispovesti na raskršću između patološkog i zdravog osećaja krivice prevedena je na srpski jezik i objavljena pod naslovom Raskršća krivice, i već je doživela više izdanja.

Ovde možete pogledati snimak tribine > > >

250 GODINA ŽITIJA PETRA VELIKOG ZAHARIJE ORFELINA
(Venecija, Štamparija Dimitrija Teodosija, 1772)

Biblioteka Matice srpske je na osnovu građe iz svojih zbirki priredila elektronsku izložbu povodom 250 godina od objavljivanja Žitija Petra Velikog, jedne od najznačajnijih i najobimnijih srpskih knjiga 18. veka. Delo je objavljeno u dva toma (400 + 360 str.), u štampariji Dimitrija Teodosija u Veneciji, 1772. godine. Autor ove najlepše i tehnički najsavršenije srpske knjige toga doba, jeste Zaharija Orfelin (Vukovar 1726 – Novi Sad 1785), istaknuti stvaralac srpske književnosti, umetnosti i kulture.

Svestrano nadaren i široko obrazovan, Zaharija Orfelin, je bio učitelj, administrativac (kancelista), kaligraf, ilustrator, bakrorezac, pisac raznih knjiga, pesnik, prevodilac, izdavač, korektor, filolog, urednik kalendara i časopisa i dr.

O školovanju i obrazovanju Orfelina, nema pouzdanih podataka, postoje samo pretpostavke. Osnovno obrazovanje dobio je, verovatno, u rodnom mestu Vukovaru, u školi koju je osnovao kijevski učitelj Timofej Levandovski 1733. godine, a šire obrazovanje i znanja iz različitih disciplina, kako se pretpostavlja, sticao je samostalno upornim radom. U periodu od 1749. do 1757. bio je učitelj slavenske škole u Novom Sadu, a 1757. seli se u Sremske Karlovce, gde postaje kancelista kod mitropolita Pavla Nenadovića. U Sremskim Karlovcima imao je bakarnu tipografiju, u kojoj je umnožavao knjige, gramate, antiminse i dr. Sa bakarnih ploča otisnuo je prvu Kaligrafiju, 1759. godine. Dve godine je radio kao blagajnik Vićentija Jovanovića-Vidaka u Temišvaru. U štampariji Dimitrija Teodosija u Veneciji bio je revizor od 1768. do 1770. godine. U toj štampariji objavio je Slavenosrpski magazin 1768, prvi srpski i južnoslovenski časopis. Bio je korektor u tipografiji Josifa Kurcbeka u Beču (1783–1784). Teško bolestan, 1784. dolazi iz Beča u Novi Sad svom prijatelju Josifu Jovanoviću Šakabenti. Na vladičinom majuru na Sajlovu kod Novog Sada život mu se ugasio 19. januara 1785. godine. Ostavio je za sobom raznovrsna dela – bakrorezačka, kaligrafska, poetska, bogoslovska, pedagoška, istoriografska, publicistička, naučno-ekonomska i dr.

Žitije Petra Velikog objavljeno je u četiri izdanja: dva anonimna pod naslovom Žitije i slavnija dela gosudarja imperatora Petra Velikago samoderžca vserosijskago (Venecija 1772), ilustrovano izdanje pod naslovom Istorija o žitiji i slavnih delah velikago gosudarja imperatora Petra Pervago samoderžca vserosijskago (Venecija 1772, ali zapravo 1774) i rusko izdanje, štampano u Sankt Peterburgu 1774. godine.

Ilustrovano izdanje je retko i ima posebnu vrednost, jer je opremljeno bakroreznim ilustracijama (medalje, karte, planovi). U prvom tomu nalazi se 47 bakroreznih priloga, a u drugom 20.

U BMS postoji prvi tom ilustrovanog Žitija s kraćim predgovorom i komplet (oba toma) s dužim predgovorom. Komplet je posebno zanimljiv zbog zapisa koje sadrži. Od njih posebno se ističe beleška s podatkom da je Petar Stefanović (liferant nacionalnih knjiga iz Zemuna) dobio ove knjige na poklon od Zaharije Orfelina.

Elektronski katalog izložbe sadrži najvažnije podatke o životu i radu Zaharije Orfelina, pregled izdanja Žitija Petra Velikog sa komentarima o njihovim karakteristikama i hronološki pregled literature sa signaturama. Autorke izložbe su mr Dušica Grbić i Aleksandra Drapšin, a urednik je Selimir Radulović.

Postavka elektronske izložbe može se pogledati u javnom katalogu Biblioteke od 1. do 28. februara 2022. i na njenom sajtu.

IZLOŽBA O STANISLAVU BINIČKOM

Povodom obeležavanja 150 godina od rođenja Stanislava Biničkog (1872-1942), srpskog kompozitora, dirigenta i pedagoga Biblioteka Matice srpske priredila je elektronsku izložbu građe iz svojih zbirki. Postavka, koju čini izbor dela Stanislava Biničkog, kao i izbor literature o njemu, može se pogledati od 10. do 31. januara 2022. godine u javnom katalogu Biblioteke i na njenom veb-sajtu. Autorka izložbe je Silvija Čamber, urednik Selimir Radulović.

Stanislav Binički prva muzička znanja stekao je od Stevana Mokranjca i Josifa Marinkovića pevajući u horu "Obilić". Za vreme studija na Filozofskom fakultetu u Beogradu osniva Akademsko muzičko društvo, zatim, posle jednogodišnjeg rada u gimnaziji u Leskovcu, odlazi u Minhen gde, između 1895. i 1899. studira kompoziciju i solo pevanje. Nakon završenih studija vratio se u Beograd gde je učestvovao u razvoju muzičke i pedagoške delatnosti. Postaje vojni kapelnik i osniva prvi simfonijski Beogradski vojni orkestar, a 1904. i Muziku kraljeve garde kojom diriguje od 1920. Jedan je i od osnivača Srpske muzičke škole (danas Muzička škola "Mokranjac"). Bio je horovođa mnogih pevačkih društava i dirigent Narodnog pozorišta gde je 1920. osnovao Operu čiji je prvi dirigent i direktor bio.

Od 1924. posvećuje se komponovanju, poznat je i po tome što je za svoje kompozicije koristio folklorne motive. Njegovo najpoznatije delo je prva (izvedena) opera u srpskoj muzici Na uranku, opera u jednom činu iz 1903, na tekst Branislava Nušića. Autor je većeg broja kompozicija za vojne duvačke orkestre: uvertire Iz mog zavičaja, ciklusa narodnih pesama u obradi Na liparu, ciklusa Pesme iz Južne Srbije i Mijatovke, vojnih marševa Na Drinu (smatra se da ga je Binički posvetio pukovniku Stojanoviću koji je poginuo u Kolubarskoj bici) i Paradni marš. Komponovao je i muziku za bajku Ljiljan i omorika, uvertiru za Vojnovićev Ekvinocio, muziku za pozorišne komade Put oko sveta, Nahod, Tašana i dr.

U njegovoj rodnoj Jasici kod Kruševca svake godine se održava muzička manifestacija "Dani Stanislava Biničkog" u okviru koje nastupaju mnogi ugledni solisti i ansambli. Po njemu su nazvani Pevačka družina "Binički" i Muzička škola "Stanislav Binički".

IZLOŽBA O JOVANU DUČIĆU

Biblioteka Matice srpske, povodom 150 godina od rođenja Jovana Dučića (1871–1943), srpskog pesnika i diplomate, priređuje izložbu sa ciljem da predstavi, na osnovu građe iz fondova Biblioteke Matice srpske i Matice srpske, život i delo Jovana Dučića, ličnosti po mnogo čemu osobene, ne samo u okvirima srpske književnosti i diplomatije. Poput drugih naših diplomata književnika iz tog vremena, prve polovine dvadesetog veka, Jovan Dučić je, uporedo sa diplomatskom karijerom, stvarao i svoja književna dela. Budući da je ostavio snažan trag u svetu politike i književnosti, njegov život svedoči o važnim događajima iz srpske istorije i kulture prve polovine dvadesetog veka, kao i o dešavanjima u Evropi i van nje, imajući u vidu da je neko vreme boravio i delovao i u Sjedinjenim Američkim Državama. Teško je reći koliko je Jovan Dučić diplomata uticao na Jovana Dučića književnika, ali je svakako značajno pratiti kako se ti životni tokovi prepliću u jednoj ličnosti. Izložba o Jovanu Dučiću ilustruje ta dva toka života i rada našeg istaknutog pisca i diplomate, posredstvom arhivalija, pisama, fotografija, pesnikovog dela i literature o njemu. Na izložbi je prikazana građa iz fondova Biblioteke Matice srpske (BMS) i Rukopisnog odeljenja Matice srpske (ROMS).

PREUZMI KATALOG IZLOŽBE

IZLOŽBA O ROMANU JAKOBSONU

Povodom obeležavanja 125 godina od rođenja najpoznatijeg lingviste 20. veka, semiologa, začetnika strukturalne lingvistike, univerzitetskog profesora Romana Jakobsona (Moskva, 1896 - Kembridž, Masačusets, 1982), Biblioteka Matice srpske priredila je elektronsku izložbu građe iz svojih zbirki i zbirke ROMS-a. Postavka, koju čini izbor dela Romana Jakobsona, kao i literatura o njemu, može se pogledati od 17. decembra do 2. januara 2021. godine u javnom katalogu Biblioteke i na njenom veb-sajtu. Autori izložbe su Tatjana Bogojević i Mirko Dimić, urednik Selimir Radulović.

Rođen i školovan u Moskvi, studirao je lingvistiku, istoriju književnosti i folklor, a doktorirao u Pragu, 1930. Od samog začetka studija istakao se kao jedan od najboljih studenata jezika, usmeravajući svoje istraživačke i intelektualne napore ka funkcijama jezika i poteškoćama sa kojima se jezik susreće. Bio je vodeća figura Moskovskog lingvističkog kruga i učestvovao u moskovskom aktivu svetske avangardne umetnosti i poezije. Jedan je od utemeljivača Praškog lingvističkog kružoka i koautor Teza Praškog lingvističkog kružoka (1929). Karijeru univerzitetskog profesora započeo je u Brnu na Masarikovom univerzitetu, a preko Skandinavije (1939 - 1941) odlazi u SAD (1941), gde ostaje do kraja života. Osnovao je Njujorški lingvistički kružok (1943) i glasilo Word, predavao je na Kolumbijskom univerzitetu (od 1946) i na Harvardu (od 1949. do penzionisanja). Iako je Roman Jakobson u skladu sa programom praške škole, kao njen najeminentniji član, najviše pažnje poklanjao istraživanju fonologije i distinktivnih obeležja njegova naučna delatnost bila je višestruka. Harvardska slavistička škola, koju je Jakobson osnovao, i danas je jedna od najreprezentativnijih u svetu. Bio je i počasni profesor na MIT-u, počasni doktor 25 univerziteta i član 9 akademija nauka.

Najvažnija dela Romana Jakobsona, prevedana na srpski jezik, su: Ogledi iz poetike, Lingvistika i poetika, Šest predavanja o zvuku i značenju, Teze Praškog lingvističkog kružoka, Temelji jezika (sa M. Helijem).

TRIBINA "SAVREMENI ČOVEK I SAVREMENI SVET" – ALEKSANDAR JERKOV

Sa zadovoljstvom vas pozivamo na tribinu „Savremeni čovek i savremeni svet“, na kojoj će govoriti prof. dr Aleksandar Jerkov. Tribina je zakazana za četvrtak, 2. decembar 2021. godine, u 19 časova, u Svečanoj sali Matice srpske.

Aleksandar Jerkov rođen je 1960. godine u Beogradu, gde je završio osnovnu školu, gimnaziju i Filološki fakultet. Diplomirao je na Grupi za jugoslovenske književnosti sa opštom književnošću Filološkog fakulteta u Beogradu. Doktorirao je na istom fakultetu odbranivši tezu Osobenosti pripovedačkog postupka u romanima Ive Andrića, Vladana Desnice, Meše Selimovića, Miloša Crnjanskog i Danila Kiša (vidovi imanentne poetike). Kao asistent-pripravnik radio je od 1984. godine, zatim kao asistent, docent i od 2010. kao vanredni profesor za Srpsku književnost XX veka.

Pored akademske karijere, Aleksandar Jerkov bio je urednik Studenta, zatim glavni urednik Vidika, glavni i odgovorni urednik Izdavačkog preduzeća „Prosveta”, urednik „Platoa” i glavni urednik „Mono i Manjane“, u kojoj je rukovodio izradom Velike enciklopedije Larus u pet tomova, a bio je i član redakcije još nekih časopisa.

Književnu kritiku piše i objavljuje od 1977. godine, a učestvuje redovno na skupovima i u naučnim projektima u zemlji i inostranstvu. Za studiju Od modernizma do postmoderne dobio je nagradu „Jedinstva” za knjigu godine, za Novu tekstualnost nagradu za knjigu godine „Oktoiha”, a za Smisao (srpskog) stiha: Samo/osporavanje dodeljena mu je nagrada za kritiku „Đorđe Jovanović”. Nagradu „Milan Bogdanović” za književnu kritiku dobio je 1993. godine.

Aleksandar Jerkov je upravnik Univerzitetske biblioteke u Beogradu.

Ovde možete pogledati snimak tribine > > >

IZLOŽBA O MARSELU PRUSTU

Biblioteka Matice srpske je na osnovu građe iz svojih zbirki priredila elektronsku izložbu povodom 150 godina od rođenja francuskog pisca Marsela Prusta (1871-1922). Postavka, koju čini izbor Prustovih dela, fotografija i faksimila, kao i literature o njemu, može se pogledati od 22. novembra do 16. decembra 2021. godine u javnom katalogu Biblioteke i na njenom veb-sajtu. Autorke izložbe su Sonja Ivanović i Daniela Kermeci, a urednik je Selimir Radulović.

Život čoveka koji je jasno odvojio iskustveno „ja” od književnog „ja” ponudio je dosta materijala književnom delu. Marsel Prust je rođen u Parizu, u porodici koja je pripadala višoj, građanskoj klasi i već u mladosti pokazuje interes za mondenski život, piše i prevodi, posebno dela engleskog estetičara Džona Raskina, koji je presudno uticao na njegovo kasnije stvaralaštvo. Iz tog perioda potiču članci iz mladosti skupljeni pod naslovom Užici i dani (1896) i autobiografski roman Žan Santej (objavljen posthumno 1952). U knjizi eseja Protiv Sent-Beva (1954), Prust postavlja kamen temeljac svog dela: potreba da se razdvoje život i delo, iskustvo stvarnog i posao pisanja.

Pritisnut teškom astmom, povukao se iz mondenskog života i potpuno se posvetio pisanju svog glavnog životnog dela - velikog ciklusa romana U traganju za iščezlim vremenom. Prvi tom, objavljen je 1913, za drugi je dobio Gonkurovu nagradu (1919), a poslednji, sedmi tom, objavljen je posthumno, 1927. godine. Svih sedam tomova pokazuju zajedničku atmosferu, povezuje ih bogata imaginacija njihovog autora, a imaju i jednog zajedničkog junaka: vreme. Nastojanje da se vreme zadobije, da odabrani trenuci potraju, da se izbriše granica između onoga što jeste i onoga što je bio - inspirišu Prusta.

Prustov osećaj za stil, za vreme, za minucioznost i za analizu najtananijih osećanja obogatio je savremenu francusku literaturu, a neki njegovi opisi pejzaža ostaju sve do danas „duhovni zavičaj” mnogih čitalaca.

OKRUGLI STO - TRADICIJA I FANTASTIKA U DELU GORANA PETROVIĆA

Okrugli sto pod nazivom Tradicija i fantastika u delu Gorana Petrovića biće održan u četvrtak, 18. novembra 2021, u Maloj sali Matice srpske, s početkom u 10 časova. Skup je upriličen u čast ovogodišnjeg dobitnika nagrade Zlatna knjiga Biblioteke Matice srpske, poznatog srpskog pisca i akademika Gorana Petrovića.

Goran Petrović je najčitaniji i najprevođeniji srpski pisac svoje generacije. Kao pripovedač i romanopisac izdvojio se po snažnom književnom daru, oslonjen na pripovedačku tradiciju, a istovremeno u najboljem smislu moderan, pisac bogate narativne imaginacije, majstor stila, jezika i kompozicije. Posao pisca uzdizao je i dok je u kraljevačkoj biblioteci „Stefan Prvovenčani” uspešno radio desetak godina - i kao bibliotekar i kao urednik poznate edicije pesničkih knjiga i časopisa „Povelja”. Sada je u stručnom savetu Biblioteke Srpske akademije nauka i umetnosti.

Na Okruglom stolu posvećenom Goranu Petroviću govoriće poznavaoci njegovog dela, prof. dr Rajna Dragićević, prof. dr Miloš Kovačević, prof. dr Sava Damjanov, Đorđe Pisarev, dr Jelena Marićević Balać, prof. dr Ljiljana Pešikan Ljuštanović, prof. dr Jovan Delić, prof. dr Aleksandar Jerkov, dr Zoran Đerić, dr Nastasja Pisarev i msr Milena Kulić.

Biblioteka Matice srpske objaviće krajem godine zbornik radova s Okruglog stola Tradicija i fantastika u delu Gorana Petrovića.

Okrugli sto, pod nazivom Tradicija i fantastika u delu Gorana Petrovića, održan je u četvrtak, 18. novembra, 2021, u Maloj sali Matice srpske. Skup je upriličen u čast ovogodišnjeg dobitnika nagrade Zlatna knjiga Biblioteke Matice srpske, uglednog srpskog pisca, akademika Gorana Petrovića.

Prisutne je, na početku, pozdravio upravnik Biblioteke Matice srpske Selimir Radulović, a zatim su poznavaoci Petrovićevog stvaralaštva izlagali o njegovom delu.

Prof. dr Rajna Dragićević govorila je o rečima i rečniku kod Gorana Petrovića, prof. dr Miloš Kovačević izlagao je o reiteraciji kao dominantnom sintaksičko-stilističkom postupku u Petrovićevoj priči Bogorodica i druga viđenja, zatim je prof. dr Sava Damjanov govorio o poetici (pod)naslova u Petrovićevom romanu Opsada crkve Svetog Spasa, novosadski književnik Đorđe Pisarev osvrnuo se na ishodišnu situaciju Petrovićeve Sitničarnice kod srećne ruke, dr Jelena Marićević Balać je takođe govorila o Sitničarnici, povezujući je sa prozom Milorada Pavića. Prof. dr Ljiljana Pešikan Ljuštanović dala je prikaz poređenja folklornog đavola i lika Andrije Skadranina iz romana Opsada crkve Svetog Spasa, prof. dr Jovan Delić istakao je da je roman Opsada crkve Svetog Spasa prelomno delo u evoluciji Gorana Petrovića, prof. dr Aleksandar Jerkov govorio je o opsadi tradicije i njenom prevazilaženju, dr Nastasja Pisarev osvrnula se na poetiku prostora bioskopa u Petrovićevom romanu Ispod tavanice koja se ljuspa, msr Milena Kulić predstavila je roman Sitničarnica kod srećne ruke kao knjigu-lavirint.

Dobitnik nagrade Zlatna knjiga Biblioteke Matice srpske Goran Petrović, zaključio je ovaj skup pročitavši dve svoje kratke autobiografske priče.

Biblioteka Matice srpske objaviće krajem godine zbornik radova s Okruglog stola Tradicija i fantastika u delu Gorana Petrovića, u kojem će se naći i radovi onih učesnika koji iz opravdanih razloga nisu bili u mogućnosti da izlažu na skupu.

TRIBINA "SAVREMENI ČOVEK I SAVREMENI SVET" – LJUBIŠA RISTIĆ

Sa zadovoljstvom vas pozivamo na tribinu „Savremeni čovek i savremeni svet“, na kojoj će govoriti Ljubiša Ristić. Tribina je zakazana za četvrtak, 18. novembar 2021. godine, u 19 časova, u Svečanoj sali Matice srpske.

Ljubiša Ristić je jugoslovenski i srpski pozorišni reditelj.

Rođen je 8. februara 1947. godine u Prištini. Završio je Akademiju dramskih umetnosti u Beogradu (studirao kod Huga Klajna i Vjekoslava Afrića), a diplomirao sa predstavom „Buba u uhu“ Žorža Fejdoa, u Jugoslovenskom dramskom pozorištu, koja se i danas igra.

Sa Nadom Kokotović 1977. godine osniva KPGT (početna slova od „kazalište, pozorište, gledališče, teatar“).

U jesen 1985. godine dolazi u Suboticu i stvara „Kulturni bum“, dovodeći velika imena pozorišne umetnosti. Te godine nastaju i „Madač komentari“. U Subotici je stvarao do 1995, kada se odvaja srpska od mađarske drame, i Ristić prelazi u bioskop „Jadran“. Njegov boravak, zbog avangardnog pristupa, bio je izložen mnogim kritikama. Organizuje Šekspir fest (1986), Molijer fest (1987), Ju fest (1989), Balkanske tragedije (1990), Kiš fest (1991) ...

Godine 1996. sa Dankom Lenđel u Beogradu osniva „Međunarodni art centar K.P.G.T.“, u staroj Šećerani nadomak Ade Ciganlije na Čukarici.

Ovde možete pogledati snimak tribine > > >

IZLOŽBA O GOTFRIDU VILHELMU LAJBNICU

Povodom obeležavanja 375 godina od rođenja Gotfrida Vilhelma Lajbnica (1646-1716), nemačkog filozofa, matematičara, pronalazača, pravnika, istoričara, diplomate i političkog savetnika lužičkosrpskog porekla, Biblioteka Matice srpske priredila je elektronsku izložbu građe iz svojih zbirki. Postavka, koju čini izbor Lajbnicovih dela, kao i izbor literature o njemu, može se pogledati od 1. do 22. novembra 2021. godine u javnom katalogu Biblioteke i na njenom veb-sajtu. Autorka izložbe je Silvija Čamber, urednik Selimir Radulović.

Gotfrid Vilhelm Frajher (baron) fon Lajbnic smatra se poslednjim čovekom enciklopedijskog znanja zapadne civilizacije. Stekao je obrazovanje iz prava i filozofije, radio je kao sekretar u dvema najpoznatijim plemićkim porodicama u nemačkoj (od kojih je jedna tokom njegovog službovanja postala engleska kraljevska porodica). Zauzima podjednako značajno mesto kako u istoriji filozofije tako i u istoriji matematike. Ustanovio je infinitezimalni račun (kalkulus, matematička analiza) nezavisno od Njutna, kao i binarni sistem koji predstavlja osnovu moderne računarske tehnologije. U filozofiji ostaće najpoznatiji po optimizmu, jer njegov zaključak je da je Bog stvorio najbolji od svih mogućih svetova.

Lajbnic je dao veliki doprinos u fizici (optika i mehanika) i tehnologiji, kao i, što će se kasnije utvrditi, biologiji, medicini, geologiji, teoriji verovatnoće, psihologiji, informatici. Pisao je na latinskom, francuskom i nemačkom jeziku i to o politici, pravu, etici, teologiji, istoriji i filologiji. Pisao je mnogo, ali je malo toga objavljeno. Teodiceja i Monadologija su mu kapitalna i najznačajnija dela.

IZLOŽBA O SVETOZARU MARKOVIĆU

Svetozar Marković, publicista, politički teoretičar, ideolog socijalizma (Zaječar, 21. 9. 1846 - Trst, 10. 3. 1875)

Povodom obeležavanja 175 godina od rođenja publiciste, političkog teoretičara i ideologa socijalizma Svetozara Markovića (1846-1875), Biblioteka Matice srpske priredila je elektronsku izložbu građe iz svojih zbirki i zbirke ROMS-a. Postavka, koju čini izbor dela Svetozara Markovića, kao i literature o njemu, može se pogledati od 11. oktobra do 31. oktobra 2021. godine u javnom katalogu Biblioteke i na njenom veb-sajtu. Autorke izložbe su Tatjana Bogojević i Bojana Bjelica, urednik Selimir Radulović.

Školovao se u Rekovcu i Jagodini, gimnaziju završio u Kragujevcu (1860) a Višu školu u Beogradu (1863), Tehnički fakultet Velike škole završava 1866. godine u Beogradu, nakon čega odlazi na tehničke studije u Rusiju (1866-1869) i u Cirih na Politehnički fakultet. Bio je veoma predan izučavanju tadašnjih modernih zapadnoevropskih političkih i društvenih teorija i doktrina. Učestvovao je u radu Ujedinjene omladine srpske i sarađivao u Mladoj Srbadiji, a u junu 1871. pokrenuo prvi socijalistički lista na Balkanu Radenik, u kojem zastupa ideje Internacionale i Pariske komune. Od 1873. vreme provodi u Beogradu i Kragujevcu, gde pored publicističkog rada, pokreće raznovrsnu praktičnu političku delatnost. Bio je jedna od najmarkantnijih pojava u istoriji srpske društvene i političke misli. Težio je preobražaju srpskog društva na novim socijalističkim osnovama, pod uticajem Černiševskog, Dobroljubova, Pisareva, Sečenova, Bakunjina, Lasala i dr. Bio je inspiracija i simbol mnogih potonjih generacija.

U Novom Sadu, 1872. godine, piše svoje najznamenitije delo Srbija na Istoku. Vaspitanje i obrazovanje je, za Markovića, bilo od prvorazrednog značaja, i to ne bilo kakvo vaspitanje i obrazovanje, već ono koje podiže moralnu snagu naroda i osposobljava ga za ostvarivanje ideala kojima teži. Smatrao je da samo harmonične ličnosti mogu da menjaju neharmonična društva, a ravnopravnost svih stavljao je iznad svega. Dva najznačajnija rada iz književnosti bila su: Pevanje i mišljenje (1868) i Realnost u poeziji (1870) pri čemu se zalagao za istinit pristup životu, razračunavajući se sa romantičarima. Sugerisao je da književnost treba da služi opštem napretku naroda, ističući značaj modernog realističkog romana.

IZLOŽBA O RENEU DEKARTU

Povodom obeležavanja 425 godina od rođenja Renea Dekarta (1596-1650) Biblioteka Matice srpske priredila je elektronsku izložbu građe iz svojih zbirki. Postavka, koju čini izbor dela Renea Dekarta i literature o njemu, može se pogledati od 20. septembra do 10. oktobra 2021. godine, u javnom katalogu Biblioteke i na njenom veb-sajtu. Autorke izložbe su Marina Šmudla i Ivana Drakulić, urednik Selimir Radulović.

Rene Dekart, osnivač savremene filozofije, francuski matematičar, naučnik i filozof, rođen je 1596. godine u La Eju u Francuskoj. Godine 1606. Dekart je upisao jezuitski koledž u La Flešu. Tokom osam godina školovanja stekao je široko obrazovanje, a po završetku škole preselio se u Pariz, gde je upisao Univerzitet u Poatjeu i 1616. godine završio studije iz građanskog i crkvenog prava. Već naredne godine prijavio se u holandsku vojsku i učestvovao u Tridesetogodišnjem ratu. U pauzama ratovanja nastavio je da radi na svom matematičkom usavršavanju, čiji je rezultat formulisanje analitičke geometrije i definisanje osnova njegove filozofije.

U periodu od 1620. do 1628. godine Dekart je putovao po Evropi boraveći u Danskoj, Češkoj, Mađarskoj, Nemačkoj, Holandiji, Italiji i Francuskoj. Umoran od putovanja, odlučio je da svoj život provede u Holandiji, počeo je da radi na svom prvom delu pod nazivom Svet, koje je bilo iz oblasti fizike, ali nakon što je primio vest da je Galileja crkva osudila na kućni zatvor, odlučio je da ne rizikuje objavljivanjem svog rada, koji je ipak štampan nakon njegove smrti 1664. godine.

Bavio se mnogim naučnim disciplinama - matematikom, fizikom, medicinom. Smatrao je da filozofija mora da ima čvrstinu nauke. Od tada postaje težnja da filozofija postane nauka. Razvio je dualistički sistem u kojem je razlikovao misao, čija je suština razmišljanje, i materiju, čija je suština širenje u tri dimenzije. Uz Spinozu i Lajbnica smatra se glavnim predstavnikom racionalizma koji, kao pravac, sa Dekartom počinje da živi i da se razvija.

Njegova najznačajnija dela su: Rasprava o metodi (1637), Razmišljanja o prvoj filozofiji (1641), O strastima duše (1649), Pravila za upravljanje razumom (1667), Pravila za upravljanje duhom (1701), Principi filozofije (1644), Meditacije (1641), Rasprava o muzici (1618), Rasprava o čoveku (1668) i Pisma (1692).

Umro je u Švedskoj 1650. godine.

IZLOŽBA POVODOM 100 GODINA OD ROĐENjA DOBRICE ĆOSIĆA

Povodom obeležavanja 100 godina od rođenja srpskog pisca, esejiste i političara Dobrice Ćosića, Biblioteka Matice srpske priredila je elektronsku izložbu građe iz svojih zbirki. Postavka, koju čini izbor književnih dela i literature o životu i stvaralaštvu Dobrice Ćosića, može se pogledati od 23. avgusta 2021. godine, u javnom katalogu Biblioteke i na njenom veb-sajtu. Autor izložbe je Nenad Stanojević, a urednik je Selimir Radulović.

Dobrica Ćosić rođen je u selu Drenova, nadomak Trstenika, od majke Radmile i oca Živojina. U knjigu rođenih drenovačke crkve upisan je pod datumom 29. decembar 1921. godine. Nakon završene osnovne škole, otac ga je upisao u Vinogradarsko-voćarsku školu u Aleksandrovcu. Početkom Drugog svetskog rata učestvovaće u ratu kao partijski ilegalac u trsteničkom i temničkom kraju. Februara 1943. godine postaće komesar Rasinskog partizanskog odreda. Krajem 1943. počeće sa pisanjem članaka pod pseudonimom Gedža.

Početkom 1951. godine predaje izdavačkoj kući „Prosveta” konačnu verziju romana Daleko je sunce. U decembru 1954. godine „Prosveta” objavljuje novi roman Dobrice Ćosića, pod naslovom Koreni. U NIN-u tom prilikom izjavljuje: „Okrenuo sam se prošlosti svakako da bih kroz nju bolje video nas savremenike... Roman priča dramu jedne stare srpske porodice... Želja mi je da na Korene dozidam jednu veću romansijersku građevinu.”

Dobija NIN-ovu nagradu kritike za roman Koreni, najbolji roman objavljen u 1954. godini. Dobrica Ćosić je prvi dobitnik ovog priznanja, a u žiriju su bili: Milan Bogdanović, Velibor Gligorić, Borislav Mihajlović Mihiz, Eli Finci, Zoran Mišić i Stevan Majstorović.

Nakon Korena, Ćosić objavljuje roman Deobe (1961), zatim Bajku (1965), tetralogiju Vreme smrti (1972-79), trilogiju Vreme zla: Grešnik (1985), Otpadnik (1986) i Vernik (1990), nakon toga objavljuje Vreme vlasti I (1996) i Vreme vlasti II (2007).

Dobitnik je brojnih nagrada, domaćih i inostranih. Dela Dobrice Ćosića prevedena su na tridesetak jezika.

IZLOŽBA O FRANCISKU GOJI

Povodom obeležavanja 275 godina od rođenja Franciska Goje (1746-1828), velikog španskog slikara, crtača i grafičara, Biblioteka Matice srpske priredila je elektronsku izložbu građe iz svojih zbirki. Postavka, koju čini izbor reprodukcija Gojinih dela, kao i izbor literature o njemu, može se pogledati od 26. jula do 22. avgusta 2021. godine u javnom katalogu Biblioteke i na njenom veb-sajtu. Autorka izložbe je Silvija Čamber, urednik Selimir Radulović.

Francisko Hose de Goja i Lusijentes rođen je 30. marta 1746. u Fuendetodosu, Španija, a umro je 16. aprila 1828. u Bordou, Francuska. Smatra se najvažnijim španskim umetnikom krajem 18. i početkom 19. veka, a tokom svoje dugogodišnje karijere bio je komentator i hroničar svoje ere. Izuzetno uspešan tokom svog života, Goja se često naziva i poslednjim među starim majstorima i prvim među modernim. Bio je takođe jedan od sjajnih savremenih portretista. Njegovo delo je ogledalo španske istorije vremena u kojem je živeo.

Među najpoznatijim Gojinim delima su Obučena maja i Naga maja, 2. maj 1808. i 3. maj 1808, serije gravira Kaprisi i Užasi rata...

IZLOŽBA O POLU VALERIJU

Povodom obeležavanja 150 godina od rođenja francuskog pesnika i esejiste Pola Valerija (1871-1945) Biblioteka Matice srpske priredila je elektronsku izložbu građe iz svojih zbirki. Postavka, koju čini izbor dela Pol Valerija i literature o njemu, može se pogledati od 5. do 25. jula 2021. godine, u javnom katalogu Biblioteke. Autorke izložbe su Marina Šmudla, Marina Đačić i Ivana Drakulić, urednik Selimir Radulović. Elektronski katalog izložbe dostupan je na veb-sajtu Biblioteke.

Pol Valeri rođen je 30. oktobra 1871. godine u gradu Set na jugu Francuske. Odrastao je u Monpeljeu gde je završio gimnaziju i upisao pravo. Tokom pohađanja gimnazije interesovao se za književnost Bodlera, Gotjea, kao i za literaturu iz oblasti arhitekture. Do 1892. godine, kada se nastanio u Parizu u kome je boravio veći deo svog života, napisao je dva kratka pozorišna komada, prozna dela Bele mačke, Verovatna priča, održao je prvo književno predavanje, a marsejski časopis Pomorska Revija objavio je njegovu pesmu "San". Na njegov književni rad presudan uticaj imali su Edgar Alan Po i Stefan Malarme. Nakon lične krize koju je doživeo 1989. godine, Valeri je tokom narednih dvadeset godina odustao od pisanja poezije. U tom periodu posvetio se studijama matematike, arhitekture i filozofije i istraživanju procesa stvaralaštva. Tek 1913. godine, na nagovor Andrea Žida, pristao je da pripremi za štampu svoje stihove nastale u danima mladosti, a tokom naredne četiri godine pisao je poemu Mlada Parka. Upravo ta poema ga je definisala kao izuzetnog stilistu i jednog od najvećih liričara 20. veka. Valeri je bio i sjajan esejista, a iza njega ostalo je i dvadeset devet svezaka u kojima je vodio zanimljive i dragocene beleške. Njegova razmišljanja o slikarstvu, muzici i nauci daju građu za niz zbirki ogleda pod naslovom Razni spisi (1924-1944).

Neka od njegovih najznačajnijih dela su: Eupalinos ili arhitekta (1923), Duša i igra (1924), Moj Faust (1946), Sveske (1963), Uvod u metod Leonarda da Vinčija (1895).

Bio je član Francuske akademije, Međunarodnog instituta intelektualne saradnje pri Društvu naroda u Ženevi i počasni doktor više univerziteta. Umro je 20. jula 1945. u Parizu.

IZLOŽBA O FJODORU MIHAILOVIČU DOSTOJEVSKOM

Povodom obeležavanja 200 godina od rođenja Fjodora Mihailoviča Dostojevskog (1821-1881) Biblioteka Matice srpske priredila je elektronsku izložbu građe iz svojih zbirki. Postavka, koju čini izbor dela Fjodora M. Dostojevskog i literature o njemu, može se pogledati od 18. juna do 4. jula 2021. godine, u javnom katalogu Biblioteke. Autorke izložbe su Marina Đačić i Marina Šmudla, urednik Selimir Radulović. Elektronski katalog izložbe dostupan je na veb-sajtu Biblioteke.

Fjodor Mihailovič Dostojevski rođen je u Moskvi 1821. godine u porodici vojnog lekara Mihaila Andrejeviča Dostojevskog. Školovao se kod privatnih učitelja, a 1838. godine je upisao Inženjersku akademiju u Petrogradu. Nakon šest godina školovanja dobio je zvanje potporučnika i stupio u službu, međutim ubrzo se u potpunosti posvećuje književnosti, i to prevodu romana Evgenija Grande Onore de Balzaka. Njegov prvi roman Bedni ljudi (1845) dobio je odlične kritike i doneo mu je slavu. Dostojevski je 1849. godine, zajedno sa grupom revolucionara, bio uhapšen i zatvoren u Petropavlovskoj tvrđavi. Nakon nekoliko meseci u zatvoru bio je osuđen na smrtnu kaznu, ali pogubljenje je neposredno pred izvršenje zaustavljeno i kazna je promenjena na nekoliko godina progonstva u Sibir. Vreme koje je proveo u Sibiru nije prekinulo njegov književni razvoj. Nakon povratka sa robije objavljuje romane: Selo Stepančikovo i njegovi stanovnici (1859), Poniženi i uvređeni (1861), Zapisi iz Mrtvog doma (1861). U isto vreme, zajedno sa bratom Mihailom, pokrenuo je nekoliko književnih časopisa koji nisu dugo izlazili. Stvaralaštvo je nastavio romanima Zapisi iz podzemlja (1864), Zločin i kazna (1866), Kockar (1866), Idiot (1867), Zli dusi (1871-1872), Mladić (1875), Braća Karamazovi (1879-1880). Dostojevski je bio urednik književnog časopisa Piščev dnevnik. Autor je i brojnih novela i pripovedaka.

Fjodor Mihailovič Dostojevski je umro 1881. godine. Njegova dela imala su veliki uticaj na razvoj svetske književnosti i danas se smatra jednim od najvećih ruskih pisaca.

IZLOŽBA O ĐORĐU NATOŠEVIĆU

Povodom obeležavanja 200 godina od rođenja Đorđa Natoševića, lekara, pedagoga i reformatora školstva, Biblioteka Matice srpske je, na osnovu građe iz svojih zbirki, priredila elektronsku izložbu. Postavka, koja sadrži popis izabranih dela i literature sa signaturama, fotografije, faksimile pisama i rukopisa, može se pogledati od 28. maja do 17. juna u javnom katalogu i na sajtu Biblioteke. Autorke izložbe su Tatjana Bogojević i Bojana Bjelica, urednik Selimir Radulović.

Đorđe Natošević rođen je u Starom Slankamenu kod Inđije, 1821. godine. Bio je učenik gimnazije u Sremskim Karlovcima, studirao je filozofiju u Segedinu i Pešti, prava u Eperješu i medicinu u Pešti i Beču (diplomirao 1850). U Beču se družio sa Vukom Stefanovićem Karadžićem, Bogobojem Atanackovićem, Brankom Radičevićem i knezom Mihailom Obrenovićem. U Novom Sadu bio je lični lekar Platona Atanackovića koji je uticao na njega da se posveti prosvetnom radu. Bio je lekar (1850–1853), profesor novosadske Srpske pravoslavne gimnazije (1853–1857) a od 1857. i njen direktor. Uneo je mnoge novine u nastavu, reformisao je udžbenike, unapredio rad Somborske učiteljske škole i težio da se učitelji stručno obrazuju, držeći predavanja o reformi školstva u brojnim gradovima. Školski savetnik i nadzornik svih srpskih škola u Austrijskom carstvu, sa sedištem u Temišvaru bio je od 1857. do 1861, školski savetnik za pravoslavne škole pri Ugarskom namesničkom veću u Budimu, 1863. U Beogradu je bio referent ministarstva prosvete (1967–1968), zatim upravnik novosadskih narodnih škola (1869–1870), a od 1870. prvi srpski narodni glavni školski referent u Novom Sadu. Učestovao je u donošenju svih uredbi i naredbi školskih vlasti od 1857. do 1887.

Bio je osnivač i urednik Školskog lista (1862–1865), prvog srpskog lista za prosvetne radnike i urednik listova za mlade: Dodatka Školskom listu i Prijatelja srpske mladeži. Na pisanje je podstakao i Zmaja i Lazu Kostića. Školski list je umnogome doprineo da ga smatraju najvećim reformatorom naših škola u drugoj polovini 19. veka. Bio je jedan od urednika Sedmice, i jedan od urednika časopisa Putnik (1862–1863). Sarađivao je u brojnoj periodici: Sedmica, Srpski dnevnik, Letopis MS, Danica, Vidovdan, Zastava, Mlada Srbadija, List za narod, Srpske ilustrovane novine, Venac, Branik, Ženski svet, Stražilovo itd.

Od 1881. godine do svoje smrti, 1887. godine, bio je predsednik Matice srpske, zaduživši je posebno pokretanjem edicije „Knjige za narod”. Bio je dopisni član Srpskog učenog društva, Srpskog lekarskog društva i Društva srpske slovesnosti. Nagradu za knjigu Zašto naš narod u Austriji propada dobio je od Matice srpske (1865) a Književni fond „Kolarac” nagradio ga je za knjigu Duvan s pogleda na zdravlje (1870). Nazivali su ga apostolom knjige i prosvete narodne.

IZLOŽBA - 230 GODINA PRVIH SRPSKIH NOVINA SERPSKIJA POVSEDNEVNIJA NOVINI (Beč, 1791-1792)

Biblioteka Matice srpske je na osnovu građe iz svojih zbirki priredila elektronsku izložbu povodom 230 godina prvih srpskih novina Serpskija povsednevnija novini. Elektronski katalog izložbe sadrži opis izdanja i hronološki pregled odabrane literature sa signaturama. Postavka se može pogledati u javnom katalogu od 5. do 27. maja 2021. i na sajtu Biblioteke. Autori izložbe su mr Dušica Grbić i Aleksandra Drapšin, a urednik je Selimir Radulović.

Biblioteka Matice srpske, koliko je poznato, jedina poseduje komplet prvih srpskih novina iz 1791. godine. Komplet je dobila na poklon 1902. od gospođe Emilije Savić iz Segedina zauzimanjem Laze Ševića, segedinskog paroha. Fototipsko izdanje prvih srpskih novina objavila je Matica srpska 1963. godine.

Dozvolu za pokretanje prvih srpskih novina zatražili su 1790. Srbin Emanuel Janković iz Novog Sada, pisac, prevodilac, štampar, i Grci, braća Publije i Georgije Markides Puljo u Beču, zajedno sa nekoliko srpskih trgovaca. Traženu dozvolu dobila su braća Markides Puljo, koji su po zanimanju bili štampari, a pre srpskih novina, 31. decembra 1790, pokrenuli su list na grčkom jeziku - Efimeris.

Prve srpske novine pojavile su se u Beču, 14. marta 1791, pod nazivom Serpskija povsednevnija novini. Izlazile su dva puta nedeljno, utorkom i petkom. Od petnaestog broja promenile su naslov u Serpskija novini i tako izlaze do kraja decembra 1792, mada je poslednji dostupan broj datiran 10. decembra 1792. U prvoj godini objavljena su 84. broja, a u drugoj 105 brojeva. Novine su štampane su na osmini tabaka, u dva stupca, crkvenom ćirilicom.

Prve srpske novine uređivane su po uzoru na bečke nemačke novine slične vrste. Bile su namenjene „slavenosrpskom visokoblagorodnom kleru i narodu".

U prvom broju objavljen je i Predgovor, u kojem je izražena ogromna zahvalnost i pohvala Visočanstvu Leopoldu II na dozvoli za izdavanje novina. Motivi za pokretanje srpskih novina su prosvetiteljske prirode, s nadom da će srpski narod moći da bude informisan na svom jeziku.

Novine su donosile pretežno vesti političkog i vojnog sadržaja, koje su većinom preuzimane iz raznih nemačkih listova. Objavljivani su i tekstovi iz drugih oblasti - književnosti, školstva, medicine itd., a publikovani su i pregledi knjiga, razni oglasi i sl. Novine su donele izveštaj o osnivanju Karlovačke gimnazije, prvu biografiju - o generalu Suvorovu, prvi feljton - izvod iz Julinčeve Istorije naroda, dramske dijaloge i stihove, satirične priče, etnološke opise naroda i dr.

Prvi poznati dopisnik za srpske novine bio je Stefan Rajić iz Osijeka, a bilo je i dopisnika iz Zemuna, Sremskih Karlovaca, Temišvara, Novog Sada i drugih mesta.

Jezik novina nailazio je na osude, jer je bio nerazumljiv širem krugu čitalaca. Predstavljao je mešavinu srpskoslovenskog, ruskoslovenskog i naročito narodnog jezika uz prisustvo i dijalekatskih crta svojstvenih današnjem šumadijsko-vojvođanskom dijalektu.

Nakon dve godine izlaženja, novine su ugašene. Braća Markides Puljo su proterani iz Beča. Stefan Novaković je sledeći koji je nastavio rad na razvoju srpskog novinarstva i objavio 28. decembra 1792. prvi broj Slavenoserpskija vjedomosti.

Iako su kratkotrajno izlazile, prve srpske novine zauzimaju značajno mesto u istoriji srpskog novinarstva, srpske periodike i srpskoj istoriji i kulturi uopšte.

DAN BIBLIOTEKE MATICE SRPSKE

U sredu, 28. aprila 2021, Biblioteka Matice srpske proslavila je svoj dan. Održana je svečana akademija na kojoj se gostima obratila potpredsednica vlade Republike Srbije i ministarka kulture i informisanja Maja Gojković, te istakla da bogatu tradiciju na koju se oslanjamo moramo iznova da činimo bliskom i savremenom. „Podatak da Biblioteka danas čuva preko četiri miliona različitih rukopisa slikovito govori da se nalazimo u autentičnom hramu knjige i pisane reči”, istakla je ministarka Gojković.

Predsednik Matice srpske, prof. dr Dragan Stanić, podsetio je da biblioteke nisu mesta na kojima se samo uči, čita i dolazi do saznanja, nego se tu sanja, tu se kreira ono što je budućnost čitave kulture i čitavog naroda.

Upravnik Biblioteke Matice srpske Selimir Radulović posvetio je svoju besedu O knjizi i biblioteci austrijskom nobelovcu Peteru Handkeu i istakao da je veoma važno postojanje pisaca koji su svoji, i to zauvek svoji, kao što je Peter Handke, jer je on sačuvao jedinstvenu vatricu vere.

Na Dan Biblioteke uručuje se nagrada Zlatna knjiga Biblioteke Matice srpske, koja je ove godine pripala uglednom srpskom piscu i akademiku Goranu Petroviću. Zahvalnicu Biblioteke Matice srpske dobila je Narodna biblioteka Srbije, za dugogodišnju izuzetnu saradnju.

U umetničkom delu programa učestvovali su Srpski pravoslavni pojci, a program je vodila Isidora Popović.

Danom Biblioteke svečano se obeležava značajan datum u istoriji Matice srpske, kao i srpske kulture u celosti, dan kada je 1864. godine, iz Pešte ka Novom Sadu, zaplovio parobrod Napredak kojim je bečkerečki trgovac Jovan Forović preneo celokupnu prvu javnu naučnu biblioteku u Srba.

Ovde možete pogledati snimak svečanosti > > >

Biblioteka Matice srpske će u sredu, 28. aprila 2021, sa početkom u 12 časova, proslaviti svoj dan. Na Dan Biblioteke biće uručena nagrada Zlatna knjiga Biblioteke Matice srpske, koja je ove godine pripala poznatom srpskom piscu i akademiku Goranu Petroviću. Zahvalnicu Biblioteke Matice srpske dobiće Narodna biblioteka Srbije, za dugogodišnju izuzetnu saradnju.

Dan Biblioteke održava se na datum izuzetno značajan u istoriji Matice srpske, kao i srpske kulture u celosti, dan kada je 1864, iz Pešte ka Novom Sadu, zaplovio parobrod Napredak, kojim je bečkerečki trgovac Jovan Forović preneo celokupnu prvu javnu naučnu biblioteku u Srba.

Proslava će biti organizovana u svečanoj sali Matice srpske uz ograničen broj posetilaca i uz poštovanje svih epidemioloških mera.

PROMOCIJA ZBORNIKA

U svečanoj sali Matice srpske, 23. aprila 2021. godine, u 12 časova, biće održana promocija zbornika posvećenog delu dr Marije Kleut, prof. emeritusa, pod naslovom Marija Kleut - sagledavanje konteksta. O zborniku će govoriti prof. dr Ljiljana Pešikan-Ljuštanović.

Ovom prilikom, profesorici Kleut biće uručena plaketa i povelja, povodom nagrade Zlatna knjiga Biblioteke Matice srpske.

Skup će biti organizovan u ograničenom režimu, uz poštovanje svih epidemioloških mera.

Ovde možete pogledati snimak svečanosti > > >

MEĐUNARODNI DAN DEČJE KNJIGE - 2. APRIL 2021.

Danas je Međunarodni dan dečje knjige, ustanovljen pre više od pola veka, a obeležava se na dan rođenja Hansa Kristijana Andersena.

Tim povodom Biblioteka Matice srpske vam predstavlja digitalnu izložbu dečjih radova na temu: Ilustracija moje omiljene knjige.

Uživajte!

Izložba animacija dečijih radova

IZLOŽBA JUBILEJI ŠTAMPANIH SRBULjA 2021. GODINE

Srbulje su štampane knjige na srpskoslovenskom jeziku, srpske inkunabule i paleotipi, pravoslavne crkvene i verske knjige štampane od 15. do 17. veka. Srpskoslovenske knjige koje pripadaju srpskom štamparstvu štampane su na Cetinju, u Goraždu, manastirima Rujnu, Gračanici, Mileševi, Mrkšinoj Crkvi, Beogradu, Skadru i Veneciji, a postoje i srpskoslovenske knjige nastale u rumunskom štamparstvu. Poznato je 39 izdanja srpskoslovenskih knjiga iz srpskih štamparija i 2 iz rumunskih.

Najproduktivnije štamparije srbulja bile su venecijanske štamparije, koje su štampale srpskoslovenske knjige od 1519. god. (Štamparija Božidara Vukovića) do 1638. god. (Štamparija Bartola Ginamija). Biblioteka Matice srpske je najveća zbirka srbulja. U njoj se nalazi 30 srpskoslovenskih izdanja iz srpskih štamparija sa ukupno 143 primerka i 1 privezom (uključujući i odlomke) i 2 rumunska izdanja u tri primerka.

U Biblioteci Matice srpske priređena je elektronska izložba povodom jubileja štampanih srbulja 2021. godine – 500 godina Molitvenika (Zbornika za putnike) Božidara Vukovića (1521) i Psaltira goraždanskog (1521) i 460 godina Psaltira Vićenca Vukovića (1561) i Trioda posnog Stefana od Skadra (1561).

Štamparija Božidara Vukovića u Veneciji predstavlja najaktivnuju i najproduktivniju južnoslovensku tipografiju u 16. veku. Božidar Vuković je bio ambiciozan u izdavanju knjiga i u tome je iskazao široka znanja i umeće. Osim na papiru, u njegovoj štampariji knjige su otiskivane i na pergamentu, kao i na plavoj hartiji, što pokazuje da je Vuković voleo lepu i luksuznu knjigu i da su se u njegovoj tipografiji proizvodila i skupocena bibliofilska izdanja koja su imala specijalnu namenu.

Molitvenik (Zbornik za putnike) iz 1521. je treća knjiga štamparije Božidara Vukovića. Po nalogu Božidara Vukovića 1521. otisnuta su dva izdanja te knjige, kraće i šire, a štampar je jeromonah Pahomije. Molitvenik (Zbornik za putnike) je štampan u malom, džepnom formatu, pogodnom za nošenje. Sadrži razne dogmatsko-doktrinarne i versko-didaktičke i molitvene sastave i bogato je grafički opremljen, a sve te odlike doprinosile su njegovoj privlačnosti i popularnosti među širom čitalačkom publikom. Naziv Zbornik za putnike knjizi je dao Stojan Novaković 1877, po tome što je sam štampar u pogovoru rekao da je i druge knjige štampao „pomanjim slovima da bude lako za nošenje onima koji putuju". Knjiga je i kasnije preštampavana – 1536. u štampariji Božidara Vukovića i 1547. i 1560. u štampariji Božidarevog sina Vićenca Vukovića.

Posebnu specifičnost pojedinih primeraka štamparije Božidara Vukovića čine naknadno rukom obojene ilustracije. Kada je reč o Molitveniku (Zborniku za putnike), poznato je da se rukom bojene ilustracije sreću u nekim primercima izdanja Božidara Vukovića iz 1521. i 1536. i Vićenca Vukovića iz 1547. godine.

Štampariju Božidara Vukovića preuzeo je sin Vićenco i ona je delovala od 1546. do oko 1570. godine. Privilegija Vićenca Vukovića važila je do 1571, ali je on 1575. još imao štamparsku opremu. U štampariji Vićenca Vukovića isključivo su preštampavana izdanja Božidara Vukovića, pri čemu su unošeni nova godina izdanja i ime Vićenca Vukovića.

Psaltir s posledovanjem iz 1561. je ponovljeno izdanje Psaltira Vićenca Vukovića iz 1546, a time posredno i Psaltira Božidara Vukovića iz 1520. godine. Na početku knjige je Epistola gospodina Vićenca Vukovića (gotovo ista kao u Psaltiru iz 1546), a na kraju je pogovor s podacima da je knjiga štampana u Veneciji 1561. godine.

Štamparija u Hramu Svetog Georgija u Goraždu zauzima značajno mesto u istoriji starog srpskog i starog ćiriličkog štamparstva. Njen osnivač je Božidar Goraždanin. Po njegovoj zapovesti dok je boravio u manastiru Mileševi, braća Ljubavići, Đuro (Đurađ) i Teodor, odlaze u Veneciju da se prihvate štamparstva usled nedostatka „svetih i božastvenih knjiga.“ Teodor je bio monah i sveštenik, a i Đuro je tada bio u crkvenoj službi. Pošto braća Ljubavići nazivaju Božidara Goraždanina starcem i roditeljem, pretpostavlja se da su mu bili sinovi. U periodu od 1519. do 1523. otisnute su tri knjige – Liturgija (Služabnik) 1519, Psaltir s posledovanjem 1521. i Molitvenik (Trebnik) 1523. godine. Dok u Liturgiji (Služabniku) izostaje podatak o mestu štampanja knjige, pa se u literaturi negde navodi Venecija, a negde Goražde, druge dve knjige o tome sadrže autentična svedočanstva. U kolofonu Psaltira iz 1521. kazuje se da je knjiga štampana pri Hramu Svetog velikomučenika Georgija na reci Drini, a u Molitveniku iz 1523, uz taj podatak stoji i mesto Goražde. Đura je zadesila smrt 2. marta 1519. godine. Štampar sve tri knjige je Teodor Ljubavić.

U goraždanskom Psaltiru s posledovanjem, pored kolofona, nalaze se i tri zapisa Teodora Ljubavića. U prvom zapisu on objašnjava da je Pravila Velikog posta i Slovo o Fruzima našao na Svetoj Gori. U drugom iznosi kratak letopis od Adama do cara Uroša, a u trećem opisuje prelazak turske vojske pod sultanom Sulejmanom preko reke Save, pad Beograda, pustošenje Srema, razaranje crkava i gradova i bekstvo despotice Jelene iz grada Kupinika u Ugarsku 1521. godine.

Triod posni Stefana od Skadra štampan je u Veneciji, u štampariji Vićenca Vukovića. Štampanje je završeno 6. januara 1561. godine. Štampar Stefan od Skadra u pogovoru iznosi podatke o sadržaju knjige i napominje korisnicima mogućnost „većeg podviga", tj. štampanja nove knjige, što se i obistinilo 1563. godine, štampanjem Trioda cvetnog u njegovom zavičajnom gradu Skadru.

Elektronski katalog izložbe sadrži opise izdanja pomenutih srbulja i hronološki pregled odabrane literature sa signaturama. Postavka se može pogledati u javnom katalogu od 31. marta do 3. maja 2021. i na sajtu Biblioteke. Autori izložbe su mr Dušica Grbić i Aleksandra Drapšin, a urednik je Selimir Radulović.

ŠARL BODLER (1821-1867) - IZLOŽBA POVODOM 200 GODINA OD ROĐENjA ŠARLA BODLERA

Povodom obeležavanja 200 godina od rođenja francuskog pesnika Šarla Bodlera (1821–1867) Biblioteka Matice srpske priredila je elektronsku izložbu građe iz svojih zbirki. Postavka, koju čini izbor Bodlerovih dela, fotografija, faksimila pisama i rukopisa, kao i literature o njemu, može se pogledati od 1. do 30. marta 2021. godine u javnom katalogu Biblioteke i na njenom veb-sajtu. Autorke izložbe su Sonja Ivanović i Daniela Kermeci, urednik Selimir Radulović. Izložba je ujedno i deo programa u okviru manifestacije „Mesec frankofonije”, koju organizuje Francuski institut u Srbiji.

Šarl Bodler, preteča i utemeljitelj modernizma, rođen je u Parizu 1821. godine. U ranom detinjstvu ostao je bez oca, a ubrzo mu se majka, sa kojom je imao blizak i složen odnos, preudala. Nakon srednje škole Bodler počinje da vodi boemski život u Parizu i sklapa prva književna poznanstva. Majka i očuh, sa ciljem da odvoje Bodlera od loših navika, ali i od planova da postane pisac, šalju ga 1841. na putovanje na istok, odakle se ubrzo vraća i postaje poznat u pariskim umetničkim krugovima. U to vreme započinje vezu sa svojom „muzom”, mulatkinjom Žanom Dival, glumicom i balerinom.

Slavu mu je donela zbirka pesama Cveće zla (1857), koja je postala najpoznatija i najuticajnija zbirka svetske poezije. U vreme kada se zbirka pojavila, protiv nje su ustali i vlast i društvo, smatrajući da njegove pesme vređaju javni moral. Bodler je osuđen na pariskom sudu za skarednost i blasfemiju, a od trinaest optuženih pesama šest je izbačeno iz zbirke. Tek su buduće generacije uvidele ono što savremenici nisu: moć i sugestivnost pesničkih slika i originalnost Bodlerovog izraza.

Pored poezije, Bodler je pisao i kritike o likovnoj umetnosti, eseje i rasprave, a prevodio je i priče Edgara Alana Poa na francuski jezik.

Umro je u Parizu, 31. avgusta 1867. godine, od posledica moždanog udara.

Biblioteka Matice srpske povodom obeležavanja Međunarodnog dana dečje knjige raspisuje

LIKOVNO-LITERARNI KONKURS
IZLOŽBENOG KARAKTERA

Tema konkursa je: ilustracija moje omiljene knjige

Radovi koje odabere škola učestvovaće u digitalnoj izložbi u prostorijama Biblioteke Matice srpske; izložbu možete pogledati i na zvaničnoj fejsbuk stranici Biblioteka Matice srpske

Uz radove poslati ime i prezime učenika, razred, naziv škole i ime odgovornog MENTORA-nastavnika.
Konkurs je otvoren do 25. marta 2021. godine.
Učenici čiji radovi budu izabrani biće nagrađeni zahvalnicom Biblioteke Matice srpske kao i poklonom iznenađenja.

Škola treba da izabere tri najbolja rada koja će poslati elektronskim putem na: milicapopovic@bms.ns.ac.rs

ili

direktno dostaviti u Biblioteku Matice srpske sa naznakom za konkurs.

Pravo učešća na konkursu imaju učenici od 5. do 8. razreda osnovne škole.

IZLOŽBA O PAVELU JOZEFU ŠAFARIKU

Povodom obeležavanja 225 godina od rođenja pisca, istoričara, etnografa, filologa i lingviste slovačkog porekla Pavela Jozefa Šafarika (Kobeljarovo, 1795 - Prag, 1861) Biblioteka Matice srpske priredila je elektronsku izložbu građe iz svojih i zbirki Rukopisnog odeljenja Matice srpske. Postavka koju čini izbor Šafarikovih dela, pisama, rukopisa, kao i literature o njemu, može se pogledati od 23. novembra do 13. decembra 2020. godine u javnom katalogu Biblioteke i na njenom veb-sajtu. Autorka izložbe je Jelena Jovin, urednik Selimir Radulović.

Šafarik je pohađao gimnaziju u Rožnavi i Dobšini, Evangelistički licej u Kežmarku, a titulu doktora filozofije je stekao na Univerzitetu u Jeni 1817. U Novi Sad dolazi 1818. na mesto direktora i profesora Srpske velike pravoslavne gimnazije, da bi 1833. sa porodicom prešao u Prag, gde će ostati do smrti. Radio je kao bibliotekar Češkog narodnog muzeja i urednik časopisa Muzejník i Světozor. Revolucionarne 1848. postavljen je za upravnika Univerzitetske biblioteke Karlovog univerziteta. Bio je član mnogih naučnih ustanova: Društva srpske slovesnosti, Učenog društva iz Krakova, Varšavskog društva prijatelja nauke, Kraljevskog češkog učenog društva, Akademije nauka u Berlinu, Holandskog učenog društva i dr. Učestvovao je u pokretanju Letopisa matice srpske 1824. i osnivanju Matice srpske 1826.

U ranom periodu svog stvaralaštva bio je zaokupljen pesništvom i estetikom, a u kasnijem prerasta u svestranog naučnika iz oblasti slavistike, kulturne i političke istorije Slovena, bibliografije, sakupljanja i opisivanja rukopisa, etnografije i arheologije. Radove je pisao na češkom i nemačkom jeziku. Među njegovim značajnijim delima su: Geschichte der slawischen Sprache und Literatur : nach allen Mundarten (1826), Über die Abkunft der Slawen : nach Lorenz Surowiecki (1828), Serbische Lesekörner : oder historisch-kritische Beleuchtung der serbischen Mundart (1833), Slovanské starožitnosti (1837) i Slovanský národopis (1842). Veliki doprinos srpskoj kritičkoj istoriografiji donela je zbirka Památky dřevního pisemnictví Jihoslovanův (1851) sa značajnim staroslovenskim tekstovima, poput Dušanovog zakonika i Žitija svetog Ćirila, Metodija, Simeona i Save.

Šafarikov rad je značajno doprineo ne samo uspostavljanju slavistike, već i političkoj emancipaciji slovenskih nacija širenjem romantičarske ideje o slovenskoj uzajamnosti. Stoga je, s pravom postao naučnik prihvaćen u širokim naučnim krugovima.

TRIBINA "SAVREMENI ČOVEK I SAVREMENI SVET" – MILOŠ VESIN

Otkazuje se tribina "Savremeni čovek i savremeni svet" zakazana za 12. novembar 2020.

Sa zadovoljstvom vas pozivamo na tribinu „Savremeni čovek i savremeni svet“, na kojoj će govoriti Otac Miloš Vesin. Tribina je zakazana za četvrtak, 12. novembar 2020. godine, u 19 časova, u Svečanoj sali Matice srpske.

Protojerej-stavrofor dr Miloš M. Vesin je paroh južnočikaški i lensinški, kao i profesor na Bogoslovskom fakultetu Srpske pravoslavne crkve u Libertvilu (američka država Ilinois).

Završio je Karlovačku Bogosloviju i Bogoslovski fakultet u Beogradu. Studirao je psihologiju, solo pevanje i dirigovanje na Muzičkoj akademiji. Završio je postdiplomske studije teologije u Lucernu (Švajcarska), a titulu doktora psihologije stekao je u Londonu. Aktivan je predavač na tribinama i univerzitetima u Americi, Kanadi i Evropi.

IZLOŽBA - 250 GODINA ŠTAMPARIJE JOSIFA KURCBEKA U BEČU

Biblioteka Matice srpske je na osnovu građe iz svojih zbirki priredila elektronsku izložbu povodom 250 godina Štamparije Josifa Kurcbeka u Beču. Elektronska izložba sadrži osnovne podatke o osnivanju i radu Štamparije Josifa Kurcbeka, hronološki pregled izdanja i literaturu sa signaturama. Autori izložbe su mr Dušica Grbić i Aleksandra Drapšin, a urednik je Selimir Radulović. Postavka se može pogledati u javnom katalogu Biblioteke od 26. oktobra do 22. novembra 2020. i na sajtu Biblioteke.

Odmah posle doseljenja u Habzburšku monarhiju (1690) Srbi su uočili potrebu za crkvenim i školskim knjigama. Svi srpski mitropoliti, od Arsenija III (1690), pa do Pavla Nenadovića (1768) i narodno crkveni sabori tražili su od bečkog dvora dozvolu za osnivanje srpske štamparije, što je on odbijao.

Reformom i organizacijom školskog sistema 70-tih godina XVIII veka, bečka vlada je uvidela neophodnost osnivanja ćirilske štamparije za Srbe i unijate. Odlučeno je da mesto tipografije bude Beč, kako bi izdavanje knjiga bilo pod nadzorom dvora i cenzorske kontrole.

Josif Kurcbek (Beč, 21. XI 1736 - Beč, 18. XII 1792) preuzeo je porodičnu tipografiju 1755. godine i radio kao univerzitetski štampar u Beču. Carica Marija Terezija 14. februara 1770. dodelila je Kurcbeku štamparsku Privilegiju na dvadeset godina, kojom je stekao monopol na štampu i prodaju ćiriličkih knjiga na srpskom, rumunskom i rusinskom jeziku.

Cenzori Štamparije bili su Sava Lazarević, Ignjat Mihailović i Atanasije Demetrović Sekereš, a korektori Sava Lazarević, Adam Čarnojević, Sekereš i Zaharija Orfelin.

U toku rada Tipografije (1770-1792) objavljeno je oko 150 izdanja crkvenom i građanskom ćirilicom na crkvenoslovenskom, slavenosrpskom i rumunskom jeziku. Prva štampana knjiga je bukvar, kao i u štamparijama u Rimniku (1726) i Veneciji (1761).

Štamparija je imala šest presa, postojao je magacin za hartiju i odštampane knjige. U istoj kući nalazio se stan za Kurcbeka, korektora, slovoslagača i domara. Ćirilička slova za Štampariju izlio je slovolivac Magač, a kasnije je Kurcbek osnovao sopstvenu slovolivnicu.

Štampani su: Školski udžbenici i priručnici: Bukvar (1770, 1774, 1780, 1781, 1782, 1785, 1786, 1787, 1788, 1789), Nemeckaja gramatika Stefana Vujanovskog (1772), Načalo učenija ... pismeni nemeckimi Save Lazarevića (1774), Ručnaja knjiga potrebna magistrom (1776) i Rukovodstvo k čestnosti i pravosti (1777, 1782, 1787) Johana Ignaca Felbigera, Azbučnaja dštica (1776-1777), Rukovodstvije ko aritmetiki (1777), Pridatak k ručnoj knjigi za selskaja učilišta (1787), Nemecki i serbski slovar Teodora Avramovića (1790, 1791) i dr.

Knjige crkvene sadržine: Psaltir, Zbornik ... molenij, Sobranije izbranih molitv, Mjesjacoslov, Kratki katihizis Platona Levšina, Skazanije prenesenija moštej... Joana Zlatoustago, Katihizis mali Jovana Rajića, Pravila monašeskaja, Časoslov, Irmologij, Pravoslavnoje učenije ili Hristijanskaja bogoslovija Platona Levšina, Dialogizm Teofana Prokopoviča, Pjesni različnija na gospodskija prazdniki i dr.

Državni zakoni i propisi: Regulament, Školski ustav, Bračnoje uzakonenije, Opšti zakon na prestuplenija i njihova nakazanija i dr.

Druga dela: Put k postojanjej slavje i istinomu veličestvu Šarla Rolena, Velizar Marmontela, Poučitelni magazin za decu Žan Mari Leprens de Bomon, Zao otac i nevaljao sin Franca Ksavera Starka, Nastavlenije za sjejatele duvana i dr.

U Štampariji su objavljivali: Zaharija Orfelin (Večni kalendar, Iskusni podrumar), Aleksije Vezilić (Kratkoje sočinenije o privatnih i publičnih delah, Kratkoje napisanije o spokojnoj žizni), Jovan Muškatirović (Kratkoje razmišlenije o prazdnici, Pričte iliti po prostomu poslovice), Jovan Rajić (Boj zmaja sa orlovi), Dositej Obradović (Pesna o izbavleniju Serbije) i dr.

Godine 1791. štampane su prve srpske novine Serpskija povsednevnija novini izdavača Grka braće Markides Puljo.

Kurcbek je 1792. godine prodao ćirilsku štampariju s privilegijom Stefanu Novakoviću. Za zasluge je dobio plemićku titulu 1776. godine.

Izdanja Štamparije Josifa Kurcbeka u Beču iz fonda Biblioteke Matice srpske mogu se pogledati u Digitalnoj biblioteci BMS na adresi digital.bms.rs.

IZLOŽBA O HEGELU

Povodom obeležavanja 250 godina od rođenja Georga Vilhelma Fridriha Hegela (1770-1831) Biblioteka Matice srpske priredila je elektronsku izložbu građe iz svojih zbirki. Postavka, koju čini izbor dela Georga Vilhelma Fridriha Hegela i literature o njemu, može se pogledati od 28. septembra do 25. oktobra 2020. godine, u javnom katalogu Biblioteke. Autorke izložbe su Marina Šmudla i Marina Đačić, urednik Selimir Radulović. Elektronski katalog izložbe dostupan je na veb-sajtu Biblioteke.

Georg Vilhelm Fridrih Hegel, nemački filozof, rođen je u Štutgartu 1770. godine. Osnovnu školu i gimnaziju završio je u svom rodnom mestu, a školovanje je nastavio u Tibingenu, gde je studirao filozofske i teološke nauke. Po završetku studija, nekoliko godina je radio kao privatni učitelj u aristokratskim porodicama u Bernu i Frankfurtu. Bio je privatni docent na univerzitetu u Jeni (1801-1808), direktor gimnazije u Nirnbergu (1808-1816), a zatim i profesor filozofije u Hajdelbergu (1816-1818). U oktobru 1818. godine Hegel je kao profesor filozofije u Berlinu počeo da drži svoja slavna predavanja i u roku od nekoliko godina njegova filozofija postala je opšte poznata i stekla je dosta pristalica. Bio je rektor Berlinskog univerziteta tokom 1829/30. godine.

Autor je brojnih filozofskih dela, spisa, članaka i rasprava. Neka od njegovih najznačajnijih dela su: Fenomenologija duha (1807), Nauka logike (1812-1816), Enciklopedija filozofskih nauka (1817), Filozofija prava (1820), Estetika (1835) i druga.

Georg Vilhelm Fridrih Hegel je umro 14 novembra 1831. godine od kolere.

TRIBINA "SAVREMENI ČOVEK I SAVREMENI SVET" – SINIŠA LJEPOJEVIĆ

Sa zadovoljstvom vas pozivamo na tribinu „Savremeni čovek i savremeni svet“, na kojoj će govoriti Siniša Ljepojević. Tribina je zakazana za četvrtak, 24. septembar 2020. godine, u 19 časova, u atrijumu Biblioteke Matice srpske.

Siniša Ljepojević je novinar i publicista. Rođen je 1956. godine.Objavljuje na srpskom i engleskom jeziku, a bavi se savremenom političkom istorijom. Najveći deo karijere proveo je u Novinskoj agenciji Tanjug. Živi i radi u Beogradu i Londonu.

Objavio je više knjiga, među kojima: „EU protiv Evrope: uspon i pad Evropske Unije“, „Knez Arsenije Karađorđević“, „Promene, laži i strah: dnevnici savremenog sveta“ ...

IZLOŽBA O MILANU SAVIĆU

Povodom obeležavanja 175 godina od rođenja srpskog pisca, prevodioca, pozorišnog kritičara, sekretara Matice srpske i urednika Letopisa Matice srpske Milana Savića (Novi Kneževac, Banat 1845 - Beograd, 1930) Biblioteka Matice srpske priredila je elektronsku izložbu građe iz svojih zbirki i zbirki Rukopisnog odeljenja Matice srpske. Postavka, koju čini izbor Savićevih dela, fotografija, pisama, rukopisa, kao i literature o njemu, može se pogledati od 7. do 27. septembra 2020. godine u javnom katalogu Biblioteke i na njenom veb-sajtu. Autorke izložbe su Jelena Jovin i Daniela Kermeci, urednik Selimir Radulović.

Savić je osnovnu školu i gimnaziju pohađao u Novom Sadu, a višu gimnaziju u Segedinu i Pečuju. Studirao je medicinu u Beču, a potom filozofiju u Lajpcigu gde je doktorirao 1876. godine sa tezom o Peri Segedincu.

Karijeru je započeo kao profesor gimnazije u Gornjem Karlovcu, Novom Sadu i Zaječaru, da bi ga 1893. godine Antonije Hadžić, Matičin sekretar, angažovao kao svog zamenika. Savić je 1895. postao glavni sekretar Matice, i na tom mestu je bio do penzionisanja, 1912. godine. Takođe, bio je vršilac dužnosti sekretara Matice srpske od 1916. do 1918. godine.

U periodu 1896-1911. godine uredio je 100 brojeva Letopisa Matice Srpske (od 185. do 284). Za Letopis su pisali najznačajniji stvaraoci tog vremena, a Savić je vodio bogatu prepisku sa mnogim srpskim piscima. Uprkos smetnjama i različitim strujanjima u Matici srpskoj, uspeo je da podigne ugled časopisa u kojem je preovladavala književnost nad prilozima iz nacionalne istorije. Istovremeno je u njemu objavljivao prikaze novih knjiga i članaka u časopisima, pisao je o ljudima i događajima, donosio rasprave, nekrologe, saopštenja, recenzije rukopisa za Matičina izdanja i dr.

Bio je plodan i svestran književni stvaralac. Njegova bibliografija broji oko 500 bibliografskih jedinica. Pisao je pesme, pripovetke, novele, romane, putopise, pozorišne kritike i komade, feljtone, portrete i uspomene na ugledne naučne i javne ličnosti, glumce, publiciste, profesore. Objavljivao ih je u mnogim tadašnjim listovima i časopisima: Javoru, Zastavi, Književnosti, Stražilovu, Otadžbini, Brankovom kolu, Brastvu i dr.

Publikovao je knjigu rasprava Iz srpske književnosti i dokumentovane studije o Jovanu Steriji Popoviću, Jovanu Jovanoviću Zmaju, Jakovu Ignjatoviću, Pavlu Markoviću Adamovu, Simi Matavulju, Lazi Kostiću, Kosti Trifkoviću, Stevanu Kaćanskom, Iliji Ognjanoviću Abukazemu, Milici Stojadinović Srpkinji i dr.

Matica srpska nagradila je njegov pozorišni komad Provodadžije i roman Razni putevi.

Kao pozorišni kritičar afirmisao se objavljujući kritike o predstavama, tekstove o glumi i glumcima, kao i priloge o pozorištu i umetnosti u listu Pozorište. Bio je i aktivan član Upravnog odbora Društva za Srpsko narodno pozorište, Pozorišnog i Ekonomskog odseka. Na novosadskoj sceni izvođeni su njegovi komadi: Dojčin Petar, Dobre volje, Car provodadžija, Ksenije i Ksenija, Melanija i dr.

Prevodio je na nemački srpske pesnike, najviše Zmaja. Značajni su i njegovi prevodi Geteovih dela Fausta i Torkvata Tasa na srpski jezik. Na nemačkom je objavio dve sveske Blau-Rot-Gold i Froh und frei.

Bio je blizak saradnik i prijatelj najistaknutijih pisaca epohe: Laze Kostića, Jovana Jovanovića Zmaja, Koste Trifkovića, Sime Matavulja i Marka Cara. Zvali su ga nadimcima „Emil” i „Mica od Matice”, a sam je ponekad pisao pod pseudonimom Kosta Ristić.

Autobiografija Milana Savića, Prilike iz moga života, objavljena je posthumno (2009).

Njegova kćerka Anica Savić Rebac bila je istaknuta književnica, filolog, filozof, profesor klasičnih jezika i književnosti Univerziteta u Beogradu.

IZLOŽBA O MIODRAGU POPOVIĆU

Miodrag Popović (Crna Trava, 16. oktobar 1920 - Beograd, 8. novembar 2005)

Povodom obeležavanja 100 godina od rođenja istoričara književnosti, univerzitetskog profesora, pesnika, pripovedača, esejiste i romanopisca Miodraga Popovića (1920-2005), Biblioteka Matice srpske priredila je elektronsku izložbu građe iz svojih zbirki. Postavka, koju čini izbor dela Miodraga Popovića, kao i literature o njemu, može se pogledati od 10. avgusta do 6. septembra 2020. godine u javnom katalogu Biblioteke i na njenom veb-sajtu. Autorka izložbe je Tatjana Bogojević, urednik Selimir Radulović.

Osnovu školu i gimnaziju završio je u Beogradu (1939). Kao učenik sarađivao u listovima Vlasina i Rudnik. Studirao medicinu i jugoslovenske književnosti (diplomirao 1951). Bio je učesnik rata i aktivista Propagandnog odeljenja Glavnog štaba Srbije (1944-1945), Prosvetnog odeljenja INO Beograda i član Gradskog kulturnog odbora (1945-1946). Nakon oslobođenja bio je sekretar i član redakcije časopisa Mladost, saradnik Radio Beograda (1947-1949), bibliotekar Univerzitetske biblioteke (1950-1954), naučni saradnik i profesor Univerziteta u Beogradu (1959-1980) na predmetu Srpska književnost 18. i 19. veka. Doktorsku disertaciju pod nazivom Đura Jakšić do 1868. godine odbranio 1957. godine.

Njegova najpoznatija dela su: Istorija srpske književnosti – romantizam (u tri toma), Romantizam (u tri toma), Romantizam (u dva toma), Vuk Karadžić, kao i dela o Simi Milutinoviću Sarajliji, P. P. Njegošu, J. J. Zmaju, Đuri Jakšiću, Đorđu Markoviću Koderu, Proti Mateji Nenadoviću, Stojanu Novakoviću, Đuri Daničiću. Značajne su i njegove studije: Poznice, Vidovdan i časni krst, Jedna pesma i jedna epoha, Zatočenik pamćenja, Jota, Cetinjski bonik itd. Napisao je roman Za jatom, a pesme, putopise, pripovetke objavljivao u brojnim listovima i časopisima: Dom i škola, Novi srednjoškolac, Mladost, Izvor, Vidovdan, NIN, Politika, Istorijski glasnik, Gledišta, Stvaranje, Književne novine, Letopis Matice srpske, Vidici, Naše stvaranje, Danas, Književnost i jezik, Kovčežić, Prilozi za književnost, jezik, istoriju i folklor, Anali Filološkog fakulteta u Beogradu, Zbornik Matice srpske za književnost i jezik, Obeležja, Delo i dr.

Dobitnik je nagrade časopisa Dom i škola (1938), Nagrade „Đorđe Jovanović” (1972), Oktobarske nagrade Grada Beograda (1976), Vukove nagrade (1987) i Nagrade „Geca Kon” (2000).

IZLOŽBA O SERGEJU JESENjINU

Povodom obeležavanja 125 godina od rođenja Sergeja Aleksandroviča Jesenjina (1895-1925) Biblioteka Matice srpske priredila je elektronsku izložbu građe iz svojih zbirki. Postavka, koju čini izbor dela Sergeja Jesenjina i literature o njemu, može se pogledati od 16. jula do 9. avgusta 2020. godine, u javnom katalogu Biblioteke. Autorke izložbe su Marina Đačić i Marina Šmudla, urednik Selimir Radulović.

Sergej Aleksandrovič Jesenjin, jedan od najvećih ruskih pesnika 20. veka, rođen je u selu Konstantinovu u Rjazanskoj guberniji 1895. godine. Detinjstvo je proveo odrastajući u domu dede i babe, u seoskom okruženju, što je ostavilo veliki trag u njegovoj poeziji. Nakon završene škole upisao se na moskovski Narodni univerzitet A. L. Šanjavskog, na kome je proveo nešto više od godinu dana. U to vreme je već počeo da objavljuje pesme u književnim časopisima. U Petrogradu je upoznao neke od najvećih tadašnjih ruskih pesnika koju su mu dali podršku za dalji rad. Vrlo brzo je stekao pesničku slavu i učestvovao je u brojnim kulturnim dešavanjima. Bio je jedan od predstavnika pokreta imažinizma u Rusiji.

Autor je brojnih zbirki pesama. Neka od njegovih najznačajnih dela su: pesme „Breza”, „Jesen”, „Pesma o keruši”, „Mangup”, „Ispovesti mangupa”, „Doviđenja druže, doviđenja”, poeme Ana Snjegina, Crni čovek itd. Njegovi stihovi su danas poznati u celom svetu.

Sergej Jesenjin je tragično skončao 28. decembra 1925. godine. Sahranjen je na Vaganjkovskom groblju u Moskvi.

MARIJI KLEUT NAGRADA ZLATNA KNjIGA BIBLIOTEKE MATICE SRPSKE

Žiri za Nagradu Zlatna knjiga Biblioteke Matice srpske (akademik Miro Vuksanović - predsednik, prof. emeritus dr Slavko Gordić i mr Dušica Grbić, arheograf savetnik) jednoglasno je, nakon javnog poziva objavljenog u listovima Politika i Dnevnik, prihvatio obrazloženi predlog Marije Čurčić i Lazara Čurčića i doneo odluku da dobitnik Nagrade Zlatna knjiga Biblioteke Matice srpske za 2020. godinu bude dr Marija Kleut, profesor emeritus Novosadskog univerziteta, istoričar književnosti, antologičar i bibliograf.

Prof. emeritus dr Marija Kleut (Beograd, 1943) svojim naučnim tumačenjem usmene srpske književnosti i tradicionalne kulture postavila je nove istraživačke standarde, zahvatajući veliku i kompleksnu građu, objavljenu i rukopisnu, uvek u skladu sa savremenim kretanjima u evropskoj folkloristici. Pritom su posebno važna izučavanja predvukovskog perioda, građanske poezije i Vukovor dela u celosti. Priredila je nekoliko antologija za Ediciju Deset vekova srpske književnosti. Objavila je više od dve stotine naučnih radova. Kao profesor i dekan dala je značajan dorinos razvoju i napretku Filozofskog fakulteta u Novom Sadu. Svestrano je na važnim dužnostima delovala u Matici srpskoj. Godinama je bila predsednik Saveta i Upravnog odbora Biblioteke Matice srpske i svojim studentima držala časove u čitaonicama Biblioteke. Posebnim izdanjima i opširnim prilozima u časopisima profesorka Kleut svrstala se u red istaknutih srpskih bibliografa.

Nagradu čini povelja, okrugli sto o ukupnom delu dobitnika i zbornik radova sa okruglog stola.

IZLOŽBA O LUDVIGU VAN BETOVENU

Povodom obeležavanja 250 godina od rođenja nemačkog kompozitora Ludviga van Betovena (Bon, 1770 - Beč, 1827) Biblioteka Matice srpske priredila je elektronsku izložbu građe iz svojih zbirki. Postavka, koju čini izbor Betovenovih dela i pisama, kao i literature o njemu, može se pogledati od 22. juna do 15. jula 2020. godine u javnom katalogu Biblioteke i na njenom veb-sajtu. Autorka izložbe je Silvija Čamber, urednik Selimir Radulović.

Ludvig van Betoven, jedan od najvećih kompozitora svih vremena, nadmoćna je muzička figura u prelaznom periodu između ere klasicizma i romantizma. Iako ukorenjen u tradiciji Hajdna i Mocarta, njegova umetnost se uzdiže do novog, romantičarskog duha izraženog u delima Getea i Šilera. Počeo je svoju karijeru kao neverovatan improvizator na klaviru, ali je sa nepunih 26 godina počeo da gubi sluh zbog čega je 1808. morao okončati pijanističku karijeru. Kako je gluvoća postajala izraženija, on je to sve teže podnosio, zatvarao se u sebe, izbegavao ljude, sa svojim prijateljima komunicirao preko sveščica, koje su kasnije štampane i prodavane. Poslednjih devet godina svog života, kada je gluvoća postala definitivna, povukao se u svoj vlastiti svet tišine u kome stvara svoja najveća remek-dela: Misu Solemnis, Hamerklavir sonatu, 9. simfoniju i poslednje gudačke kvartete. Njegov opus čini veliki broj klavirskih sonata, različiti klavirski komadi, gudački kvarteti, sonate za violinu i klavir, sonate za violončelo, vokalni ciklusi, simfonije, koncertne uvertire ...

IZLOŽBA POVODOM 330 GODINA OD VELIKE SEOBE SRBA

Povodom obeležavanja 330 godina od Velike seobe Srba Biblioteka Matice srpske priredila je elektronsku izložbu građe iz svojih zbirki. Postavka, koju čini izbor istorijskih, književnih i likovnih dela nastalih povodom Velike seobe Srba, kao i građe o ličnostima i lokalitetima koji su u vezi sa ovim značajnim događajem, može se pogledati od 25. maja 2020. godine, u javnom katalogu Biblioteke. Autori izložbe su Srđan Graovac i Nenad Stanojević, a urednik je Selimir Radulović.

Istorija srpskog naroda obeležena je brojnim seobama od kojih je jedino ona iz 1690. u kolektivnoj svesti nacije ostala upamćena kao Velika seoba. Tokom Velikog bečkog rata (1683–1699), vojska koalicije hrišćanskih država, Austrijske carevine, Poljske, Mletačke republike i Ruskog carstva, postepeno je potiskivala Otomanske oružane snage. Lokalno srpsko stanovništvo, posle viševekovnog turskog ropstva, vojsku hrišćanskih saveznika dočekalo je kao oslobodioce, masovno stupajući u njihove redove. Predvođeni svojim patrijarhom, Arsenijem III Čarnojevićem i sveštenstvom, noseći mošti srpskih srednjovekovnih vladara i svetitelja, rukopisne i štampane knjige i druge crkvene dragocenosti, desetine hiljada ljudi napustilo je svoja vekovna ognjišta.

Car Leopold I, avgusta 1690. godine, dao je Srbima Prvu privilegiju, da bi u narednih šest godina izdao još nekoliko važnih dokumenata, kojima su uobličene srpske povlastice u njegovom carstvu. Početkom oktobra 1690. godine, Turci su ponovo zauzeli Beograd, a veliki izbeglički zbegovi počeli su da prelaze Savu i Dunav, krećući se i dalje na sever sve do Budima, Sentandreje, Komorana, Ostrogona i Đera. Ovi istorijski događaji promenili su sliku Balkana. Po rečima Nikole Radojčića, „Velika seoba je razredila broj Srba u srcu srpskog carstva, ali je zato isturila srpsku kulturnu stražu, mnogobrojnu i sposobnu, iz varvarskog divljaštva u Turskoj bliže zapadnom prosvećenom svetu”.

Napuštajući svoju otadžbinu, sa Kosova i Metohije, iz Južne Srbije i Makedonije, Raške, Šumadije, Pomoravlja, Podrinja i Timočke krajine u Ugarsku je prema različitim procenama preseljeno od 30 000 pa do 500 000 ljudi. Verovatno su najtačniji podaci oni koji govore da je u Ugarsku tada izbeglo 70 do 80 hiljada duša, od čega se samo u okolini Budima naselilo oko 15 000 srpskih izbeglica. Zahvaljujući Velikoj seobi Srba 1690. godine centar srpskog etničkog prostora se seli iz Stare i Južne Srbije u Šumadiju i južnu Ugarsku.

IZLOŽBA O ĐERĐU B. SABOU

Povodom obeležavanja 100 godina od rođenja Đerđa B. Saboa (1920-1963) Biblioteka Matice srpske priredila je elektronsku izložbu građe iz svojih zbirki. Postavka, koju čini izbor dela Đerđa B. Saboa i literature o njemu, može se pogledati od 4. do 24. maja 2020. godine, u javnom katalogu Biblioteke. Autori izložbe su Peter Hajnerman i Marina Šmudla, urednik Selimir Radulović. Elektronski katalog izložbe dostupan je na veb-sajtu Biblioteke Matice srpske.

Đerđ B. Sabo, književnik i slikar, rođen je 30. avgusta 1920. godine u Zrenjaninu (tadašnjem Velikom Bečkereku). Srednju školu završio je 1940. u rodnom gradu sa odličnim uspehom. U jesen iste godine upisao je studije istorije umetnosti u Zagrebu, koje je, zbog izbijanja Drugog svetskog rata, prekinuo u toku drugog semestra. Studije je nastavio 1941. godine u Budimpešti, na Odseku za mađarski jezik i književnost i Odseku za južnoslovenske jezike i književnosti Filozofskog fakulteta. Uporedo je slušao predavanja iz istorije umetnosti. Nakon tri semestra vratio se u Banat u kom je ostao do kraja Drugog svetskog rata. Bio je izabran za poslanika u Skupštini i okružnog sekretara za Severnobanatski okrug 1945. godine. Sledeće godine postaje predavač Više pedagoške škole u Novom Sadu i do kraja 1959. godine radio je kao šef Katedre za mađarski jezik i književnost. Na kraju 1959. godine bio je izabran za profesora književnosti na Beogradskom univerzitetu i za naučnog saradnika na tada otvorenoj Katedri za mađarski jezik i književnost Filozofskog fakulteta u Novom Sadu. Predavao je predmet Stara mađarska književnost do 1772. godine. Od 1951. bio je član Saveza književnika Jugoslavije. Radio je i kao član-saradnik Matice srpske na izradi Ogledne sveske Biografsko-bibliografskog leksikona jugoslovenskih pisaca.

Đerđ B. Sabo se sa podjednakim uspehom bavio temama iz književnosti i likovne umetnosti. I sam je bio aktivan slikar, imao je više samostalnih i grupnih izložbi. Bio je jedan od osnivača nekoliko likovnih kolonija u Vojvodini.

Umro je 14. juna 1963. u Murskoj Soboti, u Sloveniji, za vreme učešća na naučnom skupu. Sahranjen je u Novom Sadu.

DAN BIBLIOTEKE MATICE SRPSKE

Živimo u vremenu opominjućeg pandemijskog znaka koji se nadneo nad savremenim svetom. On nas je sprečio da se viđamo s dragim ljudima, da obavljamo svakodnevne obaveze, da obeležavamo datume, koji nas učvršćuju u veri da kulturom možemo graditi puteve za koje znamo kuda vode. Jedan od takvih datuma je 28. april, Dan Biblioteke Matice srpske – svečani datum srpske kulture u celosti. Svest o tome da ona postoji preko 190 godina dovoljan je razlog da se trenutna okolnost doživi kao prolazna, kao jedna od prepreka koje su joj stajale na putu tokom niza godina.

Dan Biblioteke Matice srpske obeležava se od 2016. godine svečanom akademijom. Vezuje se za 28. april (po novom kalendaru) 1864. godine, kada je imovina Matice srpske, zajedno sa knjigama iz njene biblioteke predata vlasniku parobroda Napredak Jovanu Foroviću za prenos u Novi Sad.

Povodom Dana BMS ustanovljena je i Nagrada Zlatna knjiga BMS. Nagrada se dodeljuje za doprinos bibliotekarstvu i bibliografskom radu istaknutog naučnika, književnika ili umetnika. Nagradu može dobiti istaknuti naučnik, književnik ili umetnik ako ima svoju zadužbinu u Biblioteci Matice srpske. Nagradu čini povelja i zbornik radova sa okruglog stola o dobitniku. Prvi dobitnik nagrade je akademik Predrag Piper. Leureati nagrade, u narednim godinama, bili su Radovan Beli Marković, Svetislav Božić i Lazar Čurčić.

Na svečanim akademijama povodom Dana BMS uručivane su i jubilarne zahvalnice.

Obeležavanje Dana Biblioteke Matice srpske, 28. aprila, u vanrednim uslovima:

1. Kratko obraćanje upravnika Biblioteke Matice srpske, Selimira Radulovića, na sajtu i Fejsbuk stranici Biblioteke;

2. Elektronska prezentacija o Biblioteci Matice, od nastanka 1826. do 2020; kratak istorijat i pregled rada;

3. Elektronska prezentacija Prva razmena knjiga Matice srpske s Ruskom akademijom nauka;

4. Objavljivaće se, na svakih sat vremena, po jedna pesma najistaknutijih srpskih pesnika na Fejsbuk stranici Biblioteke.

Nažalost, Dan Biblioteke obeležavamo bez našeg dragog kolege Gorana Vlahovića (1963), pomoćnika upravnika, vrsnog stručnjaka u oblasti zaštite kulturnih dobara, posebno stare i retke bibliotečke građe od nacionalnog značaja, koji je preminuo 11. aprila. Neka mu je večna hvala i slava!

BIBLIOTEKA MATICE SRPSKE

Biblioteka Matice srpske, najstarija srpska biblioteka nacionalnog značaja i prva javna naučna biblioteka u Srba, utemeljena je u Pešti 1826. godine, u okrilju književnog društva Matice srpske, osnovanog s ciljem da omogući izlaženje časopisa Letopis Matice srpske, pokrenutog 1824. za 1825. godinu,i knjiga na srpskom jeziku.

Najraniji pomeni o bibliotečkoj delatnosti u Matici srpskoj javljaju se u zapisnicima Matice srpske iz 1830. godine, kada je Matica srpska uputila poklone Narodnom muzeju u Pešti, Carskoj biblioteci u Beču, Narodnoj biblioteci u Pragu i Imperatorskoj ruskoj akademiji nauka u Sanktpeterburgu. Poklone su činile sveske Letopisa i prve knjige u izdanju Matice srpske. Od navedenih institucija jedino je Ruska akademija uzvratila dar, 1832. godine. Zajedno sa Ruskom akademijom i Atanasije Stojković, profesor Harkovskog univerziteta i stalni član te Akademije, poslao je pet svojih knjiga na ruskom jeziku.

Sveske Letopisa Matice srpske, prve knjige, koje je Matica srpska objavila i pokloni iz Rusije, činili su početni fond Biblioteke Matice srpske.

Naziv Biblioteka Matice srpske prvi put se pominje u obraćanju Save Tekelije na sednici Srpskog opštestva u Pešti, u hramu Svetog Đorđa, 1836. Sednica je održana u crkvenoj opštini pri Hramu Sv. Georgija, pošto se Sava Tekelija 1836. pripremao da osnuje Tekelijanum, zavod za školovanje Srba u Pešti. On je tada izrazio želju da u zgradi koju bude kupio bude mesta i za Maticu, ako joj se odobri rad, ali svakako za Biblioteku.

Četrnaestog avgusta po starom kalendaru 1838. doneta je odluka da se Biblioteka otvori za javnost. Tom Odlukom "Opredeljeno jest Biblioteku i to javnu MS imenujemu zavesti u koju će svaki najpače Slavjanin budi koga narečija i kolena sin bio svobodan pristup imati i knjige čitati moći."

Vest o osnivanju Biblioteke Matice srpske objavljena je u Srpskim narodnim novinama Teodora Pavlovića u Pešti, 27. avgusta iste godine.

Značajnije bogaćenje fonda Biblioteke Matice srpske i njeno ubrzanije i organizovanije uređenje može se pratiti od 1841. godine. Kao budimski episkop Platon Atanacković poklonio je Biblioteci Matice srpske 787 knjiga iz svoje lične biblioteke zajedno sa katalogom. Knjige episkopa Platona Atanackovića predstavljaju prvu veliku zbirku dospelu u Biblioteku Matice srpske.

Posle smrti Save Tekelije, 1842. godine, ispoštovana je njegova poslednja želja da njegove knjige pripadnu Tekelijanumu, zavodu za školovanje srpske mladeži u Pešti i da se stave pod upravu Matice srpske. Biblioteka Save Tekelije, najveća privatna biblioteka u Srba u 18. veku, sa oko 4000 knjiga, preneta je u Tekelijanum marta 1843. godine. Biblioteka Platona Atanackovića i lična biblioteka Save Tekelije predstavljaju prve velike zbirke koje je Biblioteka Matice srpske dobila. Sa njima je Matičina biblioteka postala najznačajnija biblioteka u prvoj polovini 19. veka.

U seriji Katalog legata Biblioteke Matice srpske od 1995. do 2004. objavljeni su katalozi biblioteke Platona Atanackovića, Save Tekelije i Tekelijanuma, ukupno pet tomova, sa oko 10.000 kataloških jedinica.

U prvim decenijama rada naročite zasluge za njen razvoj imaju Jovan Subotić, Jovan Đorđević i Jovan Radonić.

Biblioteku je 1842–1843. stručno uredio književnik Jovan Subotić, koji je prema njenim knjigama u Letopisu Matice srpske pripremao i objavljivao prvu srpsku tekuću bibliografiju.

Jovan Đorđević je 1858–1859, kao i Đuro Daničić u Narodnoj biblioteci u Beogradu, predložio koncepciju Biblioteke Matice srpske kao nacionalne biblioteke Srba u Ugarskoj, zasnovane na tome da Biblioteka Matice srpske treba da prikuplja sve srpske knjige i novine, zatim slovenske knjige i od neslovenskih one koje govore o Srbima. Oformio je i novi katalog i nabavio prvi pečat za Biblioteku.

Zajedno sa Maticom, Biblioteka je preseljena 1864. u Novi Sad, gde je smeštena u dom Platona Atanackovića (Platoneum). Ovim preseljenjem Matice srpske, otpočelo je novo doba Matice srpske i njene Biblioteke.

Istoričar Jovan Radonić, bibliotekar od 1899. do 1905, postavio je u Pravilima Biblioteke principe planskog popunjavanja, zaštite i korišćenja knjiga i periodike i dao osnovnu postavku kataloga.

Posle Drugog svetskog rata Biblioteka se intenzivno i svestrano razvijala.

Godine 1948. postala je Centralna biblioteka Vojvodine i počela je da prima obavezni primerak svih štampanih stvari iz Srbije. Od 1958. je samostalna ustanova. Od 1965. do raspada Jugoslavije prima jugoslovenski obavezni primerak i funkcioniše kao jedna od osam jugoslovenskih nacionalnih biblioteka. Od 2008. prima i čuva obavezni primerak sa teritorije Republike Srbije. Osnivanjem Univerziteta u Novom Sadu 1960, obavlja i funkcije univerzitetske biblioteke. Godine 1985. u Biblioteci Matice srpske osnovan je Referalni centar Vojvodine, 1989. započeta je elektronska obrada publikacija. Kada je uspostavljena uzajamna katalogizacija 2003, elektronskog katalog BMS postaje osnovni i većinski deo Virtuelne biblioteke Srbije. U elektronskom katalogu Biblioteke Matice srpske preko 1.5000.000 zapisa.

Biblioteka Matice srpske danas ima preko 4.000.000 knjiga i drugih publikacija. Zbirke se popunjavaju obaveznim primerkom, kupovinom, razmenom sa 320 institucija u 54 zemlje, poklonom i depozitom FAO i UNESKO i svake godine povećaju se za oko 50.000 publikacija.

Poseduje veoma vrednu zbirku rukopisnih knjiga, najbogatije zbirke srpskih knjiga XV– XIX v. i srpskih periodičnih publikacija XVIII–XIX v., kao i mnogobrojne retke knjige. Najstarija knjiga jeste Matičin apostol iz XIII v., pisan na pergamentu. Posebnu kulturno-istorijsku i muzejsku vrednost imaju biblioteke celine, lične biblioteke i biblioteke ustanova i društava, koje sadrže preko 100.000 knjiga.

U laboratorijama i radionicama Odeljenja zaštite publikacija obavljaju se konzervacija i restauracija stare i retke knjige, mikrofilmovanje i knjigovezačka zaštita publikacija.

Publikacije se koriste u sedam čitaonica, a naručivanje i zaduživanje moguće je i elektronskim putem. U Biblioteku se godišnje učlani oko 4000 čitalaca, koji u toku godine koriste više od 50.000 publikacija.

Od 2011. na sajtu BMS postoji Digitalna BMS, koja danas sadrži preko 1.500.000 digitalizovanih stranica publikacija. Dugogodišnji je član Međunarodnog saveza biblioteka i bibliotečkih udruženja (IFLA) i Međunarodne federacije za dokumentaciju (FID).

Biblioteka Matice srpske objavljuje tri serije kataloga svojih raritetnih zbirki – Ćirilske rukopisne knjige BMS, Katalog starih i retkih knjiga BMS, Katalog legata BMS, zatim ediciju Katalog posebnih zbirki BMS, tekuću Bibliografiju knjiga u Vojvodini, Godišnjak Biblioteke Matice srpske, knjige u edicijama Tragovi i Posebna izdanja, kataloge izložbi, Vodič, zbornike sa Tribine Savremeni čovek i savremeni svet, svoje glasilo Vesti i dr.

Na Fejsbuk stranici postavljaju se tekstovi koji promovišu knjigu i čitanje, najavljuju i prate aktuelna dešavanja u Biblioteci. Korisnicima je omogućena usluga Pitajte bibliotekara BMS.

Biblioteka Matice srpske je nosilac Vukove nagrade (1966), Nagrade „Milorad Panić Surep”(1992), Ordena Svetog Save drugog stepena, koji joj je dodelio Sveti Sinod Srpske Pravoslavne crkve (2019) i drugih priznanja.

IN MEMORIAM – GORAN VLAHOVIĆ

S velikom tugom objavljujemo vest da nas je naš dragi kolega Goran Vlahović, viši konzervator, pomoćnik upravnika za zaštitu publikacija Biblioteke Matice srpske, iznenada i prerano napustio, preminuvši u 56-oj godini života. Goran Vlahović je bio vrstan stručnjak u oblasti zaštite bibliotečke i arhivske građe, posebno stare i retke bibliotečke građe od izuzetnog i velikog značaja. Sledeći savremene tehnološke procese, svojim predanim, nesebičnim, krajnje požrtvovanim i pedantnim radom, Goran Vlahović je značajno unapredio sve segmente rada Odeljenja zaštite BMS i učinio mnogo na obuci kadrova i promovisanju znanja i novih dostignuća u oblasti konzervacije i restauracije, digitalizacije i preventivne zaštite publikacija. Pod njegovim rukovodstvom uspešno su sprovođeni i najsloženiji poslovi zaštite publikacija, kako iz fondova BMS, tako i iz mnogobrojnih drugih zbirki u zemlji i inostranstvu, a laboratorija zaštite u BMS danas uživa veliki ugled i osobeno stručno poverenje u našem bibliotekarstvu. Goran Vlahović je pružio značajan doprinos i u radu raznih stručnih tela – Kolegijuma BMS, Komisije za stručne ispite u oblasti bibliotečko-informacione delatnosti (ispitivač za predmet Zaštita bibliotečke građe), Republičke komisije za sticanje viših stručnih zvanja i dr.

Preranom smrću Gorana Vlahovića izgubili smo vrsnog stručnjaka, velikog posvećenika poslovima kojima se bavio i samoj Biblioteci Matice srpske, koju je beskrajno voleo, dobrog kolegu i iskrenog prijatelja.

Neka mu je večna slava i hvala!

IZLOŽBA - JUBILEJI ŠTAMPANIH SRBULjA 2020. GODINE

Biblioteka Matice srpske je na osnovu građe iz svojih zbirki priredila elektronsku izložbu povodom jubileja štampanih srbulja. Srbulje su štampane knjige na srpskoslovenskom jeziku, srpske inkunabule i paleotipi, pravoslavne crkvene i verske knjige štampane od XV do XVII veka. Srpskoslovenske knjige koje pripadaju srpskom štamparstvu štampane su u domaćim štamparijama (na Cetinju, u Goraždu, manastirima Rujnu, Gračanici, Mileševi, Mrkšinoj Crkvi, Beogradu i Skadru) i venecijanskim, a postoje i srpskoslovenske knjige nastale u rumunskom štamparstvu. Poznato je 39 izdanja srpskoslovenskih knjiga iz srpskih štamparija i 2 iz rumunskih.

BMS je najveća zbirka srbulja. U njoj se nalazi 30 srpskoslovenskih izdanja iz srpskih štamparija sa ukupno 143 primerka i 1 privezom (uključujući i odlomke) i 2 rumunska izdanja u tri primerka.

Najproduktivnije štamparije srbulja bile su venecijanske štamparije, koje su štampale srpskoslovenske knjige od 1519. god. (Štamparija Božidara Vukovića) do 1638. god. (Štamparija Bartola Ginamija). Štamparija Božidara Vukovića predstavlja najaktivniju i najproduktivniju južnoslovensku tipografiju u XVI veku. Ona je radila od 1519. do oko 1540. godine, a menjavši vlasnike, trajala je u Veneciji više od sto godina.

Štampariju Božidara Vukovića preuzeo je sin Vićenco i ona je delovala u Veneciji od 1546. do oko 1570. godine. Vićenco Vuković je isključivo preštampavao izdanja Božidara Vukovića, pri čemu je unosio novu godina izdanja i ostavljao svoje ime. U štampariji Jerolima Zagurovića u Veneciji u periodu oko 1569–1570. ponovljena su tri izdanja Vićenca Vukovića. Knjige Jerolima Zagurovića predstavljaju zapravo dalje ponavljanje izdanja koja je već ponovio Vićenco Vuković.

Ove godine navršava se 500 godina Psaltira s posledovanjem Božidara Vukovića iz 1520, 460 godina Zbornika za putnike iz 1560. i Oktoiha oko 1560. Vićenca Vukovića i 450 godina Molitvenika i Služabnika Jerolima Zagurovića.

Elektronski katalog izložbe sadrži opise izdanja pomenutih srbulja i hronološki pregled odabrane literature sa signaturama. Postavka se može pogledati na sajtu Biblioteke. Autori izložbe su mr Dušica Grbić i Aleksandra Drapšin, a urednik je Selimir Radulović.

TRIBINA "SAVREMENI ČOVEK I SAVREMENI SVET" – LJUBIŠA RISTIĆ

Otkazuje se tribina "Savremeni čovek i savremeni svet" zakazana za 12. mart 2020.

Sa zadovoljstvom vas pozivamo na tribinu „Savremeni čovek i savremeni svet“, na kojoj će govoriti Ljubiša Ristić. Tribina je zakazana za četvrtak, 12. mart 2020. godine, u 19 časova, u Svečanoj sali Matice srpske.

Ljubiša Ristić je jugoslovenski i srpski pozorišni reditelj.

Rođen je 8. februara 1947. godine u Prištini. Završio je Akademiju dramskih umetnosti u Beogradu (studirao kod Huga Klajna i Vjekoslava Afrića), a diplomirao sa predstavom „Buba u uhu“ Žorža Fejdoa, u Jugoslovenskom dramskom pozorištu, koja se i danas igra.

Sa Nadom Kokotović 1977. godine osniva KPGT (početna slova od „kazalište, pozorište, gledališče, teatar“).

U jesen 1985. godine dolazi u Suboticu i stvara „Kulturni bum“, dovodeći velika imena pozorišne umetnosti. Te godine nastaju i „Madač komentari“. U Subotici je stvarao do 1995, kada se odvaja srpska od mađarske drame, i Ristić prelazi u bioskop „Jadran“. Njegov boravak, zbog avangardnog pristupa, bio je izložen mnogim kritikama. Organizuje Šekspir fest (1986), Molijer fest (1987), Ju fest (1989), Balkanske tragedije (1990), Kiš fest (1991) ...

Godine 1996. sa Dankom Lenđel u Beogradu osniva „Međunarodni art centar K.P.G.T.“, u staroj Šećerani nadomak Ade Ciganlije na Čukarici.

TRIBINA "SAVREMENI ČOVEK I SAVREMENI SVET" – BORIS MALAGURSKI

Sa zadovoljstvom vas pozivamo na tribinu „Savremeni čovek i savremeni svet“, na kojoj će govoriti Boris Malagurski. Tribina je zakazana za četvrtak, 5. mart 2020. godine, u 19 časova, u Svečanoj sali Matice srpske.

Boris Malagurski (Subotica, 11. Avgust 1988) srpski i kanadski je filmski režiser, producent, scenarista televizijski voditelj i aktivista poznat po nadimku „srpski Majkl Mur”.

Sin Branislava Malagurskog i Slavice Malagurski, odrastao je u Subotici, na severu Srbije. U intervjuu za praški kulturni i politički magazin Literární noviny, izjavio je da su njegovi poreklom iz poljskog grada Mała Góra, dodavši da se u 17. veku vojnik iz tog grada borio pod komandom Eugena Savojskog protiv Turaka u bici kod Sente i nakon toga odlučio da ostane u Subotici.

Godine 2005. emigrirao je u Kanadu i snimio dokumentarni film o svom odlasku iz Srbije koji je nazvao The Canada Project. Film je prikazan na Radio-televiziji Srbije u okviru emisije Mire Adanja-Polak. U Kanadi je Malagurski 2008. organizovao proteste protiv proglašenja nezavisnosti Kosova i Metohije i dobio podršku kanadskog novinara Skota Tejlora i irske diplomate Meri Volš u pravljenju dokumentarnog filma o ljudskim pravima na Kosovu.

Ovde možete pogledati snimak tribine > > >

IZLOŽBA O MILANU KAŠANINU

Povodom obeležavanja 125 godina od rođenja Milana Kašanina (1895-1981) Biblioteka Matice srpske priredila je elektronsku izložbu građe iz svojih zbirki. Postavka, koju čini izbor dela Milana Kašanina i literature o njemu, može se pogledati od 2. do 31. marta 2020. godine, u javnom katalogu Biblioteke kao i na njenom sajtu. Autorke izložbe su Marina Šmudla i Marina Đačić, urednik Selimir Radulović.

Milan Kašanin, istoričar umetnosti, književnik i jedan od najvećih srpskih intelektualaca 20. veka, rođen je u Belom Manastiru 1895. godine. Nakon završene gimnazije u Novom Sadu, 1914, školovanje nastavlja u Pešti, a 1919. godine odlazi u Pariz i na Sorboni studira istoriju umetnosti i uporednu književnost. Doktorsku disertaciju odbranio je 1928. godine na Beogradskom univerzitetu. Knez Pavle ga je imenovao za upravnika Muzeja savremene umetnosti, od 1935. do 1945. godine bio je direktor Muzeja kneza Pavla (danas Narodni muzej u Beogradu), a od 1953. do 1961. godine direktor Galerije fresaka u Beogradu. Milan Kašanin je organizovao prve velike evropske izložbe u Beogradu: „Italijanski portret kroz vekove" (1938) i „Francusko slikarstvo" XIX veka (1939), kao i izložbe srpskih fresaka u Londonu, Edinburgu, Amsterdamu, Briselu, Stokholmu, Helsinkiju, Minhenu i Južnoj Americi. Bio je kourednik Srpskog lista (Novi Sad, 1918), urednik Letopisa Matice srpske (1927-1928), Srpskog književnog glasnika (1935-1939) i Umetničkog pregleda (1937-1941).

Milan Kašanin je autor mnogobrojnih proznih dela, književnih kritika, eseja, ogleda, svedočanstava o srpskim piscima, slikarima i muzičarima, likovne kritike i knjiga iz oblasti istorije umetnosti. Neka od njegovih dela su: Jutrenja i bdenja (1925, 1926), Srpska umetnost u Vojvodini (1927), Bela crkva Karanska (1928), Zaljubljenici (1928), Trokošuljnik (1930), Pijana zemlja (1932), Srpska umetnost u Vojvodini do velike seobe (1939), Umetnost i umetnici (1943), Savremeni beogradski umetnici: reprodukcije (1953), Umetničke kritike (1968), Slučajna otkrića (1977) i dr. Bio je cenjen u književnim i umetničkim krugovima i često pozivan da drži predavanja o umetnosti na Sorboni u Parizu, na Univerzitetu u Nansiju, u Institutu za istoriju umetnosti u Beču, na univerzitetima u Montrealu, Kvebeku i Otavi.

Umro je u Beogradu 21. novembra 1981. godine.

TRIBINA "SAVREMENI ČOVEK I SAVREMENI SVET" - GOJKO PEROVIĆ

Sa zadovoljstvom vas pozivamo na tribinu „Savremeni čovek i savremeni svet“, na kojoj će govoriti Otac Gojko Perović, rektor Bogoslovije Svetog Petra Cetinjskog na Cetinju. Tribina je zakazana za četvrtak, 20. februar 2020. godine, u 19 časova, u Svečanoj sali Matice srpske.

Gojko Perović, sveštenik Srpske pravoslavne crkve, protojerej-stavrofor, paroh cetinjski i rektor Bogoslovije Svetog Petra Cetinjskog na Cetinju. Rođen je 1972. godine u Kotoru. Posle završene gimnazije u Herceg Novom, diplomirao je 1999. godine na Bogoslovskom fakultetu u Beogradu i apsolvirao je filosofiju na Filozofskom fakultetu u Beogradu. U čin đakona rukopoložen je 1999. godine a za sveštenika 2000. godine u Cetinjskom manastiru. U čin protojereja proizveden je 2003. godine, a pravom nošenja naprsnog krsta odlikovan je 30. decembra 2010. godine. Od 10. oktobra 1999. godine do imenovanja za v. d. rektora obavljao je dužnost glavnog urednika Radio Svetigore.

Nastavnu dužnost u Cetinjskoj bogosloviji obavlja od 1. septembra 1998. godine. Na majskom zasedanju Svetog arherijskog sabora SPC 2002. godine, na predlog Mitropolita crnogorsko-primorskog Amfilohija naimenovan je na funkciju v. d. rektora Cetinjske bogoslovije. Odlukom Svetog arherijskog sabora SPC iz maja 2016. godine postavljen je za rektora bogoslovije.

Ovde možete pogledati snimak tribine > > >

IZLOŽBA - 800 GODINA NOMOKANONA SVETOG SAVE

U Biblioteci Matice srpske priređena je elektronska izložba 800 godina Nomokanona Svetog Save, povodom 800 godina autokefalnosti Srpske pravoslavne crkve i nastanka ovog znamenitog dela u istoriji srpske pismenosti, srpskog crkvenog života i srpskog zakonodavstva. Izložba je priređena na osnovu građe iz zbirki BMS. Autori su Aleksandra Drapšin, viši bibliotekar i Srđan Graovac, a urednik je Selimir Radulović.

Sveti Sava (1175–1236), sin velikog župana Stefana Nemanje bio je monah, iguman manastira Studenice, književnik, diplomata i prvi arhiepiskop autokefalne Srpske pravoslavne crkve. Sastavio je prvi i osnovni zakonik srpske crkve i države, Nomokanon (nomos – zakon i kanon – pravilo). U naučnostručnoj ali i široj javnosti ovo kapitalno pravničko delo srpskog srednjeg veka poznato je još i pod imenima Zakonopravilo i Krmčija.

Prilikom izrade Zakonopravila Sveti Sava je uglavnom koristio romejske crkvene i pravne propise, dajući im istovremeno i sopstveni pečat, tumačeći ih i prilagođavajući ih karakteru i praktičnim potrebama sopstvenog naroda. Iz datog razloga, ugledni kanonista Sergije Troicki okarakterisao je taj srednjovekovni zbornik kao „najznačajnije pravno delo ne samo srpske, nego i cele slovenske pravne literature, kako po svome sadržaju i obimu, tako i po svome praktičnom značaju".

Nomokanon je nastao oko 1220. godine, a usvojen je 1221, na saboru u manastiru Žiči. Za Svetog Savu, ovaj veliki zakonodavni poduhvat bio je deo šireg plana usmerenog na sticanje samostalnosti crkve i države. Nakon ostvarenja zacrtanog cilja i dobijanja autokefalnosti, Sv. Sava je preduzeo korake u procesu priređivanja onoliko prepisa Zakonopravila koliko je bilo episkopija u Srbiji, dok se original (protograf) nalazio u Žiči. Iz Žiče je, verovatno, nestao već 1253, kada su Bugari i Kumani poharali taj srpski manastir.

Original je izgubljen, ali je sačuvano jedanaest prepisa srpske: Ilovički, Raški, Dečanski, Pčinjski, Sarajevski, Beogradski, Hilandarski, Savinski, Pećki, Mileševski i Morački. Najstariji prepis, Ilovički, nastao je 1262. godine i dobio je ime po mestu Ilovica kod Tivta gde se nalazi Manastir Svetih arhangela. Danas se čuva u Arhivu Hrvatske akademije znanosti i umjetnosti u Zagrebu. Ilovički rukopis izabran je kao osnov za prvo fototipsko izdanje Nomokanona Svetog Save, jer se smatra da je vremenski i sadržajno najbliži originalu. Postoji fototipsko izdanje tog prepisa iz 1991. i njegovi prevodi sa kritičkim aparatom iz 2004. i 2005. godine. Fototipski je objavljen i Sarajevski prepis 2013. godine.

Savino Zakonopravilo šireno je i kod drugih naroda (Bugara, Rusa i Rumuna), koji su ga preuzimali, koristili i prilagođavali sopstvenim potrebama. Na crkvenom saboru u Vladimiru, 1274. godine, prepis Nomokanona određen je kao obavezan za rusku crkvu. Najstariji sačuvan prepis Zakonopravila u Rusiji je Rjazanski, iz 1284. godine. Pomenuti prepis gotovo je identičan sa Ilovičkim i Raškim. Ruska verzija ovog Savinog dela štampana je u Moskvi 1650. i 1653. godine pod nazivom Kormčaja i preštampavana je sve do XIX veka.

Zakonopravilo ima šest uvodnih glava posvećenih istoriji vaseljenskih i mesnih sabora. Osnovni deo Zakonopravila čine šezdeset i četiri glave. Četrdeset i četiri posvećene su crkvenom pravu i dvadeset građanskom pravu. Najvažniji deo kanonskog dela su apostolska i saborska pravila, a posle njih zabeležena su pravila i poslanice svetih otaca.

U periodu obnavljanja srpske državnosti, maja 1804, Matija Nenadović je kao pravni osnov za prvi pisani zakon ustaničke Srbije, između ostalog, imao i Zakonopravilo Svetog Save.

Postavka elektronske izložbe može se pogledati u javnom katalogu Biblioteke od 3. do 29. februara 2020. godine kao i na njenom sajtu.

IZLOŽBA O IVANU ALEKSEJEVIČU BUNjINU

Povodom obeležavanja 150 godina od rođenja Ivana Aleksejeviča Bunjina (1870 - 1953) Biblioteka Matice srpske priredila je elektronsku izložbu građe iz svojih zbirki. Postavka, koju čini izbor dela Ivana Aleksejeviča Bunjina i literature o njemu, može se pogledati od 9. januara 2020. godine, u javnom katalogu Biblioteke. Autor izložbe je Nenad Stanojević, urednik Selimir Radulović.

Ivan Aleksejevič Bunjin, ruski pisac, dobitnik Nobelove nagrade za književnost 1933. godine, rođen je u Voronježu na Donu 10/22. oktobra 1870. godine. Potekao je iz stare i osiromašene plemićke porodice koja je kroz vekove kao mala vlastela služila Rusiji. Mladost je proveo na porodičnom imanju u Orlovskoj guberniji, u istim onim predelima koje je opisao Turgenjev.

U časopisu "Rodina" objavio je svoje prve stihove, a prve pesničke nagrade dobija 1903. i 1909. godine, za zbirku pesama Listopad, prevod Pesme o Hijavati Longfeloa i prevod Bajronovih dela Misterija Kain, Manfred i Nebo i zemlja. Takođe, godine 1909. izabran je za počasnog člana Ruske imperatorske akademije nauka. Kao strastveni putnik, od 1909. do 1911. putuje po zemljama Mediterana i Bliskog istoka, sve do Cejlona, što će uticati i na njegovo pisanje.

Nakon Oktobarske revolucije i po dolasku boljševika na vlast, Bunjin 1920. godine napušta Rusiju, iz Odese odlazi u Konstantinopolj, da bi preko Sofije i Beograda nastavio svoj put ka Francuskoj, u kojoj će ostati sve do smrti. Umro je u nemaštini, 8. novembra 1953. godine, u Parizu, a sahranjen je na groblju Sen Ženevjev de Boa, na komadu "svete ruske zemlje", među plejadom znamenitih ličnosti.

Glavna dela Ivana Aleksejeviča Bunjina su: Listopad (1901), Selo (1910), Suhodol (1912), Gospodin iz San Franciska (1915), Mitjina ljubav (1925), Sunčanica (1927), Gramatika ljubavi (1929), Život Arsenjeva (1930), Prokleti dani (1935), Tolstojevo oslobađanje (1937), Uspomene (1950), O Čehovu (1955).

SEDME NjEGOŠEVE VEČERI POEZIJE 2019.

Uvodna reč: Selimir Radulović

Poeziju govore:

Matija Bećković
Đorđo Sladoje
Rosi Kuneva
Miroslav Aleksić
Milan Mihailović
Emsura Hamzić
Mihail Sineljnikov
Zoran Kostić
Blagoje Baković
Ljudmila Snitenko
Gojko Božović
Selimir Radulović
Milutin Mićović

Svečana sala Matice srpske
Ponedeljak, 23. decembar 2019. u 19:00 sati

IZLOŽBA O SLAVKU BOROJEVIĆU

Povodom obeležavanja 100 godina od rođenja Slavka Borojevića (1919–1999) Biblioteka Matice srpske priredila je elektronsku izložbu građe iz svojih zbirki. Postavka, koju čini izbor dela Slavka Borojevića i literature o njemu, može se pogledati od 10. decembra 2019. godine, u javnom katalogu Biblioteke i na njenom veb-sajtu. Autorke izložbe su Marina Đačić i Marina Šmudla, urednik Selimir Radulović.

Slavko Borojević, akademik, genetičar, oplemenjivač i univerzitetski profesor rođen je 21. novembra 1919. godine u Knezovljanima. Nakon završene osnovne škole u Petrinji i gimnazije u Sisku upisao je Poljoprivredni odsek Poljoprivredno-šumarskog fakulteta u Zagrebu. Tokom Drugog svetskog rata prekinuo je studije i priključio se Narodnooslobodilačkom pokretu (NOP). Učestvovao je u IV i V ofanzivi, a kraj rata dočekao je u činu potpukovnika. Nastavio je studije na Poljoprivredno-šumarskom fakultetu u Zagrebu, a specijalizirao je genetiku i oplemenjivanje 1950–1951. godine u SAD i 1960. u Italiji. Bio je profesor genetike na Poljoprivrednom fakultetu u Novom Sadu, a u periodu 1960–1962. i njegov dekan. Rektor Univerziteta u Novom Sadu bio je 1974–1976, a redovan član Srpske akademije nauka i umetnosti postao je 1991. godine. U toku svog rada bavio se genetskim istraživanjima kvantitativnih svojstava pšenice, teorijom oplemenjivanja bilja i stvaranjem novih sorti pšenice. Iza njega su ostale brojne visokoprinosne jare i ozime sorte pšenice među kojima je i najrasprostranjenija sorta „Sava”.

Akademik Slavko Borojević objavio je više od 140 naučnih i stručnih radova od kojih preko 30 u inostranim publikacijama. Autor je i monografije Po šumama i gorama (1967), a zajedno sa suprugom prof. dr Katarinom Borojević udžbenika Genetika (1971). U njegova najznačajnija dela spadaju i Metodologija eksperimentalnog naučnog rada (1974), Principi i metodi oplemenjivanja bilja (1981), Zapisi o poljoprivredi (1995) i O Americi i genetici (1996).

Umro je u Novom Sadu 19. septembra 1999. godine.

U Biblioteci Matice srpske čuva se legat akademika Slavka Borojevića i prof. dr Katarine Borojević, koji se sastoji od oko 500 knjiga i preko 8.000 separata iz oblasti genetike i oplemenjivanja bilja, korespondencije i arhive.

TRIBINA "SAVREMENI ČOVEK I SAVREMENI SVET" - ZORAN ZEC

Sa zadovoljstvom vas pozivamo na tribinu „Savremeni čovek i savremeni svet“, na kojoj će govoriti dr Zoran Zec. Tribina je zakazana za ponedeljak, 9. decembar 2019. godine, u 19 časova, u Svečanoj sali Matice srpske.

Gospodin Zoran Zec rođen je 1948. godine u Beogradu gde je diplomirao filozofiju.

Od 1973. godine živi u Parizu. Poslediplomske studije upisao je na Sorboni 4. a mentor mu je bio profesor Lakomb. Tu je studirao sanskrit i radio na tezi na temu: Problematika svesti u budizmu.

Nakon Lakombove smrti, on nastavlja svoje studije budizma sa Lilijan Silburn.

Bavi se prevodilaštvom. Preveo je „Izreke o jogi“ od Patanđalija, kao i knjige: „Joga, besmrtnost i sloboda“ Mirče Elijadea i „Uvod u filozofiju egzistenije“, Z. Bofrea.

Učesnik je mnogih simpozijuma, a članke objavljuje u francuskim i jugoslovenskim časopisima.

Od 1985. je član uredništva časopisa Hermes, gde je objavio i dva članka o budizmu.

Trenutno priprema novu knjigu o budizmu na francuskom jeziku.

Ovde možete pogledati snimak tribine > > >

TRIBINA "SAVREMENI ČOVEK I SAVREMENI SVET" - NENAD KECMANOVIĆ

Sa zadovoljstvom vas pozivamo na tribinu „Savremeni čovek i savremeni svet“, na kojoj će govoriti prof. dr Nenad Kecmanović. Tribina je zakazana za četvrtak, 5. decembar 2019. godine, u 19 časova, u Svečanoj sali Matice srpske.

Rođen je 9. septembra 1947. Nakon gimnazije je studirao pravo, filozofiju, sociologiju i političke nauke na Univerzitetu u Sarajevu. Radio je kao asistent Fakulteta političkih nauka u Sarajevu. Doktorirao je na temu Konvergencija političkih sistema 1975. godine. Za docenta na Fakultetu političkih nauka je izabran 1976, za vanrednog profesora 1979. i za redovnog profesora 1984. godine. Živio je u Sarajevu do raspada Jugoslavije, nakon čega prelazi da živi u Beograd. Do raspada Jugoslavije je bio redovni profesor političkih nauka i dekan Fakulteta političkih nauka u Sarajevu. Bio je rektor Univerziteta u Sarajevu od 1988. do raspada Jugoslavije.

U vreme političkog pluralizma u Jugoslaviji 1990. godine, u Sarajevu osniva ogranak za Bosnu i Hercegovinu Saveza reformskih snaga Jugoslavije čiji je bio predsednik do 1992; političku partiju čiji osnivač je bio Ante Marković. Godine 1991. dobija počasni doktorat Univerziteta u Mičigenu. Nakon raspada Jugoslavije prelazi u Beograd gdje je radio kao profesor na Fakultetu za menadžment „Braća Karić”, i na Učiteljskom fakultetu. Kasnije postaje redovni profesor i šef Odeljenja za politikologiju Fakulteta političkih nauka Univerziteta u Beogradu. Kao redovni profesor radi na Univerzitetu u Istočnom Sarajevu, a kao redovni profesor i dekan na Univerzitetu u Banjaluci. Član je Senata Republike Srpske od 1. septembra 1996, a 2009. je ponovo izabran na poziciju senatora Republike Srpske. Na poziciju eksperta Evropskog centra za mir i razvoj Ujedinjenih nacija u Parizu je izabran 1998, a 2006. postaje član Ruske akademije političkih nauka u Moskvi. Od 2001. do 2004. je član Glavnog odbora i Političkog saveta Demokratskog centra u Beogradu. Jedno vrijeme je radio kao urednik Radio televizije Republike Srpske. Radio je i kao urednik časopisa za društvenu teoriju „Ideje“, „Opredjeljenja“, „Dijalog“ i „Lica“, te kao dopisnik političkog nedeljnika NIN.

U opsežnoj monografiji Istorija Republike Srpske u koautorstvu sa istoričarem Čedomirom Antićem opisao je Istoriju Republike Srpske.Pored toga, ta knjiga nudi i niz korisnih eksplanatornih i dokumentarnih dodataka, geografskih karata, indeks najznačajnih imena vezanih za istoriju Republike Srpske od 1992. do 2016. godine. Knjiga je urađena po principima akademske istoriografije i ima veliku informativnu vrednost.

Kecmanović živi u Beogradu. Oženjen je i ima dvoje djece, sina Vladimira i kćerku Tijanu. Njegov sin Vladimir Kecmanović je srpski književnik.

Ovde možete pogledati snimak tribine > > >

IZLOŽBA O JUSTINU POPOVIĆU

Justin Popović (Vranje, 25. marta / 6. april 1894 - manastir Ćelije kod Valjeva, 7. april 1979).

Povodom obeležavanja 125 godina od rođenja duhovnika, arhimandrita, profesora Bogoslovskog fakulteta, autora brojnih knjiga i priloga, prevodioca i urednika časopisa Justina Popovića (Vranje, 1894 - Lelić kod Valjeva, 1979), Biblioteka Matice srpske priredila je elektronsku izložbu građe iz svojih zbirki. Postavka, koju čini izbor dela Justina Popovića, kao i literature o njemu, može se pogledati od 1. decembra 2019. do 8. januara 2020. godine u javnom katalogu Biblioteke i na njenom veb-sajtu. Autorka izložbe je Tatjana Bogojević, urednik Selimir Radulović.

Osnovu školu pohađao je u Vranju, a Bogosloviju „Sveti Sava” završio u Beogradu (1914). Među njegovim nastavnicima bili su jeromonah Nikolaj, Stevan Mokranjac i Veselin Čajkanović. Monah postaje 31. decembra 1915/1. januara 1916. nakon čega odlazi na Duhovnu akademiju u Petrograd. Zbog političkih previranja prelazi u Oksford gde pohađa Univerzitet i završava teologiju (1916-1919). Kako nije bio dovoljno kritičan prema Dostojevskom, doktorska disertacija Religija F. M. Dostojevskog u Oksfordu nije prihvaćena. Ipak, ta disertacija objavljena je u nekoliko izdanja (1919-1924). Od 1919. pohađao je i Teološki fakultet u Atini, a od 1921. radi u Bogosloviji Svetog Save u Sr. Karlovcima, gde postaje i jeromonah. Godine 1926. odbranio je doktorat u Atini - Problem ličnosti i poznanja po učenju sv. Makarija Egipatskog.

Uređivao je časopis Hrišćanski život (1922-1927), a nakon rada u Prizrenskoj bogosloviji (1927) ponovo dolazi u Sr. Karlovce (1928). Boravio je u Rusiji (1930-1932) gde objavljuje dva toma Dogmatike. Postavljen je za profesora Bitoljske bogoslovije a (1932), za docenta na katedri Uporednog bogoslovlja na Bogoslovskom fakultetu Univerziteta u Beogradu (1934). Bio i jedan od utemeljivača Srpskog filozofskog društva. Govorio je četiri strana jezika: grčki, ruski, nemački i engleski i bavio se prevođenjem bogoslovsko-asketske i svetootačke literature. U međuratnom periodu njegovi tekstovi i prevodi izlazili su u dvadesetak crkvenih i drugih časopisa. U SPC ga smatraju jednim od vodećih teologa 20. veka. Tokom Drugog svetskog rata živeo je po raznim manastirima i bavio se prevodilačkim radom. Prikupljao je podatke o stradanju Srba u NDH. Tokom 1943. učestvovao je u radu Velikog veća Glavnog prosvetnog saveta na stvaranju dugoročnog prosvetnog plana, kao izaslanik Sinoda SPC. Posle oslobođenja i dolaska novih komunističkih vlasti, otpušten je sa Beogradskog univerziteta. Menjao je manastire u kojima je boravio (Kalenić, Ovčar, Ravanica, Devič) sve do maja 1948. kada je prešao u manastir Ćelije kod Valjeva. Od tada pa do smrti bio je duhovnik ovog manastira.

Umro je u manastiru Ćelije, gde je i sahranjen. Sabor SPC ga je 2010. godine proglasio za svetitelja. Liturgijski spomen slavi se 1. juna po starom kalendaru, odnosno 14. juna po novom.

PRIZNANJE BIBLIOTECI MATICE SRPSKE - ORDEN SVETOG SAVE

Za Đurđic, slavu Srpske Atine 3/16. novembra 2019. godine, u Svetogeorgijskom hramu u Novom Sadu, nakon Svete arhijerejske liturgije, Njegovo Preosveštenstvo, Episkop Novosadski i Bački dr Irinej, uručio je Orden Svetoga Save drugog stepena, Biblioteci Matice srpske i Orden Svetog despota Stefana Lazarevića Draganu Staniću (Ivanu Negrišorcu), predsedniku Matice srpske, i Selimiru Raduloviću, upravniku Biblioteke Matice srpske. Sveti Sinod Srpske Pravoslavne crkve, na predlog Episkopa Novosadskog i Bačkog dr Irineja, dodelio je ova odlikovanja u znak priznanja za neizmerni doprinos unapređenju kulture, očuvanju srpskog jezika, tradicije i kulturne baštine našeg naroda uopšte.

TRIBINA "SAVREMENI ČOVEK I SAVREMENI SVET" - DRAGOSLAV BOKAN

Sa zadovoljstvom vas pozivamo na tribinu „Savremeni čovek i savremeni svet“, na kojoj će govoriti Dragoslav Bokan. Tribina je zakazana za utorak, 19. novembar 2019. godine, u 19 časova, u Svečanoj sali Matice srpske.

Dragoslav Bokan je rođen 15. februara 1961. godine u Beogradu. Pohađao je Jedanaestu beogradsku gimnaziju gde je maturirao 1979. godine. Posle završene gimnazije, diplomirao je režiju na Fakultetu dramskih umetnosti u Beogradu, dok je postdiplomske studije uspešno okončao na Filozofskom fakultetu. U mladosti je režirao muzičke spotove, glumio, bio pomoćni režiser filma „Srce i njena deca” i učestvovao u pisanju scenarija za kultni film naše kinematografije „Tri karte za Holivud”. Režirao je kulturno-istorijski dokumentarni serijal „Svedoci vekova” o srednjovekovnim manastirima i crkvama na Kosovu i Metohiji.

Objavio je veliki broj eseja i tekstova u vezi sa verskim, nacionalnim umetničko-kulturološkim i drugim temama. Pisao je za časopis „Pogledi”, bio glavni i odgovorni urednik časopisa „Nove ideje”, stalni saradnik časopisa „Eko kuća” i jedan od osnivača beogradskog „Centra za strateške projekte”. Publikovao je veliki broj novinskih kolumni i tekstova u časopisima „Pres“ i „Standard”, a 2012. godine, prema izboru časopisa „The Man” u kategoriji čoveka godine, izabran je za najboljeg kolumnistu u Srbiji. Saradnik je i počasni član „Urbanog književnog kruga“ iz Kanade.

Kao marketinški stručnjak, osmislio je kampanju bilborda sa citatima misli Šarla de Gola, Vinstona Čerčila, Džordža Vašingtona, Džona Kenedija i Vilija Branta uz poruku Kosovo je Srbija. Kampanja je bila toliko značajna da je odjeknula i u svetu, u časopisu „Njujork tajms”, koji je priredio i intervju sa Bokanom. Osnovao je časopise „Lepa Srbija”, „Rusija danas” i „Vodič za život”. U izdanju „Službenog glasnika”, Bokan je osmislio i režirao dvanaest zvučnih knjiga. Režirao je i kratki film „Srpsko zaveštanje”. Bio je jedan od aktera monumentalnog dokumentarno-istorijskog filma „Smrt Jugoslavije”. Knjigu za decu „Junaci srpskog ustanka” objavio je 2004. godine pod pseudonimom Vuk Devetak. Navedene godine, Bokan je bio glavni i odgovorni urednik monografije o Beogradu, koja je publikovana na 1008 strana pod nazivom „Beograd, grad tajni”. Bokanova monografija „Politika: Mit, hronika, enciklopedija” osvojila je diplomu „Zlatni pečat” na Beogradskom sajmu knjiga 2008. godine. Osnivač je i predsednik „Instituta za nacionalnu strategiju“.

Ovde možete pogledati snimak tribine > > >

OKRUGLI STO LAZAR ČURČIĆ - KNjIGOLjUB I KNjIGOHRANITELj

Okrugli sto pod nazivom Lazar Čurčić - knjigoljub i knjigohranitelj biće održan u petak, 15. novembra, u Maloj sali Matice srpske, s početkom u 10 časova. Skup je upriličen u čast ovogodišnjeg dobitnika nagrade Zlatna knjiga Biblioteke Matice srpske, poznatog bibliotekara, bibliologa i istoričara srpske knjige, književnosti i kulture Lazara Čurčića.

Lazar Čurčić, rođen u Titelu 24. oktobra 1926. godine, tokom svog dugogodišnjeg aktivnog rada, kao i posle penzionisanja, ostvario je kapitalne rezultate na polju otkrivanja, prikupljanja, evidentiranja, opisa i popularizacije rukopisnih i starih srpskih štampanih knjiga i listova i objavio veliki broj radova iz istorije srpskih knjiga, književnosti i kulture od srednjeg veka do polovine 19. veka.

O značaju dela Lazara Čurčića za srpsko bibliotekarstvo, istoriju srpske knjige i srpsku nauku i kulturu uopšte svedoči njegov obiman stvaralački opus – mnogobrojni radovi, prilozi i recenzije, kao i knjige čiji je on autor, redaktor ili priređivač. Broj objavljenih radova Lazara Čurčića i literature o njemu stalno se uvećava i danas prelazi 700 jedinica.

Na Okruglom stolu posvećenom Lazaru Čurčiću govoriće poznavaoci njegovog dela, Dušan Belča, dr Žarko Vojnović, mr Dušica Grbić, mr Gordana Đilas, Branislava Jordanović, prof. dr Nenad Ljubinković, Katarina Mano Zisi, mr Laslo Pašćik, prof. dr Mirjana D. Stefanović, prof. dr Svetlana Tomin, prof. dr Monika Fin i Vera Crljić.

Biblioteka Matice srpske objaviće krajem godine zbornik radova s Okruglog stola Lazar Čurčić - knjigoljub i knjigohranitelj.

TRIBINA "SAVREMENI ČOVEK I SAVREMENI SVET" - SAŠA RADOJČIĆ

Sa zadovoljstvom vas pozivamo na tribinu „Savremeni čovek i savremeni svet“, na kojoj će govoriti profesor dr Saša Radojčić. Tribina je zakazana za četvrtak, 13. novembar 2019. godine, u 19 časova, u Svečanoj sali Matice srpske.

Profesor na Fakultetu likovnih umetnosti u Beogradu. Diplomirao i doktorirao filozofiju na Filozofskom fakultetu u Beogradu. Na Filološkom fakultetu u Beogradu magistrirao u oblasti nauke o književnosti.

Objavio je više knjiga poezije, teorijskih studija, eseja i književnih kritika. Stalni je član-saradnik Matice srpske i član Odbora za jezik i književnost MS. Član Srpskog PEN centra, Srpskog književnog društva, Srpskog filozofskog društva, Estetičkog društva Srbije i Društva za antičke studije Srbije.

Bio član uredništva u časopisima Letopis Matice srpske, Dometi i Norma.

Bio član, odnosno predsednik žirija nagrada: „Vasko Popa“, Disova nagrada, Brankova nagrada, „Branko Miljković“, „Đorđe Jovanović“, „Đura Jakšić“, Godišnje nagrade DKV i drugih.

Nagrade: „Branko Ćopić“, „Đura Jakšić“, „Disova nagrada“, „Lenkin prsten“ za poeziju, „Milan Bogdanović“ za kritiku.

Oženjen, ima dva sina.

Ovde možete pogledati snimak tribine > > >

IZLOŽBA - 225 GODINA UDŽBENIKA AVRAMA MRAZOVIĆA

Biblioteka Matice srpske je na osnovu građe iz svojih zbirki priredila izložbu povodom 225 godina udžbenika Avrama Mrazovića (Rukovodstvo k slavenstjej gramaticje, Beč, 1794. i Rukovodstvo k naucje čislitelnoj, Beč, 1794). Elektronski katalog izložbe sadrži opise originalnih izdanja i hronološki pregled literature sa signaturama. Postavka se može pogledati u javnom katalogu Biblioteke od 1. do 30. novembra 2019. i na sajtu Biblioteke. Autori izložbe su mr Dušica Grbić i Aleksandra Drapšin, a urednik je Selimir Radulović.

Avram Mrazović (Sombor, 1756 - Sombor, 1826) je rođen u svešteničkoj porodici Mrazović u Somboru. Školovao se u Somboru, Segedinu, Pečuju, Pešti i Beču. Osnivač je i upravitelj somborske škole Norma u kojoj je 1778. utemeljio institucionalno obrazovanje učitelja u Srba. Sledbenik je prosvetnih reformi nemačkog pedagoga Johana Ignaca Felbigera. Kao oblasni školski direktor istrajno je radio na osnivanju srpskih osnovnih škola u Bačkoj i Baranji. Pisac je i prvih srpskih školskih udžbenika iz pravopisa, gramatike, računa i retorike. Prevodilac je i priređivač najstarijeg srpskog pedagoškog časopisa Poučitelni magazin za decu (1787) i jedan je od prvih prevodilaca dela antičke književnosti na srpski jezik.

Škola za obrazovanje i stručno usavršavanje učitelja Norma pokrenuta 1. maja 1778. Prva dva tečaja trajala su tri meseca, a već od novembra iste godine uvedena je dvogodišnja nastava. Mrazović je dosledno zahtevao da svi srpski učitelji iz okruga odslušaju tečaj za usavršavanje. Predavao je pravopis, gramatiku, metodiku i račun. Od 1784. škola je prerasla u trorazrednu i povećan je broj predmeta. Prvih petnaestak godina nije bilo štampanih udžbenika. Polaznici su učili iz Mrazovićevih rukopisa. Objavljivanje udžbenika započelo je 1792. knjigom Rukovodstvo k slavenskomu pravočteniju i pravopisaniju. Škola je prestala sa radom 1811. Veliki broj znamenitih i zaslužnih poslenika srpske kulture bili su đaci Mrazovićeve Norme: Nikolaj Lazarević, Kozma Josić, Nikolaj Šimić, Georgije Gedeon Petrović, Jovan Savić (Ivan Jugović), Joakim Vujić, Avram Maksimović, Pavle Platon Atanacković, Jovan Hadžić, Jovan Popović Berić, Sava Samuil Maširević i mnogi drugi.

Rukovodstvo k slavenstjej gramaticje (Beč, Tipografija Stefana Novakovića, 1794) prva je slavenska gramatika srpskog autora. Knjiga je nastala na osnovu predavanja koje je Mrazović držao na tečajevima za obrazovanje učitelja u Normi, a sačinjena je po uzoru na razne autore, najviše ruske i nemačke. Sastoji se iz pet delova. Gramatika je imala veliki uticaj i na Vuka Stefanovića Karadžića i njegovu Pismenicu. Objavljeno je još 6 izdanja ove knjige i to u Budimu u Univerzitetskoj štampariji (1800, dva izdanja, 1811, 1821, 1834 i 1840).

U Biblioteci Matice srpske postoje tri primerka prvog izdanja Gramatike Avrama Mrazovića, dva u zbirci knjiga 18. veka BMS (R18Sr II 29.1, R18Sr II 29.2) i jedan u Biblioteci Srpske pravoslavne velike gimnazije u Novom Sadu (Patronat 45).

Rukovodstvo k naucje čislitelnoj (Beč, Tipografija Stefana Novakovića, 1794) je udžbenik koji je bio namenjen učenicima slavenosrpskih narodnih učilišta. Gradivo u knjizi izloženo je u pet glava. Osim prvog, postoji još osam kasnijih izdanja, objavljenih u Budimu u Univerzitetskoj štampariji (1798, 1802, 1806, 1810, 1818, 1828, 1833. i 1837). U Biblioteci Matice srpske postoji jedan primerak prvog izdanja Čislenice Avrama Mrazovića u zbirci srpskih knjiga 18. veka (R18Sr I 91.1). U izdanju iz 1810. godine i svim sledećim izdanjima udžbenika postoje izvesne tekstološke razlike, koje se uglavnom odnose na različitu terminologiju matematičkih pojmova. Obe knjige veoma su korišćene i odigrale su snažnu ulogu u obrazovanju Srba.

Prva izdanja udžbenika Avrama Mrazovića, kao i sva kasnija mogu se pogledati u Digitalnoj biblioteci BMS na adresi digital.bms.rs.

IZLOŽBA O ANDRE ŽIDU

Povodom obeležavanja 150 godina od rođenja Andre Žida (1869-1951) Biblioteka Matice srpske priredila je elektronsku izložbu građe iz svojih zbirki. Postavka, koju čini izbor dela Andre Žida i literature o njemu, može se pogledati od 1. do 31. oktobra 2019. godine, u javnom katalogu Biblioteke. Autorke izložbe su Marina Šmudla i Marina Đačić, urednik Selimir Radulović.

Andre Žid, francuski književnik i kritičar, rođen je 22. novembra 1869. godine u protestantskoj porodici u Parizu. Odrastao je i školovao se u Parizu, a kao mlad boravio je u Normandiji, gde je i započeo svoj književni rad. Kasnije je u nekoliko navrata putovao po Africi gde se protivio francuskom kolonijalizmu. Književno delo Andre Žida je veoma raznovrsno, pisao je pesme, pripovetke, romane, dramska dela i kritike. Prevodio je dela Šekspira, Tagorea, Vilijama Blejka i drugih. Smatran je za jednog od najkontroverznijih književnika svog vremena zbog slobodnih stavova o moralu, religiji i seksualnosti. Bio je i jedan od osnivača časopisa Nova Francuska Revija (1908) i njegov glavni urednik dugi niz godina. Za svoj književni rad 1947. godine dobio je Nobelovu nagradu. Umro je u Parizu 1951. godine. Vatikan je njegova dela 1952. godine svrstao na listu zabranjenih.

Neka od najznačajnijih dela Andre Žida su Zemaljski plodovi (1897), Loše okovani Prometej (1899), Imoralist (1902), Uska vrata (1909), Podrumi Vatikana (1914), Pastoralna simfonija (1920), Ako zrno ne umre (1921), Kovači lažnog novca (1925) i mnoga druga.

TRIBINA "SAVREMENI ČOVEK I SAVREMENI SVET" - DRAGAN SIMEUNOVIĆ

Sa zadovoljstvom vas pozivamo na tribinu „Savremeni čovek i savremeni svet“, na kojoj će govoriti profesor dr Dragan Simeunović, redovni profesor Fakulteta političkih nauka u Beogradu, poznati politikolog, čiji je naučni rad posvećen teoriji, istoriji i filozofiji politike. Tribina je zakazana za četvrtak, 5. septembar 2019. godine, u 19 časova, u Svečanoj sali Matice srpske.

Profesor dr Dragan Simeunović magistrirao je 1981. godine na Fakultetu političkih nauka u Beogradu, a doktorske studije od 1982-1984. godine pohađao je na Filozofsko-istorijskom fakultetu u Hajdelbergu. Doktorirao je 1987. godine u Beogradu. Od 1992. do 1998. radio je kao gostujući profesor na Demokritus i Pantios univerzitetu u Grčkoj.

Profesor Simeunović je autor dvadesetak knjiga iz oblasti teorije politike, terorizma, globalizma, novog svetskog poretka, nacionalizma i drugih aktuelnih tema svetske i naše politike.

Neki od najvažnijih naslova koje je objavio profesor dr. Dragan Simeunović su: „Teorija politike“ (2002), „Novovekovne političke ideje u Srba“ (2000), „Novi svetski poredak kao novo političko pozorište“ (1995), „Novi svetski poredak i nacionalna država“ (1993), „Teorijski koreni partije“ (1986) itd.

Ovde možete pogledati snimak tribine > > >

IZLOŽBA O SLOBODANU JOVANOVIĆU

Povodom obeležavanja 150 godina od rođenja srpskog pravnika, istoričara, publiciste, književnika i političara Slobodana Jovanovića (Novi Sad, 1869 – London, 1958) Biblioteka Matice srpske priredila je elektronsku izložbu građe iz svojih zbirki. Postavka, koju čini izbor Jovanovićevih dela, kao i literature o njemu, može se pogledati od 2. do 30. septembra 2019. godine u javnom katalogu Biblioteke. Autorka izložbe je Silvija Čamber, urednik Selimir Radulović.

Slobodan Jovanović bio je potpredsednik Ministarskog saveta Kraljevine Jugoslavije (27. mart 1941 – 11. januar 1942), predsednik Ministarskog saveta Kraljevine Jugoslavije (11. januar 1942 – 26. jun 1943) u Londonu, profesor Beogradskog univerziteta (1897−1940), predsednik Srpske kraljevske akademije, rektor Beogradskog univerziteta, profesor javnog prava i dekan Pravnog fakulteta u Beogradu. Tokom oba balkanska rata, 1912. i 1913, bio je šef Presbiroa pri Vrhovnoj komandi srpske vojske. U ratnom Presbirou radio je i od početka Prvog svetskog rata do 1917, kada mu je dodeljen rad u Ministarstvu inostranih dela. Ekspert na Konferenciji mira u Parizu 1919, teoretičar koji je između 1932. i 1936. godine objavio sabrana dela u 17 tomova, predsednik Srpskog kulturnog kluba (1937−1941).

Posle Drugog svetskog rata, Jovanovićeve knjige nisu štampane u Jugoslaviji sve do 1990. godine. Odlukom Okružnog suda u Beogradu 2007. godine je rehabilitovan, a presuda kojom je osuđen na robiju i gubitak časti je proglašena ništavnom. Tek 53 godine nakon smrti, njegovi posmrtni ostaci su ekshumirani u Londonu 1. decembra i dopremljeni avionom u Beograd 8. decembra 2011. godine. Sahranjen je u Aleji zaslužnih građana na Novom groblju u Beogradu 10. decembra 2011.

Slobodan Jovanović bio je veoma plodan autor i tokom svog životnog veka je napisao i objavio gotovo trideset istorijskih, pravnih i političkih rasprava, knjiga, studija i udžbenika: O suverenosti (1897), O dvodomnom sistemu (1899), Velika narodna skupština (1900), Srpsko-bugarski rat (1901), Engleski parlamentarizam (1902), Svetozar Marković (1903−1920), Osnovi pravne teorije o državi (1906, 1914, 1922), Osnovi javnog prava Kraljevine Srbije (1907−1909), Makijaveli (1907, 1912), Naše ustavno pravo u 19. veku (1907), Ustavno pravo Kraljevine Srbije (1907), Političke i pravne rasprave (1908−1910), Ustavobranitelji i njihova vlada (1838−1858) (1912, 1925), Univerzitetsko pitanje (1914), Vođi francuske revolucije (1920), O državi (1922), Druga Vlada Miloša i Mihaila (1923), Ustavno pravo Kraljevine SHS (1924), Vlada Milana Obrenovića (1926−1927), Vlada Aleksandra Obrenovića (1929−1931), Iz istorije političkih doktrina I−III (1935), Poratna država (1936), Gledston, Jugo-istok (1938), Američki federalizam, (1939), Primeri političke sociologije: Engleska, Francuska, Nemačka 1815−1914 (1940), O totalitarizmu (1952), Moji savremenici (1962), Portreti iz istorije i književnosti (1963), Jedan prilog za proučavanje srpskog nacionalnog karaktera (1964), Zapisi o problemima i ljudima 1941−1944 (1976).

IZLOŽBA O DANILU MEDAKOVIĆU

Povodom obeležavanja 200 godina od rođenja srpskog novinara, istoričara, publiciste, štampara i izdavača Danila Medakovića (Zrmanja, 1819 – Zagreb, 1881) Biblioteka Matice srpske priredila je elektronsku izložbu građe iz svojih zbirki. Postavka, koju čini izbor listova koje je Medaković izdavao i uređivao, kao i izbor njegovih dela i literature o njemu, može se pogledati od 1. avgusta do 1. septembra 2019. godine u javnom katalogu Biblioteke. Autorka izložbe je Silvija Čamber, urednik Selimir Radulović.

Danilo Medaković osnovnu školu završio je u Gračacu, gimnaziju u Zadru nakon čega dolazi u Kneževinu Srbiju gde se zaposlio kao činovnik. Sa knezom Milošem je prešao u Austriju i postao njegov sekretar. Zahvaljujući materijalnoj pomoći kneza Miloša završio je prava u Beču i istoriju na Filozofskom fakultetu u Berlinu. Doktorirao je istoriju 1847. Po povratku iz Nemačke pozajmio je novac od Jevrema Obrenovića i otvorio štampariju. Osnovao je i bio prvi predsednik Društva srpskog napretka u Sremskim Karlovcima. Ovo društvo mu je pomoglo da pokrene list Napredak (prvi broj objavljen je 14. novembra 1848). To je bio prvi list koji je štampan Vukovim pravopisom. U svojoj štampariji štampao je veliki broj književnih dela značajnih za srpsku kulturu: sabrana dela Dositeja Obradovića u 10 knjiga, Daničićev prevod Muravljevih Pisma o službi božjoj, prvi deo Petranovićeve Istorije književnosti... Izdavao je kalendare Godišnjak (1849−1864) i Lasta (1850), a posle zabrane Napretka časopis Južna pčela (1851−1852), Srbski dnevnik (prvi broj objavljen je 3. jula 1852) i njegov književni dodatak Sedmicu (prvi broj objavljen je 7. jula 1852), ponovo Napredak (1863−1864). Izabran je za dopisnog člana Društva srpske slovesnosti, a aktivno je učestvovao i u radu Matice srpske. Pored uredničko-izdavačkog rada bavio se i književnošću i proučavanjem istorije. U proučavanju istorije značajna mu je knjiga Povjesnica srbskog naroda od najstarijih vremena do 1850. godine (1−4, Novi Sad, 1851/52).

Njegov brat bio je Milorad Medaković, istoričar, novinar i diplomata, sin Bogdan Medaković, advokat i političar, a praunuk Dejan Medaković, istoričar umetnosti i akademik.

TRIBINA "SAVREMENI ČOVEK I SAVREMENI SVET" - SVETOZAR RADIŠIĆ

Sa zadovoljstvom vas pozivamo na tribinu „Savremeni čovek i savremeni svet“, na kojoj će govoriti prof. dr Svetozar Radišić. Tribina je zakazana za četvrtak, 18. jul 2019. godine, u 19 časova, u atrijumu Biblioteke Matice srpske.

Prof. dr Svetozar Đ. Radišić je rođen 20. juna 1949. godine u Leskovcu. Osnovnu školu i gimnaziju završio je u Vršcu. Vojnu akademiju protivvazdušne odbrane završio je u Zadru. Komandno-štabnu akademiju KoV JNA, poslediplomske studije i doktorat o temi „Upravljanje sistemom za izgradnju borbene gotovosti” završio je u Centru visokih vojnih škola OS „Maršal Tito“ (odnosno u Centru vojnih škola Vojske Jugoslavije) u Beogradu.

Najviša dužnost u Vojsci bila mu je portparol Vojske Jugoslavije. Obavljao je visoke funkcije u Gardijskoj motorizovanoj brigadi, Kabinetu SSNO, Upravi za obuku i školstvo, Upravi za informisanje i moral Generalštaba Vojske Jugoslavije i Upravi za strategijske studije Saveznog ministarstva odbrane.

Bio je više godina glavni i odgovorni urednik opštevojnog teorijskog časopisa „Vojno delo“. U penziju je otišao (2005) sa dužnosti pomoćnika za strategije i doktrine u Kabinetu načelnika Generalštaba Vojske Srbije i Crne Gore. Predavao je u Školi nacionalne odbrane i na Poslediplomskim studijama (smer – ratna veština) u CVŠ Vojske Srbije i Crne Gore. Na listi je eksperata za strategiju i doktrinu, borbenu gotovost, „svedimenzionalnu odbranu“, „psihološki rat“, „neoružane oblike agresije“ i „novi svetski poredak“.

Objavio je više od 800 novinarskih geopolitičkih analiza, desetinu feljtona i više desetina naučnih, preglednih i stručnih napisa u časopisima, zbornicima radova i prilozima knjiga.

Ovde možete pogledati snimak tribine > > >

TRIBINA "SAVREMENI ČOVEK I SAVREMENI SVET" - MIŠA ĐURKOVIĆ

Sa zadovoljstvom vas pozivamo na tribinu „Savremeni čovek i savremeni svet“, na kojoj će govoriti dr Miša Đurković. Tribina je zakazana za četvrtak, 11. jul 2019. godine, u 19 časova, u atrijumu Biblioteke Matice srpske.

Dr Miša Đurković radi kao naučni saradnik na Institutu za evropske studije od 1999. godine. Obavlja funkciju predsednika naučnog veća (2007-2010), a danas je rukovodilac osnovnog projekta instituta. Već šest godina zaredom uređuje naučnu tribinu instituta.

Od 2008. godine do danas, bavi se konsultantskim poslovima za niz međunarodnih kompanija. Bio je angažovan kao savetnik predsednika srpske liste u Crnoj Gori Andrije Mandića; vodio je kampanju za promenu zakona o državljanstvu Republike Srbije i uvođenje dvojnog državljanstva za Srbe van Srbije, a tokom 2005. godine bio je Savetnik za politička pitanja u kabinetu Predsednika Vlade Republike Srbije, kao i na mestu Sekretara državnog saveta za Kosovo i Metohiju. Sarađuje sa vodećim pisanim medijima u Srbiji kao što su Politika, NIN, Evropa, Nedeljnik. Pisao je i za New Europe, Prizmu, Vreme, Glas javnosti, Dnevnik, Blic itd.

Dr Miša Đurković bavi se istraživanjima na polju filozofije, političke i pravne filozofije, pitanjima nacije i nacionalizma, nacionalnog identiteta u okviru međunarodnih odnosa, analizom popularne kulture (muzike, televizijskih serija, crtanih filmova), propagande i upotrebe masovnih medija u ideološke svrhe, kao i evropskim integracijama.

Ovde možete pogledati snimak tribine > > >

TRIBINA "SAVREMENI ČOVEK I SAVREMENI SVET" - ALEKSANDAR PETROVIĆ

Sa zadovoljstvom vas pozivamo na tribinu Savremeni čovek i savremeni svet, na kojoj će govoriti prof. dr Aleksandar Petrović. Tribina je zakazana za četvrtak, 4. jul 2019, u 19 časova, u atrijumu Biblioteke Matice srpske.

Dr Aleksandar Petrović je redovni profesor kulturne antropologije na Filološkom fakultetu u Beogradu, istaknuti autor stručnih i naučnih radova.

Potpredsednik je Komiteta „Čovek i biosfera“ - Nacionalne komisije za saradnju sa UNESKOM, predsednik Srpskog društva za istoriju nauke. Član je komiteta za obrazovanje Evropskog društva za istoriju nauke iz Pariza, sekretar Odbora za delo Milutuna Milankovića Srpske akademije nauka i umetnosti i saradnik Odbora za proučavanje srpskih naučnika SANU-a. Predavanja po pozivu profesor Petrović održavao je na univerzitetima u Indiji i Rusiji. Kao rezultat saradnje sa Ruskom akademijom nauka u St. Petersburgu organizovao je skup posvećen rusko-srpskim vezama u nauci, kulturi i obrazovanju.

Profesor Petrović se posvećeno bavi aktuelnošću srpske nauke danas kao i njenoj utemenjenosti u vremenskoj vertikali, evropskog i svetskog civilizacijskog korpusa. Iz svoje stručne sfere ponudiće nam svoje viđenje mesta savremenog čoveka u savremenom svetu.

Ovde možete pogledati snimak tribine > > >

IZLOŽBA O VOLTERU

Povodom obeležavanja 325 godina od rođenja Voltera (1694-1778), Biblioteka Matice srpske priredila je elektronsku izložbu građe iz svojih zbirki. Postavka, koju čini izbor dela Voltera i literature o njemu, može se pogledati od 1. do 31. jula 2019. godine, u javnom katalogu Biblioteke. Autorke izložbe su Marina Đačić, Marina Šmudla i Sonja Ivanović, a urednik Selimir Radulović.

Fransoa Mari Arue, poznat pod književnim imenom Volter, rođen je u Parizu 1694. godine. Školovao se na jezuitskom koledžu Luja Velikog, gde je dobio solidno obrazovanje koje mu je poslužilo kao jaka intelektualna podloga za dalji razvoj. Uprkos željama njegovog oca da izabere karijeru pravnika, naklonost prema književnom stvaralaštvu i filozofiji je bila jača. Neko vreme je proveo u Engleskoj, gde je imao priliku da se upozna sa nizom znamenitih ličnosti iz sveta nauke i kulture, što je imalo veliki uticaj na njegov rad. Boravio je i u Berlinu i to kao gost pruskog princa, a kasnije kralja Fridriha II. Volter je svojim stvaralaštvom često provocirao pripadnike određenih slojeva društva u tadašnjoj Francuskoj zbog čega je u nekoliko navrata bio u zatvoru. Uprkos tome, svojim radom stekao je veliku slavu, kako u granicama tadašnje Francuske tako i u čitavoj Evropi.

Volterov stvaralački opus je obiman i raznovrsan. On je u isto vreme bio pesnik i dramski pisac, romanopisac i satiričar, publicista, istoričar i filozof. Neka od njegovih najznačajnijih dela su: tragedija Edip (1717-1718), istorijska epopeja Anrijada (1728), tragedije Brut, Cezarova smrt, Erifila i Zaira (1730-1732), istoriografsko delo Istorija Karla XII (1731), knjiga Filozofska pisma (1733), roman Kandid (1759), Filozofski rečnik (1764). Umro je u Parizu 1778. godine.

IZLOŽBA O DIMITRIJU KIRILOVIĆU

Biblioteka Matice srpske je, na osnovu građe iz svojih zbirki i zbirki Rukopisnog odeljenja Matice srpske, priredila izložbu povodom 125 godina od rođenja bibliotekara, arhiviste, istoričara i kulturnog radnika Dimitrija Kirilovića (1894-1956). Elektronski katalog izložbe sadrži hronološki popis dela i literature, fotografije i faksimile sa signaturama. Postavka se može pogledati u javnom katalogu Biblioteke od 4. do 30. juna 2019. Autori izložbe su dr Tatjana Bogojević i Aleksandra Drapšin, a urednik je Selimir Radulović.

Dimitrije Kirilović je rođen u mestu Kumane kod Novog Bečeja. U Novom Sadu završio je osnovnu školu i Srpsku veliku gimnaziju, Bogosloviju u Sremskim Karlovcima. Studirao je pedagogiju, srpski i mađarski jezik sa književnošću u Budimpešti, Zagrebu i Pragu, a u Pragu i staroslovensku filologiju. Diplomirao je u Pragu (1920), a doktorirao u Zagrebu (1924) disertacijom Srpske osnovne škole u Vojvodini u 18. veku. Radio je kao bibliotekar (1920) i asistent Filozofskog fakulteta u Skoplju i suplent Skopske gimnazije. Upravnik je Državnog arhiva u Novom Sadu (1926-1941) i privatni docent Filozofskog fakulteta u Beogradu (1933-1936) za predmet pedagogija. Bio je sekretar i jedan od osnivača Istorijskog društva u Novom Sadu i član redakcije Glasnika Istoriskog društva.

Posle Drugog svetskog rata postavljen je za bibliotekara Centralne biblioteke Vojvodine u Novom Sadu (1947), a od 1948. kada je na Biblioteku Matice srpske preneta funkcija Centralne biblioteke Vojvodine, stavljen je na raspoloženje Matici srpskoj, gde je radio kao viši bibliotekar, a potom kao naučni saradnik sve do smrti 1956. godine.

U Biblioteci Matice srpske obrađivao je stare srpske štampane knjige, od prvih srbulja sve do knjiga s kraja 19. veka, a isto tako i slovenske ćirilske rukopisne knjige od 13. do kraja 18. veka. Sastavio je katalog Biblioteke Matice srpske u dve knjige Katalog Biblioteke Matice srpske I, srpske knjige 1494-1847 (1950) i II, srpske knjige 1848-1880 (1955). Priredio je fototipsko izdanje rukopisne knjige Zrcalo nauke (1952), za koju je napisao opširan predgovor i zaključio da je pisar Zaharija Orfelin. Bio je i jedan od inicijatora osnivanja Pokrajinskog odbora Društva bibliotekara Vojvodine i njegov prvi predsednik.

U svom dugogodišnjem radu objavio je nekoliko stotina rasprava, prikaza i naučnih studija s temama iz istorije školstva, pozorišta, nacionalne i političke istorije i bibliotekarstva, a svoja naučna interesovanja najviše je vezao za izučavanje kulturno-prosvetnog života Vojvodine. I danas je nemoguće zamisliti studije posvećene Savi Tekeliji, Stefanu Stankoviću, Jovanu Đorđeviću, Ilarionu Ruvarcu, Stanoju Stanojeviću, Teodoru Jankoviću-Mirijevskom, Urošu Nestoroviću, Platonu Atanackoviću, Zahariji Orfelinu, Jovanu Rajiću, Emanuelu Jankoviću, Dositeju Obradoviću, Branku Radičeviću, Nikoli Neškoviću i mnogim drugim, a da se ne uzmu u obzir radovi Dimitrija Kirilovića.

Najznačajnija dela su: Srpske osnovne škole u Vojvodini u 18. veku (1929), Srpsko narodno pozorište (1931), Pomađarivanje u bivšoj Ugarskoj (1935), Asimilacioni uspesi Mađara u Bačkoj, Banatu i Baranji (1937), Srpski narodni sabori: spisi bečke Državne arhive, knj. 1, 1861-1875 (1937) i knj. 2, 1875-1894 (1938) i Osnovi opšte pedagogike (1938).

Odlikovan je Kraljevskim ordenom Svetoga Save IV reda (1933) i Kraljevskim ordenom jugoslovenske krune IV reda (1940).

TRIBINA "SAVREMENI ČOVEK I SAVREMENI SVET" - PREDRAG PIPER

Sa zadovoljstvom vas pozivamo na tribinu Savremeni čovek i savremeni svet, na kojoj će govoriti akademik Predrag Piper. Tribina je zakazana za četvrtak, 30. maj 2019, u 19 časova, u atrijumu Biblioteke Matice srpske.

Dr Predrag Piper, redovni profesor, redovni član SANU, inostrani član MANU, rođen je 20. avgusta 1950. g. u Beogradu. Tu je započeo osnovno školovanje, koje je završio u Sremskoj Kamenici, a gimnaziju u Novom Sadu (1968), gde je diplomirao (1973) na Filozofskom fakultetu (grupa za ruski jezik i književnost; uporedo je studirao i na grupi za srpski jezik i književnost).

Na Filozofskom fakultetu Univerziteta u Novom Sadu zaposlio se 1974. g. kao asistent, zatim je 1983. izabran za docenta, a na Filološkom fakultetu Univerziteta u Beogradu je od 1989. vanredni, a od 1991. g. redovni profesor. Magistrirao je 1975. g. na Filološkom fakultetu Univerziteta u Beogradu, a 1981. g. doktorirao je na Filozofskom fakultetu Univerziteta u Novom Sadu s temom Zamenički prilozi u ruskom, poljskom i srpskohrvatskom jeziku.
Bio je šef Katedre za ruski jezik i književnost Filozofskog fakulteta u Novom Sadu, upravnik Katedre za slavistiku Filološkog fakulteta u Beogradu i upravnik Centra za naučnoistraživački rad i izdavačku delatnost tog fakulteta.

Bavi se proučavanjem gramatičke i leksičke semantike u srpskom, ruskom, poljskom, slovenačkom, makedonskom, češkom, lužičkosrpskom i drugim slovenskim jezicima, pitanjima opšte lingvistike, istorije slovenske filologije i drugim slavističkim i lingvističkim pitanjima.

Biblioteka Matice srpske objavila je zbornik radova sa Okruglog stola, koji je održan 15. novembra 2016. godine, posvećenog delu akademika Predraga Pipera, pod nazivom „Lingvistika i slavistika u delu Predraga Pipera“. Ovaj ugledni naučni radnik je prvi dobitnik Nagrade „Zlatna knjiga Biblioteke Matice srpske“.

Ovde možete pogledati snimak tribine > > >

IZLOŽBA O TIBORU DERIJU

Povodom obeležavanja 125 godina od rođenja Tibora Derija (1894-1977) Biblioteka Matice srpske priredila je elektronsku izložbu građe iz svojih zbirki. Postavka, koju čini izbor dela Tibora Derija i literature o njemu, može se pogledati od 7. maja do 3. juna 2019. godine, u javnom katalogu Biblioteke. Autori izložbe su Peter Hajnerman i Marina Šmudla, urednik Selimir Radulović.

Tibor Deri, jedan od najznačajnijih mađarskih pisaca dvadesetog veka, rođen je 1894. godine u Budimpešti. Već na početku karijere objavljivao je svoja dela u časopisu Nyugat (Zapad), jednom od najuticajnijih književnih časopisa tog vremena. Za vreme revolucije 1918. godine postao je član Komunističke partije i član Direktorijuma pisaca. Nakon sloma revolucije Deri je emigrirao u instranstvo gde je nastavio da se bavi književnim radom. U Budimpeštu se na kratko vratio 1926. godine i tu je, zajedno sa drugim piscima, pokrenuo časopis Dokumentum (Dokument) koji je bio kratkog veka. Nakon neuspeha časopisa Deri je nastavio da putuje Evropom. Živeo je u Italiji, Pragu, Austriji, Nemačkoj i Dubrovniku, da bi se potom vratio u Mađarsku. U to vreme napisao je neka od svojih najznačajnijih dela. Nakon Drugog svetskog rata Deri je ponovo postao član Komunističke partije. U tom periodu njegova dela se intenzivno objavljuju. Nakon narodnog ustanka u Mađarskoj 1956. godine Derija je vlast osudila na devet godina robije. Zalaganjem pisaca iz celog sveta on je pušten iz zatvora 1960. godine. Književnim radom bavio se sve do smrti 1977. godine.

Tibor Deri je iza sebe ostavio obiman opus književnih dela velike vrednosti. Neka od njih su: romani Dvoglasni povici, Ustajte!, Na drumu, Oči u oči, Nedovršena rečenica, Odgovor, Niki, Gospodina G.A. u gradu Iks, Izopštitelj, Zamišljena reportaža o jednom američkom pop-festivalu, Duga topla jesen, Jednouhi, Ubica i ja; pripovetke: Ljubav, Poseta, Dve žene, Kapriči, Jedno prepodne na Balatonu, drame Džinovska beba, Beč 1934.; autobriografski romani Bez presude, Kosampasamjato i mnoga druga.

LAZARU ČURČIĆU NAGRADA ZLATNA KNjIGA BIBLIOTEKE MATICE SRPSKE

Žiri za nagradu Zlatna knjiga Biblioteke Matice srpske (akademik Miro Vuksanović - predsednik, prof. emeritus dr Slavko Gordić i mr Dušica Grbić, arheograf savetnik) jednoglasno je, nakon javnog poziva, prihvatio obrazloženi predlog profesora Filozofskog fakulteta u Novom Sadu dr Gorane Raičević i dr Milivoja Nenina i doneo odluku da dobitnik nagrade Zlatna knjiga Biblioteke Matice srpske za 2019. godinu bude Lazar Čurčić, bibliotekar, bibliolog i istoričar srpske knjige, književnosti i kulture.

Lazar Čurčić, rođen u Titelu 24. oktobra 1926. godine, tokom svog dugogodišnjeg aktivnog rada, kao i posle penzionisanja, ostvario je kapitalne rezultate na polju otkrivanja, prikupljanja, evidentiranja, opisa i popularizacije rukopisnih i starih srpskih štampanih knjiga i listova i objavio veliki broj radova iz istorije srpskih knjiga, književnosti i kulture od srednjeg veka do polovine 19. veka.

Na osnovu izuzetnih rezultata postignutih u bibliotečko-informacionoj delatnosti stekao je zvanje bibliotekar savetnik, najviše stručno zvanje u ovoj oblasti, i jedini je bibliotekar koji je dobio nacionalnu penziju odlukom Vlade Republike Srbije.

O značaju dela Lazara Čurčića za srpsko bibliotekarstvo, istoriju srpske knjige i srpsku nauku i kulturu uopšte svedoči njegov obiman stvaralački opus – mnogobrojni radovi, prilozi i recenzije, kao i knjige čiji je on autor, redaktor ili priređivač. Broj objavljenih radova Lazara Čurčića i literature o njemu stalno se uvećava i danas prelazi 700 jedinica.

Nagradu čini povelja, okrugli sto o ukupnom delu dobitnika i zbornik radova sa okruglog stola. Povelja će dobitniku biti uručena prilikom proslave Dana Biblioteke Matice srpske, 25. aprila 2019. godine.

IZLOŽBA - JUBILEJI ŠTAMPANIH SRBULjA 2019. GODINE

Biblioteka Matice srpske je na osnovu građe iz svojih zbirki priredila elektronsku izložbu povodom jubileja štampanih srbulja. Srbulje su štampane knjige na srpskoslovenskom jeziku, srpske inkunabule i paleotipi, pravoslavne crkvene i verske knjige štampane od XV do XVII veka. Srpskoslovenske knjige koje pripadaju srpskom štamparstvu štampane su u domaćim štamparijama (na Cetinju, u Goraždu, manastirima Rujnu, Gračanici, Mileševi, Mrkšinoj Crkvi, Beogradu i Skadru) i venecijanskim, a postoje i srpskoslovenske knjige nastale u rumunskom štamparstvu. Poznato je 39 izdanja srpskoslovenskih knjiga iz srpskih štamparija i 2 iz rumunskih.

BMS je najveća zbirka srbulja. U njoj se nalazi 30 srpskoslovenskih izdanja iz srpskih štamparija sa ukupno 143 primerka i 1 privezom (uključujući i odlomke) i 2 rumunska izdanja u tri primerka.

Ove godine navršava se 500 godina Služabnika goraždanskog iz 1519 (1520?) i Služabnika Božidara Vukovića iz 1520 (1519?), 480 godina Oktoiha petoglasnika gračaničkog iz 1539. i Molitvenika Božidara Vukovića iz 1539, 450 godina Psaltira Jerolima Zagurovića iz 1569. i 370 godina Trioda cvetnog Jovana Svetogorca iz 1649.

Najproduktivnije štamparije srbulja bile su venecijanske štamparije, koje su štampale srpskoslovenske knjige od 1519. god. (Štamparija Božidara Vukovića) do 1638. god. (Štamparija Bartola Ginamija). Štamparija Božidara Vukovića predstavlja najaktivniju i najproduktivniju južnoslovensku tipografiju u XVI veku. Menjavši vlasnike, ona je trajala u Veneciji više od sto godina.

U pogovoru Vukovićevog Služabnika iz 1520 (1519?) javlja se naziv Liturgije, ali se u literaturi ova knjiga obično naziva Služabnikom, pod uticajem ruskoslovenske tradicije (ruskosl. Služebnik). Štampar knjige je jeromonah Pahomije. U pogovoru stoji da je knjiga završena 7. jula, ali su zabeležene dve godine koje nisu u saglasju: od Adama 7028, tj. 1520, a od Hristovog rođenja 1519. godina. Stoga se u literaturi ona različito datira: 1519. godinom, 1519 (1520?) i 1520 (1519?).

Služabnik Božidara Vukovića iz 1520 (1519?) odlikuje se tipografskim varijantama, a neki primerci imaju i korektorske ispravke, jer tabaci nisu bacani, već su i sa ispravkama uvezivani u knjigu. Korektorske ispravke su od značaja za praćenje toka štampe.

Uporedo sa Štamparijom Božidara Vukovića, započela je rad i štamparija u Goraždu na reci Drini, u Hramu Svetog Georgija. Osnivač štamparije je Božidar Goraždanin, a štampari su njegovi sinovi, braća Ljubavići, Đurađ i Teodor. Objavljene su tri knjige: Služabnik iz 1519 (1520?), Psaltir s posledovanjem iz 1521. i Molitvenik iz 1523. godine. Štamparija je posebno značajna po tome što je našla načina da radi pod turskom vlašću, a imala je uticaja i na rumunsko štamparstvo.

Prema pogovoru Služabnika goraždanskog iz 1519 (1520?) godine naslov knjige je Liturgija. Po nalogu Božidara Goraždanina knjigu je štampao njegov sin monah i sveštenik Teodor. Štampar nije naznačio mesto štampanja. Rekao je samo da je, kada je pravio forme (opremu, slog) u tuđim stranama talijanskim, imao uza se brata, koji je iznenada umro 2. marta 7027, tj. 1519. godine. Ne zna se tačno gde je knjigu završio, u Goraždu ili Veneciji, a u literaturi se obično uzima da je to Goražde. Sudeći po godini od Adama, knjiga je završena 1519, a po krugovima moguća je 1520. godina. Izdanje je sačuvano u malom broju primeraka. Izrađena je u visokom tehničkom i kaligrafskom kvalitetu. Postoji i fototipsko izdanje.

Štamparija u manastiru Gračanici, peta je među srpskim štamparijama (posle Crnojevićke, Vukovićke, Goraždanske, Rujanske), a druga u Srbiji (posle Rujanske). U njoj je otisnuta samo jedna knjiga Oktoih petoglasnik iz 1539. godine. Oktoih je štampan po nalogu mitropolita novobrdskog Nikanora, a štampar je monah Dimitrije. Molitvenik (Trebnik) Božidara Vukovića oko 1539. je sedma knjiga Vukovićke štamparije, poslednja Božidareva. Nisu sačuvani poslednji listovi, na kojima je verovatno bio pogovor s podacima o izdanju. Na početku knjige ispod zastavice javlja se naziv Molitvenik. Knjiga se u literaturi datira oko 1538–1540. godine, a u Leksikonu srpskog štamparstva 1494–1994. po odlikama sloga smatra se da je nastala oko 1539. godine.

Psaltir iz 1569. je prva knjiga Kotoranina Jerolima Zagurovića i štampara Jakova Krajkova, poreklom iz Sofije. Ponovljeno izdanje Vićenca Vukovića iz 1561. godine, a posredno i Psaltira Vićenca Vukovića iz 1546. i (kao prapredloška) Psaltira Božidara Vukovića iz 1520. godine. Na prvom listu nalazi se predgovor u kojem su dati podaci o Jerolimu Zaguroviću i Jakovu Krajkovu, naveden je datum početka štampanja knjige, 10. mart 7077, tj. 1569. godina, kao i mesto štampanja, Venecija. U pogovoru Jerolim Zagurović govori o sebi i svojim motivima za štampanje ove knjige koju naziva Psaltir i beleži da je „spisana” 31. avgusta 7078, tj. 1569. godine.

Triod cvetni iz 1649. štampan je u Trgovištu (Rumunija), po nalogu kneginje Jelene, supruge vojvode vlaškog Mateja Basarabe. Knjiga je redigovana za srpske potrebe: iz nje su iščišćeni jusovi, po običaju blagovoljnomu račeniju srbskoga naroda. Time je, kako piše kneginja Jelena jeromonahu Damaskinu i svetogorskim Srbima, knjiga saobražena njihovoj želji. Štampar knjige je jeromonah Jovan Svetogorac.

Elektronski katalog izložbe sadrži opise štampanih izdanja srbulja i hronološki pregled literature sa signaturama. Postavka se može pogledati u javnom katalogu od 1. aprila do 6. maja 2019. i na sajtu Biblioteke. Autori izložbe su mr Dušica Grbić i Aleksandra Drapšin, a urednik je Selimir Radulović.

IZLOŽBA O MOMČILU NASTASIJEVIĆU

Povodom obeležavanja 125 godina od rođenja srpskog pesnika, pripovedača i esejiste Momčila Nastasijevića (Gornji Milanovac, 1894 - Beograd, 1938) Biblioteka Matice srpske priredila je elektronsku izložbu građe iz svojih zbirki. Postavka, koju čini izbor Nastasijevićevih dela i literature o njemu, može se pogledati od 1. do 31. marta 2019. godine u javnom katalogu Biblioteke i na njenom veb-sajtu. Autorka izložbe je Silvija Čamber, urednik Selimir Radulović.

Momčilo Nastasijević, snažna i originalna pojava u srpskoj književnosti između dva svetska rata, rođen je u porodici Nastasijević koja je dala nekoliko umetnika. Osnovnu školu je učio u Gornjem Milanovcu, zatim u Čačku, da bi je završio u Beogradu, gde kasnije studira francuski jezik i književnost. Za vreme Prvog svetskog rata ponovo živi u Milanovcu. Posle rata, cela porodica se seli u Beograd, a Momčilo nastavlja studije i živi u krugu pesnika i prijatelja zainteresovanih za umetnost. Po završenim studijama radi u Beogradu kao gimnazijski profesor i na tom poslu ostaje do svoje smrti. Sa objavljivanjem svojih dela počinje kasnije nego njegovi generacijski drugovi Rastko Petrović, Miloš Crnjanski, Desanka Maksimović i drugi. Piše sporo, razvija se, eksperimentiše.

Prvu knjigu, dramu Međuluško blago objavio je 1927. godine u Beogradu. Potom slede knjige: Iz tamnog vilajeta (1927, pripovetke), Đurađ Branković (1929, drama), Kod „Večite slavine” (1929, drama), Nedozvani (1930, drama), Gospodar Mladenova kći (1931, drama), Pet lirskih krugova (1932, pesme).

Krhke građe, Nastasijević oboleva od tuberkuloze i umire 1938. u četrdeset četvrtoj godini života. Godinu dana posle njegove smrti, njegovi prijatelji izdaju celokupna dela: Pesme, Rane pesme i varijante, Hronika moje varoši, Iz tamnog vilajeta, Rane priče, Drame, Muzičke drame, Misli i Eseji.

225 GODINA ISTORIJE JOVANA RAJIĆA
(Beč, Štamparija Stefana Novakovića, 1794-1795)

Biblioteka Matice srpske na osnovu građe iz svojih zbirki priredila je elektronsku izložbu povodom 225 godina od objavljivanja Istorije raznih slavenskih narodov najpače Bolgar, Horvatov i Serbov autora Jovana Rajića. Četvorotomna Istorija otisnuta je u Tipografiji Stefana Novakovića u Beču 1794-1795. godine. Elektronski katalog izložbe sadrži opis originalnog izdanja i hronološki pregled literature sa signaturama. Autori izložbe su Aleksandra Drapšin i Srđan Graovac, a urednik je Selimir Radulović.

Jovan Rajić (Sremski Karlovci 1726 - Kovilj 1801), pesnik, istoričar, bogoslovski pisac, učenik ruskih učitelja u Karlovcima i pitomac čuvene kijevske Duhovne akademije, autor je prve obimne štampane istorije Srba.

Istorija Jovana Rajića predstavlja prvi veliki i ozbiljan pokušaj da se prošlost ne samo Srba već i drugih Južnih Slovena prikaže u celini i uporedi sa istorijom drugih naroda. Svoju Istoriju Rajić je završio još 1768. godine da bi to delo, tek posle cenzure, bilo štampano dvadeset pet godina kasnije. Iako pravog naučnog metoda u Rajićevom delu još nema, oslanjanje na pisana dokumenta i kritička razmatranja nesumnjivo ukazuju na značajan napredak u razvitku srpske istoriografije.Istorija je dugo vremena bila najvrednije svedočanstvo o prošlosti srpskog naroda i sve do šezdesetih godina XIX veka Jovan Rajić je ostao najveći srpski istoričar. Rajić je u svom delu sastavio Katalog sa šezdeset i četiri izvora koja su mu poslužila za pisanje Istorije. Od navedenih dela najviše je koristio Kraljevstvo Slovena Mavra Orbinija u prevodu na ruski jezik od Save Vladislavića Raguzinskog (Sanktpeterburg, 1722) kao i Hronike Đorđa Brankovića. Rajićeva Istorija, štampana građanskom ćirilicom, prva je srpska knjiga sa objavljenim spiskom prenumeranata. Koncepcijski je podeljena na jedanaest knjiga objedinjenih u četiri toma. Tri toma objavljena su 1794, a četvrti 1795. godine.

Prvi tom ima dve knjige od kojih je prva posvećena opštoj istoriji Slovena, a druga istoriji bugarskog naroda. Drugi tom sadrži pet knjiga, od treće do sedme. Treća knjiga govori o Slovenima u severnoj Dalmaciji i istoriji Hrvata. Četvrta knjiga posvećena je geografskom opisu srpskih zemalja i strukturi stanovništva koje je živelo na tom prostoru do dolaska Srba. Peta knjiga se bavi poreklom Srba, njihovim seobama i naseljavanjem na današnje prostore. Šesta knjiga bavi se slovensko-gotskim kraljevima u Dalmaciji i Srbiji. Sedma knjiga predstavlja jezgro Rajićeve Istorije i skoro u celosti posvećena je dinastiji Nemanjića. Treći tom sadrži osmu, devetu i desetu knjigu. Osma knjiga ispunjena je istorijom Srbije u vreme Lazarevića. Srce te knjige je peta glava posvećena Kosovskom boju. Deveta knjiga prikazuje istoriju Srbije pod despotima iz dinastije Brankovića, a deseta knjiga svedoči o seobama Srba u Ugarsku sve do Mohačke bitke. Četvrti tom sadrži samo jedanaestu knjigu posvećenu istoriji Srba na prostoru južne Ugarske od Mohačke bitke do autorovog vremena. Radi boljeg razumevanja dela Rajić je na kraju četvrtog toma objavio nekoliko priloga, hronološki spisak vizantijskih careva, pregled geografskih naziva nekadašnjih provincija i registar. Razni drugi pisani izvori, poput Dušanovog zakonika objavljeni pod naslovom Pribavlenije III, dodati su po želji štampara, a protivno volji samog autora. Postoje primerci četvrtog toma bez dela Pribavlenija III na stranama 272- 446.

Povodom 175-godišnjice Matice srpske, 2002. godine objavljeno je fototipsko izdanje Rajićeve Istorije. Priređeno je u saradnji Matice srpske i Orfeusa, a prema primerku BMS iz Biblioteke Save Tekelije. Snimci originalnog Rajićevog dela Istorija raznih slavenskih narodov najpače Bolgar, Horvatov i Serbov dostupni su u Digitalnoj BMS na adresi: digital.bms.rs.

Postavka elektronske izložbe može se pogledati u javnom katalogu i na sajtu Biblioteke od 1. do 28. februara 2019. godine.

IZLOŽBA O ISAKU EMANUILOVIČU BABELjU

Povodom obeležavanja 125 godina od rođenja Isaka Emanuiloviča Babelja (1894, Odesa – 1941, Moskva), velikog ruskog proznog i dramskog pisca, jevrejskog porekla, Biblioteka Matice srpske priredila je elektronsku izložbu građe iz svojih zbirki. Postavka, koju čini izbor iz Babeljevih dela i literature o njemu, kao i izbor fotografija koje se nalaze u prikazanim publikacijama, može se pogledati od 3. januara do 31. januara 2019. godine u javnom katalogu Biblioteke i na njenom veb sajtu. Autor izložbe je Nenad Stanojević, a urednik Selimir Radulović, upravnik BMS.

Isak Emanuilovič Babelj rođen je u Odesi 1. 7. 1894. godine. Strašni prizori pogroma Jevreja ostaviće trajan utisak na dečaka i biće povod za njegovu najraniju poznatu priču Stari Šlojme iz 1913. godine. U Odesi je pohađao komercijalnu školu, učio hebrejski i strane jezike. Zbog procenta jevrejske dece koja su mogla da se upišu na univerzitet, Babelj nije upisao Odeski univerzitet. Diplomiraće na Komercijalnom univerzitetu u Kijevu, a u međuvremenu će upisati i studije u Petrogradu. Školovanje u Petrogradu omogućiće Isaku Babelju da privremeno boravi u prestonici i da upozna Maksima Gorkog. Prijateljstvo i pokroviteljstvo Gorkog igraće značajnu ulogu u životu Isaka Babelja. Gorki objavljuje nekoliko Babeljevih priča već 1916. godine.

Porodica mu dvadesetih godina odlazi iz Rusije. Sovjetske vlasti ga poslednji put puštaju u inostranstvo na Međunarodni kongres pisaca za odbranu kulture, na osnovu specijalnog odobrenja Politbiroa. Svaki prethodni Babeljev odlazak van zemlje praćen je glasinama da se neće vratiti. Babelj je, međutim, odlučan da ostane u Rusiji („... To je moj materijal, moj jezik, moja interesovanja” – napisao je majci u Belgiju). Autor je Odeskih priča, Crvene konjice, kao i drama Zalazak sunca i Marija.

Babeljeva Crvena konjica je jedna od najotvorenijih i najnemilosrdnijih knjiga o ruskoj revoluciji i građanskom ratu u svetskoj književnosti 20. veka. Njegovom umetničkom talentu veoma visoku ocenu dali su svi sovjetski kritičari, bez obzira na svoju političku orijentaciju.

Uhapšen je 15. maja 1939. godine i potom streljan, kako je navedeno „kao agent francuske i austrijske obaveštajne službe”.

IZLOŽBA O ALEKSI ŠANTIĆU

Povodom obeležavanja 150 godina od rođenja Alekse Šantića (1868–1924) Biblioteka Matice srpske priredila je elektronsku izložbu građe iz svojih zbirki. Postavka, koju čini izbor dela Alekse Šantića i literature o njemu, može se pogledati od 14. decembra 2018. do 2. januara 2019. godine, u javnom katalogu Biblioteke. Autorke izložbe su Marina Šmudla i Marina Đačić, urednik Selimir Radulović.

Aleksa Šantić, pesnik, dramski pisac i prevodilac, rođen je 27. maja 1868. godine u Mostaru. Nakon završene osnovne škole i Trgovačke škole u Ljubljani, obrazovanje nastavlja u Trstu. Zbog narušenog zdravlja prekida školovanje i vraća se u Mostar gde, osim kraćih odlazaka, ostaje do kraja života. U Mostaru 1891. godine objavljuje svoju prvu zbirku pesama, a zajedno sa Svetozarom Ćorovićem 1896. godine pokreće književni časopis Zora, koji okuplja najznačajnije srpske pisce tog vremena. Šantić se smatra jednom od vodećih ličnosti mostarskog književno-kulturnog i nacionalnog pokreta. O njemu su rado pisali i govorili njegovi savremenici Jovan Dučić, Petar Kočić, Isidora Sekulić, Miloš Crnjanski i drugi, kao i brojni pesnici našeg vremena.

Aleksa Šantić je autor brojnih pesama među kojima su i biseri srpske lirike kao što su: Ostajte ovde (1896), Emina (1902), Veče na školju (1904), Naš stari dome (1906), Moja otadžbina (1908), Pretprazničko veče (1910), Klasje moje (1910), Pod jorgovanom (1918). Preveo je Lirski intermeco (1897) od Hajnriha Hajnea, Viljem Tel (1922) od Šilera, napisao je dramske slike Pod maglom (1907) i Hasanaginica (1911).

Nakon duge bolesti umro je u Mostaru 2. februara 1924. godine.

IZLOŽBA O MATIJI BANU

Povodom obležavanja 200 godina od rođenja Matije Bana (Petrovo Selo, Dubrovnik 1818 – Beograd, 1903), književnika, publiciste, nacionalnog radnika, urednika lista Dubrovnik: cviet narodnog knjižestva, BMS priredila je elektronsku izložbu građe iz svojih zbirki. Postavka, koju čini izbor dela Matije Bana i literature o njemu može se pogledati od 14. do 28. decembra 2018. godine u Javnom katalogu Biblioteke. Autor izložbe je Tatjana Bogojević, urednik Selimir Radulović.

Matija Ban je u Dubrovniku završio osnovnu školu, gimnaziju, filozofske i pedagoške nauke (kod A. Maslaća i N. Arbanasa). Iz Dubrovnika odlazi u Carigrad (1839), gde predaje italijanski jezik i istoriju, a u francuskoj školi slušao je predavanja iz vojnih nauka. Znao je grčki, francuski i turski jezik. U Srbiju dolazi 1844. godine i postaje vaspitač kćerki Aleksandra Karađorđevića (1845–1848), profesor francuskog jezika na Liceju (1850), a na njegov predlog osnovana je Katedra za francuski jezik i književnost u Beogradu. Postavio je temelje komparativistike kod Srba, držeći ciklus predavanja pod naslovom „Francusko-slavjanska prispodobljena književnost”. Bio je blizak saradnik Ilije Garašanina pa je u periodu 1848–1850. obavljao više poverljivih diplomatskih misija za podizanje ustanka i oslobođenje srpskog naroda i svih južnoslovenskih naroda na Balkanu. Za upravnika Pres biroa (1863) izabrao ga je knez Mihailo, a na tom mestu radio je do 1880. Početkom 1879. godine prvi je zvanično uputio predlog srpskoj vladi za podizanje Hrama Sv. Save na Vračaru. Od 1885. živeo je na svom imanju Banovac (današnje Banovo brdo, koje po njemu i nosi ime). Jedan je od aktivnijih članova Demokratsko-panslavističkog kruga, Društva srpske slovesnosti, Srpskog učenog društva, Srpske kraljevske akademije, dopisni član JAZU. Odlikovan je brojnim priznanjima.

Počeo je da piše na italijanskom jeziku, 1835. Napisao je veliki broj književnih dela na srpskom jeziku (pesme, drame, epove), preko 3000 članaka i spisa na raznim jezicima. Kraljevska srpska državna štamparija objavila je Djela Matije Bana, u osam tomova (1889–1892). Prevođen je na više jezika: češki, francuski, poljski, nemački, ruski, slovenački. Sarađivao je u listovima i časopisima: Podunavka, Zora dalmatinska, Dubrovnik, Neven, Serbski narodni list, Vidov-dan, Letopis Matice srpske, Glas SKA, Slovinac, Pozor, Srbske novine, Svetovid, Sedmica, Lepir, Dragoljub, Jedinstvo, Smilje, Srbadija, Istok, Preodnica. Uređivao je kalendar Dubrovnik: cviet narodnog knjižestva odnosno tri sveske (1849, 1850. i 1852).

Sa zadovoljstvom vas pozivamo na tribinu Savremeni čovek i savremeni svet, na kojoj će govoriti prof. dr Dragan Žunić. Tribina je zakazana za četvrtak, 13. decembar 2018, u 19 časova, u svečanoj sali Matice srpske.

Dr Dragan Žunić rođen je 1952. godine. Studije sociologije završio je u Nišu. Doktorat socioloških nauka stekao je na Filozofskom fakultetu Univerziteta u Nišu 1984, odbranivši tezu pod naslovom Razvoj ideje estetičkog humanizma.
Redovni je profesor Univerziteta u Nišu, na Fakultetu umetnosti, a predaje i na Filozofskom fakultetu Niškog univerziteta.
Objavio je više desetina naučnih radova iz oblasti estetike, sociologije kulture, sociologije umetnosti, i sledeće autorske knjige: Estetički humanizam; Likovi oblika: fragmenti o umetnosti; Svakidašnji ukus: kritika moći sviđanja; Sociologija umetnosti; Nacionalizam i književnost: srpska književnost 1985-1995; Vesela estetika; Pričanje smisla: književnost i saznanje; Otići.
Član je Sociološkog društva Srbije, Estetičkog društva Srbije, Evropskog društva kulture (SEC), Srpskog filozofskog društva. Počasni je doktor Velikotrnovskog univerziteta Sv. Ćirilo i Metodije u Bugarskoj. Za knjigu Pričanje smisla: književnost i saznanje (Beograd: KIZ Altera, 2010) dobio je nagradu Zadužbine Nikolaj Timčenkou Leskovcu, za 2010. godinu.

Ovde možete pogledati snimak tribine > > >

Sa zadovoljstvom vas pozivamo na tribinu Savremeni čovek i savremeni svet, na kojoj će govoriti prof. dr Slobodan Reljić. Tribina je zakazana za četvrtak, 6. decembar 2018, u 19 časova, u svečanoj sali Matice srpske.

Profesor doktor Slobodan Reljić rođen je 1954. godine u Tesliću. Diplomirao je žurnalistiku na Fakultetu političkih nauka u Beogradu (1978), a magistrirao na Odeljenju za sociologiju Filozofskog fakulteta u Istočnom Sarajevu (2010) sa temom Četvrti stub demokratije – politikološko-sociološki aspekt. Bio je glavni urednik NIN-a između 2002. i 2009. godine, učestvovao je na stručnim i naučnim skupovima o ulozi medija u savremenom društvu i objavio više priloga u tematskim zbornicima o položaju medija. Završio je specijalistički kurs „Mediji i demokratija“, na američkom Djuk univerzitetu, Daram, Severna Karolina (2000). Doktorsku disertaciju pod naslovom Promena karaktera medija u savremenom kapitalizmu: uzroci, akteri i posledice odbranio je 2010. godine. Objavio je tri knjige: Odumiranje slobodnih medija, Kriza medija i mediji krize i Mediji i Treći svetski rat – smatrajte se mobilisanim.

Ovde možete pogledati snimak tribine > > >

Sa zadovoljstvom vas pozivamo na tribinu Savremeni čovek i savremeni svet, na kojoj će govoriti prof. dr Darko Tanasković. Tribina je zakazana za četvrtak, 29. novembar 2018, u 19 časova, u svečanoj sali Matice srpske.

Prof. dr Darko Tanasković rođen je u Zagrebu, 4. januara 1948. Ovaj vrsni orijentalista završio je osnovnu školu i klasičnu gimnaziju u Beogradu, nakon čega je upisao orijentalnu filologiju na Filološkom fakultetu u Beogradu, gde je diplomirao i magistrirao. Doktorirao je 1979. tezom Arapski jezik u savremenom Tunisu – diglosija i bilingvizam. Za redovnog profesora Beogradskog univerziteta izabran je 1988. godine.

Na Filološkom fakultetu predavao je, između ostalog, arapski i turski jezik, persijsku i arapsku književnost, osnove islamske civilizacije, savremenu književnost Magreba, islam i hrišćanstvo, islamski fundamantalizam i raskole u islamu. Profesor je po pozivu na više univerziteta u zemlji i inostranstvu. Član je Evropske akademije nauka i umetnosti. Član je Udruženja književnika Srbije, Udruženja književnih prevodilaca i srpskog PEN kluba.

Bio je ambasador u Turskoj i Azerbejdžanu, pri Vatikanu i Malteškom viteškom redu, kao i ambasador Srbije pri Unesku.

Objavio više od 600 naučnih i stručnih radova iz oblasti arabistike, turkologije, iranistike, orijentalističke komparatistike i islamologije.

Ovde možete pogledati snimak tribine > > >

IZLOŽBA O IVANU SERGEJEVIČU TURGENJEVU

Povodom obeležavanja 200 godina od rođenja Ivana Sergejeviča Turgenjeva (Orel, 1818- Bužival, 1883), ruskog književnika, Biblioteka Matice srpske priredila je elektronsku izložbu građe iz svojih zbirki. Postavka, koju čini izbor iz Turgenjevljevih dela i literature o njemu, kao i izbor fotografija koje se nalaze u okviru prikazanih publikacija, može se pogledati od 22. novembra do 13. decembra 2018. godine u javnom katalogu Biblioteke i na njenom veb sajtu. Autor izložbe je Nenad Stanojević, a urednik Selimir Radulović, upravnik BMS.

Orelski kraj sa razlogom nazivaju zemljom Turgenjeva. Tu se 28. oktobra (9. novembra) 1818. godine rodio Ivan Sergejevič, na porodičnom imanju Spasko-Lutovinovo u Mcenskom okrugu, u porodici oficira oklopničkog puka, učesnika Otadžbinskog rata 1812. godine, Sergeja Nikolajeviča Turgenjeva i Varvare Petrovne (rođene Lutovinova). Tu je svim srcem zavoleo ,,veliki, moćan, istinit i slobodan ruski jezik“ (I.S. Turgenjev). Odavde se, kao devetogodišnjak zajedno sa roditeljima preselio u prestonicu (Moskvu), gde je prvo učio u internatu Vajdenhamera, a zatim u znamenitom Lazarevskom institutu, posle čega se upisao na Filološki fakultet Moskovskog univerziteta. Potom je usledilo školovanje na Petrogradskom univerzitetu i, najzad, na Berlinskom, gde je Ivan Turgenjev slušao predavanja iz istorije rimske i helenske književnosti, istovremeno se usavršavajući u znanju jezika – dobro je vladao engleskim, nemačkim i francuskim jezikom.

Želeo je da postane profesor filozofije na univerzitetu i zato je, radi proučavanja nemačke filozofije, boravio u Berlinu i polagao magistarski ispit u Petrogradu. Ali prevagnula je ljubav prema književnosti i on je objavio svoje prvo delo, spev u stihovima Paraša (1843).

Ivan Sergejevič Turgenjev je među Rusima možda najevropskiji pisac ne samo zato što je bio jedan od glavnih propagatora tada moderne evropske književnosti u Rusiji i ambasador ruske književnosti u Evropi, nego i zato što se njegov ukus i njegova estetika umnogome poklapaju sa shvatanjima ondašnjih francuskih realista Merimea, Flobera i Mopasana.

Umro je u Buževalu, blizu Pariza, 1883. godine, ali telo mu je preneto u Sankt Petersburg. Hiljade ljudi su ispratile njegov kovčeg do groblja. Brojna društva, gradovi, univerziteti, poslali su delegacije na sahranu. Pratili su ga nebrojeni venci. Pogrebna povorka bila je duga skoro tri kilometra. Tako su ruski čitaoci pružili konačni dokaz ljubavi prema Turgenjevu koju su prema njemu gajili i za života.

OKRUGLI STO „Brojanica Svetislava Božića“

Okrugli sto pod nazivom „Brojanica Svetislava Božića“ biće održan u četvrtak, 15. novembra, u Svečanoj sali Matice srpske, s početkom u 10 sati. Skup je upriličen u čast ovogodišnjeg dobitnika nagrade Zlatna knjiga Biblioteke Matice srpske,poznatog srpskog kompozitora, univerzitetskog profesora i člana SANU Svetislava Božića.

Svetislav Božić je rođen u Loznici 1954. godine. Vodeći je srpski savremeni kompozitor duhovne muzike čija je osnova pravoslavna – vizantijska i svetosavska. U dve stotine svojih kompozicija različitog žanra stvorio je jedinstveno delo koje poštuje nekadašnje muzičke oblike, a istovremeno ih osvežava modernim umetničkim izrazom.

Posebno su zapažene kompozicije Svetislava Božića napisane na stihove Venclovića, Crnjanskog, Dučića, Nastasijevića, Pope, i drugih srpskih pisaca. Autor je i jedinstvene poetske ozvučene bibliografije, koja ima više od hiljadu jedinica.

Na Okruglom stolu o delu Svetislava Božića govoriće poznavaoci njegovog dela, između ostalih i akademik Miro Vuksanović, Branka Radović, Jovan Delić, Snežana Nikolajević, Ivan Mudi i drugi.

U muzičkom delu programa učestvovaće sopran Sanja Kerkez i pijanista Aleksandar Sinčuk.

Biblioteka Matice srpske objaviće krajem godine zbornik radova s Okruglog stola Brojanica Svetislava Božića.

IZLOŽBA POVODOM PRIMIRJA I PRISAJEDINjENjA 1918. GODINE

Povodom obeležavanja 100 godina od primirja u Prvom svetskom ratu i prisajedinjenja Vojvodine Srbiji, Biblioteka Matice srpske priredila je elektronsku izložbu koja se može pogledati od 13. do 25. novembra 2018. godine u javnom katalogu Biblioteke i na njenom veb sajtu. Autori izložbe su Tamara Mijatović i Vanja Tomčanji, urednik Selimir Radulović.

Izložba je zasnovana prvenstveno na odabiru periodičnih publikacija na raznim jezicima koje su svakodnevno izveštavale tadašnju javnost o završetku Prvog svetskog rata, primirju koje je imalo svoje nagoveštaje i pre tog 11. novembra 1918. godine, kao i o prisajedinjenju Vojvodine Srbiji. Među najzastupljenijim publikacijama su „Srpske novine", „Srpski list" „Sloboda" i „Pravda". Pojedine fotografije su uzete iz monografskih publikacija, kako bi se sadržaj izložbe upotpunio i obogatio.

Sa zadovoljstvom vas pozivamo na tribinu Savremeni čovek i savremeni svet, na kojoj će govoriti dr Aleksandar Gajić. Tribina je zakazana za četvrtak, 8. novembar 2018, u 19 časova, svečanoj sali Matice srpske.

Aleksandar Gajić, doktor pravnih i političkih nauka, viši je naučni saradnik Instituta za evropske studije u Beogradu. Doktorirao je 2008. godine na Univerzitetu u Novom Sadu, na interdisciplinarnim studijama na temu Ideja svetske države: pravni, politički i filozofski aspekt. Bavi se proučavanjem međunarodnih odnosa, društvene i pravno-političke teorije, kao i studijama kulture. Radio je u pravosuđu, advokaturi i novinarstvu. Autor je ili priređivač 12 monografija i oko 100 naučnih radova. Neka od njegovih dela su: Novi feudalizam, Zvuk i zajednica: rok muzika i sudbina Zapada, U vrtlogu tranzicije, Ogledalo vladara. Učesnik je velikog broja naučnih skupova nacionalnog i međunarodnog karaktera, kao i okruglih stolova i debata o regionalnim odnosima. Svoje tekstove, kolumne i analize objavljivao je u gotovo svim dnevnim i nedeljnim novinama, kao i na internet portalima u Srbiji. Kao analitičar često daje izjave za medije u Srbiji i regionu.

Ovde možete pogledati snimak tribine > > >

Sa zadovoljstvom vas pozivamo na tribinu Savremeni čovek i savremeni svet, na kojoj će govoriti prof. dr Srđan Šljukić. Tribina je zakazana za četvrtak, 1. novembar 2018, u 19 časova, svečanoj sali Matice srpske.

Srđan Šljukić je sociolog sela, rođen u Somboru 1964. godine. Diplomirao je na Odseku za sociologiju Univerziteta u Novom Sadu 1996, magistrirao 2000, a doktorirao je 2004. godine. Danas ima zvanje redovnog profesora. Ključne sfere njegovog naučnog interesovanja jesu promene društvene strukture iz perspektive sociologije sela, zemljoradničko zadrugarstvo, kao i sociologija sukoba. Član je Srpskog sociološkog društva i Srpskog udruženja za sociologiju sela i poljoprivredu. Tekstove objavljuje u značajnijim periodičnim listovima, na internet portalima, a osim kao autor, u stručnim zbornicima potpisuje se i kao urednik. Važniji naslovi iz njegove bibliografije jesu knjige: Seljak i zadruga u ravnici (2009); Zemlja i ljudi (2012); Selo u sociološkom ogledalu (2015).

Ovde možete pogledati snimak tribine > > >

IZLOŽBA O MILOŠU CRNjANSKOM

Povodom obeležavanja 125 godina od rođenja Miloša Crnjanskog (Čongrad 1893 – Beograd 1977) Biblioteka Matice srpske priredila je elektronsku izložbu građe iz svojih zbirki. Postavka, koju čini izbor dela i literature o Crnjanskom, može se pogledati od 25. oktobra do 21. novembra 2018. godine u javnom katalogu Biblioteke i na njenom veb sajtu. Autori izložbe su Milica Cvetković Stošić i Ivana Starčević, urednik Selimir Radulović.

Miloš Crnjanski se ubraja među najistaknutije pisce srpske književnosti. Bio je pesnik, romansijer, dramatičar, esejista i putopisac, ali i profesor istorije, filosof, istoričar umetnosti, novinar i diplomata. Od rane mladosti saradnik je brojnih časopisa i almanaha, urednik i pokretač listova, autor je tridesetak dela, od kojih je dve trećine antologijskog karaktera. Njegov život su u velikoj meri odredili njegov „težak“ karakter i posleratna emigracija u Londonu.

Crnjanski se na književnoj sceni javlja zbirkom „Lirika Itake“(1919) i lirskim romanom „Dnevnik o Čarnojeviću“(1921) i menja tok dotadašnje književne scene. Sa Crnjanskim, srpska avangarda uzima svoj zamah. Crnjanski piše i putopise, pripovetke i eseje „Iris Berlina“(1928), „Ljubav u Toskani“(1930), „Naše plaže na Jadranu“, „Boka Kotorska“(1930), „Knjiga o Nemačkoj“(1931), memoare „Embahade“ (1983), drame „Maska“ (1918), „Konak“(1958), „Nikola Tesla“(1967) i romane „Seobe“(1929), „Druga knjiga seoba“(1962), „Kod Hiperborejaca“(1966),„Roman o Londonu“(1971).

„Od svih nas, jedini je Crnjanski rođeni pisac.“ Ivo Andrić

Sa zadovoljstvom vas pozivamo na tribinu Savremeni čovek i savremeni svet, na kojoj će govoriti vladika Slavonski Jovan. Tribina je zakazana za četvrtak, 25. oktobar 2018, u 19 časova, svečanoj sali Matice srpske.

Episkop Jovan (Ćulibrk) je rođen 1965. godine u Zenici. Osnovnu školu i gimnaziju završio je u Bosanskoj Gradiški. Južnoslovenske jezike i književnosti studirao je na univerzitetima u Banjaluci i Zagrebu, gde je diplomirao na Katedri za stilistiku odbranivši rad o Milošu Crnjanskom, za koji je dobio Brankovu nagradu Matice srpske 1991. godine.

Teologiju je studirao na Pravoslavnim bogoslovskim fakultetima u Beogradu i Srbinju; studije je završio diplomskim radom o Nikonu Jerusalimcu. Magistarske studije iz jevrejske kulture pohađao je u Spomen-ustanovi Jad Vašem i na Jevrejskom univerzitetu u Jerusalimu; dobitnik je nagrade Golda Meir za 2004. godinu. Magistarski rad je odbranio kod dr Davida Bankira, šefa Međunarodnog instituta za proučavanje holokausta u Jad Vašemu. Trenutno priprema doktorat iz iste oblasti. Govori engleski, ruski i jevrejski jezik, služi se nemačkim, grčkim i s nekoliko slovenskih jezika.

Član je Komisije Svetog Arhijerejskog Sinoda za prevod Starog zaveta. Član je Odbora za Kosovo i Metohiju, kao i koordinator Odbora za Jasenovac SA Sabora SPC.

Ovde možete pogledati snimak tribine > > >

IZLOŽBA O KOSTI TRIFKOVIĆU

Povodom obeležavanja 175 godina od rođenja Koste Trifkovića (Novi Sad, 1843–1875), novosadskog književnika i advokata, pisca čuvenih šaljivih igara i dramoleta, Biblioteka Matice srpske priredila je elektronsku izložbu građe iz svojih zbirki i zbirki Rukopisnog odeljenja Matice srpske. Postavka, koju čini izbor Trifkovićevih dela i literature o njemu, može se pogledati od 28. septembra do 24. oktobra 2018. godine u javnom katalogu Biblioteke i na njenom veb sajtu www.bms.rs. Autorka izložbe je Silvija Čamber, urednik Selimir Radulović.

Osnovnu školu i četiri razreda gimnazije Trifković je završio u rodnom Novom Sadu, peti razred u Vinkovcima, šesti u Budimpešti. Školovanje je nastavio u Rijeci (1861), gde je svršio jedan razred pomorske škole, a godinu dana kasnije (1862), kao mornar, stupio je na brod koji je iz Trsta plovio za Krf, Carigrad i Odesu. Tokom jedne školske godine (1863/4) završava u Rijeci sedmi i osmi razred gimnazije i polaže maturu, potom studira prava u Bratislavi, Debrecinu i Košicama (1864/67), a nakon toga službuje u Novom Sadu najpre kao gradski beležnik, a zatim i kao senator. Bavio se i advokaturom, bio je pristalica i saradnik Miletićeve narodne stranke, svesrdno je pomagao rad Srpskog narodnog pozorišta i Matice srpske, čiji je bio potpredsednik. Zaslužan je za obnovu književnog lista Javor (1874).

Poslednjih godina svog života potpuno se posvetio pozorištu, tj. pisanju komedija u kojima je prikazana novosadska čaršija, sitni ljudi, sa sitnim i bezazlenim strastima i navikama: Školski nadzornik, Čestitam, Francusko-pruski rat, Izbiračica, Ljubavno pismo, Na Badnji dan... Priređivao je i tuđe, lake i šaljive pozorišne komade: Milo za drago, Tera opoziciju i dr. Ogledao se i u pripoveci (Ivančin grob) i lirskoj poeziji, a pisao je i putopise.

Krajem 19. veka i početkom 20. njegove komedije bile su prevedene na mađarski, slovenački, nemački, poljski, bugarski, francuski i italijanski jezik i igrane su na na scenama pozorišta u Budimpešti, Ljubljani, Trstu, Sofiji, Varni, Trnovu, Lajpcigu, Temišvaru, Napulju...

Sa zadovoljstvom vas pozivamo na tribinu Savremeni čovek i savremeni svet, na kojoj će govoriti dr Alan Karlson. Tribina je zakazana za utorak, 18. septembar 2018, u 19 časova, svečanoj sali Matice srpske.

Dr Alan Karlson (rođen u Ajovi, SAD, 1949. godine) diplomirao je na Avgustana koledžu 1971. godine sa magna cum laude, a doktorirao modernu evropsku istoriju na Univerzitetu u Ohaju 1978. godine.

Predsednik je Hauard centra za porodicu, religiju i društvo i osnivač Svetskog kongresa porodica. Od 2008. godine, gostujući je predevač za političke nauke i istoriju na Hilsdejl koledžu u državi Mičigen.

Profesor Karlson je jedno od najvećih savremenih imena za pitanja porodice. Autor je desetak klasičnih knjiga o istoriji porodičnih odnosa, velikog broja radova, javnih nastupa, a više puta je svedočio pred Vrhovnim sudom SAD i drugim sudovima u slučajevima povezanim sa problemima porodice i porodičnog prava.

Ovde možete pogledati snimak tribine > > >

IZLOŽBA O KORNELU SENTELEKIJU

Povodom obeležavanja 125 godina od rođenja Kornela Sentelekija (1893–1933) pesnika, proznog pisaca, estetičara i književnog prevodioca, Biblioteka Matice srpske priredila je elektronsku izložbu građe iz svojih zbirki i Rukopisnog odeljenja Matice srpske. Postavka, koju čini izbor dela Kornela Sentelekija i literature o njemu, može se pogledati od 31. avgusta do 27. septembra 2018. godine, u javnom katalogu Biblioteke. Autori izložbe su Peter Hajnerman i Marina Šmudla, urednik Selimir Radulović. Elektronski katalog izložbe trajno se čuva i dostupan je na CD-u u Biblioteci, kao i na sajtu www.bms.rs.

Kornel Senteleki rođen je 1893. godine u Pečuju. Gimnaziju je završio u Somboru, a studije medicine u Budimpešti gde je kao saradnik književnog časopisa počeo da piše i objavljuje pesme, recenzije, priče. U Sombor se vraća 1920. godine i počinje da radi kao lekar u Sivcu, ali nastavlja da objavljuje pesme, muzičke i pozorišne prikaze. U godinama koje slede Senteleki postaje veliki putnik, a svoja iskustva sa putovanja prenosi u putopisima koje objavljuje.

Na mađarski jezik prevodi dela Veljka Petrovića, Ive Andrića, Miroslava Krleže, Borisava Stankovića, Todora Manojlovića, Žarka Vasiljevića. Zajedno sa Jožefom Debercenijem 1928. godine Senteleki je sastavio, preveo na mađarski jezik i objavio antologiju pesama modernih srpskih pesnika Bazsalikom (Bosiljak). Bio je i urednik nekoliko književnih časopisa Vajdasági Írás (Vojvođanski zapisi) i Kalangya (Krstina), A Mi Irodalmunk (Naša književnost).

Sentelekijeva dela na srpski jezik prevodili su Mladen Leskovac, Danilo Kiš, Judita Šalgo, Sava Babić. U čast Sentelekijevog književnog rada u Sivcu se svake godine organizuje manifestacija Sentelekijevi dani, na kojoj se dodeljuje književna nagrada „Kornel Senteleki? i nagrada „Bazsalikom? istaknutim prevodiocima sa mađarskog jezika na srpski i obrnuto.

IZLOŽBA - BIBLIOTEKA MATICE SRPSKE – STO OSAMDESET GODINA JAVNOG RADA

Biblioteka Matice srpske (BMS), najstarija srpska nacionala biblioteka i prva javna naučna biblioteka u Srba, utemeljena je u Pešti 1826. godine. Nastala je u okrilju književnog društva Matice srpske, osnovanog s ciljem da omogući izlaženje časopisa Letopis Matice srpske, pokrenutog 1824. za 1825. godinu, i knjiga na srpskom jeziku. Najstariji pomeni o bibliotečkoj delatnosti javljaju se u zapisnicima Matice srpske iz 1830. godine.

Početni fond BMS činile su sveske Letopisa Matice srpske, prve knjige, koje je Matica srpska objavila i pokloni iz Rusije, dobijeni 1832. od Imperatorske ruske akademije nauka (24 naslova u 59 tomova) i od Atanasija Stojkovića, profesora Harkovskog univerziteta i stalnog člana te Akademije (pet njegovih knjiga na ruskom jeziku).

Dar Imperatorske ruske akademije predstavlja prve knjige dospele razmenom u Biblioteku Matice srpske, a knjige Atanasija Stojkovića jesu prvi lični poklon koji je Biblioteka dobila.

Naziv Biblioteka Matice srpske prvi put se pominje u obraćanju Save Tekelije na sednici Srpskog opštestva u Pešti, u hramu Svetog Đorđa, 31. avgusta 1836, u vreme dvogodišnje zabrane rada Matice srpske. Sednica je održana povodom namere Save Tekelije da osnuje zavod Tekelijanum za školovanje Srba u Pešti. On je tada izrazio želju da u zgradi koju bude kupio bude mesta i za Maticu, ako joj se odobri rad, ali svakako za Biblioteku.

Matica srpska se uselila u Tekelijanum 1837, a 14/26. avgusta 1838. doneta je odluka da se Biblioteka otvori za javnost. Tom odlukom Opredljeno jest Biblioteku i to javnu MS imenujemu zavesti u koju će svaki najpače Slavjanin budi koga narečija i kolena sin bio svobodan pristup imati i knjige čitati moći.

Povodom sto osamdeset godina svog javnog rada BMS je priredila dve izložbe, od kojih jednu čini postavka eksponata u vitrinama (snimci arhivske građe i odabranih stranica rukopisnih i starih štampanih knjiga i periodičnih publikacija, kao i odabrana fototipska izdanja), a druga izložba je digitalna. Obe izložbe su priređene za Dan BMS, 28. april 2018. i mogu se pogledati u Javnom katalogu BMS. Digitalna izložba je dostupna i na sajtu BMS.

Autorke izložbi su mr Dušica Grbić i Aleksandra Drapšin. Skeniranje, snimanje i obradu fotografija načinile su Silvija Val, Sonja Sulocki i Olivera Mihajlović. Urednik je Selimir Radulović. Postavku eksponata u vitrinama realizovali su Goran Vlahović i Pavle Živković, a pomoć je pružio i Milorad Rodić.

Izložbe pružaju najvažnije podatke o istorijatu BMS, o njenoj razgranatoj delatnosti i raznovrsnosti i bogatstvu zbirki.

IZLOŽBA O ALEKSANDRU ISAJEVIČU SOLŽENjICINU

Povodom obeležavanja 100 godina od rođenja Aleksandra Isajeviča Solženjicina (Kislovodsk 1918 - Moskva 2008), ruskog intelektualca-disidenta, pisca-publiciste, dramaturga i istoričara, dobitnika Nobelove nagrade za književnost 1970. godine, člana Ruske akademije nauka (od 1997) i Srpske akademije nauka i umetnosti (od 1994), Biblioteka Matice srpske priredila je elektronsku izložbu građe iz svojih zbirki. Postavka, koju čini izbor dela i literature o Solženjicinu, može se pogledati od 10. do 30. avgusta 2018. godine u javnom katalogu Biblioteke i na njenom veb sajtu. Autorka izložbe je Silvija Čamber, urednik Selimir Radulović.

Život Aleksandra Solženjicina bio je dug (umro je u 89. godini) i pun protivrečnosti. Kao borac protiv sovjetskog totalitarizma pretrpeo je represiju, bio slavljen, pa proteran iz SSSR-a na Zapad (zapadna Evropa i SAD). Na Zapadu slavljen, pa, zbog ispoljavanja javnog prezira prema zapadnjačkom materijalizmu, kritikovan, pa opet kod kuće kritikovan, slavljen i nagrađivan.

Poznatim ga je učinila pripovetka „Jedan dan Ivana Denisoviča” (1962) kojom je u književnost uveo temu Staljinovih logora, ostavši joj veran u najvećem delu opusa. U njegova najpoznatija dela spadaju romani U prvom krugu (1968), Odeljenje za rak (1968), niz romana objedinjenih naslovom Crveni točak (Avgusta četrnaeste – 1971, Oktobra šesnaeste – 1984, Marta sedamnaeste – 1986, Aprila sedamnaeste – 1991), drame Gozba pobednika, Zarobljenici, Republika Rada, dokumentarna proza Arhipelag Gulag (1973–1975), te publicistička dela Kako da preuredimo Rusiju (1991), Rusko pitanje krajem 20. veka (1994) i Dva veka zajedno (2003).

IZLOŽBA O PAVLU POPOVIĆU

Povodom obeležavanja 150 godina od rođenja Pavla Popovića (Beograd 1868 - Beograd 1939), profesora, pisca, književnog istoričara, organizatora književnog i naučnog života i urednika književnih časopisa, Biblioteka Matice srpske priredila je elektronsku izložbu građe iz svojih zbirki. Postavka, koju čini izbor dela Pavla Popovića i literature o njemu, može se pogledati od 13. jula do 9. avgusta 2018. godine u javnom katalogu Biblioteke. Autorke izložbe su Daniela Kermeci i Olivera Mihajlović, urednik Selimir Radulović.

Pavle Popović je jedan od najznačajnijih istoričara srpske i celokupne jugoslovenske književnosti, kao i vrsni poznavalac evropskih klasičnih i modernih književnosti. Autor je više od dve stotine naučnih radova o značajnim književnim temama i najznačajnijim piscima. Bio je urednik Srpskog književnog glasnika, osnivač Društva za srpski jezik i književnost, osnivač časopisa Prilozi za književnost, jezik, istoriju i folklor, predsednik Srpske književne zadruge i rektor Beogradskog univerziteta. U čuvenom Pregledu srpske književnosti (1909) prvi je izveo periodizaciju srpske književnosti na „staru’’ (srednjovekovnu), „srednju” (dubrovačku) i „novu”, a kao posebnu celinu izdvojio je „narodnu književnost”.

Pored Pregleda srpske književnosti, među njegova najpoznatija dela spadaju i: Jugoslovenska književnost, Srpska drama u XIX veku, Stari srpski životopisi XV i XVII veka, O Gorskom vijencu, Stevan Sremac, čovek i delo, Iz književnosti I-IV.

Današnja tribina je otkazana zbog bolesti predavača!

Sa zadovoljstvom vas pozivamo na tribinu Savremeni čovek i savremeni svet, na kojoj će govoriti dr Aleksandar Gajić. Tribina je zakazana za četvrtak, 21. jun 2018, u 19 časova, u atrijumu Biblioteke Matice srpske.

Aleksandar Gajić, doktor pravnih i političkih nauka, viši je naučni saradnik Instituta za evropske studije u Beogradu. Doktorirao je 2008. godine na Univerzitetu u Novom Sadu, na interdisciplinarnim studijama na temu Ideja svetske države: pravni, politički i filozofski aspekt. Bavi se proučavanjem međunarodnih odnosa, društvene i pravno-političke teorije, kao i studijama kulture. Radio je u pravosuđu, advokaturi i novinarstvu. Autor je ili priređivač 12 monografija i oko 100 naučnih radova. Neka od njegovih dela su: Novi feudalizam, Zvuk i zajednica: rok muzika i sudbina Zapada, U vrtlogu tranzicije, Ogledalo vladara. Učesnik je velikog broja naučnih skupova nacionalnog i međunarodnog karaktera, kao i okruglih stolova i debata o regionalnim odnosima. Svoje tekstove, kolumne i analize objavljivao je u gotovo svim dnevnim i nedeljnim novinama, kao i na internet portalima u Srbiji. Kao analitičar često daje izjave za medije u Srbiji i regionu.

IZLOŽBA O MIHAILU PETROVIĆU ALASU

Povodom obeležavanja 150 godina od rođenja Mihaila Petrovića Alasa (1868–1943) Biblioteka Matice srpske priredila je elektronsku izložbu građe iz svojih zbirki. Postavka, koju čini izbor dela Mihaila Petrovića Alasa i literature o njemu, može se pogledati od 15. juna do 12. jula 2018. godine, u javnom katalogu Biblioteke. Autorke izložbe su Marina Đačić i Marina Šmudla, urednik Selimir Radulović.
Mihailo Petrović matematičar, akademik, profesor, ribar, putopisac, muzičar i književnik, rođen je 24. aprila 1868. godine u Beogradu. Nakon završene osnovne škole i Prve beogradske gimnazije, upisuje se na Prirodno-matematički odsek Velike škole u Beogradu. Studije završava sa odličnim uspehom i zatim odlazi u Pariz na usavršavanje gde stiče doktorat iz matematičkih nauka. Po povratku u Beograd postavljen je za profesora matematike u Velikoj školi gde predaje do penzije. Za dopisnog člana Srpske kraljevske akademije izabran je 1897. godine, a za redovnog 1899. godine. Bio je i istaknuti ribolovac, često je boravio na rekama Savi i Dunavu zbog toga je dobio i karakterističan nadimak – Mika Alas. Bio je veliki ljubitelj putovanja naročito po dalekim i u to vreme nedovoljno istraženim predelima. Napisao je nekoliko putopisa sa ekspedicija za istraživanje polarnih oblasti. Voleo je muziku, svirao je violinu i osnovao orkestar ˝Suz˝.
Mihailo Petrović Alas je autor brojnih naučnih radova, naučnih monografija, udžbenika, književnih dela i putopisa. Neka od njegovih dela su: O asimptotnim vrednostima integrala diferencijalnih jednačina prvog reda (1895), Elementi matematičke fenomenologije (1911), Kroz polarnu oblast (1932), U carstvu gusara (1933), Fenomenološko preslikavanje (1933), Jedan diferencijalni algoritam i njegove primene (1936), Eliptičke funkcije (1937), Roman jegulje (1940) i dr. Umro je u Beogradu 1943. godine.

Sa zadovoljstvom vas pozivamo na tribinu Savremeni čovek i savremeni svet, na kojoj će govoriti prof. dr Aleksandar Raković. Tribina je zakazana za četvrtak, 14. jun 2018, u 19 časova, u atrijumu Biblioteke Matice srpske.

Aleksandar Raković je rođen u Beogradu 1972. godine. Diplomirao je i magistrirao istoriju na Filozofskom fakultetu u Beogradu, a doktorsku disertaciju Rokenrol u Jugoslaviji 1956–1968: izazov socijalističkom društvu odbranio je 2011. na istom fakultetu, na Katedri za istoriju Jugoslavije.
Viši je naučni saradnik na Institutu za noviju istoriju Srbije u Beogradu. Autor je osam knjiga: Jugosloveni i Irska revolucija 1916–1923, Univerzitet i srpska teologija, Rokenrol u Jugoslaviji 1956–1968, Jugoslavija – Indonezija 1945–1967, The University and Serbian Theology, Srbi i religijski intervencionizam 1991–2015, Yugoslavia – Indonesia 1945–1967. Urednik je tri zbornika naučnih radova, osnivač i urednik sajta Srpska zemlja Crna Gora, kao i urednik Projekta Rastko Cetinje, elektronske biblioteke srpske kulture Crne Gore.
Aleksandar Raković je koordinator međuverske saradnje Srbije; u ime Republike Srbije podneo je pet referata i govorio na četiri godišnja sastanka OEBS-a o ljudskim pravima i verskim slobodama. Predsednik je Društva srpsko-indonežanskog prijateljstva Nusantara i član Komisije za muzej i arhivsku građu Fudbalskog kluba Crvena zvezda.

Ovde možete pogledati snimak tribine > > >

BIBLIONET 2018.

U Biblioteci Matice srpske je od 7. do 9. juna održan dvanaesti stručno-naučni skup Biblionet, u organizaciji Zajednice matičnih biblioteka Srbije i Biblioteke Matice srpske. Tema ovogodišnjeg Biblioneta bila je Rukopisna i stara štampana knjiga.

Na konferenciji je izloženo 30 referata. Pored učesnika iz biblioteka širom Srbije, na konferenciji su učestvovali i eminentni naučnici i istraživači iz Moskve, Sankt Peterburga, Budimpešte i Banjaluke.

U okviru manifestacije svečano je uručena Nagrada Đura Daničić mr Dušici Grbić, arheografu savetniku Biblioteke Matice srpske. Nagradu dodeljuje Zajednica matičnih biblioteka Srbije za ukupan doprinos razvoju bibliotečko-informacione delatnosti i kulture u Republici Srbiji.

Poslednjeg dana skupa učesnici su posetili Spomen-biblioteku u Sremskim Karlovcima i manastir Velika Remeta.

Konferencija Biblionet 2018 protekla je uspešno i u dobroj atmosferi, a izloženi referati biće publikovani u zborniku sa ovog skupa.

OVDE MOŽETE POGLEDATI I PREUZETI FOTOGRAFIJE SA OVOGODIŠNJEG BIBLIONETA > > >

NAJAVA
U Biblioteci Matice srpske u četvrtak, 7. juna, počinje tradicionalni stručno-naučni skup Biblionet, a trajaće do subote, 9. juna 2018. Ovo će biti dvanaesta godišnja konferencija Biblionet, koju organizuje Zajednica matičnih biblioteka Srbije, sa ciljem da se unaprede aktivnosti matičnih biblioteka u regionalnim centrima i drugim narodnim bibliotekama u Srbiji, kao i da se afirmišu naučno-istraživačke aktivnosti u domaćem bibliotekarstvu.

Tema ovogodišnjeg Biblioneta biće Rukopisna i stara štampana knjiga, a na skupu će biti izloženi radovi posvećeni, između ostalog, istoriji knjige i štamparstva, istorijatu pojedinih zbirki, istraživanju i radu na opisu i prezentovanju građe, pravnoj i fizičkoj zaštiti, kao i primeni savremenih tehnologija. Na konferenciji će biti reči o srpskim rukopisima u kontekstu opšteslovenske rukopisne tradicije, o istraživanju srpskih rukopisa u inostranim zbirkama, o virtuelnim bibliotekama rukopisnih i starih štampanih knjiga i dr.

Od posebnog značaja je to što će, osim domaćih gostiju i specijalnih gostiju iz regiona, na ovom skupu učestvovati i istaknuti inostrani naučnici i istraživači rukopisnih i starih štampanih knjiga – Anatolij Arkadjevič Turilov iz Instituta za slavistiku Ruske akademije nauka (Moskva) i član SANU, Džamilja Nurovna Ramazanova, rukovodilac Odeljenja starih i retkih knjiga u Ruskoj državnoj biblioteci u Moskvi, Žana Leonidovna Levšina, glavni bibliotekar staroruskih fondova Odeljenja rukopisa Ruske nacionalne biblioteke u Sankt Peterburgu i Farkaš Gabor Farkaš, rukovodilac Odeljenja starih štampanih publikacija Nacionalne biblioteke Sečenji u Budimpešti.

U okviru manifestacije biće svečano uručena Nagrada Đura Daničić. Ova nagrada ustanovljena je u čast znamenitog srpskog filologa, prevodioca, kulturnog pregaoca i upravnika Narodne biblioteke Srbije, a dodeljuje se za celokupan doprinos pojedinca razvoju bibliotekarstva i kulture Srbije.

Zajednica matičnih biblioteka Srbije i Biblioteka Matice srpske sa zadovoljstvom obaveštavaju javnost da je ovogodišnji dobitnik ovog prestižnog priznanja mr Dušica Grbić, arheograf savetnik u Biblioteci Matice srpske čija biografija svedoči o sveobuhvatnom, posvećenom višedecenijskom radu u oblasti bibliotekarstva i kulture u celini.

Konferencija Biblionet 2018, temom Rukopisne i stare štampane knjige, doprineće razmeni iskustava, razmatranju problema i nedoumica u radu s rukopisnim i starim štampanim knjigama, kao i sagledavanju perspektiva za unapređenje delatnosti u toj sferi bibliotečko-informacionog sistema.

Ministarstvo kulture i informisanja Republike Srbije podržalo je održavanje Biblioneta 2018, prepoznavši važnost ovog skupa u oblasti zaštite kulturnog nasleđa od izuzetnog i velikog značaja za nacionalnu kulturu, kao i njegove prezentacije stručnoj i široj javnosti.

OVDE MOŽETE PREUZETI PROGRAM BIBLIONETA 2018.

Sa zadovoljstvom vas pozivamo na tribinu Savremeni čovek i savremeni svet, na kojoj će govoriti prof. dr Danica Grujičić. Tribina je zakazana za četvrtak, 7. jun 2018, u 19 časova, u atrijumu Biblioteke Matice srpske.

Prof. dr Danica Grujičić je rođena u Užicu 30. avgusta 1959. Studije medicine koje je počela u Moskvi završila je u Beogradu. Na Medicinskom fakultetu beogradskog Univerziteta doktorirala je 1996. godine, tezom Evaluacija dijagnostičkih postupaka i hirurških problema kod supratentorijalnih intraventrikularnih tumora.

Od 1984. zaposlena je na Institutu za neurohirurgiju Kliničkog centra Srbije, gde je od 2007. načelnica Odeljenja za neuroonkologiju. Uporedo sa kliničkom praksom angažovana je kao predavač, na Medicinskom fakultetu Univerziteta u Beogradu, a od 2009. je redovni profesor. Kao autor ili koautor potpisuje više od 250 naučnih radova, poglavlja u knjigama i monografija. Neki od naslova iz njene bogate bibliografije su: Kancer, fertilitet i trudnoća; Karcinom rektuma; Anestezija u traumi; Osnovni principi neurohirurgije,itd. Član je Udruženja neurohirurga Srbije, Srpskog lekarskog društva i Evropske asocijacije neurohirurških društava.

Predsednik je humanitarne organizacije Zdrava Srbija, kao i komisije za psihoaktivne supstance Ministarstva zdravlja. Proteklih nekoliko godina pažnju javnosti privukla je istupanjem na temu upotrebe derivata kanabisa u medicinske svrhe.

Ovde možete pogledati snimak tribine > > >

U četvrtak, 31. maja, počinje novi ciklus tribina pod naslovom Savremeni čovek i savremeni svet, u organizaciji Matice srpske i Biblioteke Matice srpske. Prvi gost ove sezone biće Matija Bećković, a tribina će biti održana u atrijumu Biblioteke Matice srpske, sa početkom u 19 časova.

Akademik Matija Bećković je srpski književnik, rođen 29. novembra 1939. godine u Senti. Osnovnu školu završio je u selu Velje Duboko, niže razrede gimnazije u Kolašinu i Slavonskom Brodu, a višu gimnaziju u Valjevu. Studirao je na Filološkom fakultetu u Beogradu, na Grupi za jugoslovensku i opštu književnost. Prve pesme napisao je još kao gimnazijalac, a poemu Vera Pavladoljska objavio je 1962. Slede dela Metak lutalica, Tako je govorio Matija, O međuvremenu, Reče mi jedan čoek, Međa Vuka Manitoga, Lele i kuku, Služba Svetom Savi, Kosovo najskuplja srpska reč, Ćeraćemo se još, Služba Pustinjaku cetinjskom, Prahu oca poezije. Njegovi poetski i prozni tekstovi često su priređivani za pozorište i izvođeni na domaćim i stranim scenama. Sa Borislavom Mihajlovićem Mihizom adaptirao je za pozorište Gorski vijenac. Sa Dušanom Radovićem napisao je dramsku poemu Če – tragedija koja traje.
Za svoja dela dobio je brojna priznanja, među kojima su nagrade Milan Rakić, Oktobarska, Sedmojulska, Zmajeva, Disovo proleće, Belovodska rozeta, Zlatni krst kneza Lazara, Ravnogorska, Stefan Mitrov Ljubiša, Velika Bazjaška povelja, Biblios, Nagrada Vukove zadužbine, Njegoševa nagrada, Žička hrisovulja… Za poemu Ćeraćemo se još dobio je nagrade Tipar, Zlatni bestseler, Jovan Dučić i Laza Kostić.
Dopisni član Srpske akademije nauka i umetnosti postaje 1983, a redovni 1991. godine. Član je Srpskog PEN centra. Od 2009. godine predsednik je Fonda Slobodan Jovanović. Odlikovan je Kraljevskim ordenom Belog orla.

Ovde možete pogledati snimak tribine > > >

IZLOŽBA O VLADIMIRU VLADIMIROVIČU MAJAKOVSKOM

Povodom obeležavanja 125 godina od rođenja Vladimira Vladimiroviča Majakovskog (Bagdati, Gruzija 1893 – Moskva, Rusija 1930), avangardnog ruskog pesnika (najistaknutija ličnost ruskog futurizma), dramatičara, pisca filmskih scenarija, slikara, reditelja i glumca Biblioteka Matice srpske priredila je elektronsku izložbu građe iz svojih zbirki. Postavka, koju čini izbor dela i literature o Majakovskom, može se pogledati od 18. maja do 14. juna 2018. godine u javnom katalogu Biblioteke. Autorka izložbe je Silvija Čamber, urednik Selimir Radulović.

Majakovski je bio osoben kao ličnost, buntovne prirode, otvoren u nastupima i raspravama, čovek protesta i dinamičnog shvatanja života. Nadahnut idejama socijalizma i sa verom da poezija može promeniti svet kao pesnik bio je inovator, uveo je u poeziju jezik ulice, ekstatičan ton, eksplozivan jezik, neobičan rečnik, citate, nove žanrove poeme, stepenast stih. Pored poezije pisao je satirične komedije, pesme-feljtone i razne manifeste. Među njegova najpoznatija dela spadaju pesme „Levi marš”, „Vama”, „Konferencijaši”..., poeme Oblak u pantalonama, O tome, Vladimir Ilič Lenjin, Na sav glas, Rat i svet, Čovek..., drame Vladimir Majakovski, Hladan Tuš, Stjenica...

Dana 14. aprila 1930. godine u 10 sati i 15 minuta, u svoj radnoj sobi, hicem iz revolvera okončao je život V. V. Majakovski, ostavivši pismo adresovano „Svima”, u kom, između ostalog stoji: „Za moju smrt ne krivite nikoga i, molim vas, bez spletkarenja. Pokojnik to nikako nije voleo. Majko, sestre i prijatelji, ovo nije način (drugima ne preporučujem), ali ja izlaza nisam imao. [...]”

250 GODINA OD OBJAVLjIVANjA SLAVENOSRPSKOG MAGAZINA ZAHARIJE ORFELINA
(Venecija, Štamparija Dimitrija Teodosija, 1768)

Biblioteka Matice srpske je na osnovu građe iz svojih zbirki priredila elektronsku izložbu povodom 250 godina od objavljivanja Slavenosrpskog magazina Zaharije Orfelina, otisnutog u Tipografiji Dimitrija Teodosija u Veneciji 1768. godine. Elektronski katalog izložbe sadrži opis originalnog izdanja i hronološki pregled literature sa signaturama. Autorke izložbe su Aleksandra Drapšin i Milica Pjevač, a urednik je Selimir Radulović.

Prvi srpski i južnoslovenski časopis izašao je samo u jednom broju. Objavljen je anonimno. Zaharija Orfelina kao autora i izdavača prvi je naveo Aleksej Horanji 1776. godine. Uzor za ovo delo Orfelin je imao u evropskoj periodici toga vremena, a posebno u ruskom časopisu Ježemjesjačnija sočinenija iz kojeg je preuzeo većinu priloga. Jedno vreme revizor u Tipografiji Dimitrija Teodosija, Zaharija Orfelin bio je svakako podstaknut i venecijanskim kulturnim okruženjem. Pretpostavlja se da su na izgled i na strukturu Orfelinovog Magazina uticaj imali venecijanski časopisi Magazzino Italiano, La Gazzeta Veneta, La Frusta Letteraria, L’Europa Letteraria i drugi.

Istorijsku i kulturnu važnost ima Predgovor,smatra se programskim manifestom srpskog prosvetiteljstva. Orfelin ističe prednost časopisa, sa svojim raznovrsnim prilozima, koji izlaze periodično u malim sveskama, kao pogodno sredstvo za širenje znanja. Cilj je da se čitaoci kroz razonodu i zabavu neprimetno poučavaju. Ukazuje na važnost pisanja na vlastitom jeziku (koji se govori) i daje kao primer druge evropske narode.

Magazin ima enciklopedijski karakter i obuhvata tekstove sa različitim temama. Sadrži devet priloga: poučne članke, pripovetku, pesmu, prevod istorijskog dokumenta, epigrame i pregled objavljenih knjiga. Prvi put u srpskoj književnosti štampan je sonet, bibliografija i književna kritika, istočnjačka povest i prvo je delo u celini štampano građanskom ćirilicom.

Pojava časopisa u ondašnjem srpskom društvu bila je neobična. Bez podrške čitalaca i učenih ljudi i pisaca, nije iznenađenje da je ostao na prvom broju. Da je Magazin došao prerano, kao dokaz može se navesti i to što je sledeći srpski časopis izašao tek pedeset šest godina kasnije (Letopis Matice srpske,

Slavenosrpski magazin je delo koje je unelo modernu evropsku prosvetiteljsku i građansku orjentaciju u srpsku kulturu. Uticao je da se novo razdoblje srpske književnosti počne računati od Zaharija Orfelina.

U Biblioteci Matice srpske čuvaju se tri primerka prvog srpskog časopisa, dva u zbirci raritetne periodike na srpskom jeziku 18. i 19. veka (RPSr I 1) i jedan u Biblioteci Srpske pravoslavne velike gimnazije u Novom Sadu (Patronat 10671). Snimci primerka Slavenosrpskog magazina dostupni su u Digitalnoj BMS na adresi: digital.bms.rs.

Postavka elektronske izložbe može se pogledati u javnom katalogu Biblioteke od 23. aprila do 17. maja 2018.

SVETISLAVU BOŽIĆU NAGRADA ZLATNA KNjIGA BIBLIOTEKE MATICE SRPSKE

Žiri za nagradu Zlatna knjiga Biblioteke Matice srpske (akademik Miro Vuksanović, prof. emeritus dr Slavko Gordić i mr Dušica Grbić, arheograf savetnik) jednoglasno je nakon javnog poziva prihvatio predlog i doneo odluku da dobitnik nagrade Zlatna knjiga Biblioteke Matice srpske za 2018. godinu bude Svetislav Božić, dopisni član SANU, profesor univerziteta, poznati srpski kompozitor i autor poetske ozvučene bibliografije.

Svetislav Božić (rođen u Loznici 1954) vodeći je srpski savremeni kompozitor duhovne muzike čija je osnova pravoslavna – vizantijska i svetosavska. U dve stotine svojih kompozicija različitog žanra stvorio je jedinstveno delo koje poštuje nekadašnje muzičke oblike, a istovremeno ih osvežava modernim umetničkim izrazom.

Posebno su zapažene kompozicije Svetislava Božića napisane na stihove Venclovića, Crnjanskog, Dučića, Nastasijevića, Pope, svih dosadašnjih dobitnika Dučićeve nagrade i drugih srpskih pisaca. Istovremeno sastavlja i jedinstvenu poetsku ozvučenu bibliografiju koja ima više od hiljadu jedinica.

Nagradu čini povelja, okrugli sto o umetničkom delu i bibliografskom radu dobitnika i zbornik radova sa okruglog stola. Povelja će dobitniku biti uručena prilikom proslave Dana Biblioteke Matice srpske, 27. aprila 2018. Okrugli sto će biti održan u novembru ove godine, nakon čega će biti objavljen i zbornik radova sa tog skupa.

IZLOŽBA O GEORGIJU MAGARAŠEVIĆU

Povodom obeležavanja 225 godina od rođenja Georgija Magaraševića (1793–1830) Biblioteka Matice srpske priredila je elektronsku izložbu građe iz svojih zbirki. Postavka, koju čini izbor dela Georgija Magaraševića i literature o njemu, može se pogledati od 22. marta do 22. aprila 2018. godine, u javnom katalogu Biblioteke. Autorke izložbe su Marina Đačić i Marina Šmudla, urednik Selimir Radulović.

Georgije Magarašević, istoričar, književnik i profesor, rođen je u mestu Adaševci u Sremu 1793. godine. Nakon završenih šest razreda gimnazije u Sremskim Karlovcima, odlazi u Peštu, ali mu loše zdravstveno stanje onemogućava dalje školovanje. Vraća se u Sremske Karlovce gde postaje profesor u gimnaziji 1813. godine i predaje istoriju i druge humanističke predmete. Zbog privatnog skandala 1816. godine, biva primoran da napusti Karlovce, a potom počinje da predaje u novoosnovanoj Novosadskoj gimnaziji. Bio je dobar prijatelj srpskog pesnika Lukijana Mušickog, o čemu svedoči Mušickova pesma Georgiju Magaraševiću (1817). Održavao je kontakte sa Vukom Karadžićem, a tokom jedne posete Beču upoznao je Dimitrija Davidovića i Jerneja Kopitara.

Georgije Magarašević je pisac mnogobrojnih književnih beležaka, putopisa, kratkih biografija i istorijskih radova. Neka od njegovih dela su: Bibliska sadružestva (1821), Palež Moskve (1821), Istorija najvažniji politični evropejski priključenija ot Vijenskog mira 1809. do 1821. god. (1823), Putovanje po Srbiji u 1827. godini (1827), Pisma Filoserba (1828, 1829), Pisma Dositeja Obradoviča (1829), Duh spisanija Dositejevi (1830), Kratka vsemirna istorija (1831), prevod dela Nove istoričeske pametidostojnosti života Napoleona Bonaparte (1822) i dr. Njegov najznačajniji doprinos istoriji srpske književnosti i kulture predstavlja pokretanje časopisa Serpske ljetopisi 1824. godine za godinu 1825, današnjeg Letopisa Matice srpske. Umro je u Novom Sadu 1830. godine.

IZLOŽBA O JANU KOLARU

Povodom obeležavanja 225 godina od rođenja slovačkog pisca, pesnika, predstavnika slovačkog i češkog nacionalnog preporoda, ideologa slovenske uzajamnosti, profesora slovenske arheologije, lingviste i evangelističkog sveštenika Jana Kolara (1793–1852), Biblioteka Matice srpske priredila je elektronsku izložbu građe iz svojih zbirki. Postavka, koju čini izbor dela Jana Kolara i literature o njemu, može se pogledati od 1. do 21. marta 2018. godine u javnom katalogu Biblioteke. Autorka izložbe je Daniela Lomenova, urednik Selimir Radulović.

Jan Kolar je rođen 1793. godine u mestu Mošovce u Slovačkoj u impresivnom okruženju prirode planinskog lanca Male i Velike Fatre. Bio je sin kmeta zemljoradnika i zanatlije, koji je smatrao da i njegov sin treba da krene tim stopama i da izuči zanat. Tada se suprotstavio krutom autoritetu svog oca i krenuo putem nauke. Školovao se u Kremnici (1806–1808), Banskoj Bistrici (1810–1812), na protestantsko-evangelističkom liceju u Bratislavi (1812–1815) i na Univerzitetu u Jeni (1817–1819), završivši filozofiju i teologiju. Duh atmosfere koja je vladala među studentima u Jeni, parole o slobodi i ujedinjenju nemačkog naroda i druženje sa pesnikom Geteom, rasplamsali su kod Kolara ljubav prema rodnom kraju i narodu. Ujedno sa rodoljubivim osećanjima, planula je i iskrena ljubav prema Frideriki Vilhelmini Šmitovoj (Mini), kćerki evangelističkog sveštenika iz Lobede pored Jene, kojoj je posvetio svoje najpoznatije delo Kći Slave (1824, 1832, 1852). To je zbirka od 645 soneta u konačnom broju, jer se svakim narednim izdanjem proširivala. U njoj se izražava ljubav i osećanja prema ženi, otadžbini, svome narodu i svim podjarmljenim Slovenima. Uz ovo delo sastavlja i Tumačenje ili napomene i objašnjenja uz Kći Slave (1832). Program, koji je Kolar izneo u ovoj zbirci, teoretski je objasnio u delu O književnoj uzajamnosti među plemenima i narečjima slovenskim (1836). U svom konceptu o slovenskoj uzajamnosti govori o postojanju četiri književna slovenska jezika: ruskog, poljskog, čehoslovačkog i srpskohrvatskog. U tome je naišao na protivnike iz redova manjih slovenskih naroda, koji su pokušavali da postignu narodnu samobitnost, ali i među mlađim generacijama slovačkog naroda, koji su želeli da se izbore za svoj slovački književni jezik. On je bio priklonjen ideji da Česi i Slovaci treba da postignu jezičko i kulturno jedinstvo i da treba da se služe češkim jezikom, koji bi imao elemente slovačkog jezika. Po ugledu na Vuka Stefanovića Karadžića, sa kojim se družio i dopisivao, sakuplja i objavljuje Pesme svetovne naroda slovačkog u Ugarskoj (1823, 1827) i Narodne pesme ili pesme svetovne Slovaka u Ugarskoj (1834–1835). Tim delima kasnije, na neki način, utire put nastajanju samostalne slovačke književnosti i otvara vrata slovačkom jeziku, kao jeziku književnosti, iako je bio okrenut češkom jeziku na kojem je pisao svoja dela.

Od poznatih dela Jana Kolara možemo da spomenemo: O književnoj uzajamnosti među plemenima i narečjima slovenskim (1826), Imeslov odnosno rečnik ličnih imena raznih naroda slovenskih (1828), Rasprave o imenima, počecima i starinama naroda slovenskog i njegovim plemenima (1830), Putopis preko Gornje Italije a tuda preko Tirola i Bavarske, sa posebnim osvrtom na slovenske početke godine 1841 (1843)…

Kolar se borio protiv tiranije, protiv omalovažavanja ljudi, za jednakost naroda, za njihovu slobodu, za ljudskost, govoreći: „Znaj, slobodu zaslužuju samo oni, koji druge cene, ali ko drži roba, rob je i sam.“

Umro je 24. januara 1852. godine u Beču, gde je proveo poslednje godine svog života, radeći na Univerzitetu kao profesor slovenske arheologije. Njegovi posmrtni ostaci preneseni su 1904. godine u Prag, na Olšansko groblje (prema nekim izvorima se pominje i 1903. godina).

Biblionet 2018

Zajednica matičnih biblioteka Srbije, strukovno udruženje koje ima za cilj afirmaciju, promovisanje i unapređenje bibliotekarske struke u Republici Srbiji, organizuje 2018. godine dvanaestu godišnju konferenciju pod nazivom Biblionet.

Osnovni cilj konferencije je da se unaprede aktivnosti matičnih biblioteka u regionalnim centrima i drugim narodnim bibliotekama u Srbiji, kao i da se afirmišu naučno-istraživačke aktivnosti u domaćem bibliotekarstvu.

U 2018. godini skup će se održati od 7. do 9. juna, u Biblioteci Matice srpske u Novom Sadu, na temu Rukopisna i stara štampana knjiga (istorijat knjige i zbirki, principi formiranja zbirki, rad na opisu i prezentaciji, kriterijumi za kategorizaciju građe kao spomenika kulture, pravna i fizička zaštita), sa idejom da se prikažu dosadašnji rezultati rada, razmene iskustva i sagledaju perspektive za unapređenje delatnosti u toj sferi bibliotečko-informacionog sistema.

Biblionet 2018
Rukopisna i stara štampana knjiga
7-9. jun 2018, Biblioteka Matice srpske u Novom Sadu

Prijava učešća do 10. marta na dragana.milunovic@nb.rs.

Krajnji rok za slanje radova 1. maj 2018.

Informacije o smeštaju gordana@bms.ns.ac.rs

Biblioteka Matice srpske upućuje javni poziv pojedincima i pravnim licima sa teritorije Republike Srbije za predlaganje kandidata za nagradu Zlatna knjiga Biblioteke Matice srpske za 2018. godinu.

Nagrada Zlatna knjiga Biblioteke Matice srpske dodeljuje se za doprinos bibliotekarstvu i bibliografskom radu istaknutog naučnika, književnika ili umetnika. Nagradu može dobiti istaknuti naučnik, književnik ili umetnik ako ima svoju zadužbinu u Biblioteci Matice srpske.

Nagradu čini povelja i zbornik radova sa okruglog stola o dobitniku.

Nagrada Zlatna knjiga Biblioteke Matice srpske dodeliće se 27. aprila, kada će se obeležiti Dan Biblioteke Matice srpske.

Predlog za nagradu mora biti blagovremen i obrazložen sa biografijom kandidata i dokumentacijom kojom se dokazuju navodi iz predloga.

Predlozi se dostavljaju do 19. marta 2018. godine, na adresu: Biblioteka Matice srpske, ul. Matice srpske br.1, 21104 Novi Sad, sa naznakom: Za nagradu Zlatna knjiga Biblioteke Matice srpske.

Odluku o dodeli nagrade donosi tročlani žiri.

Javni poziv za predlaganje kandidata za nagradu "Zlatna knjiga Biblioteke Matice srpske"

Biblioteka Matice srpske upućuje javni poziv pojedincima i pravnim licima sa teritorije Republike Srbije za predlaganje kandidata za nagradu Zlatna knjiga Biblioteke Matice srpske za 2018. godinu.

Nagrada Zlatna knjiga Biblioteke Matice srpske dodeljuje se za doprinos bibliotekarstvu i bibliografskom radu istaknutog naučnika, književnika ili umetnika. Nagradu može dobiti istaknuti naučnik, književnik ili umetnik ako ima svoju zadužbinu u Biblioteci Matice srpske.

Nagradu čini povelja i zbornik radova sa okruglog stola o dobitniku.

Nagrada Zlatna knjiga Biblioteke Matice srpske dodeliće se 27. aprila, kada će se obeležiti Dan Biblioteke Matice srpske.

Predlog za nagradu mora biti blagovremen i obrazložen sa biografijom kandidata i dokumentacijom kojom se dokazuju navodi iz predloga.

Predlozi se dostavljaju do 19. marta 2018. godine, na adresu: Biblioteka Matice srpske, ul. Matice srpske br.1, 21104 Novi Sad, sa naznakom: Za nagradu Zlatna knjiga Biblioteke Matice srpske.

Odluku o dodeli nagrade donosi tročlani žiri.

IZLOŽBA - DVESTA GODINA OD OBJAVLjIVANjA SRPSKOG RJEČNIKA VUKA STEFANOVIĆA KARADžIĆA (BEČ, 1818)

Biblioteka Matice srpske priredila je izložbu povodom obeležavanja dvesta godina od objavljivanja prvog izdanja Srpskog rječnika Vuka Stefanovića Karadžića (Srpski rječnik istolkovan njemačkim i latinskim riječma, Beč, Štamparija Jermenskog manastira, 1818).

Sastavljanju rečnika narodnog srpskog govora Vuk je pristupio 1815. na predlog i preporuku slaviste i dvorskog bibliotekara Jerneja Kopitara. Najobimniji posao oko prikupljanja građe odvijao se u manastiru Šišatovcu, gde je Vuk boravio kao gost arhimandrita Lukijana Mušickog 1816. godine. Rječnik iz 1818. ukupno sadrži 26.270 reči. Vukov saradnik Jernej Kopitar pomogao je oko prevoda odrednica na latinski i nemački, kao i u drugim leksikografskim poslovima oko koncepcije i izrade rečnika. Mnoge ugledne ličnosti bile su pretplatnici, a među njima znatne priloge dali su mitropolit Stefan Stratimirović i plemić Sava Tekelija. Štampanje je pomogao i bečki trgovac Teodor Tirka koji je dao najveći prilog, ali s tim da preuzme deo tiraža i naplati dug.

Srpski rječnik je prva knjiga izdana reformisanom azbukom (izostaje slovo h, uneto u drugo izdanje) i novim pravopisom. Uz Rječnik Vuk je dao i kratak pregled srpske gramatike. Postojali su problemi izdavanja dela na narodnom jeziku i novom azbukom. Teškoće oko štampanja novim slovima prevaziđene su pronalaženjem štamparije Jermena mehitarista u Beču koji su imali dozvolu objavljivanja na istočnim jezicima.

Kada je objavljen, Rječnik je u srpskoj sredini odbojno primljen. Osim nove azbuke, a naročito zbog latiničkog slova jota (j) unetog u njen sastav, neprijateljstvu su doprineli i leksička građa „sramotnih“ reči, kao i upotreba jekavskog narečja. U evropskim učenim krugovima Rječnik je dobio pohvale i priznanja.

Vukov Rječnik nije samo leksokografsko delo, već i „enciklopedija narodnog života“, kako se o njemu govori. U Rječniku su opisana narodna verovanja, običaji, nošnja, jela, svakodnevni poslovi, društveni odnosi, oružje, škole, biljke i dr. Delo je i riznica narodnih umotvorina: poslovica, zagonetki, izreka, lirskih i epskih narodnih pesama, basmi, bajalica, zdravica, tužbalica, legendi, skaski i anegdota, pa sve do pripovedaka, šaljivih priča, priča o životinjama i dr.

Osim prvog izdanje Vukovog Srpskog rječnika iz 1818, na izložbi je predstavljeno i drugo izdanje (Beč, Štamparija Jermenskog manastira, 1852), sa oko 47.500 reči, kao i ostala izdanja, uključujući i fototipska, hronološkim redom. Na izložbi je predstavljen i izbor literature o Vukovom Rječniku sa signaturama, koja svojom brojnošću i tematskom raznovrsnošću svedoči o velikom interesovanju javnosti za ovu knjigu u protekla dva veka, a otvara perspektive i dalja proučavanja. Vukov Rječnik bio je jedan od najvažnijih koraka u borbi za jezik, jer je za osnovicu književnog jezika postavio čist narodni jezik.

Izložba se može pogledati u javnom katalogu Biblioteke od 1. do 28. februara 2018. i na sajtu BMS. Autorka je Aleksandra Drapšin, a urednik je Selimir Radulović.

Sa zadovoljstvom vas pozivamo na tribinu Savremeni čovek i savremeni svet, na kojoj će govoriti prof. dr Leon Kojen. Tribina je zakazana za četvrtak, 18. januar 2018, u 19 časova, u svečanoj sali Matice srpske.

Leon Kojen (1945) je profesor na Filozofskom fakultetu u Beogradu. Diplomirao je filozofiju 1970. godine. Osam godina kasnije, doktorirao je na Univerzitetu u Oksfordu. Od 1984. do 1998. i od 2001. do 2003. godine predavao je estetiku i teoriju književnosti na Filološkom fakultetu u Beogradu. Profesor istorije filozofije na Filozofskom fakultetu u Beogradu je od 2003. godine. Od 1998. do 2001. bio je gostujući profesor filozofije na Vilijams Koledžu u SAD. Objavio je više knjiga i radova iz oblasti filozofije i teorije književnosti.

Ovde možete pogledati snimak tribine > > >

IZLOŽBA O MAKSIMU GORKOM

Povodom obeležavanja 150 godina od rođenja Alekseja Maksimoviča Peškova, poznatijeg kao Maksim Gorki (Nižnji Novgorod, 1868 – Moskva, 1936), ruskog i sovjetskog pisca, osnivača književnog metoda socijalističkog realizma i političkog aktiviste, Biblioteka Matice srpske priredila je elektronsku izložbu građe iz svojih zbirki. Postavka, koju čini izbor dela i literature o Maksimu Gorkom, može se pogledati od 5. do 31. januara 2018. godine na veb sajtu Biblioteke www.bms.rs. Autorka izložbe je Silvija Čamber, urednik Selimir Radulović.

Maksim Gorki bio je protivnik carske vlasti, u prvim komešanjima 1905. godine otvoreno je ustao protiv postojećeg poretka. Rusiju je napustio 1906, da bi se vratio 1913, nakon egzila u Italiji. Godine 1921, razočaran i u revoluciju, ponovo je emigrirao u inostranstvo da bi se na lični Staljinov poziv 1929. vratio u Sovjetsku Rusiju. Iako je slavljen po povratku, bio je u nekoj vrsti kućnog pritvora od 1934. do smrti.

Gorki je stekao slavu već svojim prvim tekstovima skrenuvši na sebe pažnju Tolstoja i Čehova, pa i inostranih književnih krugova. Njegov književni opus čine mnogobrojne pripovetke, među kojima su najpoznatije Makar Čudra, Dve skitnice, Život u plavom, romani Foma Gordejev, Gradić Okurov, Život Matveja Kožemjakina, Mati, pozorišni komadi Malograđani, Na dnu, Letnjikovac, Deca sunca i autobiografska trilogija Detinjstvo, Među ljudima i Moji univerziteti.

„Strast njegovog pripovedanja, vihorni ritam rečenice, umetnost vođenja dijaloga, smisao za crni humor, pa i volterovska ironija, čine ga i danas našim savremenikom.” (Dr Miloš Konstantinović)

Sa zadovoljstvom vas pozivamo na tribinu Savremeni čovek i savremeni svet, na kojoj će govoriti dr Predrag J. Marković. Tribina je zakazana za četvrtak, 28. decembar 2017, u 19 časova, u svečanoj sali Matice srpske.

Predrag J. Marković, srpski istoričar, prevodilac i političar, rođen je 6. septembra 1965. godine u Beogradu. Studirao je istoriju na Filozofskom fakultetu Univerziteta u Beogradu, gde je magistrirao na Katedri za opštu savremenu istoriju, i doktorirao na temu Hladni rat i jugoslovensko društvo (slučaj Beograda): 1948–1965. Usavršavao se na postdoktorskim studijama u Berlinu i Budimpešti. Zaposlen je na Institutu za savremenu istoriju. Predaje na Fakultetu za medije i komunikaciju u Beogradu, kao i na drugim domaćim i stranim fakultetima.

Marković se uglavnom bavi društvenom istorijom Jugoslavije, posebno istorijom Beograda 20. veka. Napisao je osam knjiga, između ostalih Beograd i Evropa: 1918–1941; Evropski uticaji na modernizaciju Beograda; Beograd između Istoka i Zapada: 1948–1965; Moderna srpska država: 1804–2004, i drugih.

Prevodi dela iz društvene teorije s engleskog jezika, i do sada je preveo sedam knjiga relevantnih autora kao što su Erik Hobsbom, Arnold Tojnbi i Pol Kenedi.

Predrag J. Marković je koautor kviza Visoki napon, a poznat je i kao pobednik Kviskoteke sezone 1989/90. Bio je član Saveta za brendiranje Srbije, vršilac dužnosti predsednika Upravnog odbora Muzeja istorije Jugoslavije, član Upravnog odbora RTS-a. Oženjen je i ima dvoje dece.

Ovde možete pogledati snimak tribine > > >

IZLOŽBA - JUBILEJI STARIH SRPSKIH BUKVARA

Biblioteka Matice srpske priredila je elektronsku izložbu Jubileji starih srpskih bukvara posvećenu značajnijim godišnjicama srpskih bukvara, iz perioda od 1597, kada je u Veneciji štampan prvi srpski Bukvar, do 1867, granične godine za staru srpsku knjigu. Izložba sadrži pregled 15 bukvara i propratnu literaturu.
Posebno se ističe obeležavanje 420 godina prvog srpskog Bukvara, koji su u dva izdanja, 20. i 25. maja, štampali monasi iguman Stefan i inok Sava, u Veneciji, u Tipografiji Đovanija Antonija Rampaceta. Taj Bukvar pripada srpskoslovenskom razdoblju, kada je književni i crkveni jezik Srba bio srpskoslovenski.
Iz perioda srpskoslovenske pismenosti datira i rukopisni Bukvar Gavrila Stefanovića Venclovića iz 1717, od čijeg pojavljivanja je prošlo 300 godina. On ima tablice poluustavnih i brzopisnih slova, a posebno je značajan po inovacijama u slovnom sastavu, koje čine slova ć i dž.
Bukvar Pervoje učenije otrokom otisnut u Episkopskoj štampariji u Rimniku (Rumunija) 1727, pre 290 godina, predstavlja drugo preštampano izdanje ruskog bukvara Teofana Prokopoviča. U istoj štampariji štampano je i prvo izdanje te knjige iz 1726, kao i još jedno iz 1734. godine. Rimnički bukvari pripadaju počecima ruskoslovenske epohe u razvoju srpske prosvete i kulture, kao i srpskog crkvenog života, kada ruskoslovenski jezik ulazi u upotrebu kod Srba umesto dotadašnjeg srpskoslovenskog.
U istoriji srpskih bukvara značajnu godišnjicu čini i 250 godina od pojave bukvara Zaharije Orfelina Pervoje učenije hotjaščim učitisja knjig pismeni slavenskimi (Venecija, Štamparija Dimitrija Teodosija, 1767), u kojem se pored crkvene ćirilice, prvi put prikazuju i građanska slova. Drugo izdanje te knjige štampano je u Beču u Štamparija Stefana Novakovića, 1792. godine.
Iz 1772. godine datira drugo izdanje bukvara Načalnoje učenije čelovjekom hotjaščim učitisja knjig božestvenago pisanija (Venecija, Štamparija Dimitrija Teodosija), od kojeg je poznat samo jedan primerak u Univerzitetskoj biblioteci u Getingenu, kao i od prvog izdanja te knjige iz 1761. godine.
Štamparija Josifa Kurcbeka otpočela je svoju delatnost u Beču, 1770, upravo štampanjem bukvara i od tada do 1789. otisnula je 11 izdanja, od kojih se ove godine obeležava 230 godina Bukvara iz 1787. godine. Bukvar Josifa Kurcbeka je preštampavan i kasnije u drugim tipografijama, a ovde se prikazuje Bukvar iz 1797. godine štampan u Budimu, u Slavenosrpskoj pečatnji Kraljevskog univerziteta peštanskog.
Iz 19. veka prikazano je 7 izdanja. Među njima su Bukvar Pavla Solarića iz 1812 (Venecija, Štamparija Pana Teodosija), koji sadrži tablice tri pisma – crkvenu i građansku ćirilicu i glagoljicu, zatim Prvi srpski bukvar Vuka Stefanovića Karadžića iz 1827 (Beč, Štamparija Jermenskog namastira), štampan reformisanom srpskom ćirilicom, na narodnom jeziku. Slede dva izdanja Bukvara štampana u Budimu u Slavenosrpskoj pečatnji Kraljevskog univerziteta peštanskog iz 1842. i 1847. godine, a potom izdanja Bukvara za srpska učilišta u Austrijskom carstvu Platona Atanackovića iz 1857. i 1867 (Beč, Cesaro-kraljevska naklada učilištnih knjiga) sa savremenim metodičkim postupkom nastave čitanja i pisanja. Poslednji je prikazan Bukvar za osnovne škole u vilajetu bosanskom Miloša Mandića iz 1867 (Sarajevo, Vilajetska štamparija).
Izloženi bukvari štampani su u Veneciji, Rimniku, Beču, Budimu i Sarajevu, pri čemu treba imati u vidu da su tri štamparije – Episkopska u Rimniku, Štamparija Dimitrija Teodosija u Veneciji i Štamparija Josifa Kurcbeka u Beču, otpočele svoj rad upravo bukvarima, što samo pokazuje koliko je bukvar u 18, a potom i u 19. veku bio potreban i tražen.
Izložba se može pogledati u javnom katalogu Biblioteke od 7. decembra 2017. do 4. januara 2018. Autori izložbe su mr Dušica Grbić i Aleksandra Drapšin, a urednik je Selimir Radulović.

Sa zadovoljstvom vas pozivamo na tribinu Savremeni čovek i savremeni svet, na kojoj će govoriti prof. dr Zoran Avramović. Tribina je zakazana za četvrtak, 30. novembar 2017, u 19 časova, u svečanoj sali Matice srpske.

Prof. dr Zoran Avramović rođen je 14. aprila 1949. godine u Stalaću. Osnovnu i srednju školu završio je u Zemunu. Diplomirao je 1976. godine na Filozofskom fakultetu u Beogradu na Odseku za sociologiju. Doktorsku disertaciju pod nazivom Politička misao Miloša Crnjanskog i njegovo književno stvaralaštvo (komparacija dve društvene delatnosti) odbranio je 1992. godine.

U Prvoj beogradskoj gimnaziji kao profesor sociologije radi od 1976. do 1991. godine. Od 1991. do 1995. radi kao istraživač u Zavodu za proučavanje kulturnog razvitka Srbije, a od 1995. kao naučni saradnik u Institutu za pedagoška istraživanja. Zvanje naučnog saradnika dobija 1995, višeg naučnog saradnika 1998. a naučni savetnik postaje 2001. godine. Na Filozofskom fakultetu Univerziteta u Kosovskoj Mitrovici 2004. postaje vanredni profesor, a 2007. na Fakultetu za kulturu i medije Megatrend univerziteta izabran je za redovnog profesora. Bio je odgovorni urednik u dva značajna naučna časopisa, Sociološki pregled i Theoria. Živi u Beogradu sa stalnim radnim odnosom u Institutu za pedagoška istraživanja.

Zoran Avramović je sociolog obrazovanja i kulture. U dosadašnjem stručnom i naučnom radu objavio je 20 knjiga, 2 udžbenika ali i preko 111 naučnih i stručnih radova u časopisima, zbornicima i knjigama, i preko 60 prikaza, eseja, polemika, kritika i recenzija. Podneo je više od 64 saopštenja na naučnim nacionalnim i međunarodnim skupovima. Objavljivao je u naučnim i stručnim časopsima kao što su Sociologija, Theoria, Sociološki pregled, Teme, Pedagoška stvarnost, Kultura polisa, Zbornik Matice srpske za društvene nauke, Letopis Matice srpske, Književnost, Kultura, Koraci...

Nagradu Miloš Crnjanski dobio je 1991. za knjigu Politički spisi Miloša Crnjanskog, a za knjigu Država i obrazovanje nagradu Ministarstva za nauku i tehnologiju 2003. godine.

Ovde možete pogledati snimak tribine > > >

Okrugli sto „Pripovedni vez Radovana Belog Markovića“

U Maloj sali Matice srpske juče (u sredu, 15. novembra 2017) je održan Okrugli sto pod nazivom „Pripovedni vez Radovana Belog Markovića“, u čast ovogodišnjeg dobitnika nagrade „Zlatna knjiga Biblioteke Matice srpske“.

Na Okruglom stolu su o književnom stvaralaštvu i bibliotekarskom radu Radovana Belog Markovića govorili vrsni poznavaoci njegovog dela: akademik Miro Vuksanović, prof. emeritus dr Slavko Gordić, dr Marko Nedić, dr Dragana Todoreskov, Vesna Trijić, msr Sanja Anđelić, prof. dr Stojan Đorđić, msr Natalija P. Jovanović, msr Aljoša Numić, msr Vanja Jekić, Milan Tasić, msr Milica Kecojević, msr Olja Vasileva, Ostoja Prodanović i Ognjen Aksentijević.

U nastavku je održana promocija Sabranih dela Radovana Belog Markovića, u izdanju Gradske biblioteke Lajkovac.

Zbornik radova sa Okruglog stola „Pripovedni vez Radovana Belog Markovića“ biće objavljen krajem ove godine.

IZLOŽBA O STOJANU NOVAKOVIĆU

Povodom obeležavanja 175 godina od rođenja Stojana Novakovića (1842–1915) Biblioteka Matice srpske priredila je elektronsku izložbu građe iz svojih zbirki. Postavka, koju čini izbor dela Stojana Novakovića i literature o njemu, može se pogledati od 7. novembra do 6. decembra 2017. godine, u javnom katalogu Biblioteke. Autorke izložbe su Marina Đačić i Marina Šmudla, urednik Selimir Radulović.

Stojan Novaković, srpski književnik i književni istoričar, prevodilac filolog, bibliotekar i bibliograf, istoričar, političar, rođen je u Šapcu 1842. godine. Školovanje je započeo u rodnom gradu, a nastavio u Beogradu gde je završio Gimnaziju, a potom i Licej. Jedan od profesora Stojana Novakovića, koji je imao veliki uticaj na njegov rad i razvoj je Đura Daničić. Pod njegovim, ali i pod uticajem drugih istaknutih profesora, Stojan Novaković se razvio u svestranog naučnika koji je u nekim oblastima svog delovanja izgradio svetsku reputaciju.

U toku školovanja počeo je da se bavi književnim radom, da objavljuje pesme i putopise i da prevodi dela svetske književnosti na srpski jezik, međutim, njegov talenat najviše se ispoljio u oblastima naučnog delovanja, u istoriji, istoriji književnosti, filologiji. Kao ministar prosvete i crkvenih dela doneo je niz zakona kojima je reformisao obrazovni sistem. Zakonima u oblasti bibliotekarstva mnogo je doprineo razvoju bibliotečke struke i pomogao razvoj školskih i narodnih biblioteka. Svojim delom Srpska biblijografija za noviju književnost 1741-1867 (1869) postavio je temelje bibliotečke teorije i struke. Napisao je preko 400 dela, najviše iz oblasti istorije i istorije književnosti, od kojih se posebno ističe Istorija srpske književnosti (1867. i 1871). Postoje mnogobrojna izdanja njegovih čitanki, sintaksi i gramatika srpskog jezika. Poseban značaj u proučavanju pravnih izvora imaju dela Zakonik Stefana Dušana, cara srpskog 1349. i 1354 (1870. i 1898), Matije Vlastara Sintagmat (1907) i Zakonski spomenici srpskih država srednjeg veka (1912), a iz oblasti istorijske geografije važno je pomenuti Zemljište radnje Nemanjine (1877). Bio je upravnik Narodne biblioteke u Beogradu (1869-1874) i član prvog odbora zadužbine Nikole Čupića osnovane 1871. Jedan je od prvih 16 akademika Srpske Kraljevske Akademije izabranih 1886, a predsednik Akademije bio je od 1906. do 1915. godine. Bio je jedan od osnivača Napredne stranke. Umro je u Nišu 1915. godine.

Sa zadovoljstvom vas pozivamo na tribinu Savremeni čovek i savremeni svet, na kojoj će govoriti Nebojša Dugalić. Tribina je zakazana za četvrtak, 26. oktobar 2017, u 19 časova, u svečanoj sali Matice srpske.

Nebojša Dugalić je srpski glumac, režiser i profesor glume. Rođen je 17. maja 1970. godine u Kraljevu, gde je završio osnovnu i srednju školu. Diplomirao je na Fakultetu dramskih umetnosti u Beogradu 1994. godine u klasi profesora Vladimira Jevtovića. Igrao je na scenama Narodnog pozorišta, Beogradskog dramskog pozorišta, Jugoslovenskog dramskog pozorišta, Ateljea 212, Bitef teatra, Madlenijanuma, Kraljevačkog pozorišta i dr. Od 1998. godine šef je klase glume na Fakultetu dramskih umetnosti u Beogradu. U zvanje vanrednog profesora glume izabran je 2001. godine, a u zvanje redovnog profesora 2007. godine. Oženjen je glumicom Draganom Dugalić sa kojom ima petoro dece.

Ostvario je niz pozorišnih uloga, za koje je dobio sledeća priznanja: godišnju Nagradu Narodnog pozorišta; nagrade Ošišani jež, Stojan Dečermić , Milivoje Živanović, Ljubiša Jovanović, Zoran Radmilović, Nagradu Novosadskog otvorenog univerziteta te Povelju Milivoje Živanović. Kao režiser takođe je višestruko nagrađivan. Dobitnik je četiri Zlatna i dva Srebrna viteza, četiri Zoranova brka, tri Sterijine nagrade, Nagrade Miloš Žutić i drugih priznanja

Ovde možete pogledati snimak tribine > > >

Sa zadovoljstvom vas pozivamo na tribinu Savremeni čovek i savremeni svet, na kojoj će govoriti prof. dr Jelena Pilipović. Tribina je zakazana za četvrtak, 19. oktobar 2017, u 19 časova, u svečanoj sali Matice srpske.

Jelena Pilipović (Beograd, 1972) predaje na Katedri za opštu književnost i teoriju književnosti Filološkog fakulteta Univerziteta u Beogradu, na kome je stekla zvanje magistra tezom Panpoetizacija – poetološko određenje pojma i njegova primena u idiličnoj književnosti, kao i doktora nauka disertacijom Platonova misao kao graditeljski princip Vergilijevog dela. Postdoktorsko istraživanje na Institutu za antropologiju i istoriju antičkih svetova u Parizu privedeno je kraju radom Transfiguracije erosa – mnogolikost fenomena ljubavi u Sapfinoj poeziji (Les transfigurations de l'éros – le polymorphisme du phénomène d'amour dans la poésie de Sappho). Objavila je monografije Orfejev vek (2005), Locus amoris: dijaloško čitanje Sapfine poezije (2014), Ka lepoti: erotološko čitanje Sapfine poezije (2016), kao i mnogobrojne naučne radove na srpskom, engleskom i francuskom jeziku. Dobitnica je Istraživačke nagrade grada Pariza (2012) i Nagrade „Nikola Milošević“ za najbolju knjigu u oblasti teorije književnosti i umetnosti, filozofije i estetike (2017)

Ovde možete pogledati snimak tribine > > >

IZLOŽBA O MARIJI TEREZIJI

Povodom obeležavanja 300 godina od rođenja Marije Terezije (Beč, 1717 – Beč, 1780) austrijske nadvojvotkinje, ugarske i češke kraljice i rimsko-nemačke carice, a u okviru kampanje Austrija čita. Mesto susreta: biblioteka koju organizuje Savez biblioteka Austrije, Biblioteka Matice srpske priredila je elektronsku izložbu. Postavka, koju čini izbor literature o Mariji Tereziji, može se pogledati od 16. do 21. oktobra 2017. godine u javnom katalogu Biblioteke. Autorke izložbe su Štefanija Maćko i Marija Vaš, urednik Selimir Radulović.

Marija Terezija rođena je u Beču 1717. godine kao ćerka Karla VI i Elizabete Kristine fon Braunšvajg. Nakon očeve smrti 1740. godine kao austrijska nadvojvotkinja nasledila je ugarsku i češku kraljevsku krunu. Udajom za Franca I postala je carica Svetog rimskog carstva nemačkog naroda. Imala je šesnaestoro dece. Vodila je apsolutističku politiku i sprovodila je mnoge reforme iz oblasti finansija, privrede, građanskog prava, obrazovanja, medicine i crkvene politike. U toku njene vladavine vođeni su Rat za austrijsko nasleđe i Sedmogodišnji rat.

Umrla je u Beču 1780. godine. Sahranjena je u porodičnoj grobnici u Kapucinskoj kripti u Beču.

IZLOŽBA O IVI ANDRIĆU

Povodom obeležavanja 125 godina od rođenja književnika Ive Andrića (Dolac, 1892 – Beograd, 1975), dobitnika Nobelove nagrade za književnost, Biblioteka Matice srpske priredila je elektronsku izložbu građe iz svojih zbirki. Postavka, koju čini izbor dela Ive Andrića i literature o njemu, može se pogledati od 6. oktobra do 6. novembra 2017. godine u javnom katalogu Biblioteke. Autorke izložbe su Daniela Kermeci i Marija Vaš, urednik Selimir Radulović.

Ivo Andrić rođen je u Dolcu kod Travnika 1892. godine. Detinjstvo je proveo u Višegradu, a gimnaziju završio u Sarajevu. Slovenske književnosti i istoriju studirao je u Zagrebu, Beču, Krakovu i Gracu, gde je odbranio doktorsku tezu Razvoj duhovnog života u Bosni pod uticajem turske vladavine. Prvu pesmu u prozi U sumrak objavio je u Bosanskoj vili 1911. godine, a u narednim godinama izlaze pesničke zbirke Ex ponto (1918) i Nemiri (1920). Uspešnu diplomatsku karijeru koja traje od 1920. do 1941. započinje u Rimu, a nastavlja u konzulatima u Bukureštu, Trstu, Gracu, Marseju, Parizu, Madridu, Briselu, Ženevi i Berlinu. Sve do kraja Drugog svetskog rata važio je za pisca pripovedaka i novela. Međutim, 1945. godine izlaze tri njegova romana (Na Drini ćuprija, Travnička hronika i Gospođica) i iz temelja menjaju sliku o piscu. Prokletu avliju objavljuje 1954. u Matici srpskoj, a roman Omer-paša Latas izlazi posthumno (1976). Dela Ive Andrića prevođena su gotovo na sve evropske jezike i u mnogim zemljama Afrike i Azije.

Nobelova nagrada za književnost dodeljena mu je 1961. u Stokholmu. Na ceremoniji se zahvalio besedom O priči i pričanju.

Umro je u Beogradu 1975. godine.

Sa zadovoljstvom vas pozivamo na tribinu Savremeni čovek i savremeni svet, na kojoj će govoriti prof. dr Milomir Stepić. Tribina je zakazana za četvrtak, 21. septembar 2017, u 19 časova, u svečanoj sali Matice srpske.

Milomir Stepić je rođen 1959. godine u Beogradu. Na Geografskom fakultetu je diplomirao, magistrirao, doktorirao i predavao do 2008. godine. Na Fakultetu za međunarodnu ekonomiju bio je redovni profesor od 2008. do 2012. godine, gde je predavao grupu ekonomsko-geografskih, političko-geografskih i geopolitičkih predmeta. Od 2012. godine je naučni savetnik na Institutu za političke studije. Kao honorarni i gostujući profesor predavao je ili predaje na Ekonomskom fakultetu, Fakultetu političkih nauka, Geoekonomskom fakultetu, Vojnoj akademiji i Diplomatskoj akademiji Ministarstva spoljnih poslova. Bio je prodekan za nauku Geografskog fakulteta i stalni saradnik nekadašnjeg Instituta za geopolitičke studije. Član je srpskog geografskog društva, Odbora za proučavanje Kosova i Metohije SANU i redakcija naučnih časopisa Nacionalni interes i Kosovsko-metohijski zbornik.

Bavi se teorijskom geopolitikom i geopolitikom Balkana. Objavio je brojne naučne i stručne radove, serije etničkih karata prostora bivših jugoslovenskih republika, srednjoškolske i univerzitetske udžbenike, enciklopedijske odrednice i poglavlja u monografijama na srpskom, ruskom i engleskom jeziku. Napisao je knjige Etnički sastav stanovništva Bosne i Hercegovine (na srpskom i grčkom jeziku kao koautor), Kosovo i Metohija – političko-geografske i geopolitičke perspektive, U vrtlogu balkanizacije, Jugoistok Srbije – kontinuitet krize i mogući ishodi (na srpskom i engleskom jeziku kao koautor), Srpsko pitanje – geopolitičko pitanje, Prirodni potencijali i degradirane površine opštine Obrenovac (koautor), Kosovo i Metohija – postmoderni geopolitički eksperimenti i Geopolitika neoevroazijatstva – pozicija srpskih zemalja. Prošle godine objavio je knjigu Geopolitika: ideje, teorije i koncepcije, koja se smatra prvim celovitim udžbenikom geopolitike kod nas.

Ovde možete pogledati snimak tribine > > >

DODELA NAGRADE "SRETEN MARIĆ"

Ugledna nagrada Sreten Marić uručena je u petak, 15. septembra 2017. godine, u svečanoj sali Matice srpske. Za 2015. i 2016. godinu dobitnici su prof. dr Mirko Zurovac za knjigu Ideja estetike, i prof. dr Dragan Prole za knjigu Pojave odsutnog.

Prisutne je pozdravio upravnik Biblioteke Matice srpske Selimir Radulović, a u ime Žirija za dodelu nagrade Sreten Marić govorio je prof. dr Gojko Tešić. Jedan od ovogodišnjih laureata, Dragan Prole, obratio se publici besedom o liku i delu Sretena Marića, a deo njegovog izlaganja bio je posvećen i biblioteci Sretena Marića, koja se kao posebna celina čuva u Biblioteci Matice srpske.

Dodeli su prisustvovale i zamenik predsednika Opštine Kosjerić, Gordana Josipović, i Katarina de Leobardi, kćerka Sretena Marića, koja je jedan od članova Žirija.

Nagradu Sreten Marić ustanovile su Biblioteka Matice srpske i Opština Kosjerić, a dodeljuje se svake druge godine od 2005, za najbolju esejističku knjigu iz oblasti književnosti i filozofije u prethodne dve godine.

IZLOŽBA O LUIĐIJU PIRANDELU

Povodom obeležavanja 150 godina od rođenja Luiđija Pirandela (1867-1936), Biblioteka Matice srpske priredila je elektronsku izložbu građe iz svojih zbirki. Postavka, koju čini izbor dela Luiđija Pirandela, kao i literature o njemu, može se pogledati od 8. septembra do 5. oktobra 2017. godine u javnom katalogu Biblioteke. Autorke izložbe su Olivera Mihajlović i Ivanka Klajn, a urednik Selimir Radulović. Elektronski katalog izložbe dostupan je na sajtu www.bms.rs.

Luiđi Pirandelo, italijanski pesnik, novelista, romanopisac i dramaturg, rođen je 28. juna 1867. godine na Siciliji. Obrazovanje je stekao u Palermu, Rimu i Bonu, gde je odbranio doktorsku disertaciju i gde je počeo da objavl?uje prve pesme. U Italiju se vratio 1890. godine i od tada se pojavl?uje u novinarskom i književnom životu Rima.

Osim pesama, objavio je 246 novela, 7 romana i 44 drame. Najpoznatiji roman mu je Pokojni Matija Paskal, koji mu je doneo svetsku slavu. Najveći doprinos svetskoj književnosti dao je svojim pozorišnim delima, a najčuvenija dela ovog žanra su Šest lica traže pisca i Henrik IV.

Osnovao je vlastito Umetničko pozorište u kom je bio impresario i dramaturg. Turneje tog pozorišta po Evropi i Americi su bile uspešne, a prema njegovim romanima sniml?eni su filmovi u Italiji i u Holivudu.

U Parizu je primio Legiju časti, a 1934. godine je dobio Nobelovu nagradu za književnost.

Umro je u Rimu 10. decembra 1936. godine.

Sa zadovoljstvom vas pozivamo na tribinu Savremeni čovek i savremeni svet, na kojoj će govoriti prof. dr Rajna Dragićević. Tribina je zakazana za četvrtak, 7. septembar 2017, u 19 časova, u atrijumu Biblioteke Matice srpske.

Rajna Dragićević je doktor lingvističkih nauka i redovni profesor na Katedri za srpski jezik sa južnoslovenskim jezicima Filološkog fakulteta Univerziteta u Beogradu. Bavi se leksikologijom, tvorbom reči i lingvokulturologijom savremenog srpskog jezika.

Rođena je u Kikindi 1968. godine. Diplomirala je 1991. godine na Grupi za srpski jezik sa opštom lingvistikom Filološkog fakulteta u Beogradu, magistrirala je 1993. godine, a doktorirala 1999. godine, na istom fakultetu. Tema njenog doktorata glasi: Tvorbena i semantička analiza prideva koji označavaju ljudske osobine.

Autor je oko 200 radova, među kojima su četiri monografije: Pridevi sa značenjem ljudskih osobina u savremenom srpskom jeziku, tvorbena i semantička analiza, Leksikologija srpskog jezika, Verbalne asocijacije kroz srpski jezik i kulturu, Leksikologija i gramatika u školi. Leksikografski rad Rajne Dragićević obeležavaju koautorstva u izradi četiri rečnika: Asocijativni rečnik srpskog jezika, Obratni asocijativni rečnik, Semantičko-derivacioni rečnik, Rečnik srpskoga jezika. Uredila je kolektivnu monografiju Savremena srpska leksikografija u teoriji i praksi. Napisala je i nekoliko udžbenika za srpski jezik i jezičku kulturu za osnovnu školu.

Dva puta je nagrađivana nagradom Pavle Ivić. Godine 2005. sa grupom autora nagrađena je nagradom Stojan Novaković za udžbenički komplet za srpski jezik za 4. razred osnovne škole. Dobitnik je Dositejeve povelje za stvaralački doprinos razvoju obrazovanja, nauke i kulture, 2014. godine.

Ovde možete pogledati snimak tribine > > >

IZLOŽBA O MARIJI SKLODOVSKOJ KIRI

Povodom obeležavanja 150 godina od rođenja fizičarke i hemičarke Marije Sklodovske Kiri (Varšava, 1867 – Salanš, 1934), jedine žene koja je do danas Nobelovu nagradu dobila dva puta, Biblioteka Matice srpske priredila je elektronsku izložbu građe iz svojih zbirki. Postavka, koju čini izbor literature o Mariji Kiri, može se pogledati od 11. avgusta do 7. septembra 2017. godine u javnom katalogu Biblioteke. Autorka izložbe je Silvija Čamber, urednik Selimir Radulović.

Iako rođena u Poljskoj, Marija Sklodovska Kiri veći deo života provela je u Francuskoj gde je istraživanjima iz fizike i hemije započela naučnu karijeru. U njena najveća dostignuća spadaju: rad na teoriji radioaktivnosti i tehnikama razdvajanja radioaktivnih izotopa, kao i otkriće dva nova hemijska elementa – radijuma i polonijuma. Pod njenim ličnim nadzorom sprovođena su, prva u svetu, istraživanja o mogućnosti izlečenja raka pomoću radioaktivnosti. Tokom Prvog svetskog rata posvetila se razvoju medicinske primene radiografije (osmislila je vozilo koje je služilo za radiografisanje koje je lično dovozila do linije fronta da pomogne ranjenim francuskim vojnicima).

Dvostruka je dobitnica Nobelove nagrade, prvi put 1903. godine iz fizike, zajedno sa mužem Pjerom Kirijem (sa kojim je imala dve ćerke – Evu Kiri i Irenu Žolio Kiri) i Anrijem Bekerelom, za naučna dostignuća u ispitivanju radioaktivnosti, a drugi put 1911. godine iz hemije, za otkriće radijuma i polonijuma, te za izolovanje radijuma i proučavanje prirode tog elementa i njegovih jedinjenja.

Marija Kiri je ceo svoj život posvetila nauci, mužu i ćerkama. Od 1914. godine do smrti bila je direktor Instituta za radijum u Parizu (koji danas nosi njenom ime) i taj period života posvetila je širenju mreže radioloških ustanova, zdravstvenih institucija, pomažući mnoga naučna društva i studente.

Marija Kiri umrla je 4. jula 1934. godine od posledica dugogodišnje izloženosti visokom intenzitetu radioaktivnosti.

IZLOŽBA O PERSIJU BIŠU ŠELIJU

Povodom obeležavanja 225 godina od rođenja Persija Biša Šelija (1792-1822), Biblioteka Matice srpske priredila je elektronsku izložbu građe iz svojih zbirki. Postavka, koju čini izbor dela Perisja Šelija kao i literature o njemu, se može pogledati od 14. jula do 10. avgusta 2017. godine u javnom katalogu Biblioteke. Autorke izložbe su Olivera Mihajlović i Ivanka Klajn, a urednik Selimir Radulović.

Persi Biš Šeli, jedan od najznačajnijih pesnika engleskog romantizma, rođen je u avgustu 1792. godine u Horšamu, u pokrajini Saseks. Bio je romantičarski slobodouman, borac protiv tradicije, povlastica i tiranije. U englesku poeziju svoga vremena uneo je notu slobode i duhovne smelosti. Njegov kratak život bio je ispunjen čestim seobama i neizbežnim sukobima. Zauvek napušta Englesku 1818. godine i odlazi u Italiju, gde ga je jula 1882. godine, sa nepunih 30 godina, zadesila smrt u talasima Tirenskog mora.

Autor je nadahnutih lirskih pesama: Oblak, Oda zapadnom vetru, Ševi, dramske pesme Oslobođeni Prometej, pamfleta Filozofski pogled na reformu, drame u nerimovanom jampskom desetercu Čenči, elegije Adonis napisane u čast engleskog pesnika Džona Kitsa, autobiografske ispovesti Epipsihidion. Šelijev esej Odbrana poezije predstavlja najbolje izraženu romantičarsku teoriju poezije u Engleskoj. U poemi Kraljica Mab, koju je napisao kada je imao 21 godinu, izrazio je revolicionarno osećanje protiv vladara, sveštenika i političara, a spev Pobuna islama govori o nadi u bolju budućnost ljudskog roda. U proleće 1822. godine počinje da piše poemu Trijumf života koja će ostati nedovršena.

Sa zadovoljstvom vas pozivamo na tribinu Savremeni čovek i savremeni svet, na kojoj će govoriti akademik Zoran Kovačević. Tribina je zakazana za četvrtak, 22. jun 2017, u 19 časova, u atrijumu Biblioteke Matice srpske.

Akademik Zoran Kovačević rođen je u mestu Popinci, u Sremu, 23. septembra 1935. godine. Diplomirao je 1962. godine na Medicinskom fakultetu Univerziteta u Beogradu. Nakon završenih studija izabran je za asistenta u Zavodu za biohemiju Medicinskog fakulteta u Novom Sadu. Na istom fakultetu je 1971. godine odbranio doktorsku disertaciju. Od 1982. godine rukovodilac je Zavoda za biohemiju Kliničkog centra u Novom Sadu i šef Katedre za biohemiju Medicinskog fakulteta u Novom Sadu sve do penzionisanja 2002. godine. Godine 1982. izabran je za redovnog profesora za naučnu oblast biohemija. Redovni je član Odeljenja medicinskih nauka Srpske akademije nauka i umetnosti od 1991. Bio je potpredsednik Ogranka SANU u Novom Sadu od 1998. do 2002, a zatim predsednik od 2002. do 2015. godine. Bavi se medicinskom biohemijom, celularnom bioenergetikom i metabolizmom. Dobio je Nagradu Srpskog lekarskog društva za naučni rad 1993, kao i Nagradu za najcitiranije naučnike u AP Vojvodini Pokrajinskog sekretarijata za nauku i tehnološki razvoj za 2010. godinu.

Ovde možete pogledati snimak tribine > > >

IZLOŽBA - 250 GODINA ŠTAMPANOG IZDANjA EPITOMA DIONISIJA NOVAKOVIĆA
(Venecija, Štamparija Dimitrija Teodosija, 1767)

Biblioteka Matice srpske je na osnovu građe iz svojih zbirki priredila izložbu povodom 250 godina štampanog izdanja Epitoma Dionisija Novakovića, otisnutog u Veneciji, u Štampariji Dimitrija Teodosija, 1767. godine. Elektronski katalog izložbe sadrži opis štampanih izdanja, prepise i literaturu sa signaturama. Postavka se može pogledati u javnom katalogu Biblioteke od 16. juna do 13. jula 2017. Autori izložbe su mr Dušica Grbić i Aleksandra Drapšin, a urednik je Selimir Radulović.

Autor Epitoma Dionisije Novaković rođen je 1705. ili 1706. u svešteničkoj porodici. Kao moguća mesta njegovog rođenja navode se Boka Kotorska ili okolina Knina. Zamonašio se u manastiru Savina u Boki Kotorskoj. Svestan da su za dobre škole neophodni obrazovani učitelji, mitropolit Vićentije Jovanović šalje ga u Kijev na dalje obrazovanje. U Kijevskoj duhovnoj akademiji Dionisije Novaković je boravio od 1726. do 1737. godine. Nakon povratka iz Rusije postaje nastavnik latinsko-slovenske „Roždestveno-bogorodične” škole bačkog episkopa Visariona Pavlovića (1731–1756) u Petrovaradinskom Šancu (Novom Sadu). Oko 1741. škola je prerasla u više filozofsko-bogoslovsko učilište „Collegium Vissariono-Pavlowicsianum Petrovaradinense” ili je Kolegij otvoren posebno, pored već postojeće te škole. Novosadski kolegij smatra se prvom visokom školom i začetkom univerzitetske nastave kod Srba. Kao profesor i prefekt Duhovnog kolegija, Dionisije Novaković sastavio je priručnike za predavanja – Epitom i Propediju, a autor je i drugih dela. U ovom učilištu udžbenici su diktirani ili prepisivani. Diktiranje udžbenika je metod preuzet iz Kijevske akademije. Dionisije Novaković je bio budimski episkop od 1749. do 1767. sa sedištem u Sentandreji. Umro je 8. decembra 1767, a sahranjen je u sentandrejskoj Sabornoj crkvi.

Epitom ili Kratkaja skazanija svjaštenago hrama, riz jego i v njem soveršajemija Božestvenija liturgiji so okrestnostmi jeja črez kratkija voprosi i otvjeti sastavljen je 1741. Namenjen je obrazovanju parohijskog sveštenstva i manastirskog monaštva. Pojam epitom označava skraćivanje, rezimiranje veće celine ili, kako ga je autor ovog dela u predgovoru objasnio: skraćenje velikih stvaričija je namena da ga čitatelj „primi, čita i pamti”. Iako je nazvan „prvom liturgikom kod Srba”, on to nije u klasičnom smislu reči. Epitom Dionisija Novakovića pripada bogoslovko-literarnom žanru liturgijskih tumačenja ili komentara.

Prvi put je štampan 1767. u Štampariji Dimitrija Teodosija u Veneciji. Objavljen je anonimno. Predgovor je potpisan inicijalima D. N. Na naslovnoj strani na mestu za impresum stoji Sočinjen... 1741. Nije naznačeno ni mesto, ni štamparija, ni godina. Mesto i godinu naveo je kasnije Zaharija Orfelin, štampariju Pavle Solarić, a Josif Šafarik je razrešio inicijale pisca Dionisija Novakovića. Drugo izdanje iz 1783. je nepouzdano. Poznato je samo po članku Dimitrija Ruvarca o Dionisiju Novakoviću. Treće izdanje štampano je 1805. u Budimu u Štampariji Mađarskog kraljevskog univerziteta.

Rukopisni primerci Epitoma nastajali su po diktatu za vreme predavanja ili su prepisivani. Prepisi se javljaju i pre i posle štampanih izdanja. Na izložbi su predstavljena dva prepisa iz Biblioteke Matice srpske: prepis Stefana Markovića, u knjizi Voprosi i otvjeti o božestvenom hramje (Zbornik), Sremski Karlovci, 1750. godina (RR I 77) i Epitom u prepisu Jovana Kostića, 1764. godina (RR II 52).

Za prepis Epitoma Jovana Kostića značajno je što se u odnosu na štampana izdanja sastoji iz tri celine, a ne dve, a sadržaj je isti kao i štampanih izdanja. Oba prepisa Biblioteke Matice srpske imaju završetak I sija ubo..., koji izostaje u štampanim izdanjima. Na izložbi su predstavljene i kopije prepisa Epitoma Dionisija Novakovića iz drugih biblioteka u BMS (zbirka mikrofilmova i zbirka fotografija).

Epitom Dionisija Novakovića zauzima posebno mesto kao prvi srpski originalni udžbenik i kao najčešće prepisivana srpska knjiga u 18. i prvim decenijama 19. veka.

Sa zadovoljstvom vas pozivamo na tribinu Savremeni čovek i savremeni svet, na kojoj će govoriti Dragoljub Kojčić. Tribina je zakazana za četvrtak, 8. jun 2017, u 19 časova, u atrijumu Biblioteke Matice srpske.

Kojčić je rođen 1954. godine. Diplomirao je filozofiju na Filozofskom fakultetu u Beogradu. Bavi se političkom filozofijom i političkom teorijom. Proučava filozofiju religije, naročito sudbinu Koptske pravoslavne crkve. Autor je studija na temu liberalizma, knjige Strela vremena i horizont slobode, kao i monografije Damjan Đakov. 1990. je pokrenuo list za politiku, kulturu i ekonomiju Država. Učestvovao je u osnivanju Instituta za geopolitičke studije 1996. i bio urednik u Srpskom književnom glasniku. Bio je zamenik ministra u Ministarstvu za veze sa Srbima van Srbije, od 2004. do 2007. poslanik u Skupštini Srbije, a istovremeno i na čelu Zavoda za unapređenje obrazovanja i vaspitanja. Utemeljivač je magazina Zenit. Aktuelni je direktor Zavoda za udžbenike u Beogradu.

Ovde možete pogledati snimak tribine > > >

Sa zadovoljstvom vas pozivamo na tribinu Savremeni čovek i savremeni svet, na kojoj će govoriti akademik Dušan Kovačević. Tribina je zakazana za petak, 2. jun 2017, u 19 časova, u atrijumu Biblioteke Matice srpske.

Srpski dramski pisac, scenarista, profesor, reditelj, diplomata i akademik Dušan Kovačević rođen je u Mrđenovcu kod Šapca 1948. godine. Gimnaziju je završio u Novom Sadu 1968. godine. Na Akademiji za pozorište, film, radio i televiziju studirao je u Beogradu, gde je diplomirao dramaturgiju 1973. godine. Od te godine je član Udruženja književnika Srbije.
Na Televiziji Beograd je radio kao dramaturg od završetka studija pa do 1978. godine. Na Fakultetu dramskih umetnosti u Beogradu u zvanju docenta predaje od 1986. do 1988. Od 1998. godine direktor je Zvezdara teatra u Beogradu. U oktobru 2000. izabran je za dopisnog člana, a redovan član SANU postaje 2009. godine. Ambasador Srbije i Crne Gore, odnosno Srbije u Portugalu bio je od 2005. do 2006. godine. Član je Krunskog Saveta Aleksandra Karađorđevića. Oženjen je, ima sina i kćerku. Živi i radi u Beogradu.
Dušan Kovačević je autor brojnih dramskih dela, koja čine deo srpskog kulturnog identiteta, kao što su Maratonci trče počasni krug, Radovan III, Ko to tamo peva, Sabirni centar, Profesionalac, Balkanski špijun. Drame su mu prevedene na 22 jezika i izvode se širom sveta.
Samo u beogradskim profesionalnim pozorištima odigrano je preko 2.500 predstava koje je gledalo više od milion i po gledalaca. Napisao je scenario za Kusturičin film Podzemlje, koji je kasnije preradio u roman. Režirao je filmove Balkanski špijun i Profesionalac.
Dobitnik je brojnih priznanja i nagrada, među kojima su i dve nagrade „Grand Prix“ za scenarija filmova Balkanski špijun i Profesionalac na Filmskom festivalu u Montrealu; „Čaplinova nagrada“ u Veveju za film Ko to tamo peva; „Zlatna palma“ na Kanskom festivalu za Podzemlje.
Film Ko to tamo peva proglašen je za najbolji film jugoslovenske kinematografije nastao od 1945. do 1995. Tu su i Nagrada „Radoje Domanović“ za ukupan doprinos srpskoj književnoj satiri, Nagrada „Zoran Radmilović“ za životno delo, Nagrada „Borisav Stanković“ za životno delo i „Zlatni krst kneza Lazara“.

Ovde možete pogledati snimak tribine > > >

Zadovoljstvo nam je da vas obavestimo da se u četvrtak, 25. maja 2017. godine, nastavlja tribina Savremeni čovek i savremeni svet, koju zajednički organizuju Matica srpska i Biblioteka Matice srpske. Prvi gost u okviru trećeg ciklusa biće Vladimir Pištalo, a početak je zakazan za 19 časova u Svečanoj sali Matice srpske.

Vladimir Pištalo je srpski književnik rođen u Sarajevu 1960. godine. Odrastao je u Mostaru, Kraljevu i Beogradu, a u Sjedinjene Američke Države se iselio 1993. godine. Pre toga je radio kao novinar za nedeljnik Vreme. Završio je Pravni fakultet u Beogradu, a doktorirao na Univerzitetu Nju Hempšir u SAD na temi višestrukog identiteta srpskih iseljenika – srpskom, američkom i jugoslovenskom. Radi na Beker koledžu, u Vusteru, Masačusets, gde predaje svetsku i američku istoriju.
Objavio je knjige poetske proze Slikovnica (1981), Noći (1986), Manifesti (1986) i Kraj veka (1990); novelu Korto Malteze (1987); zbirke priča Vitraž u sećanju (1994), Priče iz celog sveta (1997); biografiju Aleksandra Makedonskog Aleksandrida (1999), kao i romane Milenijum u Beogradu (2000), O čudu (2002), Tesla, mladost (2006), Tesla, portret među maskama (2008), i Venecija (2011).
Za roman Tesla, portret među maskama dobio je „Ninovu nagradu“ za najbolji roman u 2008. godini. Ova knjiga bila je dve godine među najtraženijim knjigama u srpskim knjižarama i bibliotekama. Francuski prevod romana Milenijum u Beogradu bio je u najužem izboru za prestižnu Nagradu „Femina“ za najbolji roman preveden na francuski jezik.
Kao prevodilac, dobio je Nagradu „Miloš Đurić“ za prevod poezije Čarlsa Simića. Neka od njegovih dela nalaze se u čitankama za osnovnu školu i gimnaziju u Srbiji, a doživela su i brojne prevode na više svetskih jezika.
Početkom juna u izdavačkoj kući „Agora“ biće objavljen novi roman Vladimira Pištala pod naslovom Sunce ovog dana : pismo Andriću.

Ovde možete pogledati snimak tribine > > >

Povodom obeležavanja 125 godina od rođenja Milutina Bojića (1892-1917), Biblioteka Matice srpske priredila je elektronsku izložbu građe iz svojih zbirki. Postavka, koju čini izbor dela Milutina Bojića i literature o njemu, može se pogledati od 19. maja do 15. juna 2017. godine, u javnom katalogu Biblioteke. Autorke izložbe su Marina Đačić i Marina Šmudla, urednik Selimir Radulović. Elektronski katalog izložbe dostupan je na sajtu www.bms.rs.

Milutin Bojić, pesnik, dramski pisac, književni i pozorišni kritičar rođen je 1892. godine u Beogradu gde se i školovao. Bio je učesnik balkanskih ratova 1912. i 1913. godine kao i Prvog svetskog rata. Bio je deo izbegličke kolone koja se povlačila preko Albanije. Preminuo je od tuberkuloze, u Solunu 8. novembra 1917 godine. Sahranjen je na vojnom groblju Zejtinlik. Krajem leta 1922. godine pesnikovi posmrtni ostaci preneseni su u Beograd.

U višim razredima gimnazije počinje da piše i objavljuje svoje prve pesme. Objavio je zbirke pesama Pesme (1914), zatim spev Kain i zbirku pesama Pesme bola i ponosa . Iz ove zbirke je i pesma Plava grobnica posvećena stradanju srpskih ratnika. Napisao je i dve drame: Kraljeva jesen i Uroševa ženidba kao i veliki broj književnih i pozorišnih prikaza. Jovan Skerlić ga je podržao pohvalnom kritikom 1914. godine.

MOLIJEROVI DANI U BIBLIOTECI MATICE SRPSKE

Tradicionalna književna manifestacija Francuskog instituta „Molijerovi dani“ počinje u ponedeljak, 15. maja, u Biblioteci Matice srpske, književnim susretom pod nazivom „Identiteti u pokretu“. U razgovoru će učestvovati nagrađivani francuski pisci mlađe generacije Nataša Apana, Nina Jaržekov i Sedrik Gra, a moderator će biti profesor Filozofskog fakulteta u Novom Sadu dr Pavle Sekeruš. Početak je zakazan za 18 časova, a prevod je obezbeđen.

Romanu „Tropi nasilja“ Nataše Apana ove godine dodeljena je nagrada France Télévision. Prevod njenog prethodnog romana „Do sutra“ objavila je izdavačka kuća Clio. Roman „Dvostruko državljanstvo“, francusko-mađarske spisateljice Nine Jaržekov, osvojio je 2016. godine prestižnu nagradu Prix de Flore, a prevod ovog romana priprema izdavačka kuća Arhipelag. Sedrik Gra, pisac, putnik, avanturista, veliki poznavalac zemalja bivšeg Sovjetskog Saveza, svoj prvi roman „Antracit“ objavio je 2016. godine, a kao stipendista Francuskog instituta trenutno boravi u Srbiji.

Manifestacija se nastavlja događajima u više gradova u Srbiji, a više o programu može se saznati preko sledećeg linka:
http://www.institutfrancais.rs/pdf/Molijerovi-dani-2017-program.pdf

DAN BIBLIOTEKE MATICE SRPSKE

Biblioteka Matice srpske je u petak, 28. aprila, svečano obeležila svoj dan. Na početku Svečane akademije skupu su se obratili episkop bački Irinej, Dragan Stanić, predsednik Matice srpske, i Vladan Vukosavljević, ministar kulture i informisanja Republike Srbije. Selimir Radulović, upravnik Biblioteke Matice srpske, održao je Besedu o knjizi i biblioteci. „Dan Biblioteke Matice srpske je povlašćeni datum srpske knjige i srpske kulture, što je i razumljivo, budući je knjiga ključ od naše kuće, kao što je ključ od bilo koje normalne evropske kuće“, rekao je upravnik Radulović. Na Dan Biblioteke uručena je Nagrada Zlatna knjiga Biblioteke Matice srpske, koju je ove godine dobio ugledni srpski pisac i bibliotečki poslenik Radovan Beli Marković. O dobitniku je govorio akademik Miro Vuksanović, predsednik Žirija za dodelu ove nagrade. Ovom prilikom uručena je i Zahvalnica Biblioteke Matice srpske, čiji je dobitnik Radovan Mićić, dugogodišnji bibliotekar savetnik Biblioteke Matice srpske. U kulturnom programu učestvovao je hor Gimnazije Jovan Jovanović Zmaj i umetnik Nebojša Dugalić, dok je program vodila Isidora Popović.

Dan Biblioteke održava se na datum izuzetno značajan u istoriji Matice srpske, kao i srpske kulture u celosti, dan kada je 1864, iz Pešte ka Novom Sadu, zaplovio parobrod Napredak, kojim je bečkerečki trgovac Jovan Forović preneo celokupnu prvu javnu naučnu biblioteku u Srba.

Povodom obeležavanja 200 godina od rođenja prvog srpskog litografa i jednog od prvih srpskih fotografa, obdarenog umetnika i izrazitog romantičara, Anastasa Jovanovića (1817–1899), Biblioteka Matice srpske priredila je elektronsku izložbu građe iz svojih zbirki. Postavka, koju čini izbor dela Anastasa Jovanovića i literature o njemu, može se pogledati od 21. aprila do 18. maja 2017. godine u javnom katalogu Biblioteke. Autorka izložbe je Silvija Čamber, urednik Selimir Radulović.

Anastas Jovanović rođen je 1817. godine u mestu Vraca u Bugarskoj gde je stekao osnovno školsko obrazovanje, a potom je školovanje nastavio u Beogradu, „kod nekog učitelja Miše”. Jedno vreme je učio i terzijski zanat, a 1832. počeo je da radi u Državnoj štampariji, u slovolivnici. Godine 1834. štamparija je preseljena u Kragujevac, a sa njom se tamo odselio i Anastas Jovanović. Učestvovao je u štampanju prvog srpskog bukvara, a budući da je ispoljio veliko umeće kod rezanja slova knez Miloš ga je poslao u Beč da stiče nova znanja na Akademiji umetnosti. Pohađajući školu crtanja Jovanović se upoznaje najpre sa tajnama litografaije, a zatim je među prvima prihvatio nov izum – fotografiju.

Po završetku studija na bečkoj slikarskoj akademiji 1846, Anastas Jovanović započeo je i svoj veliki političko-prosvetiteljski i umetnički podvig – izdavanje dela Spomenici Srbski, monumentalne publikacije koja je u periodu svog izlaženja u litografijama prikazivala ličnosti i događaje iz srpske istorije. Zbog slabog odziva publike ovaj poduhvat je obustavljen posle četvrte sveske.

Anastas Jovanović se sa uspehom ogledao i u litografiji, i u fotografiji, i u slikarstvu, i u primenjenoj umetnosti. Najveći deo Anastasovog opusa čine portreti. Portretisao je ljude iz svog okruženja, ugledne građane Beograda i Beča, članove vladarskih porodica (bio je odani prijatelj i saradnik vladarske porodice Obrenović). Pored serije portreta kneza Mihaila, poznati su njegovi portreti kneginje Julije, Vuka Karadžića, Dositeja, Mušickog, Njegoša, Milice Stojadinović Srpkinje, Ilije Garašanina, Branka Radičevića, Đure Daničića i mnogih drugih. Pored portreta, snimao je i delove gradova u kojima je boravio, mrtvu prirodu, razne događaje, a sačuvani su i njegovi autoportreti.

Umro je 1899. u Beogradu, a njegova kći Katarina zabeležila je njegove reči kratko pred smrt: „Šteta, šteta! Sve je bilo tako interesantno, sve me je toliko interesovalo, a sada je sve prošlo.”

PETER HANDKE U BIBLIOTECI MATICE SRPSKE

Maticu srpsku i Biblioteku Matice srpske juče je posetio ugledni austrijski književnik Peter Handke, kome je pre dva dana u okviru Prosefesta u Novom Sadu uručena Nagrada „Milovan Vidaković“. Handkea su dočekali predsednik Matice prof. dr Dragan Stanić i upravnik Biblioteke Selimir Radulović. U isto vreme gosti Matice i Biblioteke bila su srpska deca iz Orahovca i Velike Hoče, koja su se tom prilikom srela sa poznatim piscem.

U sklopu Međunarodnog festivala proze „Prosefest“ Biblioteka Matice srpske je u saradnji sa Kulturnim centrom Novog Sada priredila elektronsku izložbu građe iz svojih zbirki. Postavka koju čini izbor dela Petera Handkea i literature o njemu, može se pogledati u javnom katalogu Biblioteke. Autorke izložbe su Marina Šmudla i Marina Đačić, urednik Selimir Radulović. Elektronski katalog izložbe trajno se čuva i dostupan je na CD-u u Biblioteci, kao i na sajtu www.bms.rs

Peter Handke rođen je 6. decembra 1942. godine u Grifenu, u Koruškoj. Spada među najuglednije i najprevođenije evropske autore. Godine 1961. počinje da studira pravo u Gracu, ali po objavljivanju prvog romana Stršljeni napušta studije i prelazi u slobodne umetnike. Tokom studiranja aktivno se bavio literarnim stvaralaštvom i već tada je formirao književni stil po kome će ostati poznat u narednim decenijama. Autor je velikog broja drama, romana, eseja, zbirki poezije, putopisa, scenarija među kojima su: Golmanov strah od penala, Pesme za traganje, Pouka planine Sent-Viktor, Bezželjna nesreća, Spori povratak kući, Kroz sela, Oproštaj sanjara od Devete zemlje, Zimsko putovanje do reka Dunava, Save, Morave i Drine ili Pravda za Srbiju, Letnji dodatak zimskom putovanju, Vožnja čunom ili komad za film o ratu, Kroz suze pitajući, Još jedanput za Tukidida, Kukavice od Velike Hoče, Povest Dragoljuba Milanovića, Moravska noć...
Dobitnik je svih važnijih nagrada za književnost.

POSETA DELEGACIJE RUSKE NACIONALNE BIBLIOTEKE MATICI SRPSKOJ

U petak, 7. aprila 2017. godine, Maticu srpsku i Biblioteku Matice srpske posetili su Aleksandar Ivanovič Vislij, generalni direktor Ruske nacionalne biblioteke u Sankt Peterburgu i akademik Slavenko Terzić, ambasador Republike Srbije u Ruskoj Federaciji. Tom prilikom direktori dveju nacionalnih biblioteka potpisali su Sporazum o saradnji. Takođe, razgovarali su i o osnivanju Ruske čitaonice u Biblioteci Matice srpske, odnosno Srpske čitaonice u Ruskoj nacionalnoj biblioteci. Prilikom obilaska Biblioteke Matice srpske, gosti su se upoznali sa radom Biblioteke i imali su priliku da vide deo bogatog fonda stare i retke ruske i srpske knjige. Medijima su se obratili prof. dr Dragan Stanić, predsednik Matice srpske, akademik Slavenko Terzić, ambasador Republike Srbije u Moskvi, Aleksandar Ivanovič Vislij, generalni direktor Ruske nacionalne biblioteke, akademik Miro Vuksanović, predsednik Upravnog odbora Biblioteke Matice srpske i Selimir Radulović, upravnik Biblioteke Matice srpske.

Biblioteka Matice srpske je na osnovu građe iz svojih zbirki priredila izložbu povodom 250 godina Aritmetike Vasilija Damjanovića (Novaja serpskaja aritmetika ili prostoje nastavlenije k hesapu), prve aritmetike na srpskom jeziku, otisnute u Veneciji, u Štampariji Dimitrija Teodosija, 1767. godine. Elektronski katalog izložbe sadrži opis ove knjige, njen prepis iz 1790. i literaturu sa signaturama. Postavka se može pogledati u javnom katalogu Biblioteke od 24. marta do 20. aprila 2017. Autori izložbe su mr Dušica Grbić i Aleksandra Drapšin, a urednik je Selimir Radulović.

Pisac Aritmetike Vasilije Damjanović (1734/1735–1792) rodom je iz Sombora. Kao sin veleposednika i kapetana somborske milicije Jovana Damjanovića, imao je mogućnosti da se obrazuje, pa je pohađao Licej u Požunu (Bratislava) i studirao u Veneciji. Znao je latinski, nemački, francuski, italijanski, grčki, rumunski i mađarski jezik. U Somboru se bavio trgovinom voskom i stekao znatan imetak. Bio je gradski sudija u Somboru i senator od 1785. Plemićki list i grbovnicu dobio je 1782.

U Biblioteci Matice srpske postoje dva primerka Aritmetike Vasilija Damjanovića: u zbirci srpskih knjiga 18. veka i u Biblioteci Srpske pravoslavne velike gimnazije u Novom Sadu.

Postoji i prepis knjige, koji je načinio Sava Stefanović, kaluđer iz Modoša (Jaša Tomić), 1790.

Aritmetika sadrži 368 strana teksta, 2 strane predgovora, 2 strane sadržaja i naslovnu stranu. Štampana je crkvenom ćirilicom. Čine je dva dela koja su podeljena na poglavlja. U prvom delu sa šest poglavlja govori se o pisanju i izgovaranju cifri, o brojenju i brojevima, o merama i novčanim jedinicama. U završnim poglavljima ovog dela objašnjava se pet osnovnih računskih operacija, kao i pravilo trojno sa celim brojevima i operacija sa razlomcima. U drugom delu se u sedam poglavlja raspravlja o pravilu trojnom sa razlomcima, kao i o obrnutom i dvostrukom pravilu trojnom, a sve je dato i objašnjeno kroz primere iz trgovačke prakse.

Namena knjige je bila da pomogne trgovcima u njihovom svakodnevnom poslu, jer najveći deo zauzimaju primeri rešavanja složenih problema vezanih za trgovački posao, a samo manji deo obrađuje matematičke operacije sa „čistim” brojevima.

U podnaslovu knjige kaže se „iz raznih knjig sobrano”, što znači da je Damjanović u sastavljanju svoje Aritmetike imao uzore, a prema analizi sadržaja može se pretpostaviti da je koristio priručnike i udžbenike iz okruženja na raznim jezicima.

Aritmetika Vasilija Damjanovića napisana je najvećim delom na srpskom narodnom jeziku, a prisutne su i neke ruskoslovenske odlike. Pored crta koje odgovaraju savremenom književnom jeziku, ona sadrži i dijalekatske karakteristike, tipične za vojvođanske govore, jezik sredine samog pisca.

Aritmetika Vasilija Damjanovića zauzima posebno mesto u opštoj istoriji nauke i kulture srpskog naroda, naročito zbog toga što je to prva matematička knjiga objavljena na srpskom jeziku.

NOVA KNJIGA U IZDANJU BMS

Biblioteka Matice srpske objavila je zbornik radova sa Okruglog stola, koji je održan 15. novembra 2016. godine, posvećenog delu akademika Predraga Pipera, pod nazivom „Lingvistika i slavistika u delu Predraga Pipera“. Ovaj ugledni naučni radnik je prvi dobitnik Nagrade „Zlatna knjiga Biblioteke Matice srpske“.

Zbornik sadrži uvodne reči Selimira Radulovića i akademika Mira Vuksanovića, a autori radova su Rajna Dragićević, Luka Medenica, Milan Tasić, Dušanka Mirić, Milena Jakić, Predrag Obućina, Dara Damljanović, Dušica Grbić, Mirjana Stojisavljević, Mitra Reljić, Mikita Suprunčuk, Zdravko Babić, Jelena Stošić, Stanislav Stanković i Neda Pavlović. Svoj osvrt na četiri decenije u lingvistici i slavistici dao je i sam Predrag Piper.

RADOVANU BELOM MARKOVIĆU NAGRADA
ZLATNA KNjIGA BIBLIOTEKE MATICE SRPSKE

Žiri za Nagradu Zlatna knjiga Biblioteke Matice srpske (akademik Miro Vuksanović, prof. emeritus dr Slavko Gordić i mr Dušica Grbić, arheograf savetnik) jednoglasno je prihvatio predlog koji su podneli i obrazložili dr Radivoje Mikić, redovni profesor Filološkog fakulteta u Beogradu, i dr Marko Nedić, sekretar Odeljenja za jezik i književnost Matice srpske, i doneo odluku da dobitnik Nagrade Zlatna knjiga Biblioteke Matice srpske za 2017. godinu bude Radovan Beli Marković, poznati srpski pisac i uspešni bibliotečki poslenik.

Pripovedač i romansijer Radovan Beli Marković rođen je 10. oktobra 1947. u Ćelijama. Kao upravnik Gradske biblioteke Lajkovac, od 1995. do 2000. godine, a zatim kao bibliotečki savetnik, od 2000. do odlaska u penziju 2010. godine, svojim književnim radom i kulturnim pregalaštvom veoma mnogo je doprineo da se ime Lajkovca i njegove Biblioteke krupnim slovima upiše na kulturnu mapu današnje i buduće Srbije.

Malo je poznatih savremenih srpskih pisaca koji su kao Radovan Beli Marković ostali da žive, rade i pišu u zavičaju i da mu ukupnim stvaralaštvom koje su mu posvetili obezbede izuzetan i trajan kulturni značaj.

Nagradu čini povelja, okrugli sto o književnom delu i bibliotečkom radu dobitnika i zbornik radova sa okruglog stola. Povelja će biti uručena na Dan Biblioteke Matice srpske, 28. aprila 2017. godine.

POSETA MAJKLA DAVENPORTA BMS

Šef Delegacije Evropske unije u Republici Srbiji Majkl Davenport uručio je 2. marta Biblioteci Matice srpske donaciju od 50 akademskih knjiga o javnim politikama EU o pravu, ekonomiji, bezbednosti i drugim temama.

Ambasadora Davenporta su pozdravili predsednik Matice srpske Dragan Stanić i upravnik Biblioteke Matice srpske Selimir Radulović, koji su se zahvalili na poklonu, istakavši značaj Matice srpske u kulturnoj istoriji Srbije.

Nakon ceremonije uručenja, Majkl Davenport je obišao zgradu Matice srpske i katalog Biblioteke Matice srpske, gde se upoznao sa najvažnijim trenucima i ličnostima u istoriji Matice i Biblioteke, kao i aktuelnim stanjem u dvema institucijama.

Donacija akademskih izdanja Biblioteci Matice srpske realizovana je kroz projekat EUTEKA – EU u vašoj biblioteci.

Povodom obeležavanja 200 godina od rođenja Aranja Janoša (1817–1882), Biblioteka Matice srpske priredila je elektronsku izložbu građe iz svojih zbirki i Rukopisnog odeljenja Matice srpske. Postavka, koju čini izbor dela Aranja Janoša i literature o njemu, može se pogledati od 24. februara do 23. marta 2017. godine, u javnom katalogu Biblioteke. Autori izložbe su Peter Hajnerman i Marina Šmudla, urednik Selimir Radulović. Elektronski katalog izložbe trajno se čuva i dostupan je na CD-u u Biblioteci, kao i na sajtu www.bms.rs

Aranj Janoš, mađarski pesnik, prevodilac, estetičar, predsednik Kišfaludijevog društva, generalni sekretar Mađarske akademije nauka, rođen je 2. marta 1817. godine u Nađsalonti. Školovao se u Debrecinskom reformatskom kolegijumu, a radio je i kao učitelj, putujući glumac, gradski podbeležnik. Od 1851. godine profesor je mađarskog i latinskog jezika u gimnaziji u Nađkerešu. Godine 1859. Akademija ga bira za člana i od 1860. živi i stvara u Pešti sve do kraja života.

Bio je jedan od najznačajnijih stvaralaca mađarske epike u stihu. Kao dobar poznavalac svetske književnosti teorijski se bavio pitanjima estetike i teorije književnosti, a njegovi prevodi Aristofana i Šekspira na mađarski jezik su remek-dela. Za njegov književni razvoj značajno je prijateljstvo sa Šandorom Petefijem. Neka od njegovih najznačajnijih dela su epski spevovi Toldija, Toldijina ljubav, Toldijina starost, Otma Muranj grada, istorijske balade Velski bardi, Dva paža Sondijeva, Rozgonjijeva ljuba, Vladislav V i mnoga druga.

Javni poziv za predlaganje kandidata za nagradu "Zlatna knjiga Biblioteke Matice srpske"

Biblioteka Matice srpske upućuje javni poziv pojedincima i pravnim licima sa teritorije Republike Srbije za predlaganje kandidata za nagradu Zlatna knjiga Biblioteke Matice srpske za 2017. godinu.

Nagrada Zlatna knjiga Biblioteke Matice srpske dodeljuje se za doprinos bibliotekarstvu i bibliografskom radu istaknutog naučnika, književnika ili umetnika. Nagradu može dobiti istaknuti naučnik, književnik ili umetnik ako ima svoju zadužbinu u Biblioteci Matice srpske.

Nagradu čini povelja i zbornik radova sa okruglog stola o dobitniku.

Nagrada Zlatna knjiga Biblioteke Matice srpske dodeljuje se 28. aprila, na Dan Biblioteke Matice srpske.

Predlog za nagradu mora biti blagovremen i obrazložen sa biografijom kandidata i dokumentacijom kojom se dokazuju navodi iz predloga.

Predlozi se dostavljaju do 10. marta 2017. godine, na adresu: Biblioteka Matice srpske, Ul. Matice srpske br.1, 21104 Novi Sad, sa naznakom: Za nagradu Zlatna knjiga Biblioteke Matice srpske.

Odluku o dodeli nagrade donosi tročlani žiri.

Episkop kruševački David biće prvi ovogodišnji govornik na tribini Savremeni čovek i savremeni svet. Tribina će biti održana u četvrtak, 9. februara, u Svečanoj sali Biblioteke Matice srpske, a počinje u 19 časova.

Episkop kruševački David rođen je 1953. godine u Đurakovcu u Metohiji. Osnovnu školu pohađao je u Istoku, Đurakovcu i Peći, gde je išao i u gimnaziju. Bogoslovske studije završio je na Bogoslovskom fakultetu Srpske pravoslavne crkve u Beogradu. Monaški postrig primio je u carskoj lavri Visoki Dečani 1983. godine.

Bavio se studijama književnosti na Filološkom fakultetu u Beogradu, filmskom i televizijskom režijom na Akademiji za pozorište, film, radio i televiziju u Beogradu, a francusku filologiju proučavao je na Sorboni.

Doktorski rad na dogmatsko-patrološku temu Pnevmatologija svetog Vasilija Velikog odbranio je na Pravoslavnom bogoslovskom fakultetu Univerziteta u Beogradu 2002. godine. Docent na Katedri za hrišćansku etiku sa asketikom Pravoslavnog bogoslovskog fakulteta postaje iste godine, a zatim i predavač na Katedri za asketsko bogoslovlje matičnog fakulteta. Sa blagoslovom patrijarha Pavla i nadležnog episkopa raško-prizrenskog u Pećkoj patrijaršiji periodično boravi od 2000. do 2002. u misiji opstanka pravoslavnog srpskog življa na Kosovu i Metohiji, i spasavanja crkvenih svetinja i dragocenosti eparhije raško-prizrenske.

Prevodi teološke članke, studije i knjige sa grčkog, francuskog, engleskog i ruskog jezika. Kao stručni konsultant i koautor sarađivao je u produkciji dokumentarnih filmova i televizijskih emisija i serijala: Bukvar pravoslavlja, Veroučitelj u kući, Crkva i jezik, Planeta Kosovo, Karžes – vrata Orijenta, Žertva, Patrijarh Pavle – život po Jevanđelju. Saosnivač je i scenarista filmskog studija Naos, pri Pravoslavnom bogoslovskom fakultetu u Beogradu, kao i radio-stanice Slovo ljubve Arhiepiskopije beogradsko-karlovačke. Učestvuje u projektu objavljivanja sabranih dela patrijarha Pavla.

Ovde možete pogledati snimak tribine > > >

Povodom obeležavanja 200 godina od rođenja Jovana Subotića (1817-1886), Biblioteka Matice srpske priredila je elektronsku izložbu građe iz svojih zbirki. Postavka, koju čini izbor dela Jovana Subotića i literature o njemu, može se pogledati od 27. januara do 23. februara 2017. godine u javnom katalogu Biblioteke. Autorke izložbe su Marina Šmudla i Marina Đačić, urednik Selimir Radulović.

Jovan Subotić, advokat, književnik i političar, rođen je u januaru 1817. godine u Dobrincima. Posle završene gimnazije u Sremskim Karlovcima upisao se na studije filozofije i prava. U Pešti 1836. godine stiče diplomu doktora filozofije, a četiri godine kasnije titulu doktora prava. Osim advokatskog posla Subotić se bavio književnim radom, uređivao je Letopis Matice srpske, bio je aktivni učesnik u Buni (1848), sremski podžupan i član septemvirata u Zagrebu. Zajedno sa Svetozarem Miletićem učestvovao je u političkim i crkveno-narodnim saborima. Izabran je za predsednika Matice srpske (1868-1872). Bio je upravnik Srpskog narodnog pozorišta u Novom Sadu, predsednik novosadskog magistrata, novinar.

Na književnom polju Subotić je ostavio zbirke poezije Lira (1837), Bosilje (1843), ep Potopljena Pešta (1838), Dabrac (1884), Kralj Dečanski (1845), drame Herceg Vladislav, Nemanja, Zvonimir, Prehvla, Miloš Obilić, San na javi, Krst i kruna i mnoge druge. Pisao je pripovetke i putopise. Napisao je roman Kaluđer. Autor je autobiografije u pet svezaka Život dra Jovana Subotića. Subotić je održao mnogo značajnih govora književne i političke sadržine, štampao je jezičke i književne rasprave, kritike i polemike.

Povodom obeležavanja 125 godina od rođenja ruske pesnikinje Marine Cvetajeve (1892-1941), Biblioteka Matice srpske priredila je elektronsku izložbu građe iz svojih zbirki. Postavka, koju čini izbor dela Marine Cvetajeve i literature o njoj, može se pogledati od 30. decembra 2016. do 26. januara 2017. godine u javnom katalogu Biblioteke. Autorka izložbe je Silvija Čamber, urednik Selimir Radulović.

Marina Cvetajeva rođena je u porodici poznatih intelektualaca 1982. godine u Moskvi. Prve pesme štampala je u šesnaestoj godini, a prvu knjigu pesama objavila je u osamnaestoj - Večernji album (1910). U godinama revolucije, 1918-1922, pesnikinja je u Moskvi, najpre sa dvema malim ćerkama, potom samo sa starijom, jer mlađa umire u prihvatilištu, od posledica gladi. Napušta zemlju 1922. da bi se pridružila mužu Sergeju Efronu, koji se povukao sa Belom armijom posle poraza u građanskom ratu. Od 1922. do 1939. Cvetajeva živi u inostranstvu kao emigrant (Berlin, Prag, Pariz) gde štampa još četiri knjige pesama. Piše stalno, objavljuje retko. Period emigracije obeležen je stalnom oskudicom u novcu, krajnje neobezbeđenom i teškom svakodnevicom, sve većim neprijateljstvom kritike. U leto 1939. godine sa sinom se vratila u Moskvu da bi se pridružila mužu i ćerki, koji su, ubrzo po povratku Cvetajeve, uhapšeni. Godine 1941. evakuiše se sa sinom u tatarski gradić Jelabugu gde je 31. avgusta izvršila samoubistvo.

Književno delo Marine Cvetajeve obimno je i raznorodno. Pored pesničkih zbirki, Cvetajeva je pisala poeme, poetske drame i brojne prozne, kritičko-esejističke, memoarske i autobiografske radove. Prevođena je na mnoge jezike i spada u one pesnike kojima vreme donosi vrednost, nova i inspirativnija značenja.

Nakon prve pesničke knjige, štampana su i sledeća dela Marine Cvetajeve: Čarobni fenjer (1912), Vrste (1921), Kraj Kazanove (1922), Rastanak (1922), Pesme Bloku (1922), Sila-devojka (1922), Psiha (1923), Delija (1924), Posle Rusije (1928), Proza (1953), Labuđi tabor (1957), Izabrane pesme (1961), Izabrana dela (1965), Moj Puškin (1967), Pesme van zbirki (1971), Neobjavljeno. Pesme. Pozorište. Proza (1967), Pesme i poeme (1979), Izabrana proza u dve knjige (1979), Dela u dve knjige (1970), Pesme i poeme u pet knjiga (1980−1983)...

Iz objektivnih razloga, zbog učešća Emira Kusturice na komemorativnom programu posvećenom horu Aleksandrov, u Moskvi, otkazuje se njegovo predavanje na tribini "Savremeni čovek i savremeni svet“, zakazano za četvrtak, 29.12.2016. Predavanje će biti održano početkom naredne godine.

Matica srpska i Biblioteka Matice srpske pozivaju vas na još jedno okupljanje u okviru tribine Savremeni čovek i savremeni svet, u četvrtak 29. decembra, u 19 časova. Gost tribine je Emir Kusturica.

Emir Kusturica je srpski filmski režiser, scenarista, producent, kompozitor i glumac. Rođen je 1954. godine u Sarajevu. Dobitnik je svih najvažnijih evropskih filmskih nagrada. Živi i radi u Beogradu, Parizu i selu Drvengrad na granici Srbije i Bosne i Hercegovine.

Svira bas-gitaru u grupi Emir Kusturica & The No Smoking Orchestra, nastaloj iz sarajevskog sastava Zabranjeno pušenje. Kao kompozitor potpisuje operu Vreme cigana. Od 2007. godine Kusturica je srpski ambasador u Unicefu. Bavi se i pisanjem: njegova autobiografija pod nazivom Smrt je neprovjerena glasina objavljena je 2010. godine, a 2013. izašla je i druga njegova knjiga, Sto jada.

Osim za filmski rad, dobio je niz priznanja i u drugim oblastima: osvojio je Nagradu Filip Rotje za evropsku arhitekturu 2005. godine za projekat Drvengrad; 2009. je postao počasni građanin Gvadalahare; patrijarh moskovski i cele Rusije Kiril, uručio mu je 2010. godine Nagradu Međunarodnog fonda pravoslavnih naroda; ministar za kulturu Republike Francuske Frederik Miteran uručio mu je 2011. Orden viteza Legije časti, a patrijarh srpski Irinej ga je 2012. odlikovao Ordenom Svetog Save prvog reda, za nesebičnu brigu i predstavljanje srpskog naroda i pravoslavlja u svetu.

Ugledni turski pisac i nobelovac Orhan Pamuk posetio je 20. decembra Maticu srpsku i Biblioteku Matice srpske, gde se upoznao sa njihovom bogatom istorijom i ulogom u srpskoj kulturi. Domaćini su mu bili prof. dr Branko Bešlin, potpredsednik Matice srpske, i Selimir Radulović, upravnik Biblioteke Matice srpske. Orhan Pamuk je boravio u Srbiji kao gost Srpske akademije nauka i umetnosti, a u Novi Sad je došao da primi nagradu „Milovan Vidaković“ Međunarodnog festivala proze “Prosefest”. Pamuk je dobitnik Nobelove nagrade za književnost 2006. godine.

Matica srpska i Biblioteka Matice srpske pozivaju vas na još jedno okupljanje u okviru tribine "Savremeni čovek i savremeni svet", u četvrtak 15. decembra, u 19 časova. Gost tribine je doktor filozofije Nikola Kajtez.

Nikola Kajtez je rođen 1965. godine u Novom Sadu. Doktorirao je filozofiju na Filozofskom fakultetu u Beogradu. Spada među najvažnije savremene autore iz oblasti filozofije u Srbiji.
Piše za različitu publiku, a od tema se izdvajaju: sloboda kao glavni izvor tragizma, problem odgovornosti, neophodnost otpora ideologijama, osećanje za društvenu pravičnost, kritika duhovne situacije našeg vremena. Smatra da je suočavanje sa saznanjem o neumitnoj sudbini vaseljene ključ suočavanja sa samim sobom i sa celokupnim postojanjem.
Do sada, njegove misli su izražene u sledećim knjigama: Raščinjavanja (1995), Berđajev (1998), Demon Solovjova (2001), Civilizacija u službi zla (2004), Metafizika novca (2006), Eksperimentalna plovidba – ilustrovana filozofska čitanka (2008).

Ovde možete pogledati snimak tribine > > >

Matica srpska i Biblioteka Matice srpske pozivaju vas na još jedno okupljanje u okviru tribine “Savremeni čovek i savremeni svet”, ovoga puta u petak, 9. decembra u 19 časova. Gost tribine je dr Srđa Trifković.

Srđa Trifković je srpski i američki publicista, političar i istoričar. Rođen je 1954. godine u Beogradu, diplomirao je iz oblasti međunarodnih odnosa na Univerzitetu u Saseksu, a doktorirao iz oblasti istorije na Univerzitetu u Sautemptonu.
Do 1995. bio je savetnik Vlade Republike Srpske kao i njen predstavnik u zapadnim medijima. U vreme raspada Jugoslavije obavljao je dužnost predstavnika Republike Srpske u Londonu. Kao savetnik sarađivao je sa Biljanom Plavšić, Vojislavom Koštunicom i princom Aleksandrom II Karađorđevićem.
Pri Rokford institutu u Ilinoju, Srđa Trifković bio je direktor Centra za međunarodne odnose sve do podnošenja ostavke 2008. Kao novinar je radio za britanski Bi-Bi-Si radio, Glas Amerike, Vošington Tajms, te za beogradsku Dugu.
Objavio je sledeće knjige: Ustaša : Croatian fascism and European politics, 1929-1945 ; The Krajina chronicle : a history of Serbs in Croatia, Slavonia and Dalmatia ; Senka džihada : islam : dogma, istorija, ambicija ; Ser Alfred Šerman, svedok XX veka ; Zapad i Crna Gora : realpolitika i postmoderni identitet ; Kosovo: mit, realnost i uplitanja ; Džihad, nekad i sad ; Ustaše : balkansko srce tame na evropskoj političkoj sceni.

Ovde možete pogledati snimak tribine > > >

Matica srpska i Biblioteka Matice srpske pozivaju vas na još jedno okupljanje u okviru tribine Savremeni čovek i savremeni svet, u četvrtak, 1. decembra u 19 sati. Naš gost je prof. dr Irina Deretić.

Irina Deretić (1969, Beograd) − filozof, pisac, profesor antičke filozofije na Odeljenju za filozofiju Filozofskog fakulteta u Beogradu, kao i rukovodilac naučnog projekta Istorija srpske filozofije. Pored stotinjak radova na srpskom, engleskom, nemačkom i ruskom jeziku, objavila je i knjige: „Kako imenovati biće“ (2001, 2016) „Logos, Platon, Aristotel“ (2009) i „Iz Platonove filozofije“ (2010), „Platonova filozofska mitologija“ (2014). Publikovala je i tri priređena izdanja o srpskoj filozofiji, a sa Milom Lomparom priredila je Sabrana dela Anice Savić Rebac. Ove godine je u kod prestižne nemačke izdavačke kuće Peter Lang Verlag, Irina Deretić priredila sa nemačkim kolegom Štefanom Zorgnerom knjigu o Humanizmu, Transhumanizmu i Posthumanizmu. Predavala je 2007. i 2008. na Univerzitetu „Fridrih Šiler“ u Jeni u Nemačkoj, na Univerzitetu u Upsali u Švedskoj 2011, na Univerzitetu u Vladimiru u Rusiji. Dobitnik je više domaćih i međunarodnih stipendija i nagrada.

Ovde možete pogledati snimak tribine > > >

Povodom obeležavanja 125 godina od rođenja književnika Augustina Tina Ujevića (1891--1955), Biblioteka Matice srpske priredila je elektronsku izložbu građe iz svojih zbirki. Postavka, koju čini izbor Ujevićevih dela i literature o njemu, može se pogledati od 18. novembra do 31. decembra 2016. godine u javnom katalogu Biblioteke. Autorke izložbe su Marija Sudar i Dragana Obradović, urednik Selimir Radulović.

Pesnik, esejist, književni kritičar, polemičar i prevodilac Augustin Tin Ujević rodio se 5. jula 1891. godine u Vrgovcu. Detinjstvo je proveo u Imotskom i Makarskoj a gimnaziju je završio u Splitu. Poeziju je počeo da piše još kao trinaestogodišnjak. Studirao je filozofiju u Zagrebu i Beogradu, zatim u Parizu gde je i živeo od 1913. do 1919. godine. Potom se vraća u Zagreb da bi već 1920. otišao za Beograd, gde je sa povremenim prekidima, živeo sve do 1929. godine. Od 1930. do 1937. živi u Sarajevu, pa u Splitu. Konačno se 1940. godine nastanio u Zagrebu, gde živi i stvarao sve do 12. novembra 1955. godine, kada je preminuo. Sahranjen je na Mirogoju. Zapamćen je i najviše poznat po svom lirskom opusu. Veliki deo njegovog stvaralaštva objavljen je posthumno.

Među Ujevićevim najpoznatijim delima su: zbirke poezije Lelek sebra (1920), Kolajna (1926), Auto na korzu (1932), Ojađeno zvono (1933), Žedan kamen na studencu (1955), Rukovet (1950). Objavio je i knjige: Ljudi na vratima gostionice (1938), Skalpel kaosa (1938), Sabrana djela u XVII knjiga (1963-1967).
Prevodio je sa nemačkog, ruskog, francuskog, engleskog jezika a posebno su poznati njegovi prevodi Verlena, Gi de Mopasana, Edgara Alana Poa.

Matica srpska i Biblioteka Matice srpske pozivaju vas na još jedno okupljanje u okviru tribine Savremeni čovek i savremeni svet, u četvrtak, 17. novembra u 19 časova. Gost tribine je dr Žarko Trebješanin.

Psiholog Žarko Trebješanin rođen je 1950. godine u Beogradu. Redovni je profesor na Fakultetu za specijalnu edukaciju i rehabilitaciju u Beogradu, na predmetima Uvod u opštu psihologiju i Psihologija ličnosti. Na Filozofskom fakultetu u Beogradu predaje Neverbalnu komunikaciju, a na Učiteljskom fakultetu Psihologiju ličnosti.
Izučava psihologiju ličnosti, socijalnu psihologiju, psihoanalizu, analitičku psihologiju, psihologiju književnosti, političku psihologiju, etnopsihologiju i folkloristiku. Posebno je posvećen izučavanju teorije ličnosti. Objavio je dvadesetak knjiga, oko četrdeset predgovora ili pogovora, kao i veliki broj naučnih i stručnih radova. Osnivač je i urednik biblioteke Psihologija za radoznale, a bio je i predsednik Saveza psihologa Jugoslavije, kao i glavni urednik Psiholoških novina.
Dobitnik je nagrada „Veselin Lučić“ (za najbolje naučno delo na Univerzitetu u Beogradu), „Borislav Stevanović“ (za naučni dorinos psihologiji), „Živorad Žiža Vasić“ (za popularizaciju savremene psihologije), „Vitez poziva” (za časno i profesionalno obavljanje svoje delatnosti), „Stojan Novaković” (za najbolji srednjoškolski udžbenik), kao i „Radoje Domanović“ (za doprinos tumačenju satire)..

.
Ovde možete pogledati snimak tribine > > >

U utorak, 15. novembra, u Maloj sali Matice srpske, održan je Okrugli sto pod nazivom „Lingvistika i slavistika u delu Predraga Pipera“. Ovaj skup upriličen je povodom Nagrade „Zlatna knjiga Biblioteke Matice srpske", čiji je prvi dobitnik akademik Predrag Piper.

Dr Predrag Piper, redovni profesor, redovni član SANU, inostrani član MANU, rođen je 20. avgusta 1950. g. u Beogradu. Tu je započeo osnovno školovanje, koje je završio u Sremskoj Kamenici, a gimnaziju u Novom Sadu (1968), gde je diplomirao (1973) na Filozofskom fakultetu (grupa za ruski jezik i književnost; uporedo je studirao i na grupi za srpski jezik i književnost).

Na Filozofskom fakultetu Univerziteta u Novom Sadu zaposlio se 1974. g. kao asistent, zatim je 1983. izabran za docenta, a na Filološkom fakultetu Univerziteta u Beogradu je od 1989. vanredni, a od 1991. g. redovni profesor. Magistrirao je 1975. g. na Filološkom fakultetu Univerziteta u Beogradu, a 1981. g. doktorirao je na Filozofskom fakultetu Univerziteta u Novom Sadu s temom Zamenički prilozi u ruskom, poljskom i srpskohrvatskom jeziku.
Bio je šef Katedre za ruski jezik i književnost Filozofskog fakulteta u Novom Sadu, upravnik Katedre za slavistiku Filološkog fakulteta u Beogradu i upravnik Centra za naučnoistraživački rad i izdavačku delatnost tog fakulteta.

Bavi se proučavanjem gramatičke i leksičke semantike u srpskom, ruskom, poljskom, slovenačkom, makedonskom, češkom, lužičkosrpskom i drugim slovenskim jezicima, pitanjima opšte lingvistike, istorije slovenske filologije i drugim slavističkim i lingvističkim pitanjima.

O bogatom, raznovrsnom i kompleksnom delu Predraga Pipera govorili su njegovi saradnici, učenici i kolege: Rajna Dragićević, Luka Medenica, Milan Tasić, Dušanka Mirić, Milena Jakić, Predrag Obućina, Dara Damljanović, Dušica Grbić, Mirjana Stojisavljević, Mitra Reljić, Mikita Suprunčuk, Zdravko Babić, Jelena Stošić, Stanislav Stanković i Neda Pavlović.

Biblioteka Matice srpske će sva izlaganja sa Okruglog stola sabrati u zborniku koji će biti objavljen početkom naredne godine.

Matica srpska i Biblioteka Matice srpske pozivaju vas na još jedno okupljanje u okviru tribine „Savremeni čovek i savremeni svet“, u četvrtak, 13. oktobra u 19 sati, kada će dr Jovan Popov predstaviti svoje viđenje čoveka i sveta u kojem živimo.

Jovan Popov rođen je 1962. u Novom Sadu. Diplomirao je, magistrirao i doktorirao na Katedri za opštu književnost i teoriju književnosti Filološkog fakulteta u Beogradu. Usavršavao se u Francuskoj pri Evropskom univerzitetskom centru gde je diplomu dobio za svoju ekspertizu Nabokovljevog romana Bleda vatra.
Redovni je profesor na Filološkom fakultetu u Beogradu, i jedan od osnivača Odseka za komparativnu književnost na Filozofskom fakultetu u Novom Sadu, gde je i predavao od 1998. do 2008. godine.
Autor je programa za predmet Moderna svetska proza koji slušaju studenti dramaturgije i režije na Akademiji umetnosti u Novom Sadu. Bio je član redakcije književnih časopisa Polja i Letopis Matice srpske.
Bavi se književnom naukom, esejom i prevođenjem. Dobitnik je nagrade Društva književnika Vojvodine za najbolji prevod, dela Pjera Korneja Komična iluzija, kao i za najbolju knjigu, zbirku eseja Čitanja neizvesnosti : ogledi iz komparatistike.

.
Ovde možete pogledati snimak tribine > > >

Povodom obeležavanja 125 godina od rođenja književnika Osipa Mandeljštama (1891-1938), Biblioteka Matice srpske priredila je elektronsku izložbu građe iz svojih zbirki. Postavka, koju čini izbor Mandeljštamovih dela i literature o njemu, može se pogledati od 13. oktobra do 17. novembra 2016. godine u javnom katalogu Biblioteke. Autori izložbe su Isidora Stanić i Boris Blašković, urednik Selimir Radulović.

Osip Emilijevič Mandeljštam rođen je 15. januara 1891. u Varšavi. Bio je ruski pesnik i esejista, jedan od najistaknutijih predstavnika akmeističke pesničke škole. Godinu dana pohađao je studije književnosti i filozofije na Sorboni, a potom obrazovanje nastavio prvo na Univerzitetu Hajdelberg, te na Univerzitetu u Sankt Peterburgu, iako nikada nije stekao formalno obrazovanje. U svom delu “Staljinovi epigrami” iz 1933. godine izrazio je nekonformističke stavove prema vlasti te je šest meseci nakon objavljivanja dela uhapšen i proteran u područje Urala. Iako je u svojim kasnijim pisanjima nastojao da veliča Staljina ponovo je osuđen na prisilni rad i umire u Gulagu 27. decembra 1938. godine.

Među Mandeljštamovim najpoznatijim delima su: Kamen (1913), Tristia (1922), Buka vremena (1925), Stihotvorenia (1928), O poeziji (1928), Egipetskaja marka (1928), Četvertaja proza (1930), Moskovskije tetradi (1934), Putešestvije v Armeniju (1933), Razgovor o Danteu (1933), Voronežskije tetradi...

.
Ovde možete pogledati snimak tribine > > >

Elektronska prezentacija “Vodiči, monografija i fotomonografije o Austriji u Poklon biblioteci Austrije”

Savez biblioteka Austrije već jedanaest godina sprovodi kampanju “Austrija čita. Mesto susreta: biblioteka”. Ove godine Biblioteka Matice srpske pridružuje se akciji elektronskom prezentacijom pod naslovom “Vodiči, monografija i fotomonografije o Austriji u Poklon biblioteci Austrije”, koja se može pogledati od 3. do 8. oktobra u javnom katalogu Biblioteke. Autorka prezentacije je Marija Vaš.

Poseta ministra kulture i informisanja Vladana Vukosavljevića Matici srpskoj

Ministar kulture i informisanja Vladan Vukosavljević posetio je, 29. septembra, zajedno sa saradnicima i gradonačelnikom Novog Sad Milošem Vučevićem Maticu srpsku. Delegaciju su primili prof. dr Dragan Stanić, predsednik Matice srpske, prof. dr Branko Bešlin i prof. mr Nenad Ostojić, potpredsednici, msr. Jelena Veselinov, upravnik poslova, i Selimir Radulović, upravnik Biblioteke Matice srpske. Tokom posete razgovarano je o mogućnostima za zajedničke akcije za podizanje svesti o kulturi i o unapređenju saradnje Ministarstva i Matice srpske. Vukosavljević je rekao da je poseta Matici srpskoj uvek vrsta praznika, jer je to temeljna ustanova srpske kulture, temelj i osnov srpske tradicije. Ministar Vukosavljević je istakao važnost podrške i saradnje države sa ustanovom koja ima 190 godina neprekinute tradicije. Predsednik Stanić je novinarima izjavio da su otvorene nove mogućnosti za saradnju sa Ministarstvom koje se stara o sprovođenju Zakona o Matici srpskoj i iskazao zadovoljstvo zbog ohrabrenja koje je iskazano Matici.

Poseta ministra prosvete Mladena Šarčevića Matici srpskoj

U sredu 28. septembra 2016. godine, Maticu srpsku posetio je ministar prosvete Mladen Šarčević sa saradnicom Darinkom Leković, rukovodiocem Grupe za javnost rada i planiranje i izveštavanje. Ministra su primili prof. dr Dragan Stanić, predsednik Matice srpske, prof. dr Branko Bešlin i prof. mr Nenad Ostojić, potpredsednici, msr. Jelena Veselinov, upravnik poslova i Selimir Radulović, upravnik Biblioteke Matice srpske. Tokom posete razmatrane su aktivnosti i delatnosti koje bi omogućile rad na zajedničkom cilju negovanja i unapređivanja srpske kulture, nauke i književnosti.

Matica srpska i Biblioteka Matice srpske pozivaju Vas na još jedno okupljanje u okviru tribine Savremeni čovek i savremeni svet, u četvrtak, 29. septembra u 19 sati, kada će naučnik međunarodnog renomea, prof. dr Slobodan G. Marković, izneti svoje viđenje današnjice, i izazova pred kojima se nalazimo kako nacionalno, tako i individualno.

Slobodan G. Marković srpski je istoričar i politički antropolog mlađe generacije. Od samog osnivanja 1998. godine generalni je sekretar Anglo-srpskog društva, kao i savetnik u Beogradskom fondu za političku izuzetnost. Magistrirao je na Kembridžu 2000. godine, a doktorirao na Univerzitetu u Beogradu 2004. Na Fakultetu političkih nauka ima zvanje redovnog profesora za predmet Politička antropologija. Na Institutu za evropske studije u Beogradu ima status višeg naučnog saradnika. Zamenik je urednika časopisa Hereticus, kao i londonskog časopisa The South Slav Journal. U više navrata bio je gostujući saradnik na projektima pri Londonskoj školi ekonomije i političkih nauka. Predaje i piše na srpskom i na engleskom jeziku. Autor je mnogobrojnih relevantnih naučnih publikacija..

.
Ovde možete pogledati snimak tribine > > >

U sredu, 21. septembra, u okviru 53. beogradskog međunarodnog susreta pisaca, u organizaciji Udruženja književnika Srbije, Biblioteke Matice srpske i Matice srpske, održan je književni susret u Maloj sali Matice srpske. Učestvovali su Nataša Švikart Žumer iz Slovenije, Borče Panov iz Makedonije, Sergej Glavjuk i Nikolaj Aleksejevič Luginov iz Rusije. Goste je pozdravio Selimir Radulović, upravnik Biblioteke Matice srpske. Program je vodila Isidora Popović.

Potpisivanje Sporazuma o saradnji sa Ruskom državnom bibliotekom

Biblioteka Matice srpske i Ruska državna biblioteka sklopile su Sporazum o saradnji, koji su u Moskvi potpisali upravnik BMS Selimir Radulović i Vladimir Gnezdilov, vršilac dužnosti upravnika Ruske državne biblioteke.
Dve biblioteke razmenjivaće štampana izdanja knjiga, časopisa i novina.
Sarađivaće i u obradi, restauraciji i digitalizaciji rukopisa i stare štampane knjige.
Selimir Radulović je u razgovoru sa Vladimirom Gnezdilovim istakao da u Biblioteci Matice srpske postoji fond od pedeset hiljada ruskih knjiga. On je predložio da se u Novom Sadu osnuje Rusko-srpska čitaonica u kojoj bi te knjige bile dostupne, a u Ruskoj državnoj biblioteci Srpsko-ruska čitaonica u kojoj bi se čitale srpske knjige, što je Gnezdilov podržao.
Ruska državna biblioteka je po bogatstvu fonda, koji broji preko 46 miliona jedinica, najveća u Evropi i druga po veličini u svetu.

Miroslav Lazanski je novi gost tribine Savremeni čovek i savremeni svet, u organizaciji Matice srpske i Biblioteke Matice srpske. Posle letnje pauze, tribina se nastavlja u četvrtak, 8. septembra u 19 sati.

Lazanski je najpoznatiji srpski vojnopolitički komentator. Rođen je 18. septembra 1950. godine u Karlovcu. U rodnom mestu završio je osnovnu, a srednju školu pohađao je u Trebinju. Diplomirao je na Pravnom fakultetu u Zagrebu, gde započinje novinarsku karijeru u listovima Vjesnik, Start, Danas i Polet. Februara 1991. prelazi u Beograd, te počinje da piše za Politiku, gde je i danas kolumnista. Pisao je i za Politiku ekspres, NIN, Večernje novosti.
Autor je više knjiga i desetak televizijskih serijala. Razgovarao je oči u oči sa više desetina ministara odbrane, načelnika generalštaba i visokih vojnih poslenika širom sveta. Intervjuisao je dva vrhovna komandanta NATO-a, tri maršala Sovjetskog saveza, šefove KGB-a. Izveštavao je iz ratova u Avganistanu, Bejrutu, Čečeniji, Zairu, Libanu. Sa lica mesta pratio je iračko-iranski sukob, operaciju Pustinjska oluja, sukobe u Bosni i Hercegovini, Sloveniji, i na Kosovu i Metohiji.

.
Ovde možete pogledati snimak tribine > > >

Povodom obeležavanja 125 godina od rođenja književnika Stanislava Vinavera (1891-1955), Biblioteka Matice srpske priredila je elektronsku izložbu građe iz svojih zbirki. Postavka, koju čini izbor Vinaverovih dela i literature o njemu, može se pogledati od 1. septembra do 12. oktobra 2016. godine u javnom katalogu Biblioteke. Autorke izložbe su Ivana Grgurić i Silvija Čamber, urednik Selimir Radulović.
Stanislav Vinaver, pesnik, prozaista, publicista i prevodilac, majstor parodije i humora i jedna od ključnih ličnosti beogradskog kulturnog života, rođen je u Šapcu 1891. godine. Školovao se u Beogradu i Parizu. Prve knjige – Mjeća, Priče koje su izgubile ravnotežu i Misli, objavio je pre Prvog svetskog rata. Nemiran i radoznao duh, predani istraživač jezika, kreator slobodnog pesničkog izraza i „najveći Evropejac u srpskoj književnosti“, interesovao se za lingvistiku, muziku, pozorište, film, slikarstvo, arhitekturu, etnologiju, fiziku, matematiku... Sarađivao je sa brojnim časopisima, pisao o gotovo svim oblastima umetničkog stvaranja i naučnog saznanja, prevodio sa francuskog, nemačkog, ruskog, engleskog i španskog jezika.
Među Vinaverovim najpoznatijim delima su Varoš zlih volšebnika, Čuvari sveta, Pantologija novije srpske pelengirike, Gromobran svemira, Nadrigramatika, Jezik naš nasušni, Ratni drugovi, Zanosi i prkosi Laze Kostića.

U četvrtak, 14. jula u 19 sati, nastavlja se tribina Savremeni čovek i savremeni svet, u organizaciji Matice srpske i Biblioteke Matice srpske. Ideja ove tribine jeste da kroz raznolike diskurse potraži odgovore na ključna pitanja današnjice, pružajući jednu celovitu sliku čoveka i sveta, onako kako ih danas vide najumniji predstavnici našeg naroda. Ovom prilikom svoju viziju ovog kompleksnog odnosa predstaviće nam dr Čedomir Antić.

Srpski istoričar, Čedomir Antić, rođen je 9. oktobra 1974. godine u Beogradu. Diplomirao je prvi u generaciji na Odeljenju za istoriju Filozofskog fakulteta u Beogradu 1999. godine. Odbranio je dve magistarske teze, na Katedri za savremenu istoriju na Univerzitetu u Bristolu 2002. i na Katedri za nacionalnu istoriju novog veka na Univerzitetu u Beogradu 2003. godine. Doktorsku tezu Neizabrana saveznica: Srbija i Velika Britanija u Prvom svetskom ratu odbranio je na Filozofskom fakultetu u Beogradu 2008. godine.
Autorski pečat ostavio je u delima: Zemlja praznika i grad spomenika : Srbija i Britanija polovinom 19. veka ; Srbija i Krimski rat ; Ralph Paget: A Diplomat in Serbia ; Neutrality as Independence: Great Britain, Serbia and the Crimean War. Zajedno sa dr Slobodanom G. Markovićem autor je knjige posvećene stosedamdesetogodišnjici srpsko-britanskih diplomatskih odnosa, a sa dr Momčilom Pavlovićem napisao je monografiju o istoriji Vojne bolnice u Nišu. Antićevi tekstovi posvećeni državnom pitanju sabrani su u knjizi Nezavisna Srbija. Povodom petnaestogodišnjice Studentskog protesta 1996/97. godine objavio je uspomene pod naslovom Studentska fronda. Uspešno se bavi i popularizacijom istorije tako da su Kratka istorija Srbije 1804-2004, Istorija i zabluda, Četrnaesti vojvoda i devet baba doživele više izdanja.
Predaje na Odeljenju za istoriju Filozofskog fakulteta u Beogradu.

.
Ovde možete pogledati snimak tribine > > >

U četvrtak, 30. juna u 19 sati, nastavlja se tribina Savremeni čovek i savremeni svet, u organizaciji Matice srpske i Biblioteke Matice srpske.

Ideja ove tribine jeste da potraži odgovore na ključna pitanja današnjeg sveta. Sagledavanje i spajanje različitih diskursa treba da nam omogući jednu celovitu sliku čoveka i sveta, onako kako ih danas vide najumniji predstavnici našeg naroda. Ovom prilikom viziju ovog kompleksnog odnosa predstaviće nam prof. dr Miodrag Radović.

Miodrag Radović rođen je 1945. godine u Kamenjači kod Trstenika. Osmogodišnju školu završio je u Trsteniku, a gimnaziju u Kruševcu. Na Filološkom fakultetu u Beogradu diplomirao je 1968. na Katedri za opštu književnost i teoriju književnosti, magistrirao 1976. na temu „Funkcija snova u romanu Zločin i kazna F. M. Dostojevskoga”, a doktorirao 1980. godine tezom „Poetika Laze Kostića i njeni izvori u zapadnoevropskim književnostima”. Kao stipendista francuske vlade od 1969. do 1970. završio je postdiplomske studije u Evropskom univerzitetskom centru u Nansiju, a bio je i stipendista Humboltove fondacije u Minhenu i Hajdelbergu.
Kao bibliotekar, od 1970. do 1972. radio je u Biblioteci Matice srpske, nakon čega počinje njegova plodna akademska karijera. Kao lektor, predavač i profesor radio je na univerzitetima u Lionu, Renu, Banjaluci, Nikšiću, Frankfurtu na Majni i Novom Sadu. Utemeljio je Katedru za komparativnu književnost na Filozofskom fakultetu u Novom Sadu. Autor je više knjiga, priređivač zbornika i antologija i prevodilac sa francuskog i nemačkog jezika.
Poznat je po delima: Poetika snova Dostojevskoga, Laza Kostić i svetska književnost, Književna aksiologija, Oslovljeni svet ili čarobna reč Raška Dimitrijevića, Književna retorika danas, Pregledni rečnik komparatističke terminologije u književnosti i kulturi ...

Ovde možete pogledati snimak tribine > > >

U četvrtak, 23. juna, u 19 časova, nastavlja se tribina Savremeni čovek i savremeni svet, u organizaciji Matice srpske i Biblioteke Matice srpske.

Ideja ove tribine jeste da potraži odgovore na ključna pitanja današnjeg sveta. Zbog toga će i ove godine, kao i prošle, na njoj uzeti učešća najeminentniji predstavnici savremene srpske kulture, umetnosti, nauke i duhovnosti. Sagledavanje i spajanje različitih diskursa treba da nam omogući jednu celovitu sliku čoveka i sveta, onako kako ih danas vide najumniji predstavnici našeg naroda. Zbornik saopštenja prošlogodišnjih učesnika tribine Savremeni čovek i savremeni svet biće predstavljen na početku prve ovogodišnje tribine, na kojoj će govoriti Kosta Čavoški.

Kosta Čavoški je srpski pravnik, teoretičar prava, profesor Pravnog fakulteta Univerziteta u Beogradu, akademik SANU i član Senata Republike Srpske. Rođen je 26. oktobra 1941. godine u Banatskom Novom Selu. Pravni fakultet u Beogradu završio je 1964, a doktorirao na istom fakultetu 1973. Pored većeg broja članaka objavio je, između ostalih, i sledeća dela: Filozofija otvorenog društva. Politički liberalizam Karla Popera (1975), Mogućnosti slobode u demokratiji (1981), Stranački pluralizam ili monizam (1983), O neprijatelju (1989), Revolucionarni makijavelizam (1989), Tito – tehnologija vlasti (1991), Slobodan protiv slobode (1991), Pravo kao umeće slobode. Ogled o vladavini prava (1994), Na rubovima srpstva (1995), Ustav kao jemstvo slobode (1996), Zatiranje srpstva (1996), Zgaženi ustav (2003), Okupacija (2006), Makijaveli (2008), Izdaja (2009), Odbor za odbranu slobode misli i izražavanja (2010), Rasrbljivanje (2011), Ustav kao sredstvo agitacije i propagande (2011), Zloupotreba istorije u Hagu (2013), Veleizdaja (2014).
Dobitnik je Nagrade „Miloš Crnjanski“ za 1989. godinu, za knjigu „O neprijatelju“.

Ovde možete pogledati snimak tribine > > >

Prevodilačka mreža „Traduki“ inicirala je radni sastanak (14. i 15. jun 2016) u Srbiji sa bibliotekarima iz regiona, u saradnji sa Ministarstvom kulture i informisanja Republike Srbije i Narodnom bibliotekom Srbije.

Tema sastanka bila je: Prekogranična distribucija i nabavka knjiga. Govorilo se o plasmanu i distribuciji knjiga u regionu i šire. Bibliotekari su govorili o istim ili sličnim problemima koji se javljaju prilikom nabavke i distribucije knjige, elektronskim knjigama i mogućim rešenjima u regionu.
Izdavači su podelili svoja iskustva u prekograničnoj distribuciji knjiga i podržali inicijativu „Tradukija“.
Predstavnica Ministarstva spoljnih poslova Nemačke, Kristine Buhajt i predstavnici mreže “Traduki”: Antje Kontius, Hana Stojić i Andrej Lovšin, zahvalili su se bibliotekarima i izdavačima na uspešnom radnom sastanku, u nadi da će se saradnja nastaviti i unaprediti.

Ovom radnom sastanku prisustvovao je i upravnik Biblioteke Matice srpske, Selimir Radulović.

U znak obeležavanja 150 godina od rođenja slikara Vasilija Kandinskog (1866-1944), Biblioteka Matice srpske priredila je elektronsku izložbu građe iz svojih zbirki. Postavka, koju čini izbor reprodukcija i teorijskih dela Kandinskog, kao i literature o njemu, može se pogledati od 1. do 30. juna 2016. godine u javnom katalogu Biblioteke. Autorke izložbe su Ivana Grgurić i Silvija Čamber, urednik Selimir Radulović.
Vasilij Kandinski, najznačajniji slikar i teoretičar apstraktnog slikarstva u prvoj polovini 20. veka, rođen je u Moskvi 1866. godine. Živeo je u Nemačkoj, Rusiji i Francuskoj, mnogo je putovao i izlagao. U Nemačkoj je bio jedan od osnivača grupe „Falanga“, likovnog pokreta „Plavi jahač“ i profesor na Bauhausu, u Rusiji univerzitetski profesor, upravnik muzeja i potpredsednik Ruske akademije nauka i umetnosti. Od 1933. živeo je u Francuskoj.
Kandinski je počeo kao slikar dela inspirisanih ruskom narodnom umetnošću, a zatim je postavio osnove apstraktnog slikarstva 20. veka – svojom Slikom s krugom (1911) „zagazio“ je u apstraktno slikarstvo, nakon čega su nastala dela na kojima se, kombinacijom boja, pravaca, višeuglova i krugova „izražava čista estetska ekspresija“ i čuje „vizuelna muzika“ slike. Kandinski je verovao da se apstraktna umetnost od ranijih oblika izražavanja razlikuje činjenicom da ona „svoje oblike izražavanja ne stavlja izvan prirode ili izvan objekta, već ih sama pronalazi na raličite načine“, a da zadatak umetnika „nije savladavanje oblika, nego prilagođavanje oblika sadržaju“. Osim slikarstvom, Kandinski se bavio i teorijom umetnosti. Među njegovim najpoznatijim delima su O duhovnom u umetnosti (1912), Od tačke i linije do površine (1926), Apstraktno i konkretno, Kubizam i apstraktna umetnost i dr.

Biblioteka Matice srpske priredila je elektronsku izložbu posvećenu jednom od najpopularnijih mađarskih pisaca, Lajošu Zilahiju (1891-1974), od čijeg se rođenja navršava 125 godina. Postavka, koju čini izbor Zilahijevih dela i literature o njemu, može se pogledati od 29. aprila do 31. maja 2016. godine u javnom katalogu Biblioteke. Autori izložbe su Peter Hajnerman i Ivana Grgurić, urednik Selimir Radulović.
Lajoš Zilahi, književnik, urednik, filmski producent i režiser, rođen je u Nađsalonti u današnjoj Rumuniji. Završio je pravni fakultet, a od 1948. godine živeo je u emigraciji. Njegov prvi roman Samrtno proleće (1922) doživeo je veliku popularnost. Nakon njega usledili su romani, pozorišni komadi i novele u kojima je na živ i neposredan način opisivao prilike u Mađarskoj nakon sloma Austrougarske.
Zilahijeva dela doživela su velik broj izdanja i prevoda. Među najpoznatijim romanima su Zarobljenici, Begunac, Kad duša zamire, Grad izbeglica, Ararat, Voda nešto nosi i Razbesneli anđeo, a veliki uspeh doživeli su i dramski komadi Duša povratnica, Sunce sija, Drveni tornjevi, Sibir i dr.

Biblioteka Matice srpske priredila je elektronsku izložbu posvećenu Mihailu Afanasjeviču Bulgakovu (1891-1940), od čijeg se rođenja navršava 125 godina. Postavka se može pogledati od 22. marta do 28. aprila 2016. godine u javnom katalogu Biblioteke, a čini je izbor Bulgakovljevih dela i literature o njemu. Autorka postavke je Ivana Grgurić, urednik Selimir Radulović.
Mihail Afanasjevič Bulgakov, prozaista i dramski pisac, jedno je od najznačajnijih imena svetske književnosti. Rođen je u Kijevu 1891, a od 1921. živeo je u Moskvi. Završio je medicinu i nekoliko godina radio kao seoski lekar. U književnost je ušao kao autor humorističkih i satiričnih feljtona. Među njegovim ranim pripovetkama, pisanim većinom u realističkom ključu, bilo je i onih sa elementima fantastike i groteske. Pisao je romane, pripovetke i drame, baveći se, najčešće, temama stvaralaštva i sukoba umetnika i vlasti. Ne libeći se oštre kritike i satire, i nastavljajući tradiciju Gogoljeve groteske, pisao je dela koja nisu odgovarala režimu, pa je većinu života proveo u nemilosti. Drame su mu zabranjivane i skidane sa repertoara, a romani dugo stajali neobjavljeni (većina njegovih dela objavljena je posthumno). Roman Bela garda, uprizoren kao Dani Turbinovih (1926) u MHAT-u, naišao je na žestok otpor režimske kritike, a satirični komadi Zojkin stan (1926) i Purpurno ostrvo (1927) na pozornici su igrani veoma kratko. Na odobravanje vlasti nisu naišle ni njegove druge knjige - Život gospodina de Molijera, Đavolijada, Kobna jaja, Pseće srce, Bratstvo licemera, Poslednji dani i dr. Bulgakovljevo remek-delo, filozofsko-poetski roman Majstor i Margarita (1969), predstavlja vrhunac ruske umetnosti XX veka i „jednu od onih knjiga koje razni ljudi čitaju na razne načine, koju vole na razne načine, i u kojoj svaki čovek nalazi nešto za sebe“ (M. Čolić).
Mihail Afanasjevič Bulgakov umro je u Moskvi 1940. godine. Svojim „fantastičnim realizmom“, filozofijom života i umetnosti izvršio je snažan uticaj na razvoj sovjetske i svetske literature.

Povodom 225 godina od rođenja pesnika i istoričara Sime Milutinovića Sarajlije (1791-1847), Biblioteka Matice srpske priredila je elektronsku izložbu građe iz svojih zbirki. Postavku, koja se može pogledati od 8. februara do 21. marta 2016. godine u javnom katalogu Biblioteke, čini izbor Sarajlijinih dela i dela o njemu. Autorka postavke je Ivana Grgurić, urednik Selimir Radulović.
Sima Milutinović Sarajlija, pesnik, pripovedač, istoričar, pustolov i „jedan od najčudnijih, najzanimljivijih, najfantastičnijih tipova u srbskoj književnosti“ (J. Skerlić), rođen je u Sarajevu 1791. godine. Školovao se u Beogradu, Zemunu, Segedinu i Karlovcima, a poslovi, istorijske prilike i nemiran duh u životu su ga vodili od Beograda, Vidina, Odese i Lajpciga, do Beča, Moskve, Budima i Cetinja. Govorio je nekoliko jezika, obavljao brojne i raznorodne poslove (bio je pisar, učitelj, čuvar bostana, direktor osnovnih škola, sekretar Popečateljstva prosveštenija,...), borio se protiv Turaka, boravio u zatvoru, bio sekretar vladike Petra I i vaspitač mladog Njegoša.
Pisanjem je počeo da se bavi veoma rano. Prva pesma, Serbska moma, objavljena mu je kao moto u Vukovoj Maloj prostonarodnoj slavenoserbskoj pesnarici (1814). Pisao je lirske i epske pesme, drame, istorijske spise, pripovetke. Bavio se publicistikom i sarađivao sa najznačajnijim časopisima i novinama svog vremena (Serbski narodni list, Serbske narodne novine, Serbski letopis, Srbski rodoljubac, Zabavnik, Peštansko-budimski skoroteča i dr.). Sakupljao je i objavljivao narodne pesme, priređivao dela drugih autora i prevodio sa ruskog, nemačkog i grčkog. U njegova najznačajnija dela ubrajaju se Serbijanka, Trojesestarstvo, Trojebratstvo, Zorica, Tragedija Obilić, Dika crnogorska, Istorija Crne Gore, Istorija Srbije, Igraljke uma i dr.

Povodom 175 godina od rođenja češkog kompozitora Antonjina Dvoržaka (1841-1904), Biblioteka Matice srpske priredila je elektronsku izložbu građe iz svojih zbirki. Postavku, koja se može pogledati od 4. januara do 7. februara 2016. godine u javnom katalogu Biblioteke, čini izbor Dvoržakovih kompozicija i dela o njemu. Autorka postavke je Ivana Grgurić, urednik Selimir Radulović.
Antonjin Dvoržak, kompozitor i jedan od tvoraca češke nacionalne škole, rođen je u mestu Nelahozeves na Vltavi. Počeo je da svira još kao dečak. Muziku je učio u Orguljaškoj školi u Pragu, a kao kompozitor bio je sledbenik Bramsovog romantičarskog novoklasicizma. Za svoje kompozicije najčešće je koristio češki folklor, kao i folklor drugih slovenskih naroda. Radio je kao direktor Nacionalnog pozorišta u Pragu i bio predavač na Nacionalnoj muzičkoj akademiji u Njujorku, gde je upoznao muziku severnoameričkih naroda.
Antonjin Dvoržak se smatra utemeljiteljem češke koncertne, kamerne i oratorijske muzike. Među njegovim najpoznatijim delima su opera Rusalka, kantata Stabat mater, Slovenske igre, simfonija Iz Novog sveta, Koncert za violončelo i orkestar br. 2 u h-molu, Koncert za violinu i orkestar u a-molu i dr.

Tribina Savremeni čovek i savremeni svet
Četvrtak, 10. decembar 2015. - 19,00 sati
Govori prof. dr Časlav Koprivica

Program se održava u Svečanoj sali Matice srpske
Dobrodošli!

Ideja tribine Savremeni čovek i savremeni svet, koju pokreću Matica srpska i Biblioteka Matice srpske, jeste da potraži odgovore na ključna pitanja današnjeg sveta. Zbog toga će na njoj uzeti učešća najeminentnija imena savremene srpske kulture, umetnosti, nauke i duhovnosti. Sagledavanje i spajanje različitih diskursa treba da nam omogući jednu celovitu sliku čoveka i sveta onako kako ih danas vide najumniji predstavnici našeg naroda. Trajno svedočastvo o ovom pregnuću biće zbornik u kome će biti štampana saopštenja svih učesnika tribine.

Dr Časlav Koprivica rođen je 1970. godine u Nikšiću, u Crnoj Gori. Diplomirao je, magistrirao i doktorirao na Filozofskom fakultetu u Beogradu. Redovni je profesor Fakulteta političkih nauka u Beogradu. Jedno vreme predavao je i na Fakultetu likovnih umetnosti, Univerziteta umetnosti u Beogradu. Angažovan je na predmetima: Savremena filozofija, Savremena filozofija društva, Filozofija kulture, Slika sveta u evropskoj kulturi. Oblasti njegovog naučnog interesovanja su: hermeneutika, fenomenologija, egzistencijalizam, ontologija, teorija kulture, istorija ideja, politička teorija.

Najznačajnija dela su mu:
- Ideje i načela. Istraživanje Platonove ontologije, 2005.
- Biće i sudbina. Hajdegerova misao između uzornosti i vremenitosti, 2009.
- Budućnost straha i nade. Jedan filosofski ogled o dolazećem vremenu, 2011.
- Filosofija angažovanja, 2014.

Učestvovao je na preko pedeset naučnih skupova u zemlji i inostranstvu. Član je Srpskog filosofskog društva. Bio je stipendisata Sasakavine fondacije (1996) i DAAD (1997/1998). Dobitnika je nagrade Drugog programa Radio Beograda Knjiga godine “Nikola Milošević” za najbolje delo iz humanistike za 2005. godinu.

.
Ovde možete pogledati snimak tribine > > >

Tribina Savremeni čovek i savremeni svet
Četvrtak, 3. decembar 2015. - 19,00 sati
Govori prof. dr Slobodan Antonić

Program se održava u Svečanoj sali Matice srpske
Dobrodošli!

Ideja tribine Savremeni čovek i savremeni svet, koju pokreću Matica srpska i Biblioteka Matice srpske, jeste da potraži odgovore na ključna pitanja današnjeg sveta. Zbog toga će na njoj uzeti učešća najeminentnija imena savremene srpske kulture, umetnosti, nauke i duhovnosti. Sagledavanje i spajanje različitih diskursa treba da nam omogući jednu celovitu sliku čoveka i sveta onako kako ih danas vide najumniji predstavnici našeg naroda. Trajno svedočastvo o ovom pregnuću biće zbornik u kome će biti štampana saopštenja svih učesnika tribine.

Slobodan Antonić (Beograd, 1959) je srpski politikolog, sociolog, politički analitičar i univerzitetski profesor.
Diplomirao je 1982. godine i magistrirao 1988. godine na Fakultetu političkih nauka na temu Prilog kritici istorijskog materijalizma kao filozofije istorije. Doktorsku disertaciju na temu Teorijsko-metodološki problemi izučavanja evolucije predgrađanskih društava izradio je i odbranio na Odeljenju za sociologiju Filozofskog fakulteta u Beogradu 1995. godine, gde predaje opštu sociologiju, teorije moći i savremene političke teorije.
Bio je kolumnista dnevnih novina Politika gde je mahom pisao o političkim temama.
Objavio je sledeće knjige:
Srbija između populizma i demokratije, IPS, Beograd, 1993. ; Izazovi istorijske sociologije, Beograd, 1995. ; Zarobljena zemlja: Srbija za vlade Slobodana Miloševića, Beograd, 2002. ; Nacija u strujama prošlosti: Ogledi o održivosti demokratije u Srbiji, Čigoja, Beograd, 2003. (engl. The Nation on the Maelstroms of Past: Essays in Sustainbility of Democracy in Serbia). ; Gutanje žaba, (2005). ; Elita, građanstvo i slaba država, (2006). ; Srbi i »Evro-Srbi«, (2007). ; Kulturni rat u Srbiji (2008) ; Elita, građanstvo i slaba država (2009) ; Tranzicioni skakavci (2011) ; Poruke ljubavi (2011) ; Višijevska Srbija (2011) ; Đavo, istorija i feminizam (2012) ; Loša beskonačnost (2012) ; Na briselskim šinama (2013) ; Moć i seksualnost (2014) ; Još nije gotovo (2015).

.
Ovde možete pogledati snimak tribine > > >

Povodom 150 godina od rođenja engleskog pisca Radjarda Kiplinga (1865-1936), Biblioteka Matice srpske priredila je elektronsku izložbu građe iz svojih zbirki. Postavku, koja se može pogledati od 30. novembra do 31. decembra 2015. godine u javnom katalogu Biblioteke, čini izbor Kiplingovih dela i literature o njemu. Autorka postavke je Ivana Grgurić, urednik Selimir Radulović.
Radjard Kipling, prozaista i pesnik, rođen je Indiji 1865. Školovao se u Engleskoj, ali se 1882. vratio u Indiju, gde je radio kao novinar. Boravio je u Japanu, Americi, Francuskoj i Južnoj Africi. Bio je zagovornik britanskog imperijalizma, a njegov književni opus karakterišu teme iz anglo-indijskog društvenog života, sveta britanskih vojnika i sveta dece i životinja. U svojim delima slavio je rad, hrabrost, stoicizam, podvige i pustolovine. Zbog naklonosti ka kolonijalizmu bio je nemilosrdno kritikovan i karikiran, ali su mu čak i protivnici priznavali majstorstvo u kratkoj priči. Uz Knjigu o džungli (1894) i Drugu knjigu o džungli (1895), među njegovim najpoznatijim delima su Izistinske priče, Pripovetke iz Indije, Indijska džungla, Hrabri kapetani, Stalki i družina, Kim i dr.
Radjard Kipling je bio prvi engleski pisac koji je dobio Nobelovu nagradu (1907). Umro je u Londonu 1936. godine.

Tribina Savremeni čovek i savremeni svet
Četvrtak, 26. novembar 2015. - 19,00 sati
Govori dr Dušan T. Bataković

Program se održava u Svečanoj sali Matice srpske
Dobrodošli!

Ideja tribine Savremeni čovek i savremeni svet, koju pokreću Matica srpska i Biblioteka Matice srpske, jeste da potraži odgovore na ključna pitanja današnjeg sveta. Zbog toga će na njoj uzeti učešća najeminentnija imena savremene srpske kulture, umetnosti, nauke i duhovnosti. Sagledavanje i spajanje različitih diskursa treba da nam omogući jednu celovitu sliku čoveka i sveta onako kako ih danas vide najumniji predstavnici našeg naroda. Trajno svedočastvo o ovom pregnuću biće zbornik u kome će biti štampana saopštenja svih učesnika tribine.

Dušan T. Bataković (rođen u Beogradu 23. aprila 1957) je srpski istoričar i diplomata. Bataković je direktor Balkanološkog instituta SANU i nekadašnji ambasador SRJ, SCG i Srbije u Grčkoj, Kanadi i Francuskoj.
Studije istorije završio je na Filozofskom fakultetu u Beogradu 1982, gde je i magistrirao 1988. Doktorske studije (1991 - 1996) završio je na Sorboni u Parizu (Université de Paris - Sorbonne, Paris IV) gde je u januaru 1997. doktorirao (magna cum laude) s tezom: „Francuska i stvaranje parlamentarne demokratije u Srbiji 1830 - 1914.” (La France et la formation de la démocratie parlementaire en Serbie 1830-1914).
U Istorijskom institutu radio je od 1983. do 1992, kada prelazi u Balkanološki institut SANU. Bio je član uredništva Književne reči, Zadužbine i Književnih novina, član Upravnog odbora Srpske književne zadruge, i član Predsedništva SKZ. Od 1998. na Filozofskom fakultetu u Beogradu predaje Uvod u istorijske studije i Opštu istoriju novog veka. Godine 2008. izabran je za predsednika srpskog komiteta Međunorodne asocijacije za proučavanje jugoistočne Evrope (AIESEE). Bio je šef delegacije Srbije pri Međunarodnom sudu pravde u Hagu (2009-2011).
Uz seriju predavanja na više evropskih i američkih univerziteta, Bataković je, u okviru Fondacije za evropsku istoriju i civilizaciju (La Fondation pour une histoire de la civilisation européenne), sa sedištem u Parizu, bio predstavnik Balkana u žiriju za Evropsku nagradu iz istorije (1995-2000).

Bataković je objavio i priredio veći broj knjiga (monografija, zbornika članaka, memoara i građe) i preko stotinu naučnih radova. Njegova istraživanja posvećena su srpsko-albanskim odnosima, proučavanju uticaja religije i ideologije na balkanske i južnoslovenske nacionalizme, evropskiim okvirima srpske istorije, francusko-srpskim odnosima, kao i uticaju komunizma na razvoj Srbije. Njegova sinteza o prošlosti jugoslovenskog prostora (La Yougoslavie : nations, religions, idéologies) u spisku je literature na osnovnim i postdiplomskim studijama na francuskim univerzitetima, kao i na frankofonskim univerzitetima u Švajcarskoj, Belgiji i Kanadi. Nova istorija srpskog naroda, (Beograd, 2000), koju je Bataković priredio i napisao uz saradnju još trojice srpskih istoričara, prevedena je najpre na korejski jezik 2000. g. u Seulu, a na francuski 2005. (Histoire du peuple serbe). Priredio je za štampu Memoare armijskog generala Pante Draškića i Dnevnik iz balkanskih ratova srpskog poslanika u Petrogradu, Dimitrija Popovića.
Uz monografije na francuskom jeziku (Kosovo. La spirale de la haine; Kosovo. Un conflit sans fin?), u međunarodnoj literaturi su redovno citirane i njegove monografije na engleskom jeziku: The Kosovo Chronicles kao i istorija bosansko-hercegovačkih Srba (The Serbs of Bosnia and Herzegovina. History and Politics).
Autor dokumentarne televizijske serije Crveno doba, istorijskog serijala u pet nastavaka, Bataković je, uz saradnju mlađih istoričara, kroz brojna svedočenja žrtava i njihovih potomaka, obradio fenomen crvenog terora, komunističkih zločina u Srbiji i Crnoj Gori (1944-1947).
Godine 2010. Bataković je izabran za člana Svetske akademije umetnosti i nauke World Academy of Art and Science (WAAS).

Ovde možete pogledati snimak tribine > > >

Tribina Savremeni čovek i savremeni svet
Četvrtak, 5. novembar 2015. - 19,00 sati
Govori prof. dr Alpar Lošonc

Program se održava u Svečanoj sali Matice srpske
Dobrodošli!

Ideja tribine Savremeni čovek i savremeni svet, koju pokreću Matica srpska i Biblioteka Matice srpske, jeste da potraži odgovore na ključna pitanja današnjeg sveta. Zbog toga će na njoj uzeti učešća najeminentnija imena savremene srpske kulture, umetnosti, nauke i duhovnosti. Sagledavanje i spajanje različitih diskursa treba da nam omogući jednu celovitu sliku čoveka i sveta onako kako ih danas vide najumniji predstavnici našeg naroda. Trajno svedočastvo o ovom pregnuću biće zbornik u kome će biti štampana saopštenja svih učesnika tribine.

Alpar Lošonc je rođen 1958 u Temerinu. Profesor je na Univerzitetu u Novom Sadu, predaje na Katedri za društvene nauke Fakulteta tehničkih nauka, kao i na Filozofskom fakultetu u Segedinu (Mađarska) od 1991. Predavao je dugo i na Filozofskom fakultetu u Novom Sadu. Piše teorijske članke, filozofsku kritiku i eseje o književnosti.
Objavljivao je u mnogim časopisima u Srbiji i u inostranstvu. Bio je član uredništva Uj Symposiona, Polja, Létünk, i drugih časopisa, i glavni urednik časopisa Habitus. Sada je jedan od urednika Zlatne grede.
Između ostalih autor je sledećih knjiga: Oblici nedostatka (Forum, Novi Sad, 1988), Hermeneutika sećanja (Forum, Novi Sad, 1998), Moderna na Kolonu (Stubovi kulture, Beograd, 1998), Evropske dimenzije (Forum, Novi Sad, 2002), Suffitientia ecologica (Stylos, Novi Sad, 2005), Suverenitet, moć i kriza (Svetovi, Novi Sad, 2006).
Nagrađen je nagradom DKV Ištvan Konc.

Ovde možete pogledati snimak tribine > > >

Godišnjicu rođenja književnika Karolja Sirmaija (1890-1972), Biblioteka Matice srpske obeležava elektronskom izložbom građe iz svojih zbirki. Autori postavke su Peter Hajnerman i Ivana Grgurić, urednik Selimir Radulović. Izložba se može pogledati od 26. oktobra do 29. novembra 2015. godine u javnom katalogu Biblioteke.
Karolj Sirmai, književnik i književni kritičar, rođen je u Temerinu, a školovao se u Novom Sadu i Budimpešti. Živeo je u Vrbasu, gde je radio kao pravnik i intenzivno se bavio književnim radom. Pisao je pripovetke, novele i književno-kritičke tekstove. Objavio je više od deset knjiga novela (U magli, U oluji, Vizije tišine, Motociklisti noći i dr.) i jedan roman (U kotlini), a u periodu od 1933. do 1941. godine uređivao je i izdavao časopis "Kalanđa".
U Sirmaijevu čast opštine Temerin i Vrbas ustanovile su književnu nagradu „Karolj Sirmai“, koja se naizmenično dodeljuje za najbolju knjigu novela objavljenu u tekućoj godini na srpskom, odnosno mađarskom jeziku.

Tribina Savremeni čovek i savremeni svet
Četvrtak, 22. oktobar 2015. - 19,00 sati
Govori prof. dr Divna Vuksanović

Program se održava u Svečanoj sali Matice srpske
Dobrodošli!

Ideja tribine Savremeni čovek i savremeni svet, koju pokreću Matica srpska i Biblioteka Matice srpske, jeste da potraži odgovore na ključna pitanja današnjeg sveta. Zbog toga će na njoj uzeti učešća najeminentnija imena savremene srpske kulture, umetnosti, nauke i duhovnosti. Sagledavanje i spajanje različitih diskursa treba da nam omogući jednu celovitu sliku čoveka i sveta onako kako ih danas vide najumniji predstavnici našeg naroda. Trajno svedočastvo o ovom pregnuću biće zbornik u kome će biti štampana saopštenja svih učesnika tribine.

Divna Vuksanović je rođena u Beogradu. Diplomirala je na Fakultetu dramskih umetnosti i Filozofskom fakultetu u Beogradu. Magistar je teatrologije i doktor nauka iz oblasti Savremene filozofije i Estetike. Redovni je profesor na Fakultetu dramskih umetnosti u Beogradu, na predmetima: Estetika, Teorija kulture i Filozofija medija. Do sada je objavila četiri naučne studije iz oblasti estetike i filozofije medija, deset knjiga iz domena literarnog stvaralaštva, autorka je dve radio drame, kao i preko sto naučnih radova.
Predsednica je Estetičkog društva Srbije i NVO za umetnost, kulturu, medije i društvena pitanja “Mladi grašak” u Beogradu.

Ovde možete pogledati snimak tribine > > >

Tribina Savremeni čovek i savremeni svet
Četvrtak, 15. oktobar 2015. - 19,00 sati
Govori akademik Vladeta Jerotić

Program se održava u Svečanoj sali Matice srpske
Dobrodošli!

Ideja tribine Savremeni čovek i savremeni svet, koju pokreću Matica srpska i Biblioteka Matice srpske, jeste da potraži odgovore na ključna pitanja današnjeg sveta. Zbog toga će na njoj uzeti učešća najeminentnija imena savremene srpske kulture, umetnosti, nauke i duhovnosti. Sagledavanje i spajanje različitih diskursa treba da nam omogući jednu celovitu sliku čoveka i sveta onako kako ih danas vide najumniji predstavnici našeg naroda. Trajno svedočastvo o ovom pregnuću biće zbornik u kome će biti štampana saopštenja svih učesnika tribine.

Vladeta Jerotić je istaknuti srpski lekar, neuropsihijatar, psihoterapeut i književnik, svestrani erudita i akademik SANU. Rođen je 2. avgusta 1924. godine u Beogradu. U rodnom gradu je završio osnovnu školu, gimnaziju i studije medicine. Specijalizovao je neuropsihijatriju.
U Švajcarskoj, Nemačkoj i Francuskoj specijalizovao je psihoterapiju. Više decenija je bio šef psihoterapeutskog odeljenja bolnice “Dr Dragiša Mišović” u Beogradu. Od 1985. do penzionisnja na Pravoslavnom bogoslovskom fakultetu u Beogradu predavao je pastirsku psihologiju i medicinu.
Akademik prof. dr Vladeta Jerotić razvio je obimnu i plodnu publicističku delatnost iz graničnih oblasti psihoanalize, psihoterapije, religije i filozofije. Tokom više decenija održao je veliki broj predavanja na teme iz navedenih oblasti u mnogim gradovima Srbije. I danas je rado viđen gost na brojnim tribinama širom zemlje.

Objavio je:
LIČNOST MLADOG NARKOMANA – Beograd: Institut za alkoholizam i narkomaniju, 1974. ; PSIHOANALIZA I KULTURA – Beograd: BIGZ (Biblioteka XX vek), 1974 ; BOLEST I STVARANjE – Beograd: BIGZ (Biblioteka XX vek), 1976. ; IZMEĐU AUTORITETA I SLOBODE – Beograd: Prosveta, 1980. ; NEUROTIČNE POJAVE NAŠEG VREMENA – Beograd: Kolarčev narodni univerzitet, 1981. ; NEUROZA KAO IZAZOV – Beograd: Medicinska knjiga, 1984. ; PSIHODINAMIKA I PSIHOTERAPIJA NEUROZA (sa Milanom Popovićem) – Beograd: Nolit, 1984. ; DAROVI NAŠIH ROĐAKA I deo – Beograd: Prosveta, 1984, II deo: Prosveta 1993. ; ČOVEK I NjEGOV IDENTITET – Gornji Milanovac: Dečje novine, 1988. ; JUNG IZMEĐU ISTOKA I ZAPADA – Beograd: Prosveta, 1990. ; MISTIČKA STANjA, VIZIJE I BOLESTI – Gornji Milanovac: Dečje novine, 1992. ; PUTOVANjE U OBA SMERA – Beograd: Plato, 1992. ; KAKO ZAMIŠLjAM DA BIH RAZGOVARAO SA VLADIKOM NIKOLAJEM VELIMIROVIĆEM – Šabac: Šabačko-valjevska eparhija, 1993. ; RAZGOVORI SA PRAVOSLAVNIM DUHOVNICIMA – Vranje: Književna zajednica „Borisav Stanković“, 1994. ; PSIHOLOŠKO I RELIGIOZNO BIĆE ČOVEKA – Novi Sad: „Besede“, 1994. ; VERA I NACIJA – Beograd: Tersit, 1995. ; SAMO DELA LjUBAVI OSTAJU – Beograd: Manastir Hilandar, 1996. ; POSETE, ODLOMCI – Vršac: KOV, 1996. ; STARO I NOVO U HRIŠĆANSTVU – Beograd: Istočnik, 1996. ; UČENjE SVETOG JOVANA LESTVIČNIKA I NAŠE VREME – Beograd: Ars Libri, 1996. ; UČENjE SVETOG ISAKA SIRINA I NAŠE VREME – Beograd: Ars Libri, 1997. ; UČENjE SVETOG MARKA PODVIŽNIKA I DRUGI OGLEDI – Beograd: Ars Libri, 1998. ; DUHOVNI RAZGOVORI – Valjevo: Glas crkve 1997. ; HRIŠĆANSTVO I PSIHOLOŠKI PROBLEMI ČOVEKA- Beograd: Bogoslovski fakultet SPC, 1997. ; SLIKARSTVO SVETOZARA SAMUROVIĆA – Valjevo: Valjevac, 1998. ; INDIVIDUACIJA I/ILI OBOŽENjE – Beograd: Ars Libri, 1998. ; DAROVI NAŠIH ROĐAKA, III deo, Prosveta, Beograd, 1999. ; MOJA PUTOVANjA – EVROPA I EVROPLjANI, Partenon, Beograd, 1999. ; 50 PITANjA I 50 ODGOVORA IZ HRIŠĆANSKE PSIHOTERAPEUTSKE PRAKSE Beograd: Ars Libri, 2000. ; MUDRI KAO ZMIJE I BEZAZLENI KAO GOLUBOVI - Beograd: Gutenbergova Galaksija, 2000. ; NOVA PITANjA I ODGOVORI IZ HRIŠĆANSKO-PSIHOTERAPEUTSKE PRAKSE Beograd: Ars Libri, Banjaluka:Besjeda, 2003. ; DAROVI NAŠIH ROĐAKA, IV deo – Beograd: Ars Libri, 2007.

Dobitnik je velikog broja nagrada i priznanja, među kojima: Zahvalnice Matice srpske (1982) Ordena Svetog Save prvog stepena (2001), Nagrade Isidora Sekulić (2003) i Nagrade Dositej Obradović za životno delo (2014).

Ovde možete pogledati snimak tribine > > >

Tribina Savremeni čovek i savremeni svet
Sreda, 30. septembar 2015. - 12,00 sati
Govori Njegovo Visoko Preosveštenstvo Mitropolit crnogorsko-primorski Amfilohije

Četvrtak, 1. oktobar 2015. - 19,00 sati
Govori dr Bojan Jovanović

Programi se održavaju u Svečanoj sali Matice srpske
Dobrodošli!

Ideja tribine Savremeni čovek i savremeni svet, koju pokreću Matica srpska i Biblioteka Matice srpske, jeste da potraži odgovore na ključna pitanja današnjeg sveta. Zbog toga će na njoj uzeti učešća najeminentnija imena savremene srpske kulture, umetnosti, nauke i duhovnosti. Sagledavanje i spajanje različitih diskursa treba da nam omogući jednu celovitu sliku čoveka i sveta onako kako ih danas vide najumniji predstavnici našeg naroda. Trajno svedočastvo o ovom pregnuću biće zbornik u kome će biti štampana saopštenja svih učesnika tribine.

Ahiepiskop cetinjski, Mitropoliti crnogorsko primorski, zetsko-brdski i skenderijski i Egzarh sveštenog trona pećkog, Amfilohije, (svetovno ima Risto Radović), rođen je u Donjoj Morači kod Kolašina u Crnoj Gori 7. januara 1938. godine.
Završio je Bogosloviju Svetog Save u Beogradu. Na Bogoslovskom fakultetu SPC u Beogradu diplomirao je 1962. godine. Uporedo je studirao i klasičnu filologiju na Filozofskom fakultetu. Poslediplomske studije pohađao je u Bernu i Rimu. Odatle odlazi u Atinu gde će provesti sedam godina i na grčkom jeziku odbraniti doktorsku tezu o Svetom Grigoriju Palami.
Posle toga prelazi na Svetu Goru gde boravi godinu dana. Na poziv Ruskog pravoslavnog instituta “Sveti Sergije”u Parizu predaje kao gostujući profesor od 1974. do 1976.
Bio je dekan Bogoslovskog fakulteta u Beogradu. Nakon toga postaje Vladika banatski sa sedištem u Vršcu. Godine 1991. ustoličen je na Cetinju za Mitropolita crnogorsko-primorskog.

Objavio je:
- ”Tajna Svete Trojice po učenju Grigorija Palame“, studija na grčkom, 1973. (doktorska disertacija);
- „Smisao liturgije“, studija na grčkom, 1974,
- „Tumačenje Starog zaveta kroz vekove“, Beograd, 1979. g.;
- „Sinaiti i njihov značaj u Srbiji XIV vijeka“, studija, 1981;
- „Filokalijski pokret XVIII i početkom XIX vijeka“, studija na grčkom, 1982;
- „Osnove pravoslavnog vaspitanja“, studije 1983;
- „Duhovni smisao hrama Svetog Save“, Beograd 1987,
- „Vraćanje duše u čistotu“, besjede, razgovori, pogledi, Podgorica, 1992,
- „Istorijski presjek tumačenja Starog zavjeta“, Nikšić, 1995.
Preveo je knjige:
- Episkop Nikolaj: „Kasijana“, roman, sa srpskog na grčki 1973.
- Justin Popović: “Žitije Svetog Simeona i Save“, sa srpskog na grčki 1974;
- “Starac Arsenije Kapadokijski” sa grčkog na srpski,
- „Premudrosti Solomonove“ i brojna druga dela i članke i besede.

Ovde možete pogledati snimak tribine > > >

Pesnik, sineasta i antropolog, Bojan Jovanović, rođen je 18. februara 1950. godine i Nišu. Završio je gimnaziju u Nišu, a potom i studije etnologije na Filozofskom fakultetu u Beogradu. Osim brojnih antropoloških članaka i knjiga, autor je i preko četrdeset alternativnih filmova. Važan aspekt njegovog književnog rada čine tematski eseji i tekstovi o domaćim i inostranim piscima. Radi kao naučni savetnik Balkanološkog instituta SANU.

Objavljena dela
Knjige pesama : Bacanje kamenčića, 1973, Kost između obala, 1981, Dušolovac 1989, Propoved mrava, 1993, Peščana majka, 1996, Odlomci božanstva, 1997, Kuća iza oblaka, 1999, Nazivi nadolazećeg, 2005, Senke u tami, 2006.
Antropološka dela : Srpska knjiga mrtvih (1992, 2002), Magija srpskih obreda (1993, 1995, 2001, 2005), Tajna lapota (1999), Duh paganskog nasleđa (2000, 2006), Klopka za dušu (2002, 2007), Karakter kao sudbina (2002, 2004), Govor pećinskih senki (2004), Bliskost dalekog (2005), Sudbina i magija (2007), Čitanje proročanstva (sa Mirkom Demićem, 2011), Ljubav i opraštanje (2011)
Autor je preko četrdeset alternativnih filmova, od kojih su najvažniji: TV je bioskop u koji odlazim sedeću u dvorištu, Previranje, Praznik, Otkucaji tempiranog vremena.
Antologije : Zastupljen je u više antologija.

Ovde možete pogledati snimak tribine > > >

Godišnjicu rođenja francuskog slikara Kloda Monea (1840-1926), Biblioteka Matice srpske obeležava elektronskom izložbom građe iz svojih zbirki. Autorka postavke je Ivana Grgurić, urednik Selimir Radulović. Izložba se može pogledati od 28. septembra do 25. oktobra 2015. godine u javnom katalogu Biblioteke.
Francuski slikar Klod Mone, utemeljivač i najuticajniji predstavnik impresionizma, rođen je u Parizu 1840. godine. U mladosti se bavio crtanjem karikatura, a slikarski put započeo je kao realista i figuralni slikar (Doručak na travi, Žene u vrtu, Japanka s lepezom, Kamij ili Dama u zelenoj haljini i dr.). Ubrzo se posvetio isključivo slikanju pejzaža. Njegova slika Impresija - rađanje sunca, izložena 1874. u Parizu, dala je ime jednom od najznačajnijih pokreta u slikarstvu - impresionizmu. (Mone je za sebe govorio: „Ja sam impresionista i ostaću to dok sam živ...“). Kao vatreni pobornik slikanja na otvorenom, nastojao je da na svojim platnima „uhvati“ ne sam predmet, već treperenje svetla, bleskanje vode, prozračnost atmosfere, sunce, hladnoću, maglu... („Za mene, predmet je od sekundarnog značaja. Ja želim da otkrijem šta leži između mene i predmeta“.) Oko 1890. počeo je da slika serije slika sa istim motivima u različitim periodima dana. Treperavim i „reflektujućim“ pejzažima, kao i ciklusima (Stogovi sena, Stanica Sen Žermen, Ruanska katedrala, Lokvanji i dr.), Klod Mone - „čarobnjak“ i „slikar svetlosti“, zaokružio je svoje stvaralaštvo i izvršio ogroman uticaj na evropsko slikarstvo.

Povodom 125 godina od rođenja slikara Petra Dobrovića (1890-1942), vodećeg predstavnika srpskog kolorizma poznatog po portretima i pejzažima, Biblioteka Matice srpske priredila je elektronsku izložbu građe iz svojih zbirki. Postavku, koja se može pogledati od 26. avgusta do 26. septembra 2015. godine u javnom katalogu Biblioteke, čini izbor Dobrovićevih radova i literature o njemu. Autorka postavke je Silvija Čamber, urednik Selimir Radulović.
Petar Dobrović rođen je u Pečuju 14. januara 1890. U rodnom gradu završava osnovnu školu i gimnaziju, od 1907. do 1908. pohađa skulptorski odsek Zanatsko-umetničke škole u Budimpešti, a od 1909. do 1911. i tamošnju Likovnu akademiju. Na završnoj godini studija izlaže prvi put.
U periodu 1912-1914, s kraćim prekidima, boravi u Parizu stvarajući seriju kubističkih i sezanističkih crteža, uglavnom ikonografski jednoobraznih aktova. Po povratku iz Pariza, slika u Pečuju i Budimpešti. Posle iskustva sezanizma okreće se ka renesansnim uzorima.
Godine 1918. učestvuje u pobuni Šestog pešadijskog puka u Pečuju. Biva uhvaćen i zatvoren. Kapitulaciju Austrougarske koristi da pobegne iz zatvora. Vraća se u Novi Sad.
U periodu 1919-1926. nastavlja stilski tradicionalizam koji se prepliće sa sezanizmom. Sa Jobom, Bijelićem, Konjovićem i Šumanovićem tipičan je predstavnik treće „konstruktivne”, „sintetičke” decenije. Godine 1919. učestvuje na „Izložbi grupe jugoslovenskih umetnika” u Parizu. Boravi u Beogradu i obilazi Dalmaciju. Kao veliki pobornik ideje da se Pečuj, Baranja i Bačka u celini pripoje Kraljevini Srba, Hrvata i Slovenaca bio je predsednik male, kratkotrajne Srpsko-mađarske baranjske republike koja je proglašena 14. avgusta 1921. godine i koja je trajala do 21. avgusta 1921.
Od 1923. do 1925. godine profesor je Umetničke škole u Beogradu. Dobrović se 1925. godine venčao sa Olgom Hadži iz Novog Sada sa kojom je imao sina Đorđa. U periodu 1927-1930. sa prekidima ponovo boravi u Parizu. Sezanizam i stilski tradicionalizam želi da pomiri sa uticajima Van Goga i Matisa, klasično sa baroknim, ton sa čistom bojom. Piše likovne kritike na nemačkom za Parisier Deutsche Zeitung. Bio je član i jedan od osnivača Umetničke grupe „Oblik” 1926. godine.
Godine 1934. osniva i vodi večernji tečaj figuralnog crtanja na Kolarčevom narodnom univerzizetu, a jedan je i od osnivača časopisa „Danas” i, 1937, beogradske Državne umetničke akademije, (kasnije Akademije likovnih umetnosti) od kada je postao i njen profesor.
Dvadesetih i tridesetih godina 20. veka Dobrović živi i radi na relaciji Beograd-Pariz. Jedno vreme je boravio u Holandiji i u Italiji. Godine 1940. se povlači na Hvar, gde slika pejzaže, a 1941. sa porodicom se vraća u Srbiju i sklanja se u Grocku.
Dobrović je od 1911. izlagao na brojnim samostalnim i kolektivnim izložbama u zemlji i Evropi, između ostalih u Parizu, Budimpešti, Pragu, Beogradu, Dubrovniku i Veneciji.
Umro je 27. januara 1942. od infarkta u zaleđenom Beogradu, u liftu kuće u kojoj je stanovao (gde je danas smeštena Galerija Petra Dobrovića) žureći da stigne kući pre policijskog časa.

Povodom 125 godina od rođenja ruskog pesnika i prozaiste Borisa Pasternaka (1890-1960), Biblioteka Matice srpske priredila je elektronsku izložbu građe iz svojih zbirki. Autorke postavke su Ivana Grgurić i Silvija Čamber, urednik Selimir Radulović. Izložba se može pogledati od 28. jula do 25. avgusta 2015. godine u javnom katalogu Biblioteke.
Boris Leonidovič Pasternak, pesnik, prozaist, prevodilac i dobitnik Nobelove nagrade za književnost, rođen je u Moskvi, u porodici intelektualaca. Uprkos velikom interesovanju za muziku, koje je pokazao još kao dečak, napustio je studije kompozicije i studirao filozofiju u Moskvi i Marburgu. Prve pesničke korake (zbornik Blizanac u oblacima, rad u grupi „Centrifuga“) napravio je pod uticajem futurizma, ali već u narednim knjigama (Preko barijera i naročito Sestra moja, život, posvećenoj Ljermontovu) pokazao je da se u mnogo čemu ne poklapa s futuristima. Knjigama koje su usledile - romanom u stihu Spektorski, poemama 905. godina i Poručnik Šmit, u kojima obrađuje teme revolucije, autobiografskom povešću Zaštitna povelja, posvećenoj sećanju na R. M. Rilkea, knjigom pesama Drugo rođenje, poslednjom pesničkom zbirkom objavljenom za života Izabrane pesme i poeme i ostalim, utisnuo je snažan pečat u rusku literaturu i izazivao brojne kontroverze. Posle Drugog svetskog rata njegove knjige u SSSR su zabranjivane i uništavane, a zbog okolnosti u otadžbini, roman Doktor Živago, koji mu je doneo svetsku slavu i Nobelovu nagradu, svoje prvo izdanje doživeo je u Italiji (1957).
Boris Pasternak se smatra jednim od najznačajnijih ruskih pesnika. Osim pisanjem, bavio se teorijom književnosti i prevođenjem (Šekspir, Klajst, Bajron, Kits, Šeli, Šiler, Gete, Petefi i dr.). Umro je 1960. godine u svojoj vili u Peredelkinu.

Tribina Savremeni čovek i savremeni svet
- gost tribine prof. dr Miloš Ković
- atrijum Biblioteke Matice srpske - četvrtak, 9. jul u 19 sati

Ideja tribine Savremeni čovek i savremeni svet, koju pokreću Matica srpska i Biblioteka Matice srpske, jeste da potraži odgovore na ključna pitanja današnjeg sveta. Zbog toga će na njoj uzeti učešća najeminentnija imena savremene srpske kulture, umetnosti, nauke i duhovnosti. Sagledavanje i spajanje različitih diskursa treba da nam omogući jednu celovitu sliku čoveka i sveta onako kako ih danas vide najumniji predstavnici našeg naroda. Trajno svedočastvo o ovom pregnuću biće zbornik u kome će biti štampana saopštenja svih učesnika tribine.

Miloš Ković rođen je 1969. godine u Šapcu, gde je završio osnovnu školu i gimnaziju. Diplomirao, magistrirao i doktorirao na Katedri za opštu istoriju novog veka Odeljenja za istoriju Filozofskog fakulteta u Beogradu. Od 1995. do 2000. bio zaposlen kao istraživač-pripravnik u Istorijskom institutu SANU. Od 2000. zaposlen je na Odeljenju za istoriju Filozofskog fakulteta u Beogradu. Od 2008. predaje Opštu istoriju novog veka na Univerzitetu u istočnom Sarajevu i na Univerzitetu u Banjoj Luci. Na Univerzitetu u Oksfordu boravio je na stručnom usavršavanju akademske 2004-2005. godine. Učestvovao je na međunarodnim konferencijama u Londonu, Firenci, jeni, Sofiji, Beogradu ...

Njegovo najvažnije delo svakako je monografija Dizraeli i istočno pitanje (Clio, Beograd 2007). Knjiga je prevedena na engleski jezik i 2010.godine objavljena pod naslovom Disraeli and the Eastern Question, u izdanju jednog od najuglednijih britanskih izdavača Oxford University Press.

U okviru edicije Srbija 1914-1918 (izdanje RTS i Prometej) priredio je 2014. knjigu Gavrilo Princip - dokumenti i sećanja.
Član je Odbora SANU za istoriju Srbije u 19. veku, Odbora Odeljenja za društvene nauke Matice srpske i Uređivačkog odbora Srpskog biografskog rečnika Matice srpske (urednik za period 1903-1918).

Ovde možete pogledati snimak tribine > > >

Tribina Savremeni čovek i savremeni svet
- gost tribine prof. dr Dragan Prole
- atrijum Biblioteke Matice srpske - četvrtak, 2. jul u 19 sati

Ideja tribine Savremeni čovek i savremeni svet, koju pokreću Matica srpska i Biblioteka Matice srpske, jeste da potraži odgovore na ključna pitanja današnjeg sveta. Zbog toga će na njoj uzeti učešća najeminentnija imena savremene srpske kulture, umetnosti, nauke i duhovnosti. Sagledavanje i spajanje različitih diskursa treba da nam omogući jednu celovitu sliku čoveka i sveta onako kako ih danas vide najumniji predstavnici našeg naroda. Trajno svedočastvo o ovom pregnuću biće zbornik u kome će biti štampana saopštenja svih učesnika tribine.

Dragan Prole rođen je u Novom Sadu 1972. Zaposlen u zvanju vanrednog profesora na Odseku za filozofiju Filozofskog fakulteta u Novom Sadu. Do sada objavio četiri monografije: Huserlova fenomenološka ontologija, Filozofski fakultet Novi Sad 2002, Um i povest. Hajdeger i Hegel, Filozofski fakultet, Novi Sad 2007, Stranost bića. Prilozi fenomenološkoj ontologiji, Izdavačka knjižarnica Zorana Stojanovića Novi Sad, 2010, Humanost stranog čoveka, Izdavačka knjižarnica Zorana Stojanovića Novi Sad, 2011 (knjiga dobila nagradu „Nikola Milošević“ koju dodeljuje Radio Beograd 2 za najbolju knjigu iz filozofije, teorije književnosti i teorije umetnosti za 2011). Nagradu „Stevan Pešić“ i nagradu za najbolju knjigu u 2013. koju dodeljuje Društvo književnika Vojvodine dobio je za knjigu Unutrašnje inostranstvo : filozofska refleksija romantizma. Knjigu Tradicija nastave filozofije objavilo je Srpsko filozofsko društvo, Beograd 2014. Zajedno s Alparom Lošoncem priredio je dve knjige, Aporije multikulturalizma, Mediteran, Novi Sad 2013, i Gordost, Adresa, Novi Sad 2014.

S nemačkog jezika preveo je pet knjiga: Bernhard Valdenfels, Topografija stranog, Stilos, Novi Sad 2005, Osnovni motivi fenomenologije stranog, Izdavačka knjižarnica Zorana Stojanovića Novi Sad, 2010. Ginter Hiršfelder, Evropska kultura hrane, Stilos Novi Sad 2006, F. V. j. Šeling, Prvi nacrt sistema filozofije prirode, Izdavačka knjižarnica Zorana Stojanovića Novi Sad, 2009, Edmund Huserl, Prva filozofija : kritička povest ideja, Izdavačka knjižarnica Zorana Stojanovića Novi Sad, 2012.
Bavi se ontologijom, fenomenologijom, filozofijom istorije, filozofskom antropologijom, estetikom i teorijom medija.
Studijski boravci u Berlinu na Humboltovom univerzitetu (2002), u Vajmaru (2003/2004), Luvenu (2005), Gracu (2006), Hajdelbergu (2009) i Beču (2010).

Ovde možete pogledati snimak tribine > > >

Godišnjicu rođenja jovana Cvijića (1865-1927), geografa, istraživača, profesora i akademika, Biblioteka Matice srpske obeležava elektronskom izložbom građe iz svojih zbirki. Postavku, koja se može pogledati od 25. juna do 27. jula 2015. godine u javnom katalogu Biblioteke, čini izbor Cvijićevih radova i literature o njemu. Autorke postavke su Ivana Grgurić i Olivera Šerbedžija, urednik Selimir Radulović.
jovan Cvijić, jedan od najvećih srpskih naučnika, intelektualaca i nacionalnih radnika, rođen je 1865. godine u Loznici. Školovao se u rodnom gradu, Šapcu i na Velikoj školi u Beogradu. Nakon usavršavanja i doktorata u Beču vratio se u Beograd i postao redovan profesor Velike škole, a kada je Velika škola prerasla u Univerzitet, dva puta je bio rektor.
Naučni rad jovana Cvijića bio je raznovrstan i kompleksan. Prvenstveno je bio geograf, ali ga u svoje redove ubrajaju i geolozi, etnolozi, etnopsiholozi, sociolozi i istoričari. Smatra se osnivačem naučne geografije, naročito antropogeografije i geomorfologije. Bio je neumoran terenski istraživač. Objavio je više od sto naučnih dela i rasprava, među kojima su najpoznatije Karst, Antropogeografski problemi Balkanskog poluostrva, Balkansko poluostrvo, Balkansko poluostrvo i južnoslovenske zemlje, Geomorfologija, Etnogeografske karte jugoslovenskih zemalja i dr. Bio je utemeljivač prvih geografskih ustanova - Geografskog zavoda (1893) i Srpskog geografskog društva (1910), i pokretač prvih geografskih časopisa - Pregleda geografske, geološke i meteorološke literature o Balkanskom Poluostrvu i Glasnika Geografskog društva (1912). U izdanju SANU pokrenuo je Srpski etnografski zbornik (1902) sa posebno značajnim odeljenjem Naselja i poreklo stanovništva. Bio je predsednik SANU, savetnik u Vladi, počasni doktor univerziteta u Sorboni i Karlovog univerziteta u Pragu. U znak priznanja, geografska društva iz Londona, Njujorka i Pariza odlikovala su ga zlatnim i srebrnim medaljama. Umro je u Beogradu 1927. godine.

Tribina Savremeni čovek i savremeni svet
- gost tribintribine Njegovo Preosveštenstvo, Episkop Niški dr Jovan
- atrijum Biblioteke Matice srpske - četvrtak, 18. jun u 19 sati

Ideja tribine Savremeni čovek i savremeni svet, koju pokreću Matica srpska i Biblioteka Matice srpske, jeste da potraži odgovore na ključna pitanja današnjeg sveta. Zbog toga će na njoj uzeti učešća najeminentnija imena savremene srpske kulture, umetnosti, nauke i duhovnosti. Sagledavanje i spajanje različitih diskursa treba da nam omogući jednu celovitu sliku čoveka i sveta onako kako ih danas vide najumniji predstavnici našeg naroda. Trajno svedočastvo o ovom pregnuću biće zbornik u kome će biti štampana saopštenja svih učesnika tribine.

Episkop Jovan (Purić), mirsko ime Mladen, rođen je 6. juna 1965. godine u Mijačima kod Valjeva od oca Radosava i majke Zore rođ. Branković. Nakon završetka Bogoslovije Svetog Save u Beogradu (1985) upisao je teologiju na Bogoslovskom fakultetu u Beogradu, a završio na Duhovnoj akademiji u Sankt Peterburgu (1996). Odbranio je naučni rad iz oblasti vizantologije na temu „Ikonoborstvo i ikonopoštovanje“ u stepenu postdiplomskog aspiranta. Ovim radom je stekao pravo da piše kandidatsku disertaciju, a radom „Tajnovodstvo Svete službe“ završio je i aspiranturu (1996/1997).
jednu školsku godinu predavao je u Bogosloviji Svetog Save u Beogradu (1990). Potom je 17. juna 1992, poslije kraćeg iskušeništva u manastiru Tronoši kod Valjeva, zamonašen u hramu Svete Trojice u Donjem manastiru Ostrog, a narednog dana u Hramu Vavedenja Presvete Bogorodice u Gornjem manastiru Ostrog rukopoložen je u čin jerođakona. Zatim, dana 14. Maja 1995. u čin jeromonaha rukopoložio ga je u manastiru Mileševi blaženopočivši patrijarh srpski Pavle.

Mitropolit crnogorsko-primorski Amfilohije ga je proizveo u čin protosinđela u Hramu Roždestva Presvete Bogorodice u Cetinjskom manastiru, na dan Svetog Amfilohija Ikonijskog (1999). On ga je i uveo u tron ostroških igumana na Krstovdan, 18. januara 2001. U čin arhimandrita uzveden je 2004. godine.
Na dan prenosa moštiju Svetog Save, 6/19. Maja 2004, izabran je za vikara Mitropolije crnogorsko-primorske sa titulom dioklijskog episkopa. U junu iste godine patrijarh srpski Pavle hirotonisao ga je za episkopa u Hramu Hristovog Vaskrsenja u Podgorici.
Tajnom ikoničnog vaspitanja bavio se dvadeset godina u prosvetnim institucijama Srpske pravoslavne crkve, koje su krunisane odbranom doktorske teze na paljanskom Filozofskom fakultetu Univerziteta u Istočnom Sarajevu, dana 12. novembra 2009, na temu „Filosofija vaspitanja u delu Sv. jovana Zlatousta“ pred članovima komisije u sastavu: prof. Dr Branko Letić, prof. Dr Simo Nešković (mentor) i prof. Dr Boris Brajović.
Dana 26. Maja 2011. na redovnom zasedanju Svetog arhijerejskog sabora SPC izabran je za episkopa niškog. Ustoličen je 7. Avgusta 2011. U Sabornoj crkvi u Nišu od patrijarha srpskog Irineja.

Ovde možete pogledati snimak tribine > > >

Tribina Savremeni čovek i savremeni svet - gost tribine prof. dr Milo Lompar
- atrijum Biblioteke Matice srpske - četvrtak, 11. jun u 19 sati

Ideja tribine Savremeni čovek i savremeni svet, koju pokreću Matica srpska i Biblioteka Matice srpske, jeste da potraži odgovore na ključna pitanja današnjeg sveta. Zbog toga će na njoj uzeti učešća najeminentnija imena savremene srpske kulture, umetnosti, nauke i duhovnosti. Sagledavanje i spajanje različitih diskursa treba da nam omogući jednu celovitu sliku čoveka i sveta onako kako ih danas vide najumniji predstavnici našeg naroda. Trajno svedočastvo o ovom pregnuću biće zbornik u kome će biti štampana saopštenja svih učesnika tribine.

Prvi gost je prof. dr Milo Lompar, ugledni teoretičar i istoričar književnosti i autor kultnih dela: Moralistički fragmenti i Duh samoporicanja.

Ovde možete pogledati snimak tribine > > >

Milo Lompar (Beograd, 1962) je srpski istoričar književnosti, filozof
Diplomirao je na Filološkom fakultetu u Beogradu,, (Grupa za jugoslovenske književnosti i opštu književnost). Doktorirao je na istom fakultetu tezom Istorijsko, poetičko i književno nasleđe XVIII i XIX veka u poznim delima Miloša Crnjanskog pred komisijom koju su činili akademik Nikola Milošević, prof. dr. jovan Deretić i prof. dr. Novica Petković. Na Filološkom fakultetu u Beogradu profesor je predmeta Srpska književnost XVIII i XIX veka i Kulturna istorija Srba. Bio je generalni direktor Politike a.d. 2005 - 2006. Predsednikje Zadužbine Miloša Crnjanskog.
Dobitnik je nagrada: Stanislav Vinaver (1995), Đorđe jovanović (2000), Laza Kostić (2004), Nikola Milošević (2009), Pečat vremena, (2012).

Objavio je sledeće eseje i studije:
- Istorijsko, poetičko i književno nasleđe XVIII i XIX veka u poznim delima Miloša Crnjanskog, doktorska disertacija, 1993.
- O završetku romana (Smisao završetka romana Druga knjiga Seoba Miloša Crnjanskog, Rad, Beograd, 1995. Drugo, izmenjeno izdanje: Društvo za srpski jezik i književnost Srbije, Beograd, 2008.
- Moderna vremena u prozi Dragiše Vasića, Filip Višnjić, Beograd, 1996.
- Njegoš i moderna, Filip Višnjić, Beograd, 1998. Drugo, popravljeno izdanje, Nolit, Beograd, 2008.
- Crnjanski i Mefistofel (O skrivenoj figuri Romana o Londonu), Filip Višnjić, Beograd, 2000. Drugo, izmenjeno izdanje, Nolit, Beograd, 2007.
- Apolonovi putokazi (Eseji o Crnjanskom), Službeni list SCG, Beograd, 2004.
- Moralistički fragmenti, Narodna knjiga, Beograd, 2007. Drugo, prošireno izdanje, Nolit, Beograd, 2009.
- Negde na granici filozofije i literature (O književnoj hermeneutici Nikole Miloševića), Službeni glasnik, Beograd, 2009.
- O tragičkom pesniku (Njegoševe pesme), Albatros plus, Beograd, 2010.
- Njegoševo pesništvo, Srpska književna zadruga, Beograd, 2010.
- Duh samoporicanja (prilog kritici srpske kulture), Orfeus, Novi Sad, 2011. Drugo, dopunjeno izdanje: Duh samoporicanja - U senci tuđinske vlasti, 2012. Treće, dopunjeno izdanje: Duh samoporicanja - U senci tuđinske vlasti, Evro-Giunti, Beograd, 2013. Peto izdanje: Duh samoporicanja - U senci tuđinske vlasti, 2014.
- Povratak srpskom stanovištu?, Catena mundi, Beograd, 2013. Drugo, dopunjeno izdanje: Povratak srpskom stanovištu, Catena mundi, Beograd, 2014. - Prva knjiga edicije „Srpsko stanovište“.

Povodom 150 godina od rođenja Vilijama Batlera jejtsa (1865-1939), irskog pesnika i dramskog pisca, Biblioteka Matice srpske priredila je elektronsku izložbu građe iz svojih zbirki. Postavku, koja se može pogledati od 27. maja do 24. juna 2015. godine u javnom katalogu Biblioteke, čini izbor jejtsovih dela i literature o njemu. Autorka postavke je Ivana Grgurić, urednik Selimir Radulović.
Vilijam Batler jejts, jedan od najvećih pesnika 20. veka, simbol Irske i neumorni borac za njenu kulturu, tradiciju i nezavisnost, rođen je u predgrađu Dablina 1865. godine. Počeo je da piše vrlo mlad, a najbolja dela, po mišljenju kritike, stvorio je između pedesete i sedamdesete godine života. Poezija mu je kosmopolitska, oslonjena na vizantijsko i helensko s jedne strane, i duboko ukorenjena u irsko tlo i keltsku tradiciju s druge strane. Osim poezije, pisao je eseje i dramske komade s temama iz keltske mitologije. jedan je od osnivača irskog nacionalnog pozorišta - Ebi teatra, za koje je stvarao do kraja života. Učestvovao je u javnom i političkom životu i u dva navrata bio član irskog senata. Nobelovu nagradu za književnost dobio je 1923. godine. Među najpoznatijim delima su mu zbirke poezije Ošinova lutanja, Vetar kroz trsku, Kula, drame Kontesa Katlin, Mačka i mesec, eseji Keltski suton, Sanjarenje o detinjstvu i mladosti, autobiografija Dramske ličnosti, kao i Vizija, delo u kojem izlaže svoja spiritistička iskustva i shvatanje istorije.

Stogodišnjicu rođenja Boška Petrovića (1915–2001), akademika, književnika i predsednika Matice srpske, Biblioteka Matice obeležava elektronskom izložbom građe iz svojih zbirki i zbirki Rukopisnog odeljenja Matice srpske (ROMS). Izložba se može pogledati od 29. aprila do 26. maja 2015. godine u javnom katalogu Biblioteke. Autorke postavke su Ivana Grgurić i Silvija Čamber, urednik Selimir Radulović.
Boško Petrović rođen je u mestu Oradea Mare u Rumuniji. Školovao se u Novom Sadu i Beogradu. Radio je u Izdavačkom preduzeću Budućnost i Izdavačkom preduzeću Matice srpske. Bio je sekretar i predsednik Matice srpske i glavni i odgovorni urednik Letopisa Matice srpske. Književnim radom počeo je da se bavi još kao gimnazijalac, a prvu knjigu, pesničku zbirku Zemlja i more, objavio je 1950. godine. Pisao je romane (Pevač, Dolazak na kraj leta, Dan među slikama), pripovetke (Lagano promiču oblaci, Razgovor o tajnama, Oblaci, razgovori i dr.), pesme, pozorišne kritike i eseje o književnosti i umetnosti. Prevodio je sa nemačkog, uglavnom dela Tomasa Mana, E. M. Remarka i R. M. Rilkea. Umro je u Novom Sadu 2001. godine.

Povodom 150 godina od rođenja istoričara književnosti i kulture Tihomira Ostojića (1865 - 1921), Biblioteka Matice srpske priredila je elektronsku izložbu građe iz svojih zbirki i zbirki Rukopisnog odeljenja Matice srpske (ROMS). Autorke postavke su Ivana Grgurić i Silvija Čamber, urednik Selimir Radulović. Izložba se može pogledati od 31. marta do 28. aprila 2015. godine u javnom katalogu Biblioteke.
Tihomir Ostojić, akademik, književni istoričar i sekretar Matice srpske, rođen je 1865. godine u današnjem Ostojićevu. Školovao se u Novom Sadu i Budimpešti, doktorirao u Beču. Radio je kao profesor gimnazije u Novom Sadu i univerzitetski profesor u Skoplju. U mladosti se oprobao kao kompozitor, a kasnije se posvetio izučavanju istorije književnosti i kulture. Bavio se brojnim temama iz književne istorije, kao i aktuelnim kulturno-političkim pitanjima. S posebnom pažnjom proučavao je književnost 18. veka, a veliko interesovanje pokazao je za Dositeja Obradovića i Zaharija Orfelina, o kojima je napisao obimne studije (Dositej Obradović u Hopovu i Zaharija Orfelin). Od mlađih autora posebno su ga zanimali Branko Radičević, Sterija i Zmaj. Pisao je studije i udžbenike iz istorije književnosti (Srpska književnost od Velike seobe do Dositeja Obradovića), uređivao časopise Pokret, Letopis Matice srpske i Kalendar Matice srpske i bavio se sakupljanjem i izdavanjem narodnih pesama, starih crkvenih melodija i anonimne građanske lirike (Srpska građanska lirika XVIII veka).

Povodom 150 godina od objavljivanja prvog broja lista Matica (1865 - 1870), Biblioteka Matice srpske pripremila je elektronsku izložbu građe iz svojih zbirki. Autorke postavke su Ivana Grgurić i Silvija Čamber, urednik Selimir Radulović. Izložba se može pogledati od 26. februara do 30. marta 2015. godine u javnom katalogu Biblioteke.
Matica, list za književnost i zabavu, izlazio je tri puta mesečno od oktobra 1865. do juna 1870. godine. Pokrenula ga je i izdavala Matica srpska, a uređivao Antonije Hadžić. Uređivačka politika Matice bila je usmerena uglavnom ka književnosti, ali su se na njenim stranama mogli naći prilozi iz istorije, prirodnih nauka, prava, kao i tekstovi o dešavanjima u Matici srpskoj i Srpskom narodnom pozorištu. Uz autorske tekstove (j. G. Milenko, Đ. jakšić, L. Kostić, M. P. Šapčanin i dr.), prevode i prepeve (Šekspir, Gete, Puškin, Petefi, Gogolj i dr.), u Matici su objavljivane narodne pesme i pripovetke, basne, zagonetke, prikazi knjiga, beleške, nekrolozi, informacije iz kulturnog života. U svakom broju nalazio se podlistak (Glasnik, Smesice, Književne beleške, Srpsko narodno pozorište i dr.), kao i tekuća bibliografija srpskih knjiga.
Poslednji broj Matice izašao je 30. juna 1870. godine. Ugašena je kad je u Novom Sadu pokrenuta Mlada Srbadija, list Ujedinjene omladine srpske, koji je, po mišljenju uredništva Matice, „od prilike isti zadatak imao“ i kome je Matica „prepustila“ svoje saradnike i pretplatnike.

Sto godina od rođenja esejiste, publiciste, kritičara i istoričara književnosti i kulture Živana Milisavca (1915 - 1997), Biblioteka Matice srpske obeležava elektronskom izložbom građe iz svojih zbirki i zbirki Rukopisnog odeljenja Matice srpske (ROMS). Autorke postavke su Ivana Grgurić i Silvija Čamber, urednik Selimir Radulović. Izložba se može pogledati od 29. januara do 25. februara 2015. godine u javnom katalogu Biblioteke.
Živan Milisavac, akademik, sekretar i predsednik Matice srpske i pisac niza zapaženih studija i rasprava iz književne i kulturne istorije, rođen je 1915. godine u Batrovcima kod Šida. Školovao se u Novom Sadu, Zagrebu i Beogradu. Bio je jedan od osnivača Omladinskog kulturno-privrednog pokreta (1936) i urednik omladinskog lista Naš život.Nakon Drugog svetskog rata izabran je za sekretara Matice srpske, a zatim za njenog savetnika (1969) i predsednika (1983). Glavni urednik Letopisa matice srpske bio je od 1945. do 1957. godine. Pisao je monografije, rasprave, eseje i studije iz istorije književnosti (o D. Vasiljevu, Zmaju, Steriji...), a kao kulturni istoričar proučavao je Maticu srpsku, Omladinski pokret, kulturnu i književnu saradnju južnoslovenskih naroda... Krunom njegovog stvaralaštva smatra se trotomna Istorija Matice srpske, kapitalan istoričarski poduhvat koji obuhvata period od 1826. do 1918. godine i predstavlja „dovršenu sliku skoro stogodišnjeg razvoja i delovanja najstarije, najkrupnije i najznačajnije kulturne institucije Srba“ (B. Kovaček).

Biblioteka Matice srpske priredila je elektronsku izložbu Prva razmena knjiga Matice srpske s Ruskom akademijom nauka u Sankt-Peterburgu povodom jubileja Trista godina Biblioteke Ruske akademije nauka.
Autorke postavke su mr Dušica Grbić i Aleksandra Drapšin, a urednik Selimir Radulović. Izložba se može pogledati od 30. decembra 2014. do 30. januara 2015. godine u javnom katalogu Biblioteke.
Razmena knjiga Biblioteke Matice srpske, najstarije srpske biblioteke nacionalnog značaja i prve javne naučne biblioteke u Srba započeta je 1830. godine. Tada je Matica srpska poslala na poklon svoja izdanja Ruskoj akademiji nauka u Sankt-Peterburgu, Narodnom muzeju u Pešti, Carskoj biblioteci u Beču i Narodnoj biblioteci u Pragu. Poklon se sastojao od svezaka Letopisa i prvih izdatih knjiga.
Od ustanova kojima je Matica srpska uputila svoja izdanja 1830. jedino je Ruska akademija uzvratila poklon sa propratnim pismom. Pismo je datirano 14. juna 1832, a potpisao ga je Petar Sokolov, stalni sekretar Akademije i redovni državni savetnik.
Na početku pisma kaže se da Ruska akademija ima čast da pošalje knjige za „Biblioteku zavedenija“ i to je prvi pomen imena Biblioteke Matice srpske. U nastavku pisma sledi spisak izdanja koja se šalju. Spisak sadrži dvadeset i četiri dela, a ukupan broj fizičkih jedinica iznosi 59, pošto su neka izdanja višetomna, a postoji i jedan adligat.
Posle pregleda knjiga Ruske Akademije u pismu se kazuje da i Atanasije Stojković, redovan član Akademije i redovan državni savetnik, poklanja Matici srpskoj knjige.
Dar Ruske Akademije predstavlja prve knjige dospele razmenom u Biblioteku Matice srpske, a knjige Atanasija Stojkovića jeste prvi lični poklon koji je Biblioteka dobila. Kao član Ruske akademije i veliki srpski patriota, Atanasije Stojković je verovatno podstakao Akademiju da uzvrati Matici srpskoj poklon knjiga, a i lično je želeo da bude njen darodavac, pa su otuda u pismu uz knjige Ruske akademije navedene i njegove.
Poklon Atanasija Stojkovića sastoji se od pet knjiga na ruskom jeziku, čiji je on autor, pisac predgovora ili prevodilac. Knjige su objavljene u periodu od 1825. do 1830, u poslednjim godinama njegovog života.
Knjige Ruske akademije i knjige Atanasija Stojkovića, dospele 1832. u Biblioteku Matice srpske, jesu dela visoke naučne vrednosti iz filologije, književnosti, istorije, vojnih i prirodnih nauka i drugih oblasti znanja. One su imale izuzetan značaj za obrazovanje i kulturno-naučno uzdizanje Srba toga vremena.
Za Biblioteku Matice srpske ove knjige predstavljaju posebnu dragocenost, kako po tome što su činile njen početni fond, zajedno sa prvim izdanjima Matice srpske, tako i po svojoj sadržini i visokom ugledu autora, prevodilaca i izdavača.
Prva razmena knjiga Biblioteke Matice srpske, oličena u knjigama Ruske akademije nauka i prvi dospeo poklon od Atanasija Stojkovića, naučnika svetskog glasa, značajni su događaji ne samo za istoriju Matice srpske i njene Biblioteke, već i za srpsko bibliotekarstvo i nauku i kulturu uopšte.
Na izložbi su predstavljena izdanja koja je Matica srpska uputila Ruskoj akademiji nauka u Sankt-Peterburgu 1830, kao i publikacije koje su za Biblioteku Matice srpske 1832. darovali Ruska akademija nauka i njen član Atanasije Stojković.

Povodom sto godina od rođenja književnika Branka Ćopića (1915 - 1984) Biblioteka Matice srpske pripremila je elektronsku izložbu građe iz svojih zbirki. Autorke postavke su Ivana Grgurić i Marina Šmudla, urednik Selimir Radulović. Izložba se može pogledati od 27. decembra 2014. do 28. januara 2015. godine u javnom katalogu Biblioteke.
Branko Ćopić, pripovedač, romansijer, pesnik, jedan od najplodnijih i najčitanijih srpskih pisaca, rođen je u selu Hašani kod Bosanske Krupe. Školovao se u Bihaću, Sarajevu i Karlovcu. Filozofski fakultet završio je u Beogradu. Tokom Drugog svetskog rata bio je saradnik partizanskih listova, a nakon oslobođenja urednik dečjih časopisa i profesionalni književnik. U književnost je ušao tekstom Braco, objavljenom u omladinskom listu Venac. Prvu knjigu priča, Pod Grmečom, objavio je 1938. U toku svog dugog stvaralačkog veka stvorio je književno delo koje vremenski i tematski obuhvata veliko razdoblje novije istorije srpskog naroda. Bio je neumoran stvaralac: napisao je na desetine zbirki pripovedaka, romana, pesama, dramskih dela i knjiga za decu. Njegova proza, prožeta lirikom i realističkim slikanjem života, naseljena je živopisnim i upečatljivim likovima poput Nikoletine Bursaća, deda Rada, jovančeta ili Krsta Buve.
Ćopić je pisao svežim, sočnim, slikovitim jezikom i smatra se jednim od najvećih humorista naše književnosti. Njegova dela (Doživljaji Nikoletine Bursaća, Bašta sljezove boje, Prolom, Gluvi barut, Ne tuguj bronzana stražo, Osma ofanziva, Orlovi rano lete, Magareće godine, Doživljaji mačka Toše, ježeva kućica i dr.) doživela su nekoliko desetina izdanja i prevoda.

Dvestotu godišnjicu rođenja ukrajinskog pesnika i slikara Tarasa Grigoroviča Ševčenka (1814 - 1861) Biblioteka Matice srpske obeležava elektronskom izložbom građe iz svojih zbirki. Autorke postavke su Ivana Grgurić i Daniela Kermeci, urednik Selimir Radulović. Izložba se može pogledati od 4. do 26. decembra 2014. godine u javnom katalogu Biblioteke.
Taras Ševčenko, najveći ukrajinski pesnik 19. veka, slikar i revolucionar, rođen je u kmetskoj porodici kozačkog porekla. Nakon što je ostao bez roditelja postao je sluga, a kako je rano pokazao interes za slikarstvo, otkupljen je iz kmetstva i primljen na akademiju u Sankt Peterburgu. Uporedo sa slikarstvom, bavio se pisanjem. Glavno mesto u njegovom opusu zauzima poezija. Pisao je lirske pesme, balade, drame i poeme, tematski najčešće vezane za ukrajinsku junačku prošlost, tugu zbog gubitka slobode, ali i veru u neuništivost kozačkog duha. Zbornikom Kobzar (1840) ovaj "narodni pesnik“, “duhovni otac“, "utemeljitelj književnog jezika“ i "osnivač nove ukrajinske literature“, kako ga opisuje kritika, svrstao se u red velikih nacionalnih pesnika i utisnuo snažan pečat u ukrajinsku i evropsku literaturu.
Ševčenko je umro 1861. u Sankt Peterburgu, nakon desetogodišnjeg progonstva, gde mu je bilo strogo zabranjeno da slika i piše. Prema želji iskazanoj u pesmi Zavet, posmrtni ostaci su mu preneti u rodnu Ukrajinu, na obalu Dnjepra.

Povodom obeležavanja sto godina od rođenja književnika Mihaila Lalića (1914 - 1992) Biblioteka Matice srpske pripremila je elektronsku izložbu građe iz svojih zbirki. Autorke postavke su Ivana Grgurić i Silvija Čamber, urednik Selimir Radulović. Izložba se može pogledati od 12. novembra do 4. decembra 2014. godine u javnom katalogu Biblioteke.
Mihailo Lalić, romansijer, pripovedač, pesnik i putopisac, rođen je u selu Trepča kod Andrijevice. Gimnaziju je završio u Beranama, a pravo je studirao u Beogradu. Drugi svetski rat proveo je u partizanima i po logorima. Bio je direktor TANjUG-a za Crnu Goru, član redakcije Borbe i urednik u izdavačkom preduzeću "Nolit“. Dobitnik je gotovo svih značajnih književnih priznanja. Bio je član SANU i potpredsednih CANU od njenog osnivanja. Umro je u Beogradu 1992. godine.
Prvi književni rad, prozu, Lalić je objavio u listu Pravda 1935, a njegov prvi roman, Svadba, izašao je 1950. godine. Potvrdio se delima visoke umetničke vrednosti koja uglavnom tematizuju oslobodilačku borbu i revoluciju. U njegovim romanima rat je u isto vreme i "tematsko izvorište i okvir kojim se može obuhvatiti celovitost života“. Dela su mu izuzetno poetska, slikovita, s dubokim zahvatom u psihologiju i mentalitet ljudi koje prikazuje. U neformalnoj trilogiji koju čine romani Zlo proleće, Lelejska gora i Hajka, Lalić akcenat stavlja na iskaz unutrašnjih proživljavanja i promišljanja glavnog lika, a prema mišljenju kritike, konačna verzija Lelejske gore (1962) predstavlja "modernu poemu o samoći“. Osim romana (Ratna sreća, Zatočnici, Dokle gora zazeleni, Gledajući dole na drumove, Odlučan čovek, Tamara i dr.),Lalićev književni opus čine knjige pripovedaka, putopisi, reportaže, zapisi i eseji, kao i dela meditativne, memoarske i autobiografske proze (Sam sobom, Prelazni period i Prutom po vodi).

U znak sećanja na italijanskog fizičara i astronoma Galilea Galileja, od čijeg se rođenja ove godine navršava 450 godina, Biblioteka Matice srpske pripremila je elektronsku izložbu građe iz svojih zbirki. Autorke postavke su Ivana Grgurić i Silvija Čamber, urednik Selimir Radulović. Izložba se može pogledati od 20. oktobra do 12. novembra 2014. godine u javnom katalogu Biblioteke.
Galileo Galilej, astronom, fizičar, matematičar i filozof, rođen je u Pizi 1564. godine. Školovao se u manastiru Valambroza i na Univerzitetu u Pizi, gde je studirao medicinu i Aristotelovu filozofiju. Odmalena naklonjen matematici, napustio je studije i život posvetio nauci. Otvorivši istorijsku epohu uvođenja eksperimenata u naučna istraživanja, došao je do velikih otkrića: otkrio je izohronizam klatna, pronašao hidrostatsku vagu, formulisao zakone slobodnog pada tela pod dejstvom sile teže, utvrdio međuzavisnost kretanja i sile, kao i nepromenljivost uzročno-posledičnih odnosa koji iz toga slede. Konstruisao je prvi astronomski durbin, otkrio jupiterove satelite, Sunčeve pege, Venerine mene i planine na Mesecu i potvrdio ideju o Mlečnom putu kao skupu zvezda. Kao vatreni pobornik heliocentričnog sistema, obavio je Dijaloge o dva glavna sistema sveta (1632), u kojima duhovit način dokazuje prednost Kopernikovog sistema nad Ptolomejevim, i koji ga dovode pred sud inkvizicije (1633). Izbegao je utamničenje, ali je bio primoran da se javno odrekne svojih učenja i poslednjih 11 godina života provede u kućnom pritvoru. Umro je 1642. u svojoj vili u Arčetriju.
Osim čuvenih Dijaloga o dva glavna sistema sveta, Galileo je objavio niz radova i studija (Pismo Kasteliju, Istraživač, Dijalozi o dve nauke i dr.).

Povodom 150 godina od rođenja nemačkog kompozitora i dirigenta Riharda Štrausa (1864 - 1949), Biblioteka Matice srpske priredila je elektronsku izložbu građe iz svojih zbirki. Autorke postavke su Ivana Grgurić i Silvija Čamber, urednik Selimir Radulović. Izložba se može pogledati od 23. septembra do 20. oktobra u javnom katalogu Biblioteke. Elektronski katalog izložbe trajno se čuva i dostupan je na CD-u u Biblioteci, kao i na sajtu www.bms.rs.
Rihard Štraus, kompozitor i dirigent, ostavio je snažan pečat na razvoj nemačke muzike između dva veka. Muzičko obrazovanje dobio je veoma rano, a prve kompozicije napisao je već kao šestogodišnjak. Njegovo stvaralaštvo deli se na dva velika perioda - na period simfonijske poeme (Don Žuan, Smrt i preobraženje, Veseli doživljaji Tila Ojlenšpigela, Tako je govorio Zaratustra, Don Kihot i dr.) i period opere (Guntram, Požar, Saloma, Elektra, Arabela, Kavaljer s ružom i dr.). Pisao je i solo pesme, a u jednom periodu i koncertne kompozicije namenjene ansamblima kamernog karaktera. Rihard Štraus je bio jedan od najvećih dirigenata svog vremena. Dirigentsku karijeru započeo je u Dvorskom orkestru u Majningenu, a slavu stekao u pozorištu u Vajmaru i operama u Minhenu i Berlinu. Koncentrirao je po gotovo svim evropskim prestonicama, nastupao u Americi i dirigovao gotovo do kraja života.
Rihard Štraus se smatra poslednjim velikim nemačkim predstavnikom romantizma. Bio je priznat i voljen i već za života je postao klasik nemačke muzike. Umro je u Garmišu 1949. godine.

Povodom dvesto godina od rođenja istraživača i naučnika josifa Pančića (1814 - 1888), Biblioteka Matice srpske pripremila je elektronsku izložbu građe iz svojih zbirki. Autorke postavke su Ivana Grgurić i Silvija Čamber, urednik Selimir Radulović. Izložba se može pogledati u javnom katalogu Biblioteke od 28. avgusta do 23. septembra 2014. godine. U isto vreme, u javnom katalogu Biblioteke biće prezentovana i izložba Sto godina Prvog svetskog rata, pripremljena u znak obeležavanja jubileja Velikog rata.
josif Pančić, naučnik, istraživač, pedagog i lekar, studirao je filozofiju u Zagrebu i medicinu u Pešti. Bio je vrlo obrazovana i svestrana ličnost, pasionirani sakupljač i kolekcionar. Najviše se bavio botanikom, mada je skupljao i proučavao i insekte, mekušce, ribe, ptice, minerale... Svoje zbirke obogaćivao je razmenom sa brojnim naučnicima u Evropi. Tokom četrdesetogodišnjeg naučnoistraživačkog rada opisao je oko 2.500, a otkrio i sistematizovao preko 100 vrsta biljaka, među kojima je najpoznatija Pančićeva omorika (Picea omorika).
Pančić je smatrao da je "prosvećenost najbolje sredstvo za oblagorođavanje naravi i stvaranje blagostanja“ i veliki ugled uživao je i kao pedagog. Kao prvi profesor "jestastvenice“ na beogradskom Liceju, napisao je prvi udžbenik iz ovog predmeta (sastojao se od Zoologije, Mineralogije i geologije i Botanike). Verujući da se jestastvenica "najbolje uči u polju, u šumi, na brdu - u samoj prirodi“, od početka je zastupao princip očigledne nastave ičesto organizovao ekskurzije za svoje učenike.
josif Pančiće slovio je za jednu od najobrazovanijih ličnosti svog vremena. Bio je dugogodišnji rektor Velike škole, jedan od osnivača Srpskog lekarskog društva, član svih glavnih naučnih udruženja u Srbiji i prvi predsednik Srpske kraljevske akademije. Autor je više od 40 naučnih radova, a njegovim kapitalnim delom smatra se Flora Kneževine Srbije (1874).

Elektronskom izložbom građe iz svojih zbirki Biblioteka Matice srpske obeležava 150 godina od rođenja slikara Marka Murata (1864-1944). Uz Nadeždu Petrović, Kostu Milićevića, Milana Milovanovića i Boru Stevanovića, Marko Murat smatra se jednim od najplodnijih, stilski najdoslednijih i najznačajnijih predstavnika srpske umetnosti krajem 19. veka i početka 20. veka, odnosno vremena koje se po stilskom opredeljenju poklapa sa periodom plenerizma i impresionizma. Izložba se u javnom katalogu Biblioteke može pogledati od 31. jula do 28. avgusta 2014. Autorka izložbe je Silvija Čamber, urednik Selimir Radulović. Elektronski katalog izložbe trajno se čuva i dostupan je na CD-u u Biblioteci, kao i na sajtu www.bms.rs.
Marko Murat rođen je 30. decembra 1864. godine u Luci Šipanskoj pored Dubrovnika. U Dubrovniku je završio osnovnu školu i gimnaziju i posle je tri godine studirao teologiju. U Zadru je pohađao atelje fratra slikara josipa Rosija gde je dobio osnovno likovno obrazovanje. U leto 1886. zagrebački list Vijenac objavio je Muratov crtež Sijelo u Cvijete Zuzorićeve što mu je donelo stipendiju za slikarske studije poznatog mecene barona Luja Vranicanija. Murat se opredelio za studije na Akademiji likovnih umetnosti u Minhenu gde je diplomirao 1893. predstavivši se reprezentativnom kompozicijom Cveti u Dubrovniku.
Nakon završenih studija otišao je u Dubrovnik, a već u proleće 1894. u Beograd gde je s prekidima ostao do početka Prvog svetskog rata. To je vreme umetnikovog najvećeg i najplodnijeg poleta kada inspirisan motivima iz zavičaja, predelom, ljudima, istorijom i legendom stvara neka od svojih najpoznatijih dela: Proleće, Pred crkvom svetog Vlaha, Dah Dubrovačkog proleća, Konavljanka... U međuvremenu, deluje i kao pedagog u Drugoj beogradskoj gimnaziji i Umetničko-zanatskoj školi, a angažovan je i na umetničkim poslovima, organizator je izložbi i izlagač na domaćim i svetskim izložbama, pokretač akcija za osnivanje umetničkih udruženja, član žirija. Tako je na svetskoj izložbi u Parizu 1900. izložio istorijsku kompoziciju Dolazak cara Dušana u Dubrovnik, jedan je od osnivača Društva srpskih umetnika "Lada” 1904, član je Društva srpsko-hrvatskih umetnika "Medulić” 1911-1914, član Odbora za organizaciju umetničkih poslova Srbije i jugoslovenstva. Od javnih priznanja kojih je dobio nekoliko svakako je najznačajniji izbor za dopisnog člana Srpske kraljevske akademije 1920, odnosno redovnog člana 1940. i to pristupnom besedom "O slikarstvu Dubrovnika”. Do penzionisanja 1932. radio je kao upravnik Nadleštva za umetnost i spomenike i konzervator umetničko-istorijskih spomenika Dubrovnika.
Pored pomenutih dela poznati su i portreti članova njegove porodice, autoportreti, kao i mnogobrojni crteži predela s mora, dubrovačkih ulica, figura u pleneru, te vlastitog lika na pismima kojima se javljao prijateljima.
Marko Murat umro je 14. oktobra 1944. u Dubrovniku.

Povodom 200 godina od rođenja dramskog pisca, glumca, reditelja i dramaturga Edea Sigligetija (1814 – 1878), Biblioteka Matice srpske pripremila je elektronsku izložbu građe iz svojih zbirki. Autori postavke su Ivana Grgurić i Peter Hajnerman, urednik Selimir Radulović. Izložba se može pogledati u javnom katalogu Biblioteke od 9. do 31. jula 2014. godine. Elektronski katalog izložbe trajno se čuva i dostupan je na CD-u u Biblioteci, kao i na sajtu www.bms.rs.
Ede Sigligeti, jedan od najplodnijih mađarskih dramskih pisaca (napisao je 114 scenskih dela), rođen je 1814. godine kao jožef Satmari. Školovao se u Velikom Varadinu i Temišvaru, studirao u Pešti. Otac mu je namenio svešteničku a potom inženjersku karijeru, ali je on 1834. godine postao glumac. Predavao je na peštanskoj Glumačkoj akademiji, u Narodnom pozorištu bio je glumac, dramaturg, reditelj, a kasnije i upravnik. Smatra se tvorcem mađarskih popularnih narodnih pozorišnih komada s pevanjem i igrom. Decenijama je bio najomiljeniji dramski stvaralac u Mađarskoj, a neki njegovi komadi postali su sastavni deo repertoara Srpskog narodnog pozorišta (SNP) u Novom Sadu i Narodnog pozorišta u Beogradu. Prvi Sigligetijev komad prikazan na srpskoj sceni, Vojnički begunac (posrbljen od Radivoja Stratimirovića, igran 1862), decenijama se održao na repertoaru SNP-a. Veliki uspeh imali su i ostali Sigligetijevi komadi iz narodnog života: Dva pištolja (1862), Robijaš, prvi put izveden u Beogradu 1871, Mamica (1871), Ciganin (1873), Tri bračne zapovesti (1874), Radnička pobuna (1878), Ženska vlada (1898). Sigligetijevo delo ostavilo je snažan pečat ne samo na mađarsku već i na srpsku pozorišnu umetnost.

Stogodišnjicu rođenja Dragiše Živkovića (1914 - 2002), istoričara i teoretičara književnosti, esejiste i prevodioca, Biblioteka Matice srpske obeležava elektronskom izložbom građe iz svojih zbirki. Autori postavke su Ivana Grgurić i Silvija Čamber, urednik Selimir Radulović. Izložba se može pogledati u javnom katalogu Biblioteke od 18. juna do 9. jula 2014. godine. Elektronski katalog izložbe trajno se čuva i dostupan je na CD-u u Biblioteci, kao i na sajtu www.bms.rs.
Dragiša Živković, jedan od najznačajnijih i najuticajnijih proučavalaca književnosti kod nas, rodio se i školovao u Zaječaru, bio student Beogradskog univerziteta iz vremena Pavla Popovića i Aleksandra Belića i doktorirao sa radom iz istorije srpske književne kritike. Bio je lektor na Filozofskom fakultetu u Beogradu, urednik Izdavačkog preduzeća "Kultura“, docent i vanredni profesor na Filozofskom fakultetu u Sarajevu i redovni profesor i šef Katedre za jugoslovensku književnost na Filozofskom fakultetu u Novom Sadu. Od 1979. bio je glavni i odgovorni urednik Zbornika Matice srpske za književnost i jezik.
Naučni rad Dragiše Živkovića posvećen je teoriji i istoriji književnosti. Uveren da srpska književnost nije "izdvojeno ostrvo na kojem je bujalo samoniklo rastinje egzotičnog mirisa i posebne lepote“ (P. Palavestra), već "neodvojivi deo evropske književnosti i kulture“ (D. Živković), i oslonjen na pouzdano znanje iz teorije književnosti, dao je teorijski nacrt za književnu periodizaciju i do kraja bio zagovornik primene naučnih metoda i jasnog književnog pristupa. Objavio je više stotina radova (Počeci srpske književne kritike, Evropski okviri srpske književnosti 1-6, Ritam i pesnički doživljaj, Tokovi srpske književnosti, Od Vuka do Andrića, Bidermajerski usamljenik Sterija, Poezija Laze Kostića i dr.), a njegova Teorija književnosti doživela je više od 20 izdanja.

Sto godina od rođenja Mihaja Avrameskua (1914 - 1981), Biblioteka Matice srpske obeležava elektronskom izložbom građe iz svojih zbirki. Autori postavke su Ivana Grgurić i Silvija Čamber, urednik Miro Vuksanović. Izložba se može pogledati u javnom katalogu Biblioteke od 28. maja do 18. juna 2014. godine. Elektronski katalog izložbe trajno se čuva i dostupan je na CD-u u Biblioteci, kao i na sajtu www.bms.rs.
Mihaj Avramesku, pesnik i publicista, rođen je u Felnaku, nedaleko od Temišvara u Rumuniji. Nakon završene učiteljske škole u Aradu, sporazumom tadašnje jugoslovenske i rumunske vlade postavljen je za učitelja u Ečki i Vladimirovcu. Nakon Drugog svetskog rata bio je urednik dečjeg lista Bucuria pionierilor i književnog časopisa Lumina, i direktor Rumunskog narodnog pozorišta u Vršcu. Bio je član Udruženja književnika Srbije, uprave Društva za maternje jezike APV i Izdavačkog saveta Libertatea. Pisao je poeziju (zbirke U zoru, Put ka istini, Stepenice usamljenosti i Šator predvečerja) i romane (Slomljena mladost i Poruka), a oprobao se i kao pisac dramskih komada (Zapalite mlin i Srećna Dakija).
Svojim stvaralačkim i publicističkim radom, Mihaj Avramesku je bio jedan od najaktivnijih i najistrajnijih boraca za negovanje rumunske kulture na ovim područjima.

Povodom 450 godina od rođenja Vilijama Šekspira (1564 - 1616), Biblioteka Matice srpske priredila je elektronsku izložbu građe iz svojih zbirki. Autorke postavke su Ivana Grgurić i Marina Šmudla, urednik Miro Vuksanović. Izložba se može pogledati od 22. aprila do 28. maja u javnom katalogu Biblioteke. Elektronski katalog izložbe trajno se čuva i dostupan je na CD-u u Biblioteci, kao i na sajtu www.bms.rs.
Vilijam Šekspir, engleski dramski pisac, rođen je u Stratfordu 1564. godine. Karijeru je započeo u Londonu kao glumac, pisac i suvlasnik pozorišta. Njegov književni rad obuhvata istorijske drame (Kralj Ričard III, Henri V, Kralj Džon i dr.), komedije (San letnje noći, Dva plemića iz Verone, Vesele žene vindzorske, Mletački trgovac i dr.), tragedije (Magbet, Romeo i julija, Antonije i Kleopatra, Hamlet, Kralj Lir, Otelo, Koriolan i dr.), narativne poeme (Venera i Adonis, Otmica Lukrecije) i 154 soneta. U svojim delima Šekspir je slikao čovekove vrline i mane, osobine i psihička stanja ljudskog bića, stvorivši tako galeriju nezaboravnih likova i univerzalnih ljudskih sudbina. O književnom ugledu koji je uživao kod svojih savremenika svedoče brojna izdanja i izvođenja njegovih dela na dvoru i u pozorištu. Danas se Šekspir smatra klasikom svetske književnosti i pozorišne umetnosti.

Povodom 150 godina od rođenja pripovedača, dramskog pisca i komediografa Branislava Nušića (1864 - 1938), Biblioteka Matice srpske pripremila je elektronsku izložbu građe iz svojih zbirki. Autori postavke su Ivana Grgurić i Silvija Čamber, urednik Miro Vuksanović. Izložba se može pogledati u javnom katalogu Biblioteke od 17. marta do 22. aprila 2014. godine. Elektronski katalog izložbe trajno se čuva i dostupan je na CD-u u Biblioteci, kao i na sajtu www.bms.rs.
Branislav Nušić, najveći srpski komediograf, rođen je 1864. godine. Školovao se u Smederevu, studirao u Beogradu i Gracu. Živeo je u Bitolju, Prištini, Novom Sadu, Sarajevu i Beogradu, gde je obavljao diplomatske poslove, bio upravnik pozorišta i načelnik Ministarstva prosvete. Bavio se novinarstvom i fotografijom. Bio je boem, kozer i "ćaskalo i spadalo“ (A. G. Matoš), ali i posmatrač oštrog oka i jezika, darovit portretist i pisac veoma razvijenog smisla za pozorišnu scenu. U književnost ušao kao pesnik, ali je pod uticajem Gogolja brzo prešao na komediju (Narodnog poslanika napisao je još kao student). Kao radoznali svedok razvoja srpskog društva, realist živog duha i vrsni poznavalac karaktera i društvene naravi, stvorio je galeriju nezaboravnih i svevremenih likova, i dela bez kojih je i danas teško zamisliti jedan pozorišni repertoar (Sumnjivo lice, Protekcija, Gospođa ministarka Svet, Ožalošćena porodica, Mister Dolar, Dr, Pokojnik i dr.). Mada njegov bogati opus obuhvata i brojne pripovetke, romane, feljtone, tragedije i istorijske drame (Pripovetke jednog kaplara, Ramazanske večeri, Opštinsko dete, Knez Ivo od Semberije, Hadži-Loja i dr.), Nušić pripovedač do danas je ostao u senci Nušića - "majstora scene“ i "genija smeha“ (B. Glišić).

Povodom dvestote godišnjice rođenja ruskog pesnika Mihaila jurjeviča Ljermontova (1814 – 1841), Biblioteka Matice srpske pripremila je elektronsku izložbu građe iz svojih zbirki. Autori postavke su Ivana Grgurić i Silvija Čamber, urednik Miro Vuksanović. Izložba se može pogledati u javnom katalogu Biblioteke od 19. februara do 17. marta 2014. godine. Elektronski katalog izložbe trajno se čuva i dostupan je na CD-u u Biblioteci, kao i na sajtu www.bms.rs.
Mihail jurjevič Ljermontov, ruski pesnik i pripovedač, bio je, uz Puškina, najveći predstavnik ruskog romantizma. Rođen je 1814. godine u Moskvi, a rana smrt majke i detinjstvo provedeno bez oca ostavili su snažan pečat na njegovoj ličnosti i umetnosti. Nezadovoljan svojom sudbinom i društvenim prilikama, rano je počeo da piše poeziju. Razvijao se pod uticajem Bajrona. Slobodouman i buntovan, pevao je o snažnim ličnostima, Kavkazu, slobodi i usamljenosti. Rano je došao u sukob sa sredinom, a zbog političke pesme Pesnikova smrt, napisane povodom Puškinove smrti, poslat je na Kavkaz. Poginuo je u dvoboju blizu Pjatigorska 1841.
Pesnik snažnih strasti i divlje slobode, "talentovan u najvećoj mogućoj meri, intelektualan i osetljiv do krajnjih mogućnosti“ (V. Vuletić), Ljermontov je za 27 godina života napisao nekoliko stotina pesama, poema, pripovetki i drama (Demon, Mciri, Pesma o trgovcu Kalašnikovu, Oblaci, Misao, Prorok Borodino, Maskarada i dr.). Njegovo najpoznatije delo, roman junak našeg doba, jedno je od najpopularnijih i najprevođenijih dela ruskog romantizma.

Stogodišnjicu početka Prvog svetskog rata (1914-1918) Biblioteka Matice srpske obeležava elektronskom izložbom građe iz svojih zbirki. Autorke postavke su Ivana Grgurić i Marina Šmudla, urednik Miro Vuksanović. Izložba se može pogledati od 23. januara do 19. februara 2014. godine u javnom katalogu Biblioteke. Elektronski katalog izložbe trajno se čuva i dostupan je na CD-u u Biblioteci, kao i na sajtu www.bms.rs.
Postavka obuhvata izbor knjiga, dnevnika, zapisa, odluka i drugih svedočanstava o ključnim događajima i pobedama srpske vojske u prvoj godini Rata. Prikazane su skice vojnih operacija koje su vođene, fotografije sa bojišta, kao i portreti vojskovođa - Radomira Putnika, Stepe Stepanovića, Živojina Mišića i Petra Bojovića, koji su komandovali srpskom vojskom u velikim bitkama na Ceru, Drini i Kolubari. Deo izložbe posvećen je izboru citata o herojstvu srpske vojske na početku Velikog rata.
Izložba povodom stogodišnjice Prvog svetskog rata prva je u nizu izložbi koje će, sve do obeležavanja godišnjice konačne pobede, BMS posvetiti ovom događaju.

Povodom dvesto godina od objavljivanja Male prostonarodne slaveno-serbske pjesnarice i Pismenice serbskoga jezika, po govoru prostoga naroda napisane, Biblioteka Matice srpske pripremila je elektronsku izložbu građe iz svojih zbirki. Autorke postavke su Ivana Grgurić i Marina Šmudla, urednik Miro Vuksanović. Izložba se može pogledati od 31. decembra 2013. godine do 23. januara 2014. godine u javnom katalogu Biblioteke. Elektronski katalog izložbe trajno se čuva i dostupan je na CD-u u Biblioteci, kao i na sajtu www.bms.rs.
Mala prostonarodna slaveno-serbska pjesnarica objavljena je u Beču 1814. godine. To je zbirka od sto lirskih i osam epskih pesama, u kojoj je Vuk napravio grubu klasifikaciju pesama na "muške“ - epske, i "ženske“ - lirske ("pesne mužeske su one koje se uz gusle pevaju”, a "sve one pesne koje nijesu od deset slogova i ne mogu se uz gusle pevati zovu prosti Serblji ženske pesme”). Pojava Male prostonarodne slaveno-serbske pjesnarice označila je prekretnicu u srpskoj književnosti u pogledu odnosa prema narodnoj književnosti.
U Pismenici serbskoga jezika izvršeno je radikalno uprošćavanje srpskog pisma i pravopisa, na čijoj je reformi počeo da radi još Sava Mrkalj. Bez obzira na nesavršenost i nepotpunost, ovo delo je značajno kao prva gramatika govora prostoga naroda i prvi veliki korak na putu normiranja i uspostavljanja pravila u književnom jeziku.

Elektronskom izložbom građe iz svojih zbirki Biblioteka Matice srpske obeležava 150 godina od rođenja ruskog glumca, reditelja, pozorišnog pedagoga i teoretičara Konstantina Sergejeviča Stanislavskog (1863-1938). Postavka, čije su autorke Ivana Grgurić i Silvija Čamber, a urednik Miro Vuksanović, može se pogledati od 6. do 31. decembra 2013. godine u javnom katalogu Biblioteke. Elektronski katalog izložbe trajno se čuva i dostupan je na CD-u u Biblioteci, kao i na sajtu www.bms.rs.
Konstantin Sergejevič Stanislavski (pravo prezime Aleksejev), glumac, reditelj i jedan od najznačajnijih teoretičara pozorišne umetnosti 20. veka, rođen je 1863. u Moskvi. Kao glumac i reditelj u Aleksejevskom kružoku i predstavama pripremanim u okviru Društva za umetnost i književnost stiče znanje, iskustvo i načelni stav o pozorišnoj umetnosti. Godine 1898. sa V. Nemirovič-Dančenkom osniva Moskovski hudožestveni teatar (MHT), čiji umetnički rukovodilac i ideolog ostaje do kraja života. Velike uspehe ostvario je postavkama dela A. K. Tolstoja, Čehova i Gorkog. U režiji i glumi pozorišni realizam razvio je do savršenstva, a MHT je postao pojam teatra realizma i produbljene psihološke interpretacije. Svoja shvatanja i iskustva Stanislavski je izložio u delima Moj život u umetnosti, Rad glumca na sebi, Rad glumca na ulozi. Njegova teorija, poznata kao Sistem Stanislavskog, zasnovana na principu da glumac mora uvek istinski proživljavati, a ne samo predstavljati spoljne oblike jednom postignutog preživljavanja, predstavlja nezaobilazan metod u studijama glume i režije.
Konstantin Sergejevič Stanislavski izvršio je ogroman uticaj na razvoj ruske pozorišne umetnosti, a njegova shvatanja su, više nego shvatanja bilo kog drugog pozorišnog teoretičara, imala snažan međunarodni odjek.

Povodom sto godina od rođenja mađarskog pesnika Šandora Vereša (1913-1989), Biblioteka Matice srpske priredila je elektronsku izložbu građe iz svojih zbirki kojom su obuhvaćena Verešova dela kao i literatura o njemu. Autori postavke su Marina Šmudla i Peter Hajnerman, urednik Miro Vuksanović. Izložba se može pogledati u javnom katalogu Biblioteke od 18. novembra do 6. decembra 2013. godine. Elektronski katalog izložbe trajno se čuva i dostupan je na CD-u u Biblioteci, kao i na sajtu www.bms.rs.
Šandor Vereš, pesnik, prevodilac, dramatičar, esejista i prozaista, rođen je u Sombathelju 1913. godine. Studirao je filozofiju u Pečuju i stekao doktorat. Njegova doktorska disertacija iz područja psihologije pesničkog stvaranja, objavljena je 1939. godine pod naslovom Rađanje pesme. Radio je kao profesor, bibliotekar, urednik i lektor, a od 1951. godine živi kao slobodan književnik u Budimpešti. Prve pesme objavio je već kao četrnaestogodišnjak, a prvu zbirku pesama Hladno je, kojom je postigao veliki uspeh kod kritike, izdao je 1934. godine. Nakon toga objavio je više od dvadeset knjiga poezije, proze i prevoda od kojih su najznačajnije: Rođenje pesme, Meduza, Elisij, Azbuka ljubavi, Trem sa zubima, Kula ćutanja. Kao pisac dečje poezije objavio je nekoliko zbirki pesama: Korpa sa voćem, Bobita, Zimzizim, Kad bi svet kos bio.
Vrlo je značajna i njegova prevodilačka delatnost. Osim Šekspira, T.S. Eliota, Malarmea i mnogih drugih, značajni su i njegovi prevodi naših pesnika.
Zbog majstorstva pesme i virtuozne versifikacije, Šandor Vereš je jedna od najvećih ličnosti moderne mađarske poezije. Dobitnik je brojnih nagrada i priznanja.

Dvesto godina od rođenja italijanskog kompozitora Đuzepea Verdija (1813–1901), Biblioteka Matice srpske obeležava elektronskom izložbom građe iz svojih zbirki. Postavka, čiji su autori Ivana Grgurić i Silvija Čamber, a urednik Miro Vuksanović, može se pogledati u javnom katalogu Biblioteke od 25. oktobra do 18. novembra 2013. godine. Elektronski katalog izložbe trajno se čuva i dostupan je na CD-u u Biblioteci, kao i na sajtu www.bms.rs.
Đuzepe Verdi, najistaknutiji predstavnik italijanske opere, rođen je u skromnoj gostioničarskoj porodici u mestu Le Ronkole, kraj Buseta. Umetničku delatnost započeo je u vreme političkih trzavica neujedinjene Italije, a u operi je video revolucionarno političko oruđe za oslobođenje i ujedinjenje zemlje. Nakon uspeha Oberta (1839) i Lombardijaca i, naročito, opere Nabuko, njegovo ime je postalo simbol patriotizma i stremljenja ka slobodi, a horske arije iz njegovih opera postale su ujedinjen glas pobunjenog italijanskog naroda. U periodu do nastanka Latinske trilogije (1851-1853), kako se jednim imenom nazivaju njegove tri najznačajnije opere - Rigoleto, Trubadur i Travijata, Verdi je stvorio niz dela (Ernani, jovanka Orleanka, Alzira, Atila, Magbet, Razbojnici, Gusar, Bitka kod Legnana, Lujza Miler, Stifelio),ukojima je usavršavao svoj dramski izraz. Od prvih ostvarenja Verdi se postavio kao autor kojem je veoma stalo da u operi istakne dramsku istinu, stvarnost radnje i karaktera. Gledajući u svojim junacima pre svega ljude, sa svim njihovim dobrim i lošim osobinama, i zanemarujući njihov socijalni status, Verdi je na pozornicu izveo dvorske lude i žene iz polusveta, produbljujući tako dramsku radnju i ostavljajući snažan utisak na gledaoce. Godine 1871. nastala je Aida, velika opera u četiri čina, koja je prvi put izvedena u Kairu, povodom otvaranja Sueckog kanala. Nakon toga Verdi je napisao još nekoliko opera (Sicilijansko večernje, Bal pod maskama, Moć sudbine i Don Karlos), koje su izvođene s manje ili više uspeha, a završnu etapu, i poslednji vrhunac njegovog stvaralačkog razvoja predstavljaju Otelo (1887) - impresivna slika duboke tragedije ljubavi, i Falstaf (1893) - jedna od najduhovitijih muzičkih komedija ikad, ili "vedri pozdrav životu sa ivice groba“, kako je ovo svoje delo nazivao sam autor.
Verdi je umro u Milanu 1901. godine. Sahranjen je uz zvuke Hora jevreja iz opere Nabuko, koji mu je, u znak zahvalnosti, ljubavi i poštovanja, na ulicama pevao narod.

Dvestotu godišnjicu rođenja pesnika, vladara i vladike Petra II Petrovića Njegoša (1813–1851), Biblioteka Matice srpske obeležava elektronskom izložbom građe iz svojih zbirki. Postavka, čije su autorke Olivera Mihajlović i Ivana Grgurić a urednik Miro Vuksanović, svakodnevno će biti prezentovana u javnom katalogu Biblioteke, počev od 19. septembra 2013. godine. Elektronski katalog izložbe trajno se čuva i dostupan je na CD-u u Biblioteci, kao i na sajtu www.bms.rs.
Petar II Petrović Njegoš, jedna od najmarkantnijih istorijskih figura 19. veka, rođen je 1813. kao Radivoje (Rade) Petrović u Njegušima, pod Lovćenom. Rastao je u kući u kojoj je rođeno svih sedam vladara dinastije Petrović, a 1830, odlukom i poslednjom voljom Petra I, i sâm je postao vladar. Tri godine kasnije ustoličen je za vladiku, a već u prvim godinama vladavine počeo je "okrutan ali metodičan postupak: da od plemena načini narod, a od naroda i zemlje državu" (I. Sekulić). Ustanovio je senat i državnu blagajnu, uveo plaćanje poreza, oformio policijsku službu, osnovao školu, otvorio štampariju, pokrenuo prvi crnogorski časopis, negovao diplomatiju... Godine 1834. u svojoj štampariji objavio je prve zbirke pesama - Lijek jarosti turske i Pustinjak cetinski, kao i pesmu Srbin Srbima na časti zahvaljuje. Ponikla na junaštvu, časti i narodnom desetercu, oplemenjena erudicijom, mudrošću i dubokom filozofskom mišlju, Njegoševa poezija vrhunac je dostigla u Luči mikrokozma (1845) i Gorskom vijencu (1847), pesničkim tvorevinama koje su do danas nepresušan izvor interesovanja čitalaca, naučnika, izdavača i prevodilaca. Uz Luču i Gorski vijenac, Njegoš je u štamparijama na Cetinju, u Beogradu, Beču, Zagrebu i Zemunu objavio još desetak dela (Žitije Mrđena Nesretnikovića, Oda stupljenja na presto Ferdinanda I imperatora austriskoga i kralja mađarskoga, Tri dana u Triestu, Ogledalo srbsko, Kula Đurašića i Čardak Aleksića, Lažni car Šćepan Mali, Slobodijada).
Njegoš je "najmisaoniji čovek, najbolja filozofska glava, najjači i najdublji duh među svima srpskim piscima" (j. Skerlić). Svojom poezijom, u srpsku književnost utisnuo je dubok i samosvojan pečat i ostao nenadmašan pesnički uzor.

Povodom 150 godina od rođenja srpskog pisca Svetolika Rankovića Biblioteka Matice srpske priredila je elektronsku izložbu građe iz svojih zbirki i Rukopisnog odeljenja Matice srpske kojom su obuhvaćena Rankovićeva dela, kao i literatura o njemu. Autorke izložbe su Silvija Čamber i Ivana Grgurić, urednik Miro Vuksanović, a može se pogledati u javnom katalogu Biblioteke od 23. avgusta do 19. septembra 2013. godine. Elektronski katalog izložbe trajno se čuva i dostupan je na CD-u u Biblioteci, kao i na sajtu www.bms.rs.
Svetolik Ranković rođen je 7. decembra 1863. godine u Velikoj Moštanici, a potom se njegova porodica seli u Garaši, selo pored Aranđelovca. Nižu gimnaziju i bogosloviju Ranković je završio 1884. u Beogradu, a potom je otišao u Kijev gde je 1888. godine svršio Duhovnu akademiju upoznavši se sa bogoslovsko-filozofskim naukama i istorijom ruske i svetske literature. Najveći uticaj na njega ostavila su dela Tolstoja, Gogolja, Gončarova, Koroljenka i drugih ruskih pisaca.
Godine 1892. objavio je prvu pripovetku "jesenje slike” u časopisu Otadžbina. Dok je Ranković bio na letnjem raspustu 1886. hajduci su napali porodičnu kuću i ubili oca Pavla, a majku i ostale mučili. Ranković je uspeo da pobegne i dovede pomoć pod okolnostima koje su opisane u njegovom prvom romanu Gorski car objavljenom 1897. godine kao 38. knjiga Srpske književne zadruge. Drugi roman Seoska učiteljica nagradila je Matica srpska, a štampala ga je Kolarčeva zadužbina 1899. godine. Lečeći se od tuberkuloze u Herceg Novom 1898. dovršava pripovetku "Stari vruskavac” i započinje pisanje trećeg romana Porušeni ideali. Nakon smrti najmlađeg sina prešao je u Beograd gde je 18. marta 1899. umro u 36. godini života. Srpska književna zadruga je 1900. godine, kao 62. knjigu, objavila Porušene ideale koje je Ranković završio poslednjih nedelja života u samrtnoj postelji.
U četvrtom kolu Antologijske edicije Deset vekova srpske književnosti Izdavački centar Matice srpske (ICMS) objavio je 2013. knjigu Svetolik Ranković koju je priredio Radoslav Eraković. Ovom piscu ogled je posvetila i Svetlana Velmar-janković u knjizi Srodnici koju je, takođe 2013, objavio ICMS u Ediciji Matica.

Povodom 200 godina od rođenja danskog filozofa, teologa i pesnika, jednog od osnivača egzistencijalističke filozofije, Serena Kjerkegora, Biblioteka Matice srpske priredila je elektronsku izložbu građe iz svojih zbirki kojom su obuhvaćena Kjerkegorova dela, kao i literatura o njemu. Autorka izložbe je Silvija Čamber, urednik Miro Vuksanović, a može se pogledati u javnom katalogu Biblioteke od 29. jula do 23. avgusta 2013. godine. Elektronski katalog izložbe trajno se čuva i dostupan je na CD-u u Biblioteci, kao i na sajtu www.bms.rs.
Seren Kjerkegor rođen je 5. maja 1813. godine u Kopenhagenu. Njegov lični život obeležili su događaji koje je dansko društvo smatralo skandaloznim, a tu spadaju: porodična mitologija, raskid veridbe sa Reginom Olsen, napad satiričnog lista Gusar na Serena i istupi filozofa protiv Crkve. Bio je veliki kritičar sistematizovane racionalističke misli, posebno hegelijanizma, kao i formalnih crkvenih običaja. Razdoblje njegove stvaralačke euforije traje od 1843. do 1846. Svoja rana, ujedno i najvažnija filozofska dela pisao je pod različitim pseudonimima. Najpre je objavio knjigu pod antihegelovskim naslovom Ili-Ili, ubrzo zatim Ponavljanje i Strah i drhtanje, potom Filozofske mrvice, te psihološko delo Pojam strepnje.
Ovaj najveći danski filozof poslednje dane proveo je u bolnici u Kopenhagenu gde je umro 11. novembra 1855. godine. Na samrtnoj postelji je završio pisanje Dnevnika koji je imao čak 2.845 strana. Kao i sve stvaraoce koji su bili ispred svog vremena, Kjerkegora su počeli da cene tek decenijama nakon njegove smrti, da bi punu afirmaciju stekao tek vek kasnije.

U znak sećanja na književnika i dramskog pisca Ranka Marinkovića (1913–2001), od čijeg se rođenja ove godine navršava 100 godina, Biblioteka Matice srpske pripremila je elektronsku izložbu građe iz svojih zbirki. Autorke postavke su Ivana Grgurić i Marina Šmudla, urednik Miro Vuksanović. Izložba se može pogledati u javnom katalogu Biblioteke od 1. jula do 29. jula 2013. godine. Elektronski katalog izložbe trajno se čuva i dostupan je na CD-u u Biblioteci, kao i na sajtu www.bms.rs.
Ranko Marinković, novelista, esejista, romanopisac, dramski pisac i kritičar, rođen je 1913. godine na Visu. Studirao je i diplomirao na Filozofskom fakultetu u Zagrebu. Nakon Drugog svetskog rata bio je direktor Drame Hrvatskog narodnog kazališta i profesor Akademije za kazališnu umjetnost u Zagrebu. Prve korake u književnosti načinio je kao student, objavljujući pesme, novele i kritike u književnim časopisima. Sa Ivanom Dončevićem osnovao je reviju Dani i ljudi(1935), koja je bila kratkog veka. Pisao je romane, novele, drame, eseje, književne, pozorišne i filmske kritike i prikaze. U celokupnom pripovedačkom i dramskom stvaralaštvu Ranka Marinkovića do izražaja dolazi postupak istančane psihološke analize, čiji su sastavni delovi ironija, cinizam i groteska. Uz dramu Glorija, koja danas ima antologijsku vrednost, i roman Kiklop, koji se smatra vrhuncem njegovog stvaralaštva i jednim od najboljih hrvatskih romana 20. veka, najpoznatija dela su mu drame Albatros i Politeia, zbirke pripovedaka Proze, Ruke, Pod balkonima, Poniženje Sokrata i pozorišne kritike Geste i grimase.
Ranko Marinković je bio član SANU i jAZU. Za književni rad nagrađen je brojnim nagradama i priznanjima (NIN-ova, Goranova i Nazorova nagrada, Nagrada grada Zagreba i dr.)

U znak sećanja na francuskog književnika Albera Kamija (1913-1960), od čijeg se rođenja ove godine navršava sto godina, Biblioteka Matice srpske pripremila je elektronsku izložbu građe iz svojih zbirki. Autorke postavke su Ivana Grgurić i Daniela Kermeci, urednik Miro Vuksanović. Izložba se može pogledati od 3. juna do 1. jula 2013. godine u javnom katalogu Biblioteke. Elektronski katalog izložbe trajno se čuva i dostupan je na CD-u u Biblioteci, kao i na sajtu www.bms.rs.
Alber Kami, francuski pisac i mislilac, rođen je u gradu Mondovi u Alžiru. Studirao je filozofiju i književnost, izdržavajući se radeći najraznovrsnije poslove (bio je dobavljač, pomorsko-trgovački mešetar, činovnik, meteorolog...). Uprkos činjenici da je već tokom studija oboleo od tuberkuloze, bio je veoma aktivan - bavio se pisanjem, osnovao pozorišnu trupu, bio član pokreta otpora, sarađivao sa časopisima, putovao po Evropi... Godine 1937. objavio je prvu knjigu - Naličje i lice, a pet godina kasnije u "Galimaru" mu izlaze Stranac i Mit o Sizifu, dela koja će mu doneti svetsku slavu. Čitavog života bio je aktivan i društveno angažovan. U književnosti se najdublje posvetio idejama apsurda (simbolika mita o Sizifu) i revolta (simbolika mita o Prometeju), verujući da čoveku, nakon raspadanja hrišćanskih i građanskih vrednosti, ostaju samo osećaj apsurda i besmisla sveta, i umetnost - napor da se taj besmisao izrazi. Pisao je romane (Stranac, Kuga, Pad, Srećna smrt), oglede i eseje (Pobunjeni čovek, Leto, Pismo nemačkom prijatelju), hronike, autobiografsku prozu... Autor je nekoliko pozorišnih komada (Nesporazum, Kaligula, Pravednici, Opsadno stanje), a radio je i adaptacije dela drugih autora (Bucati, Fokner, Dostojevski i dr.). Godine 1957. dobio je Nobelovu nagradu za književnost. Tri godine kasnije poginuo je u saobraćajnoj nesreći nedaleko od Pariza.

Povodom 125 godina od rođenja engleskog pisca i kritičara Tomasa Sternsa Eliota (1888–1965), Biblioteka Matice srpske pripremila je elektronsku izložbu građe iz svojih zbirki. Autorke postavke su Ivana Grgurić i Silvija Čamber, urednik Miro Vuksanović. Izložba se može pogledati od 8. maja do 3. juna 2013. godine u javnom katalogu Biblioteke. Elektronski katalog izložbe trajno se čuva i dostupan je na CD-u u Biblioteci, kao i na sajtu www.bms.rs.
Tomas Sterns Eliot, jedan od najznačajnijih pesnika 20. veka, rođen je u Sent Luisu (SAD), ali je 1927. uzeo englesko državljanstvo, proglasivši se "anglokatolikom u religiji, klasicistom u književnosti i rojalistom u politici". Studirao je na Harvardu, Sorboni, Marburgu i Oksfordu, radio kao profesor, računovođa, i direktor izdavačke kuće. Prve pesme objavio je kao student, u listu Harvardski advokat, a prvu zbirku Prufok i druga zapažanja 1917. godine. Slavu mu je donela poema Pusta zemlja (1922), za kojom su usledile Čista sreda i Četiri kvarteta. Smatra se jednim od najobrazovanijih pesnika (često je optuživan za elitizam i inetelektualni snobizam), koji nije krio uticaj tradicije na sopstveno pesništvo ("Pozivam se na tradiciju koja počinje sa Bodlerom, a kulminira u Valeriju."). Bavio se književnom kritikom (Tradicija i individualni talenat, Funkcija poezije i funkcija kritike, Ka definiciji kulture i dr.), i dramom (Ubistvo u katedrali, Porodični sastanak, Poverljivi činovnik, Koktel i dr.) i njima je, po mišljenju kritike, napravio prekretnicu u evropskoj i svetskoj književnosti 20. veka.Snažan književni uticaj imao je i njegov časopis Kriterion (Criterion), koji je 17 godina izlazio u Londonu.
Tomas Sterns Eliot, dobitnik Nobelove i Geteove nagrade i nosilac 16 počasnih doktorata, umro je u Londonu 1965. godine.

Biblioteka Matice srpske pripremila je elektronsku izložbu povodom objavljivanja prvog broja časopisa Žena. Postavka se može pogledati od 22. jula do 7. avgusta 2011. u javnom katalogu Biblioteke. Autorke izložbe su Ivana Grgurić i Silvija Čamber, urednik Miro Vuksanović. Elektronski katalog izložbe, uz kataloge prethodno postavljenih elektronskih izložbi - o Rabindranatu Tagori, Savi Tekeliji, Ruđeru Boškoviću, Emilu Sioranu, Katarini Ivanović, Francu Listu i Đorđu jovanoviću, trajno se čuvaju i dostupni su na CD-u u Biblioteci, a u skraćenom obliku, zajedno sa štampanim katalozima dosad realizovanih izložbi, mogu se pogledati na sajtu www.bms.rs. Časopis Žena izlazio je u Novom Sadu od 1911. do 1921. godine, a uređivala ga je Milica jaše Tomića, ćerka Svetozara Miletića i prva žena urednik časopisa u srpskom narodu. List je izlazio kao mesečnik, zvaničan naziv mu je bio Žena, mesečni časopis za žene, a podnaslov Ne stoji kuća na zemlji - nego na ženi. Uz pesme, priče, odlomke romana i putopisa, modne, zdravstvene i domaćičke savete, tekstove o braku i vaspitanju dece, recepte i reklame, Žena je donosila vesti iz književnosti, slikarstva i muzike, kao i afirmativne i angažovane tekstove vezane za žensko pitanje i poboljšanje položaja žene u društvu. Za Ženu su, osim urednice, pisali i prevodili julka janjić, jelena Dimitrijević, jovanka Hrvaćanin, Danica Barković, Đorđe Petrović, Slavko Miletić, Kosta Hadži, jovan Manojlović i mnogi drugi. Uoči Božića 1921. Žena je prestala da izlazi, a u Oproštajnoj reči, objavljenoj u poslednjem broju, urednica Milica Tomić sumirala je ulogu i značaj koji je list imao: "Žena se bavila svima pitanjima, koja se odnose na život žene i na poziv njezin. Raspravljala je u iscrpnim člancima, ali i u omanjim pa i sitnim beleškama, sve što može da koristi ženi u društvu, u kući, u kujni, pri vaspitanju dece, negovanju zdravlja a nije izostala ni zabava... Žena je bila savremena, moderna i kazala ono što treba kazati ali ona nije padala u krajnost nit je bacila sve obzire u stranu."

U znak sećanja na vajara Đorđa jovanovića, od čijeg se rođenja ove godine navršava 150 godina, Biblioteka Matice srpske pripremila je elektronsku izložbu građe iz svojih zbirki. Postavka, koja se može pogledati od 24. juna do 21. jula 2011. u javnom katalogu Biblioteke, obuhvata izbor iz dela Đorđa jovanovića i literature o njegovom životu i radu. Autorke izložbe su Ivana Grgurić i Silvija Čamber, urednik Miro Vuksanović. Elektronski katalog izložbe, uz kataloge prethodno postavljenih elektronskih izložbi - o Rabindranatu Tagori, Savi Tekeliji, Ruđeru Boškoviću, Emilu Sioranu, Katarini Ivanović i Francu Listu, trajno se čuvaju i dostupni su na CD-u u Biblioteci, a u skraćenom obliku, zajedno sa štampanim katalozima dosad realizovanih izložbi, mogu se pogledati na sajtu www.bms.rs. Đorđe jovanović je rođen u Novom Sadu 1861. godine. Vajarstvo je studirao u Beču, Minhenu i Parizu. Na Svetskoj izložbi u Parizu 1889. godine dobio je bronzanu, a 1900. zlatnu medalju. Radio je kao profesor i direktor Umetničko-zanatske škole u Beogradu, profesor Četvrte beogradske gimnazije i inspektor Ministarstva građevine. Bio je jedan od osnivača slikarskog društva "Lada" i ULUS-a. Godine 1920. postao je član Srpske kraljevske akademije. Umro je u Beogradu 1953. godine. Autor je velikog broja spomenika (Spomenik kosovskim junacima u Kruševcu, josifu Pančiću u Beogradu, Milošu Obrenoviću u Požarevcu, Simi Matavulju u Beogradu, Savi Tekeliji u Sremskim Karlovcima i dr.), skulptura (Guslar, Kosačica, Tuga, Nauka i umetnost, Istorija srpske književnosti i dr.), bisti, reljefa, plaketa, medalja i minijatura. Deo njegovih radova čuva se u Galeriji Matice srpske.

Elektronskom izložbom građe iz svojih zbirki Biblioteka Matice srpske obeležava dvesto godina od rođenja mađarskog pijaniste, kompozitora i dirigenta Franca Lista (1811-1886). Izložba obuhvata izbor iz dela Franca Lista i literature o njemu i može se pogledati od 26. maja do 23. juna u javnom katalogu Biblioteke. Autorke postavke su Ivana Grgurić i Silvija Čamber, urednik Miro Vuksanović. Elektronski katalog izložbe, uz kataloge prethodno postavljenih elektronskih izložbi - o Rabindranatu Tagori, Savi Tekeliji, Ruđeru Boškoviću, Emilu Sioranu i Katarini Ivanović, trajno se čuvaju i dostupni su na CD-u u Biblioteci, a u skraćenom obliku, zajedno sa štampanim katalozima dosad realizovanih izložbi, mogu se pogledati na sajtu www.bms.rs. Franc List, jedan od najznačajnijih pijanista sveta, rođen je 1811. godine u tada mađarskom a danas austrijskom mestu Rajding. Proslavljen kao pijanist-virtuoz već u ranoj mladosti, koncentrirao je po čitavoj Evropi i uživao svetsku reputaciju. Živeo je naizmenično u Vajmaru, Pešti i Rimu. U muzičku praksu svog vremena uveo je solistički koncert, obogatio je klavirsku tehniku i bio prvi izvođač koji je na svojim koncertima počeo da sve veći prostor dodeljuje delima drugih autora. Uradio je klavirske transkripcije za brojna simfonijska, operska i kamerna dela drugih kompozitora. Listovo originalno stvaralaštvo obeleženo je kreiranjem nove koncepcije sonate i koncerta u jednom stavu, simfonijske poeme, i brojnim klavirskim kompozicijama među kojima su Godine hodočašća, Ljubavni snovi, Mefisto valcer, Sonata h-mol, Druga mađarska rapsodija, simfonije, klavirski koncerti, oratorijumi, solo pesme i dr. Kao pedagog, ostavio je dubok trag na čitavu plejadu umetnika. Franc List je umro u nemačkom gradu Bajrojt 31. jula 1886. godine.